Σουμεριακή γλώσσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ -μορφοπ Ετικέτα: επεξεργασία κώδικα 2017 |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 725:
Τα απαρέμφατα έχουν τις εξής καταλήξεις: '''-a''' (hamtu και maru), '''-ed.a''' (μόνο στην hamtu, πιθανώς) και '''-ed.e''' (μόνο στην marû, πιθανώς.)
==== Παράρτημα: Προσφύματα της ρηματικής αλυσίδας ====
Τα προσφύματα της ρηματικής αλυσίδας (ή αλλιώς δείκτες διαθέσεως ή διαθετικοί δείκτες - dimensional indicators, βλ. Thomsen, σελ. 162-186 και Edzard, σελ. 92-127) τα οποία δείχνουν την «διάθεση» του ρήματος είναι ένα αρκετά μπερδεμένο κομμάτι της γραμματικής. Η σειρά των προσφυμάτων (στην πραγματικότητα προθημάτων) στην ρηματική αλυσίδα (από αριστερά προς τα δεξιά) είναι η εξής: πρώτα προηγούνται τα βοηθητικά, μετά τα ρηματικά, έπειτα τα πτωτικά προσφύματα - προθήματα (πρώτα για τη δοτική, μετά τη συνοδευτική, έπειτα την τελική ή την αφαιρετική και τέλος την τοπική), ενώ προ των πτωτικών υπάρχουν και τα αντωνυμικά προθήματα (που υποδηλώνουν το πρόσωπο). Όπως γράφει ο Foxvog (σελ. 70) οι διαθετικοί δείκτες θεωρητικά επαναλαμβάνουν πληροφορία που ήδη έχει παρουσιαστεί στην ονοματική αλυσίδα (ή τις ονοματικές αλυσίδες) της πρότασης. Μερικές φορές μπορεί μάλιστα είτε μια πτωτική κατάληξη (ονοματικής αλυσίδας) ή ο αντίστοιχος διαθετικός δείκτης να παραλειφθεί, ιδίως εάν επρόκειτο για την ζωντανή γλώσσα.
* '''Βοηθητικά προθήματα''' (modal prefixes): Τα κυριότερα βοηθητικά προθήματα (βλ. ιδίως Thomsen, σελ.190-213), τα οποία - εφόσον υφίστανται στη ρηματική πρόταση- προηγούνται των ρηματικών προθημάτων - είναι τα παρακάτω:
i) το '''nu-''', το οποίο υποδηλώνει άρνηση. Πριν από τα προσφύματα '''ba-''' και '''bi-''' το nu μετατρέπεται σε '''la-''' και '''li-''' αντιστοίχως.
Το nu μπορεί να συναντάται και χωρίς ρήμα, και τότε σημαίνει «δεν είναι» π.χ. '''uru nu''' = «δεν είναι πόλη», '''in-nu''' = «δεν υπάρχει».
ii) Το '''bara-''', το οποίο συντασσόμενο με hamtu σημαίνει την αποφατική βεβαίωση ή δήλωση (negative affirmative), ενώ συντασσόμενο με maru υποδηλώνει κάτι που όντως δεν ισχύει ή που δεν πρόκειται να γίνει.
iii) Το '''na-''', το οποίο έχει δύο σημασίες. Με maru ισοδυναμεί με απαγόρευση, ενώ με hamtu είναι καταφατικό (πολλές φορές όμως δεν ισχύει αυτό το σχήμα). To '''na-''' της απαγόρευσης συνδέεται πιθανώς με το αρνητικό '''nu'''. Μέσα στην φράση χρησιμοποιείται όπως το «μην». Το καταφατικό '''na-''' (που κατά τον Edzard, πιθανώς ήταν κοντά στην προφορά '''ne'''), χρησιμοποιείτο για να δώσει έμφαση σε μία θετική δήλωση.
Το '''na''' μαζί με το '''me''' (= «είμαι») σημαίνει «όντως είναι». '''na-nam''' (''na-am'') = «όντως έτσι είναι», ενώ το '''in-ga-na-nam''' σημαίνει «είναι και τούτο επίσης». Το ''nam-me'' όμως σημαίνει «να μην είναι».
iv) Το '''ga-''', το οποίο απαντάται κυρίως σε πρώτο ενικό και σε hamtu και έχει πιθανώς την έννοια της παρότρυνσης (ας …).
