Κωνσταντίνος Οικονόμου ο εξ Οικονόμων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Προσθήκες απο ιστοσελίδα του γυμνασίου Τσαριτσάνης |
→Βιογραφία: Προσθήκη δομής και μετάφρασης από τη ρωσική σελίδα |
||
Γραμμή 1:
{{άλλεςχρήσεις|Οικονόμου}}{{πληροφορίες προσώπου|όνομα=Κωνσταντίνος Οικονόμου<br>ο εξ Οικονόμων}}Ο '''Κωνσταντίνος Οικονόμου ο εξ Οικονόμων''' (1780-1857) ήταν [[Έλληνες|Έλληνας]] λόγιος και εκπρόσωπος του [[Νεοελληνικός διαφωτισμός|Νεοελληνικού διαφωτισμού]] από την [[Τσαριτσάνη Λάρισας|Τσαριτσάνη]] της Θεσσαλίας. Με την παιδαγωγική, συγγραφική δράση του, καθώς και με την ιδιότητά του ως ιεροκύρηκας σε σημαντικά κέντρα του Ελληνισμού (Θεσσαλονίκη, Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη) και στο εξωτερικό (Αγ.Πετρούπολη, Βερολίνο, Βιέννη) όπου τιμήθηκε επανειλημμένα, συνέβαλε στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας και την ενίσχυση του κύρους της ελληνικής γλώσσας και κλασσικής Παιδείας στο εξωτερικό.
==Βιογραφία==
Γεννήθηκε στην [[Τσαριτσάνη Λάρισας|Τσαριτσάνη]] της [[Θεσσαλία|Θεσσαλίας]] το [[1780]]. Οι γονείς του ήταν ο Κυριακός και η Ανθή. Γράμματα έμαθε από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν μορφωμένος και λόγιος πρεσβύτερος της εποχής του, που είχε το αξίωμα του Οικονόμου.<ref>Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.281</ref> Αυτός του έμαθε [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικά]] και [[Λατινική γλώσσα|λατινικά]]. ▼
=== Πρώιμα χρόνια και σπουδές ===
▲Γεννήθηκε στην [[Τσαριτσάνη Λάρισας|Τσαριτσάνη]] της [[Θεσσαλία|Θεσσαλίας]] το [[1780]]. Οι γονείς του ήταν ο Κυριακός και η Ανθή. Γράμματα έμαθε από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν μορφωμένος και λόγιος πρεσβύτερος της εποχής του, που είχε το αξίωμα του Οικονόμου.<ref name=":3">Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.281</ref> Αυτός του έμαθε [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικά]] και [[Λατινική γλώσσα|λατινικά]].
Η μεγάλη φιλομάθειά του και το ενδιαφέρον του για τα γράμματα από μικρός, ανάγκασαν τους γονείς του να τον στείλουν για περαιτέρω μάθηση στην ξακουστή και ακμάζουσα τότε Σχολή στα [[Αμπελάκια]], όπου διδάχτηκε, πέραν των άλλων και τη Γαλλική γλώσσα.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.elassona.com.gr/m_elassona/iprosopa/oikonomos.php|title=Δήμος Ελασσόνας - Βιογραφία Κωνσταντίνου Οικονόμου εξ Οικονόμων|last=|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>
Σε ηλικία δεκατριών χρονών έγινε αναγνώστης, και μετά από οκτώ χρόνια το 1801 χειροτονήθηκε [[διάκονος]]. Σε ηλικία εικοσιπέντε ετών<ref>[[Κωνσταντίνος Δημαράς]], «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.159</ref> το 1805 προχειρίστηκε [[Οικονόμος]] και ιεροκήρυκας της επισκοπής Ελασσώνος<ref name="Gian282">Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.282</ref>.
=== Δάσκαλος στη Θεσσαλονίκη, τη Σμύρνη και την Πόλη ===
Το 1806 με αφορμή το επαναστατικό κίνημα του παπά-Ευθύμιου Βλαχάβα, θεωρήθηκε επικίνδυνος από τους Τούρκους και συλλαμβάνεται από τον [[Αλή πασάς|Αλή Πασά]], αλλά ελευθερώνεται μετά την καταβολή χρηματικών λύτρων<ref name="Gian282"/>.
