Ξεσηκωμός της Πάτρας (1821): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η [[Ελληνική Επανάσταση του 1821]] βρήκε την [[Πάτρα]], (''Παλαιαί Πάτραι'', την εποχή εκείνη), πρωτεύουσα της [[Νομός Αχαΐας|Αχαΐας]], με ιδιαίτερη μητρόπολη, να είναι μια αναπτυγμένη πόλη με αξιόλογο εμπορικό λιμένα με κατ΄ εξοχήν ελληνικό πληθυσμό, [[Επτάνησα|Επτανήσιους]], λιγότερο [[Οθωμανοί|Τούρκους]] και ελάχιστους [[Αλβανοί|Αλβανούς]], αποτελώντας και έδρα προξενείων του [[Πελοπόννησος|Μωριά]] όπως της [[Αγγλία]]ς, [[Γαλλία]]ς και [[Ρωσία]]ς. Το 1821, καθώς πλησίαζε η 25η Μαρτίου, όπου σύμφωνα με το σχέδιο της [[Φιλική Εταιρεία|Φιλικής Εταιρείας]] θα άρχιζε η επανάσταση, άρχισαν σταδιακά διάφορα επεισόδια μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Λίγες μέρες πριν την 25η Μαρτίου έγινε ένοπλη εξέγερση και άρχισε η πολιορκία του [[Κάστρο της Πάτρας|κάστρου της πόλης]], το οποίο ήταν και ένας από τους σημαντικότερους στρατηγικούς στόχους των επαναστατών. Λόγω κακής οργάνωσης, έλλειψης πειθαρχίας και οπλισμού, αλλά και λόγω της συνεργασίας του Άγγλου προξένου με τους Τούρκους, η εξέγερση κατεστάλη τον επόμενο μήνα. Δεν έγινε δυνατό να κυριευθεί το κάστρο παρά μόνο προς το τέλος της Επανάστασης το 1828. Η πόλη γνώρισε μεγάλη καταστροφή από τις αλλεπάλληλες μάχες.

 

 

== Ιστορικό της εξέγερσης ==

Σε πολλά μέρη της Πελοποννήσου, γίνονταν επαναστατικές προετοιμασίες αρκετούς μήνες πριν την επίσημη κήρυξη της Επανάστασης. Στην Πάτρα από τον Φεβρουάριο του 1821 οι Πατρινοί είχαν αρνηθεί να πληρώσουν τους φόρους και άρχισαν να κυκλοφορούν στην πόλη ένοπλοι. Για την ολιγοήμερη και ώριμη φάση της εξέγερσης ελάχιστα αναφέρουν οι Έλληνες ιστορικοί και απομνημονευματογράφοι. Ακόμη και ο αυτόπτης [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Παλαιών Πατρών Γερμανός]] δίνει μόνο το περίγραμμα των γεγονότων στα ενθυμήματά του.<ref>Σιμόπουλος Κυριάκος, ''Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του '21'', έκδοση 2004, τ. Α', σ. 183.</ref>

 

Σελ. 212. Επιστολή του Jean Solair, αναπληρωτή του Ολλανδού προξένου στην Πάτρα προς τον εν Κωνσταντινουπόλει Ολλανδό επιτετραμένο G. Testa, 5 Μαΐου (23 Απρ. π.ημ.). «''Την 6η (Απριλίου / 25 Μαρτίου π.ημ.) ο αρχιεπίσκοπος Πατρών, ονόματι σεβασμιώτατος Γερμανός εισήλθεν επίσης εις αυτήν με 4.000 Έλληνας. Ούτος ενήργει ως αρχηγός των επαναστατών και ως κυβερνήτης της πόλεως. Βοηθοί και συνεργάται του ήσαν οι Ανδρέας Ζαΐμης εκ Καλαβρύτων, ο Ανδρέας Λόντος εκ Βοστίτσας, και ο Νικόλαος Λόντος εκ Πατρών. ... Οι επαναστάται εχάραξαν σταυρόν εν τω μέσω της πλατείας του Αγίου Γεωργίου με τας λέξεις «Νίκη ή θάνατος».''»</ref>

 