Στην Εμεσάλ αντί για ''ga-'' το πρόσφυμα είναι '''da-'''. Το φωνήεν του ''ga-'' μένει κατά κανόνα αμετάβλητο στη συνάντησή του με άλλα επιθήματα Σε ορισμένες περιπτώσεις αντί για ''ga-'' χρησιμοποιείται το '''ha-'''.
v) Το '''ha-''', το οποίο υποδηλώνει πιθανώς παράκληση, ευχή ή και κατάφαση ( = όντως, αληθώς), και συνταιριάζεται με όλα τα ρηματικά προθήματα. Ορισμένες φορές φαίνεται ως '''he-''' (κυρίως προ των ''ī-'' και ''bi-'')
vi) Το '''ša-''', το οποίο συνήθως παρουσιάζεται ως '''ši-''' πριν από τα προσφύματα '''ī-''' και '''bí-'''. Φαίνεται να είναι «λόγιο» πρόσφυμα. Το νόημά του δεν είναι σαφές.
Υπάρχουν υποθέσεις, κατά την Thomsen, ότι έχει την έννοια του «αντιστοίχως» ή «από μέρους μου» Ο Edzard θεωρεί ότι η κυριότερη λειτουργία του είναι να επιβεβαιώνει κάτι που έχει ήδη δηλωθεί ή συμβεί, ενώ του na είναι να υπογραμμίζει την σημασία κάποιου γεγονότος παρελθοντικού, το οποίο θα συνεχίζεται και στο μέλλον.
vii) Το '''u-''' (καμιά φορά, υπό την επίδραση του ακολουθούντος φωνήεντος αλλάζει σε '''a-''' ή '''i-'''). Σημαίνει γενικά την προοπτική = όταν, αφότου (σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιείται στην εισαγωγή επιστολών) ή την υπόθεση (εάν) και κατά κανόνα συντάσσεται σε hamtu.
viii) Το '''iri-''', το οποίο είναι σχετικά σπάνιο πρόσφυμα που συνταιριάζει μόνο με το '''-(i)nga-''' και πιθανώς σημαίνει τον αίνο ή τον έπαινο. Συναντάται συχνά με το ρήμα mi ... dug «αινώ» στην maru μορφή του.
ix) Το '''nuš-''', το οποίο γράφεται και '''nu-uš-''', συνταιριάζεται με όλα τα ρηματικά προθήματα πλην του '''-m-''' και φαίνεται να σημαίνει υποθετική ερώτηση.
* '''Ρηματικά (κλιτικά) προθήματα''': Των βοηθητικών προθημάτων έπονται τα λεγόμενα ρηματικά (ή κλιτικά) προθήματα. Εφόσον δεν υπάρχει βοηθητικό πρόθημα, τότε μία πρόταση αρχίζει με ρηματικό. Αν και πρόκειται για τα αρκτικά προθήματα, η χρησιμότητά τους δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρη. Τα κυριότερα από αυτά είναι τα εξής:
i) Το '''i-'''. Τo πρόσφυμα αυτό (πρόκειται για ī μακρό) δεν έχει κάποιο εμφανές νόημα. Δεν φαίνεται πάντα στην γραφή (ιδίως σε παλιότερα κείμενα), ενώ μερικές φορές εμφανίζεται και ως '''-e-'''. Ο Foxvog το θεωρεί ως ευφωνικό, στις περιπτώσεις που η ρηματικά σειρά αρχίζει αμέσως με ένα αντωνυμικό πρόθημα σε εργαστική (βλ. παρακάτω) για να διευκολύνεται η προφορά.
π.χ. '''i-du''' = το έφτιαξα (αντί για '''(-)du(-)''' [ όπου το πρώτο (-) = το αντωνυμικό πρόθημα για τον δράστη σε α΄ πρόσωπο = εγώ, ενώ το δεύτερο (-) = η κατάληξη γ΄ ενικού του ρήματος για τον δέκτη της ενέργειας.
'''i-n-du''' = το έφτιαξε (αντί για n-du(-) [ όπου το '''n-''' = το αντωνυμικό πρόθημα για τον δράστη σε γ΄ πρόσωπο = αυτός/αυτή, ενώ το '''(-)''' = η κατάληξη γ΄ ενικού του ρήματος για τον δέκτη της ενέργειας. (βλ. παρακάτω για τα αντωνυμικά προθήματα).
