Τέτανος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο τέτανος μπορεί να εμφανιστεί σε ενήλικες μετά από τραυματισμό, ή σε βρέφη λίγο καιρό (εωςέως ένα μήνα περίπου) μετά τη γέννηση. Στην τελευταία περίπτωση ονομάζεται νεογνικός.

[[File:Tetanus-deaths-by-age-group.png|thumb|400px|ΘανάτοιΘάνατοι αποαπό Τέτανο, από το 1990 εωςέως το 2017 ανά ηλικιακή ομάδα.{{sfn|Our World in Data}}]]

O τέτανος αποτελεί εξαιρετικά σπάνια ασθένεια στον [[Δυτικός Κόσμος|αναπτυγμένο κόσμο]], αν και κρούσματα παρουσιάζονται ακόμη. Στον [[Χώρες του Τρίτου Κόσμου|αναπτυσσόμενο κόσμο]], είναι αρκετά δυσκολοδύσκολο να υπολογιστεί καθώς υπάρχουν αρκετά περιστατικά που δεν καταγράφονται. Την δεκαετία του 1980 υπολογιζόταν πως είχαν πεθάνει πάνω από ένα εκατομύριοεκατομμύριο ασθενείς. Τη δεκαετία του 2001-2010, υπήρχαν περίπου 180 χιλιαδεςχιλιάδες νεκροί ανά χρόνο.{{sfn|Thwaites|Yen|2012|p=1197}}

Ο τέτανος μπορεί να προσβάλει τόσο ενήλικες όσο και βρέφη. Η μετάδοση του κλωστρηδίουκλωστριδίου κατά την γέννηση στο νεογέννητο μωρό, οδηγεί στον ''νεογνικό τέτανο'', o οποίος εμφανίζεται μετά την τρίτη μέρα μετά τη γέννα.{{sfn|Yen|Thwaites|2019|p=1}}

Ο [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας]] έχει βάλει ως στόχο την εξαφάνιση του τετάνου,{{sfn|Thwaites|Yen|2012|p=1197}} με τις πρώτες προσπάθειες να ξεκινούν τη δεκαετία του '70 με το Εκτεταμένο Πρόγραμμα για την Ανοσοποίηση (Expanded Programme on Immunization) το οποίο πέρα απο την προφύλαξη για τον Τέτανο στόχευε επίσης και στον εμβολιασμό για [[Πολιομυελίτιδα|πολυομυελίτιδα]], [[Διφθερίτιδα|Διφθεριτιδα]], [[φυματίωση]], [[Κοκκύτης|κοκκύτη]] και [[ιλαρά]]. {{sfn|Yen|Thwaites|2019|p=3}} Το πρόγραμμα βασιζόταν στη βελτίωση των συνθηκών γέννησης- πράγμα δύσκολο δεδομένου των άσχημων συνθηκών σε μη ανεπτυγμένες χωρεςχώρες και τον εμβολιασμό. Το πρόγραμμα είχε επιτυχία με το 90% των παιδιών που γεννιόντουσαν το 2015 παγκόσμια να είναι καλυμμένο με τη σειρά των τριών εμβολίων που πρέπει να χορηγούνται, ωστόσο υπάρχουν ακόμη βήματα να γίνουν. Οι χώρες που έχουν μείνει πίσω σε αυτό το πρόγραμμα είναι το [[Αφγανιστάν]], το [[Πακιστάν]] και η [[Νιγηρία]].{{sfn|Yen|Thwaites|2019|pp=3-4}}