Αφέθηκε πάλι ελεύθερος και ακολούθησε το επάγγελμα του διδασκάλου. Πηγαίνει στις [[Σέρρες]] στη Μονή Προδρόμου και στη [[Θεσσαλονίκη]]<ref>[[Κωνσταντίνος Δημαράς]], «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.160</ref>. Διορίστηκε από την [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|Μεγάλη Εκκλησία]] [[Έξαρχος]] [[Θεσσαλονίκη|Θεσσαλονίκης]], και επίτροπος του πατρός Γερασίμου, αρχιερέα της πόλης.
Γραμμή 12 ⟶ 15 :
Το [[1809]] ακολούθησε την πρόσκληση πολλών, και ερχόμενος στη [[Σμύρνη]] ίδρυσε μαζί με τον [[Κωνσταντίνος Κούμας|Κωνσταντίνο Κούμα]] το «[[Φιλολογικό γυμνάσιο Σμύρνης|φιλολογικό γυμνάσιο]]», στο οποίο δίδαξε την ελληνική [[φιλολογία]] και τη ρητορική<ref name="Gian282"/>, από το 1814 ως Σχολάρχης<ref name=":2">{{Cite web|url=http://gym-tsarits.lar.sch.gr/?page_id=41|title=Γυμνάσιο Τσαριτσάνης - Βιογραφία Κωνσταντίνου Οικονόμου εξ Οικονόμων|last=|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>. Η επιτυχία της σχολής ήταν τόσο ραγδαία, που αναγνωρίστηκε ως δημόσιο ίδρυμα.
Το 1819, ο Οικονόμος αναγκάστηκε από τις διώξεις των Τούρκων να φύγει και να πάει στην [[Μυτιλήνη]], και από εκεί στην [[Κωνσταντινούπολη]] όπου ο γηραιός [[Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄|Πατριάρχης Γρηγόριος Ε']] τον διόρισε «καθολικό ιεροκήρυκα της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και πασών των [[Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία|ορθοδόξων]] του ελληνικού γένους εκκλησιών».<ref>Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.283</ref> Στην Κωνσταντινούπολη μυήθηκε στην [[Φιλική Εταιρεία]].
=== Στη Ρωσία ===
Όταν με την έναρξη της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|επαναστάσης]] την άνοιξη του 1821 οι [[Τουρκία|Τούρκοι]] άρχισαν να διώκουν και να κατακρεουργούν αθώους, άοπλους, γέροντες και γυναικόπαιδα, ο Οικονόμος δραπέτευσε από την Κωνσταντινούπολη και ζητώντας [[άσυλο]] στο [[πλοίο]] του εμπόρου οίνου Γ.Αλεξίου, κρυμμένος μαζί με άλλους 17 Έλληνες ανάμεσα σε βαρέλια κρασί, βγήκε στην [[Οδησσός|Οδησσό]]. Λίγες μέρες αργότερα μες στον Απρίλιο, έμποροι έφεραν στην ίδια πόλη το πτώμα του απαγχονισμένου από τους Τούρκους Πατριάρχη Γρηγορίου. Ο Κωνσταντίνος εκφώνησε ένα επικήδειο λόγο που συγκλόνισε τους ακροατές και σύντομα καθαρογράφηκε και μεταφράστηκε στα ρωσικά, κάτι που μεγάλωσε τη φήμη του και στη ρωσική πρωτεύουσα.
Στην [[
Δέχτηκε ένα ακόμα παράσημο από τον Αυτοκράτορα από τον βασιλιά της [[Πρωσία|Πρωσίας]] στο Βερολίνο το 1833, όπου εκλέχτηκε αντεπιστέλλον μέλος της πρωσσικής Ακαδημίας Επιστημών, ενώ πέρασε και από τη Ρωμη το 1834 όπου έγινε δεκτός με τιμές από τον [[Πάπας Γρηγόριος ΙΣΤ΄|Πάπα Γρηγόριο ΙΣΤ]]<ref name=":3" />, όπου εντυπωσίασε με την ευρυμάθειά του. Ο διάλογος του με επιστήμονες και θεολόγους της Ρωσίας και της Δυτικής Ευρώπης έκανε αυτόν τον ταπεινό ιερέα από τη μικρή Τσαριτσάνη έναν σημαντικό, αξιόλογο πρέσβη και μεσολαβητή της Ορθοδοξίας για τα συμφέροντα της Ελλάδας.