Εάν η ρηματική αλυσίδα αρχίζει με ένα πρόθημα που τελειώνει σε φωνήεν, το '''-i-''' δεν είναι απαραίτητο. Σύμφωνα με τον Foxvog (και τον Edzard) το '''-i-''' χρησιμεύει πάντως στην περίπτωση που δεν υπάρχει κάποιο αντωνυμικό πρόθημα (δηλ. όταν δεν υποδηλώνεται δράστης σε εργαστική, ήτοι όταν το ρήμα δεν είναι μεταβατικό), απλά για να δηλωθεί ότι η πρόκειται για ρήμα παρεμφατικού τύπου. π.χ. '''lu i-ĝen''' = ο άνθρωπος πήγε. Ούτως η άλλως πρόκειται για το πιο ουδέτερο πρόθημα (βλ. Thomsen, σελ. 162-166).
Το '''-i-''' συνήθως γράφεται με το μόρφημα '''NI''' και γι'αυτό θεωρείται κάποτε ως έρρινο (-in-). To ''-i-'' μπορεί να συνδυαστεί και με άλλα ρηματικά προθήματα. Δεν μπορεί να συνδυαστεί με το ''mu'' (πλην του γ΄ενικού για τα άψυχα), και πιθανώς ούτε με το '''ba''' (βλ. γι' αυτά τα προσφύματα παρακάτω).
Ένα άλλο (σπάνιο) πρόσφυμα, το '''a-''' που θεωρείται και αυτό έρρινο, ήτοι '''a-n''' - (επειδή οι συνδυασμοί '''a-''' + '''ba''' και ''a-''' + '''bi''' γράφονται ως '''am-ma''' και '''am-mi''') πιστεύεται ότι είναι μια εκδοχή του '''-i-'''.
ii) Το '''al-''' ή '''a(l)-''' ένα μάλλον σπάνιο πρόθημα, δεν απαντάται σχεδόν ποτέ συνοδευόμενο από άλλα προσφύματα. Δηλώνει την διάρκεια, το σύνηθες και το στατικό (σε αντίθεση με την κίνηση, την δράση και γενικά το γίγνεσθαι).
π.χ. '''diĝir-ama diĝir-as-a ul-su-ge-eš-a-ta''' = «τότε που οι θεϊκές μητέρες και οι θεϊκοί πατέρες στάθηκαν εδώ», όπου η ρηματική πρόταση ('''ul-su-ge-eš-a-ta''') αναλύεται ως εξής '''ul''' ('''u''' = τότε που, βοηθητικό πρόθημα + '''al''', για το στατικό)+ '''sug''' (ρήμα) + '''eš''' + '''a''' + '''ta''' (u + ρηματική πρόταση + a + ta = αφότου, Foxvog, σελ. 68).
iii) Το '''inga-''', που κατά την Thomsen, είναι συνδυασμός του '''i-''' με το '''ga-''' (που σημαίνει «επίσης» - το '''i''' με τη συνένωση γίνεται έρρινο) και το οποίο κατά τον Edzard λειτουργεί ως συμπλεκτικός δείκτης, συνδυαζόμενο με πολλά βοηθητικά προθήματα, καθώς και με το αρνητικό πρόθημα '''nu'''. To '''inga-''' έχει την έννοια του «και τότε», «ως εκ τούτου», «και ευθύς μόλις», «και πάλι», «και επιπλέον», «επίσης»
iv) Το '''mu-''', το οποίο είναι ίσως το πιο συχνό ρηματικό πρόθημα (μαζί με τα '''ba-''' και '''bi-'''). Το '''mu-''' είναι πρόσφυμα που υποδηλώνει (ή κατέληξε να υποδηλώνει) ότι η ενέργεια του υποκειμένου αφορά κατά κύριο λόγο τον εαυτό του, είναι δηλαδή στραμμένη προς το «εδώ», ενώ η παράλειψή του υπονοεί ενέργεια που στρέφεται εκτός του εαυτού («εκεί»). Έτσι, εκ των πραγμάτων, στο α΄ ενικό και α΄ πληθυντικό πρόσωπο είναι υποχρεωτική η παρουσία του '''mu-''' (υποστηρίζεται και η αντίθετη άποψη - ότι δηλαδή το ''mu-'' υποδήλωνε αρχικά το α΄ πρόσωπο και κατέληξε να είναι στοιχείο που δηλώνει ενέργεια που αφορά τον εαυτό (ventive element) Το ''mu-'' εμφανίζεται προ προσφυμάτων που υποδηλώνουν έμψυχο. (βλ. και παρακάτω)
Ένα άλλο πρόσφυμα με αβέβαιη σημασία, το πρόσφυμα '''-m-''', το οποίο πάντοτε έπεται ενός ''i-'' (δηλ. είναι ''i-'') πιθανώς να έχει σχέση με το ''-mu-''.