O τέτανος των ενηλίκων είχε υψηλή θνητότητα στο παρελθόν. Στις ΗΠΑ, η [[θνητότητα]] έχει φτάσει περίπου στο 10% (δηλαδή από τα 100 άτομα που νοσούν, οι 10 πεθαίνουν). Στις ΗΠΑ, η [[νοσηρότητα]] (πόσα άτομα αποαπό τον γενικό πληθυσμό νοσούν από τη συγκεκριμένη νόσο) πάλι έχει μειωθεί καθώς έχει φτάσει στο 0,01 ανά 100.000 άτομα (από 500-600 άτομα ανά 100.000 πριν μισό αιώνα).{{sfn|CDC|2015}} Διαφορετική είναι η εικόνα στις αναπτυσσόμενες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής και σε ορισμένες φτωχές περιοχές της Ασίας καθώς παουσιάζουνπαρουσιάζουν αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα.{{sfn|Kyu|2015|p=15}} Ο νεογνικός τέτανος έχει μεγαλύτερη θνητότητα από τον τέτανο των ενηλίκων.{{sfn|Kyu|2017|p=15}}

Το κλωστρίδιο του τετάνου, ένα [[Χρώση κατά Γκραμ|Γκραμ-θετικό]] βακτήριο, αφού εισέλθει στο σώμα μέσω ενός ρυπαρού τραύματος, ξεκινά τον πολλαπλασιασμό του καθώς και την παραγωγή δύο [[εξωτοξίνη|εξωτοξινών]]: της τετανολυσίνης και της τετανοσπασμίνης. Η τετανοσπασίνη, μια ισχυρή [[νευροτοξίνη]], είναι σημαντική για την παθολογία του τετάνου. Εισέρχεται στις απολήξεις των νευρικών κυττάρων (πιο συγκεκριμένα στη [[νευρομυική σύναψη]]) κοντά στο τραύμα, και μεταφέρεται μέσω του νευρικού κυττάρου στον [[νωτιαίος μυελός|Νωτιαίο Μυελό]] και τέλος στα κινητικά κέντρα του [[εγκέφαλος|εγκεφάλου]]. Η τετανοσπασμίνη εκεί καταργεί τους μηχανισμούς ελέγχου των κινητικών νευρών, και ως εκ τούτου εμφανίζονται ανεξέλεκτεςανεξέλεγκτες μυικές συστολές. Το αυτόνομο νευρικονευρικό συστημασύστημα επίσης επηρεάζεται, εκκρίνοντας μεγάλες ποσότητες [[Κατεχολαμίνες|κατεχολαμίνων]].{{sfnm|1a1=Thwaites|1a2=Yen|1y=2012|1pp=1197-98|2a1=Yen|2a2=Thwaites|2y=2019|2p=4}}

Τα συμπτώματα από τον τέτανο ξεκινούν να εμφανίζονται όταν οι νευροτοξίνες πλησιάσουν τα νευρικά κύτταρα τα οποία αναστέλλουν τη σύσπαση των μυών στον νωτιαίο μυελό. Συνήθως απαιτουνταιαπαιτούνται 7-10 μέρες μετά τον τραυματισμό για να εμφανιστειεμφανιστεί η συμπτωματολογία. Ανάλογα με τα νευρικά κύτταρα που επηρεάζονται μπορεί να εμφανιστούν μια πλειάδα από συμπτώματα, τα οποία μπορεί να είναι τοπικά ή γενικευμένα. Τα τοπικατοπικά συμπτώματα αν αφεθούν χωρις θεραπεία, οδηγουν σε γενικευμένη συμπτωματολογία. Οι γενικευμένοι σπασμοί ειναιείναι επώδυνοι, ενώ σπασμός [[Λάρυγγας|λαρυγγικών]] ή [[Αναπνοή|αναπνευστικωναναπνευστικών μυών]] οδηγουνοδηγούν σε [[αναπνευστικηαναπνευστική ανεπάρκεια]]. Η δράση κατεχολαμινών μπορεί να οδηγήσει σε επεισόδια ταχυκαρδίας ή αλλεςάλλες καρδιακές αρρυθμίες.{{sfn|Thwaites|Yen|2012|p=1198}}