Κατ' άλλες πηγές της εποχής η εν λόγω ορκωμοσία έγινε την 25η Μαρτίου του 1821 (όπως είχε οριστεί από τη [[Φιλική Εταιρεία]]) στη [[Δοξολογία στην Αγία Λαύρα|Μονή της Αγίας Λαύρας]], ωστόσο οι περισσότεροι σύγχρονοι αμφισβητούν αυτό το γεγονός. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι η ορκωμοσία στην [[Αγία Λαύρα]] ναι μεν είναι πραγματικό γεγονός, αλλά πραγματοποιήθηκε όχι την 25η Μαρτίου αλλά την 17η Μαρτίου 1821, και ασφαλώς είναι το γεγονός που ενέπνευσε το 1851 τον εθνικό ζωγράφο [[Θεόδωρος Βρυζάκης|Θ. Βρυζάκη]] να φιλοτεχνήσει τον περίφημο πίνακά του με θέμα την ορκωμοσία των αγωνιστών. Άλλωστε στον πίνακα αυτό ο Π. Πατρών Γερμανός ευλογεί τη σημαία της Επανάστασης μπροστά στην Ωραία Πύλη μικρού ναού, και όχι στην ύπαιθρο, όπως έγινε στην περίπτωση της Πάτρας όπου η ορκωμοσία των αγωνιστών έγινε στην [[c:File:Πίνακας_Lapparini,_Ορκωμοσία_Αγωνιστών_1821,_από_Π.Π.Γερμανό,_Πάτρα.jpg|Πλατεία Αγίου Γεωργίου]], όπου υπάρχει στήλη με την επαναστατική διακήρυξη.<ref>{{Cite book|title=ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ|first=Εκδοτική Αθηνών|last=Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 1980|isbn=|year=1970|location=Αθήνα|page=87, τόμος ΙΒ (γραπτή αναφορά και πίνακας Lapparini)}}</ref> Όσοι απορρίπτουν την άποψη αυτή τείνουν να ταυτίζουν ακόμα και τα πρόσωπα που απεικονίζονται στο συγκεκριμένο πίνακα με κάποιους από τους πρωταγωνιστές του ξεσηκωμού της Πάτρας. Έτσι λοιπόν σύμφωνα με ανώνυμο παρατηρητή στον πίνακα διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά, πρώτος ο Μπ. Ρούφος να ορκίζεται υψώνοντας το χέρι, δίπλα του ο Λόντος φέροντας τη σημαία, (που είχε υψώσει στο [[Αίγιο]]), πίσω τους διάφοροι άλλοι Πατρινοί αγωνιστές, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄ ευλογώντας τη σημαία, δεξιότερα ο τότε διάκος και μετέπειτα επίσκοπος Πατρών Θεόφιλος, ο επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων Προκόπιος (μη συλλειτουργών), προ αυτών πιθανώς οι αδελφοί Καλαμογδάρτες και δεξιότερα όλων ο Ανδρέας Ζαΐμης.{{πηγή}}

 

 

Επαναλήφθηκαν κάποιες περιορισμένες χρονικά πολιορκίες του κάστρου μέχρι τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Στη συνέχεια ακολούθησαν τον επόμενο χρόνο εντονότερα γεγονότα από τον [[Θεόδωρος Κολοκοτρώνης|Θ. Κολοκοτρώνη]] που αφορούσαν ευρύτερη περιοχή και όχι το κάστρο.

Γεγονός είναι ότι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης επιθυμούσε μετά την [[Άλωση της Τριπολιτσάς|απελευθέρωση της Τριπολιτσάς]] την απελευθέρωση ολόκληρης της Πελοποννήσου και βέβαια της Πάτρας. Η κυβέρνηση ήθελε να τον ορίσει αρχηγό της πολιορκίας, αλλά οι τοπικοί άρχοντες δεν το δέχονταν. Όμως, τον χρειάστηκαν τον Φεβρουάριο του 1822, όταν ο τουρκικός στόλος αποβίβασε χιλιάδες στρατό στην πόλη της Πάτρας. Γρήγορα, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης συγκέντρωσε 6.000 στρατό και κατάφερε να περιορίσει όλους τους Τούρκους στο κάστρο, στην περίφημη [[μάχη του Γηροκομείου]].

 

 

Προς τιμή του Παλαιών Πατρών Γερμανού Γ΄ έχει ανεγερθεί σπουδαίος ανδριάντας του επί μαρμάρινου βάθρου στην πλατεία [[Ψηλαλώνια Πάτρας|Ψηλά Αλώνια]] της Πάτρας.

 

== Δείτε επίσης ==