v) Το '''ba-''', το οποίο εμφανίζεται προ των προσφυμάτων που υποδηλώνουν συνήθως άψυχο ή τοποθεσίες (αντιστοιχεί δηλαδή γενικά στο στοιχείο '''b''' που χαρακτηρίζει τα άψυχα). Σε μεταγενέστερα ωστόσο κείμενα, κυρίως σε νομικά έγγραφα, διατάγματα κλπ το ''ba-'' χρησιμοποιείται, ακόμη και για έμψυχα, όταν το ρήμα (ενικού αριθμού), δεν διαθέτει αντίστοιχο ενεργητικό υποκείμενο. Γι' αυτό το ''ba-'' θεωρείται από πολλούς ως πρόσφυμα της «παθητικής φωνής» (στη θέση του ''i-''). Π.χ. (από τον Foxvog) '''e(-) ba-du(-)''' = ο οίκος χτίστηκε (απόλυτη πτώση, γ΄ ενικό), ενώ '''lugal-e e mu-n-du''' = ο βασιλιάς έχτισε τον οίκο.
'''lu(-) ba-uš(-)''' = ο άνθρωπος πέθανε (απόλυτη πτώση, γ΄ ενικό).
'''mu lugal-la ba-pa''' = όρκος βασιλικός πάρθηκε (μη ενεργητικό υποκείμενο), ενώ
'''mu lugal-la in-pa''' = όρκο βασιλικό αυτός πήρε (ενεργητικό υποκείμενο).
Σε μεταγενέστερα κείμενα, το '''ba-''' χρησίμευε και από μόνο του ως πτωτικό πρόσφυμα με αναφορά σε άψυχα ή σε συλλογικά πρόσωπα, κατ’ αντιστοιχία με το mu-na- ή mu-ne- της δοτικής, που αναφέρεται σε έμψυχα. Κατά μιαν άλλην άποψη (Foxvog), το '''ba-''' αρχικώς μάλλον ταυτιζόταν με το πρόθημα για την δοτική (γ΄ πρόσωπο, για άψυχα και για συλλογικά πρόσωπα, βλ. παρακάτω) και η χρήση του επεκτάθηκε και ως κλιτικό πρόθημα. Με αυτή την έννοια (δηλ. ως κλιτικό πρόθημα) μπορεί να προηγείται των πτωτικών προθημάτων για δοτική σε β΄ και γ΄ πρόσωπο, εκτός από τον εαυτό του (δηλ. με το ''-ba-'', στο γ΄ πρόσωπο για τα άψυχα).
Όταν η προσφυματική αλυσίδα δεν περιέχει πτωτικά προθήματα (βλ. παρακάτω), το ''mu-'' χρησιμοποιείται με υποκείμενα έμψυχα, δρώντα και ενεργητικά, δηλ. σε μεταβατικά ρήματα, ενώ το ''ba-'' σε ρήματα αμετάβατα, ή και με έναν συμμετέχοντα. Εν τούτοις, στις περιπτώσεις αυτές, τόσο το ''mu-'', όσο και το ''ba-'' μπορούν να αντικατασταθούν από το ''ī-'' ή το το ''ī-m-'', συχνά μάλιστα το ''mu-'' παραλείπεται, ή αντικαθίσταται από το ''ī-'' μετά και από ένα βοηθητικό πρόθημα που αφορά έμψυχο.
vi) το ''bi-'', το οποίο φαίνεται να παρατηρείται μόνο σε ορισμένα ρήματα, ή ακόμα και σε ορισμένες μόνο έννοιες των ρημάτων αυτών.
Κατά την Thomsen, με τα προσφύματα αυτά (τα ''mu-'', ''ba-'' και ''i-'' συμβαίνουν οι εξής αλλαγές (φαινόμενα φωνηεντικής αρμονίας): το ''mu-'' με δοτική α΄ ενικού γίνεται ''ma-'', το ''ba-'' μετά το ''i-'' γίνεται ''ī-ma'', ''im-ma-'' ή ''e-ma-'' (αυτό δεν γίνεται καθολικά δεκτό - επειδή δεν υπάρχει ''iba'', ο Edzard θεωρεί ότι το ''i'' δεν συνδυάζεται με το ''ba''). Στο ''bi-'' έχουμε φωνηεντική αρμονία, βλ. σελ. 39.