Το τραύμα πρέπει να καθαριστεί, οι ιστοί να καθαρίσουν από ρυπαρό υλικό ή νεκρούς ιστούς, ώστε να απομακρύνουν όσο περισσότερα κλωστρίδια είναι δυνατόν. Ακολούθως, πρέπει να χορηγηθεί αντιβίωση. Η [[Μετρονιδαζόλήμετρονιδαζόλη]] (400mg διορθικά ή 500mg ενδοφλέβια αναανά 6ωρο, για 7 ημέρες) είναι το αντιβιωτικό εκλογής. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί [[πενικιλίνη]].{{sfn|Thwaites|Yen|2012|p=1199}} Η αντιτοξίνη, φάρμακο κατά της εξωτοξίνης του κλωστριδίου, πρέπει να δοθεί για να εμποδιστεί περαιτέρω μόλυνση του νευρικού συστήματος από την τετανοσπασμίνη. Η ανθρώπινη αντιτετανική ανοσοσφαιρίνη (Human Anti-Tetanus Immunoglobulin) 3000-6000 IU δίνονται μια φορά, ενδομυικά.{{sfn|Thwaites|Yen|2012|p=1199}}

Οι σπασμοί αντιμετωπίζονται με την χρήση βενζοδιαζεπινών. Σε περιπτώσεις σοβαρών επεισοδίων τετάνου, η προφυλακτική τραχειστομίατραχειοστομία μπορεί να προστατεύσει τον αεραγωγό από σπασμούς των λαρυγιγκώνλαρυγγικών μυών.{{sfn|Thwaites|Yen|2012|p=1199}} Η σταθερότητα του καρδιαγγειακού συστήματος είναι βασικής σημασίας αν και εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Οι διακυμάνσεις στον καρδιακό ρυθμό είναι συχνές και προτιμούνται φάρμακα με μικρό χρόνο ημίσιας ζωής (δηλαδή καθαρίζονται γρήγορα αποαπό τον οργανισμό).{{sfn|Thwaites|Yen|2012|p=1199}} Επίσης θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και τα συνοδά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν όπως δυσφαγία, νεφρική ή αναπνευστική ανεπάρκεια με συμπτωματική θεραπεία.{{sfn|Yen|Thwaites|2019|p=6}}

Η πρόληψη του τετάνου γίνεται με εμβολιασμό. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σε βρεφική ηλικία χορηγούνται τρεις δόσεις εμβολίου, οι οποίες ακολουθούνται από άλλες δυο κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, ενώ στην ενήλικη ζωή πρέπει να δίνταιδίνονται ακόμη μια δόση (γνωστό ως booster). Ο οργανισμός για τη δημόσια υγεία των ΗΠΑ, εισηγείται την επιπλέον χορήγηση ενός εμβολίου σε βρεφική ηλικία, ενώ στους ενήλικες να χορηγείται booster δόση κάθε 10 χρόνια. H αποτελεσματικότητα του εμβολίου πλησιάζει το 100%.{{sfn|Thwaites|Yen|2012|p=1199-10}}

Τα τραύματα στο έδαφος ή άλλα ρυπαρά υλικά είναι αρκετά συνηθισμένα. Δυνητικά, κάθε τραύμα είναι μπορεί να είναι επικίνδυνο καθώς μπορεί το έδαφος να είναι μολυσμένο- αν και στις δυτικές χώρες κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά σπάνιο. Πέρα απο τον καθαρισμό του τραύματος, για πρόληψη εμφάνισης τετάνου θα πρέπει να λαμβάνεται το ιστορικό εμβολιασμού του τραυματία. Αν είναι πλήρως εμβολιασμένος (δηλαδή έχει κάνει τα τρία εμβόλια και το τελευταίο booster ήταν λιγότερο από 10 χρόνια), τότε ο ασθενής είναι προφυλαγμένος από το βακτήριο του τετάνου και την παθογόνο τοξίνη του. Ωστόσο είναι λίγοι αυτοί που θυμούνται με ακρίβεια αν έχουν εμβολιαστεί ή όχι. Σε τέτοιες περιπτώσεις, δινεταιδίνεται η αντιτετανική ανοσοσφαιρίνη, και επιπλέον ο ασθενής πρέπει να εμβολιαστεί.{{sfn|Sexton|2018}}{{sfn|Prevalid|2018|p=2}}