Μετά την απελευθέρωση, αποφάσισε να επιστρέψει στην αγαπημένη του πατρίδα, ήρθε στην [[Ελλάδα]] το 1834 και εγκαταστάθηκε αρχικά στο [[Ναύπλιο]] και αργότερα στην [[Αθήνα]]. Τέθηκε επικεφαλής της συντηρητικής μερίδας της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία προ ολίγου είχε καταστεί αυτοκέφαλος και αγωνίσθηκε εναντίον κάθε φιλελεύθερης εκδήλωσης στα εκκλησιαστικά πράγματα<ref name=":0" />. Υπερασπίστηκε την αμετακίνητη προσήλωση στους κανόνες της Oρθοδοξίας<ref name=":0" />. Και στο γλωσσικό ζήτημα, ενώ παλιότερα ήταν οπαδός της [[Αδαμάντιος Κοραής|κοραϊκής]] "μέσης οδού", εμφανίστηκε αργότερα οπαδός του αρχαϊσμού και αντιτάχθηκε κατηγορηματικά στην πρόταση του [[Νεόφυτος Βάμβας|Νεόφυτου Βάμβα]] να μεταφραστεί η Αγία Γραφή στην ζωντανή, ομιλούμενη γλώσσα. Ιδιαίτερα πολέμησε τις απόψεις του δεινού κληρικού και παιδαγωγού [[Θεόκλητος Φαρμακίδης|Θεόκλητου Φαρμακίδη]]<ref name=":0" />, χωρίς να απορρίπτει την εισαγωγή διδασκαλίας της αρχαϊζουσας καθαρεύουσας ή και της αρχαίας ελληνικής στη σχολική εκπαίδευση των παιδιών<ref name=":1" />.▼
=== Επιστροφή στην πατρίδα, δράση στην Αθήνα και τελευταία χρόνια ===
▲
Απεβίωσε στην Αθήνα στις [[8 Μαρτίου]] [[1857]] σε ηλικία 76 ετών.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://enotitapagkosmia.blogspot.com/2019/10/20-41.html|title=ENOTHTA: Μνημόσυνο Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων.Εκκλησιαστικές φωτογραφίες του 20ου αιώνος. ανάρτηση 41η|last=Μπουγας|first=Ιωαννης Π|ημερομηνία= 2019-10-02 |website=ENOTHTA|accessdate=2019-10-02}}</ref> Διατηρείται ακόμα το σπίτι του στην οδό Νίκης, όπου υπάρχει και εντοιχισμένη πλάκα<ref name=":2" />. Γιος του ήταν ο [[Σοφοκλής Οικονόμος]]. Ετάφη στο προαύλιο της Ιεράς Μονής Πετράκη, αφήνοντας με τη διαθήκη του σεβαστά χρηματικά ποσά στη [[Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης|Θεολογική Σχολή Χάλκης]], στην Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, στο Αμαλίειο ορφανοτροφείο και στο Σχολείο της ιδιαίτερης πατρίδας του Τσαριτσάνης.<ref name=":0" /> Ο Δήμος Τσαριτσάνης τον έχει τιμήσει με την ανέγερση προτομής του σε κεντρική πλατεία της πόλης<ref name=":2" />.
Γραμμή 29 ⟶ 36 :
* Θεολογικά: ''Οι τρες βαθμοί της ιερωσύνης'' (Nαύπλιο, 1835); ''Κατάλογος των εκκλησιαστικών ανδρών και Πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης'' (Ναύπλιο, 1837); ''Οι εβδομήκοντα'' (4 τόμοι, Αθήνα 1849). Στο τελευταίο έργο όπως και στο ''Κατά της διάδοσης της Βίβλου στη νεοελληνική'' προσπαθησε να πείσει, οτι η νέα ελληνική πρέπει να πάρει περισσότερα στοιχεία από την [[Ελληνιστική Κοινή]], τη γλώσσα της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]]. Δεν απέρριπτε μάλιστα την εισαγωγή διδασκαλίας της αρχαίας Ελληνικής στο σχολείο. Περίφημοι είναι επίσης οι επικήδειοι λόγοι του(Βερολίνο 1833).
* Ποίηση: Συνέγραψε μια κωμωδία και μια ελεγεία προς τον ρώσο τσάρο [[Αλέξανδρος Α΄ της Ρωσίας|Αλέξανδρο Α']] (Αγ. Πετρούπολη, 1825). Τα <nowiki>''</nowiki>Απαντά του εκδόθηκαν στην Αθήνα σε τρεις τόμους το 1864–67.
==Η ονομασία ''ο εξ Οικονόμων''==
| |||