* '''Αντωνυμικά προθήματα'''
Όπως είδαμε, όταν έχουμε ρηματική ρίζα hamtu, το «υποκείμενο» του μεταβατικού ρήματος (το οποίο είναι σε εργαστική πτώση) υποδηλώνεται κατά κανόνα από ένα πρόθημα το οποίο ονομάζεται '''αντωνυμικό'''. π.χ. '''za-e saĝ(-) mu-e-zig''' = «εσύ σήκωσες το κεφάλι» ή '''lu-e saĝ(-) mu-n-zig''' = «ο άνθρωπος σήκωσε το κεφάλι». Το «υποκείμενο» του μεταβατικού ρήματος (ή μάλλον ο δράστης - agent), εκτός από προσωπική αντωνυμία, μπορεί να είναι μια ονοματική αλυσίδα σε εργαστική πτώση, που δηλώνει το πρόσωπο. Το αντικείμενο του μεταβατικού ρήματος (ή δέκτη της ενέργειας), το οποίο δεν είναι δυνατόν να εκφραστεί από μία προσωπική αντωνυμία, δηλώνεται από μία αντωνυμική κατάληξη (επίθημα) στο παρεμφατικό ρήμα, εάν το ρήμα δεν έχει ήδη κατάληξη. πχ '''ane i-n-tud-en''' «αυτή με/σε γέννησε (''-en'' = εμένα/ εσένα) (μεταβατικός hamtu σχηματισμός). Τα επιθήματα αυτά είναι όμοια με αυτά των υποκειμένων του αμετάβατου ρήματος και δηλώνουν πάντα απόλυτη πτώση.
Άλλα αντωνυμικά επιθήματα είναι τα: '''-enden''' (εμείς/εμάς), '''-enzen''' (εσείς/εσάς)/-es/(αυτοί/ούς,-ες,-ά). (βλ. και Thomsen σελ. 50-51). Πάντως, αντικείμενο (δέκτης της ενέργειας) είναι συνήθως μια ονοματική αλυσίδα που προηγείται της ρηματικής στην οποία παραπέμπει συσχετιστικά το αντίστοιχο αντωνυμικό επίθημα.
Αντιθέτως, όπως έχουμε δει, στην μεταβατική maru το υποκείμενο δηλώνεται από αντωνυμικά επιθήματα. Πρόκειται για τα ίδια επιθήματα με αυτά του υποκειμένου της αμετάβατης κλίσης. π.χ. '''zae zaĝ(-)mu-zi.zi-en'''' «εσύ σηκώνεις το κεφάλι». Στα αντωνυμικά επιθήματα το υποκείμενο του αμετάβατου και το αντικείμενο του μεταβατικού ρήματος σχηματίζουν μία κοινή κατηγορία, την «υποκειμενική πτώση».
Τα αντωνυμικά προθήματα είναι τα εξής: '''-e-/-0-''' για το β΄ ενικό, '''-n-''' για έμψυχο γ΄ ενικό και '''-b-''' για άψυχο γ΄ ενικό. Δεν υπάρχουν προθήματα για το α΄ ενικό (ο Foxvog θεωρεί ότι είναι το '''mu-''', ως αντωνυμικό πρόθημα) και τα πρόσωπα του πληθυντικού. Σε κάποιες περιπτώσεις παρουσιάζεται και αντωνυμικό πρόθημα για τον α΄ πληθυντικό ('''me-'''). Για τον Foxvog μπορεί να είναι '''-e-ne-''' για το β΄ πληθυντικό και '''-ne-''' για το γ΄ πληθ. για τα πρόσωπα). Πολλές φορές αυτά τα αντωνυμικά προσφύματα δεν γράφονταν, αλλά κατά τους σουμεριολόγους πάντα προφέρονταν, ακόμη και αν δεν δηλώνονταν στην γραφή.
Τα αντωνυμικά προθήματα μαζί με τα σχετικά πτωτικά προθήματα (αυτά που υποδηλώνουν τις αντίστοιχες πτώσεις - βλ. παρακάτω) ακόμη και αν δεν παραπέμπουν σε κάποια ονοματική αλυσίδα, χρησιμεύουν όπως είπαμε ως διαθετικοί δείκτες (δείκτες διαθέσεως), δηλαδή ως στοιχεία που δίδουν πληροφορές επιρρηματικής φύσεως περί της διαθέσεως του ρήματος (π.χ. για την κατεύθυνση της ενέργειας του ρήματος). Από τα πτωτικά προθήματα αυτά, η συνοδευτική και η τελική μπορούν να ακολουθήσουν μετά όλα τα αντωνυμικά προθήματα, ενώ η αφαιρετική – οργανική μόνο με το '''-b-''' μιας που αυτή η πτώση αφορά μόνο «άψυχα».
* '''Πτωτικά προθήματα'''
Στην προσφυματική αλυσίδα των παρεμφατικών ρηματικών τύπων ενσωματώνονται ορισμένες φορές τα λεγόμενα πτωτικά προθήματα (βλ. Thomsen, σελ. 214-240). Οι σχετικές πτώσεις είναι η δοτική, η συνοδευτική, η τελική, η αφαιρετική, και η τοπική. Κατά κανόνα αντιστοιχούν (και έχουν την ίδια μορφή) με τις αντίστοιχες πτωτικές καταλήξεις των ονομάτων, με ελάχιστες αλλαγές στην γραφή και στην προφορά.
Όσον αφορά τα ρηματικά προθήματα (''mu-'' κλπ.) προ των πτωτικών προσφυμάτων: το '''mu-''' προηγείται των προσφυμάτων που αφορούν πρόσωπο, το '''ba-''' πριν από πτωτικά προσφύματα που αφορούν άψυχα, το '''ī-''' πριν και από έμψυχα και από άψυχα. Το '''-m-''' μπορεί να πηγαίνει προ των '''–da-''', '''-si-''' ή '''–ta-''' αλλά όχι πριν από άλλο πτωτικό πρόσφυμα. Το '''–m-''' φαίνεται να πηγαίνει κατά κανόνα μόνο πριν από προσφύματα που αφορούν άψυχα. Επίσης το '''-m-''' δεν μπορεί να συνυπάρχει με ένα ονοματικό πρόθημα (σε αντίθεση με τα '''-mu-''' και '''-ba-'''), αλλά μάλλον το αντικαθιστά.
Γενικά, ανάμεσα στα ρηματικά προθήματα και τα αντίστοιχα επιθήματα των ονομάτων υπάρχει εναρμόνιση, δηλαδή οι δείκτες για δοτική, αφαιρετική κ.λπ. παραπέμπουν στα (ή συσχετίζονται με τα) αντίστοιχα ονοματικά επιθήματα για τις πτώσεις αυτές, που εμφανίζονται στην πρόταση. Αυτοί όμως οι «παραπεμπτικοί συσχετισμοί» απέχουν πολύ από το να είναι τέλειοι.
Οι πτώσεις των ρηματικών προθημάτων είναι οι παρακάτω (στη σειρά που εμφανίζονται: πρώτα η δοτική, μετά η συνοδευτική, έπειτα η τελική ή η αφαιρετική και τέλος η τοπική):
i) '''Δοτική''' (ή δοτική -τοπική) κατά Edzard). Συσχετίζεται με το '''-ra''' της αντίστοιχης πτώσης στην ονοματική σειρά. Έχει τα εξής προθήματα, για κάθε πρόσωπο ρήματος:
α΄ ενικό : '''ma-''' (<''mu-a'')
β΄ ενικό : '''-ra-'''
γ΄ ενικό : '''-na-''' (<''-na-a-'')
γ΄ ενικό : '''ba-''' (για μη πρόσωπα και για συλλογικά πρόσωπα, κατά Foxvog) > αυτό κατά Foxvog συσχετίζεται με το επίθημα '''-e''' της τοπικής τελικής, στην ονοματική σειρά, και όχι με το '''-ra''', που είναι για τη δοτική).
α΄ πληθυντικό : '''-me-'''
β΄ πληθυντικό : ? ('''-e-ne''', πιθανώς, κατά τον Foxvog)
γ΄ πληθυντικό : '''-ne-'''
Η ''προθηματική δοτική'' είναι μόνο για έμψυχα (όπως συμβαίνει και με το επίθημα για την δοτική –ra). Για τα «άψυχα» υπάρχει η τελική ή η τοπική.
ii) '''Συνοδευτική''' (Comitative)
Έχει πρόθημα '''-da-''', ίδιο με το επίθημα της πτώσεως αυτής. Πολλές φορές το φωνήεν του αλλάζει λόγω φωνηεντικής αρμονίας σε '''i''' (κυρίως όταν ακολουθεί '''–ni-''') η και σε '''e'''. Η χρήση του είναι ίδια με του επιθήματος. Έχει την έννοια του «μαζί» ή «με» (ρήματα όπως αγωνίζομαι, μιλάω, θυμώνω, χαίρομαι, γεμίζω, μεγαλώνω κλπ). Επίσης έχει την έννοια του «είμαι ικανός, μπορώ». Το πρόσφυμα και το (ονοματικό) επίθημα μπορεί να συνυπάρξουν, όμως αυτό είναι σπάνιο` γενικά το πρόθημα είναι πιο συχνό από το επίθημα.
Σημ: Το '''ne-da''' = γ΄ πληθ. πρόσωπο (με αυτούς) γράφεται με ένα ξεχωριστό σημείο '''neda (PI)'''. Επίσης η φράση '''dam nitadam-a-ni''' γράφεται ως '''dam neda (PI)-ni''', και πιθανώς η αξία '''nigida''' γράφεται με '''PI''' (Foxvog σελ. 78).
iii) '''Τελική''' (Terminative)
Έχει πρόσφυμα '''–še-''', δηλ. ίδιο με το επίθημα της πτώσεως (σε ορισμένες περιπτώσεις είναι '''-ši-''' (κατά τον Foxvog είναι '''-še-''' προ ρηματκών ριζών σε ''e'' ή ''a'', δηλ. και '''-ši''' προ ρηματκών ριζών σε ''i'' ή ''u'' - περίπτωση φωνηεντικής αρμονίας, κυρίως σε παλιά κείμενα από την Λαγκάς. Ο Edzard το δέχεται γενικώς ως '''-ši-'''). Έχει την έννοια του «προς», «σε».
iv) '''Αφαιρετική''' (ή αφαιρετική - οργανική)
Πρόσφυμα '''–ta-''', ίδιο με το επίθημα της αντίστοιχης πτώσεως. Κάποτε (κυριώς όταν ακολουθεί το πρόθημα '''ba''') γίνεται '''-da-''' ενώ ορισμένες φορές φαίνεται ως '''-ti-''' (προ του '''-ni-'''). Έχει την έννοια του «από» (τοπικά, αλλά και χρονικά = τότε, αφότου), ενώ στην οργανική του (σπάνια) σημασία έχει την έννοια του «με».
Η αφαιρετική μπορεί να χρησιμοποιεί επίσης το πρόσφυμα '''-ra-''' (όχι ως οργανική). Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις με το '''–ri-'''.
v) '''Τοπική''' (Locative) (ή κατευθυντική, κατά Edzard)
Πρόσφυμα '''-ni-''' (ή, καμιά φορά, '''-ri-'''). Είναι το τελευταίο πρόθημα της αλυσίδας. Συντάσσεται με τα «άψυχα». Η χρησιμότητά του είναι τριπλή:
α) Καθαρά τοπική («στο»). Σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται μόνο ως '''–ni-''' και σε μεγάλο ποσοστό συνυπάρχει με το επίθημα της τοπικής ('''-a-''') Το '''-ni-''' είναι το μόνο πρόσφυμα που συντάσσεται με το ρηματικό πρόσφυμα '''-bi-''' Μπορεί εξάλλου να συνοδεύει το πρόσφυμα της δοτικής, της συνοδευτικής και της τελικής, και, σε παλιότερα κείμενα, της αφαιρετικής '''-ta-'''.
β) Το '''–ni-''' υποδηλώνει επίσης το δεύτερο αντικείμενο με τα σύνθετα ρήματα. Σε αυτή την περίπτωση δεν αφορά μόνο μέρος (τόπο), αλλά και πρόσωπα και ζώα.
γ) Επίσης το '''-ni-''' υποδηλώνει το αίτιο, και πιθανώς το υποκρυπτόμενο.
Παράδειγμα από τον Foxvog (σελ. 81) '''lugal-e ugnim eden-ta iri-ni-še ib-ši-in-de''' = ο βασιλιάς έφερε τον στρατό από την έρημο στην πόλη του.
=== Σύνδεσμοι - Επιφωνήματα - Μόρια ===
| |||