Γοτθική αρχιτεκτονική: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→Εμφάνιση και διάδοση: + από αγγλικά |
→Χαρακτηριστικά: + από αγγλικά |
||
Γραμμή 62:
== Χαρακτηριστικά ==
=== Κάτοψη ===
Οι περισσότερες μεγάλες γοτθικές εκκλησίες και πολλές μικρότερες ενοριακές εκκλησίες έχουν σχήμα λατινικού [[σταυρός|σταυρού]], με ένα μακρύ ναό που αποτελεί το σώμα της εκκλησίας, ένα εγκάρσιο βραχίονα που ονομάζεται εγκάρσιο κλίτος και, πέρα από αυτό, μια επέκταση που μπορεί να ονομαστεί τη χορωδία, τέμπλο ή [[πρεσβυτέριο]]. Υπάρχουν πολλές περιφερειακές παραλλαγές αυτού του σχεδίου. Ο χώρος όπου συναντάται ο ναός και το εγκάρσιο κλίτος ονομάζεται διασταύρωση και στην Αγγλία συχνά στεφανώνεται από έναν πέτρινο πύργο, όπως στον [[καθεδρικός ναός του Σάλσμπουρι|Καθεδρικό Ναό του Σάλσμπουρι]] και του [[καθεδρικός ναός του Γιορκ|Γιορκ]].
Ο ναός είναι γενικά πλαισιωμένος από τις δύο πλευρές με διαδρόμους, συνήθως ενιαίο όπως στον καθεδρικό του Γιορκ και τον [[καθεδρικός ναός της Φλωρεντίας|καθεδρικό ναό της Φλωρεντίας]], αλλά μερικές φορές είναι διπλός όπως στους καθεδρικούς ναούς της [[Μπουρζ]] και της [[Καθεδρικός Ναός της Κολωνίας|Κολονίας]]. Στο νότο της Γαλλίας υπάρχει συχνά ένα ενιαίο φαρδύ κλίτος και όχι διάδρομοι, όπως στους καθεδρικούς του [[Σαιν-Μπερτράν-ντε-Κομένζ]] και του [[Αλμπί]].
Στην Αγγλία ο ανατολικός βραχίονας είναι γενικά μακρύς και μπορεί να έχει δύο ξεχωριστά τμήματα - χορωδία και πρεσβυτέριο. Είναι σχεδόν πάντα τετράγωνος. Συχνά υπάρχει ένα προεξέχον παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Παναγία, όπως στο Σάλσμπουρι.<ref name=BF/><ref name=NP/><ref name=Swaan/>
Η πιο κοινή μορφή για έναν γοτθικό καθεδρικό ναό είναι αυτή της αρχιτεκτονικής μορφής που είναι γνωστή ως [[βασιλική (αρχιτεκτονική)|βασιλική]]. Αρχιτεκτονικά, μια βασιλική είναι μια εκκλησία που έχει επίμηκες κλίτος, με διάδρομο σε κάθε πλευρά, χωρισμένο από σειρές από κίονες και γενικά με παράθυρα στο τμήμα του ναού που υψώνεται πάνω από την εξωτερική οροφή των διαδρόμων.
=== Δυτική πρόσοψη ===
[[Αρχείο:Notre-Dame de Paris 2013-07-24.jpg|thumb|250px|Η δυτική πρόσοψη της Παναγίας των Παρισίων.]]
Η δυτική πρόσοψη μιας μεγάλης εκκλησίας ή καθεδρικού ναού γενικά έχει σχεδιαστεί για να προκαλεί εντύπωση στον πιστό που πλησιάζει, επιδεικνύοντας τόσο τη δύναμη του Θεού όσο και τη δύναμη του θεσμού που αντιπροσωπεύει. Ένα από τα πιο γνωστά και πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι εκείνο της [[Παναγία των Παρισίων|Παναγίας των Παρισίων]]. Για να τονίσει τη σημασία του, η δυτική πρόσοψη μπορεί να έχει πύργους, επιβλητικές πύλες, αντηρίδες, παράθυρα και σειρά γλυπτών.
Στο κέντρο της δυτικής πρόσοψης βρίσκεται η κύρια πύλη, συχνά πλαισιωμένη από πρόσθετες πύλες, σύμφωνα με τον τρόπο που βρίσκεται στη βασιλική του Σαιν-Ντενί. Στην Αγγλία, οι πλευρικές πύλες μπορεί να είναι παρούσες αλλά σχετικά ασήμαντες. Στην αψίδα της κεντρικής πύλης, ιδιαίτερα στη Γαλλία, το τύμπανο, είναι συχνά ένα σημαντικό κομμάτι γλυπτικής, όπου απεικονίζεται συνηθέστερα ο Χριστός στη Μεγαλειότητα ή η Τελευταία Κρίση. Εάν υπάρχει μια κεντρική στήλη, τότε φέρει συχνά ένα άγαλμα του Ιησού ή της Παναγίας με το βρέφος, αν είναι αφιερωμένη στην Παναγία.
Πάνω από την κύρια πύλη υπάρχει ένα μεγάλο παράθυρο που φωτίζει τον ναό. Στη Γαλλία και την Ισπανία, αυτό είναι συνήθως παράθυρο-ρόδακας όπως στην Παναγία των Παρισρίων και τον [[Καθεδρικός του Μπούργος|Καθεδρικό Ναό του Μπούργος]]. Στην Ιταλία υπάρχει συνήθως ένας φεγγίτης χωρίς διακόσμηση όπως στη [[Σάντα Μαρία Νοβέλλα]]. Στην Αγγλία δεν υπάρχει κυκλικό παράθυρα, αλλά είτε ένα πολύ μεγάλο διακοσμημένο με πέτρα παράθυρο όπως στο Γιορκ και το Κάντερμπουρι, ή σειρές παραθύρων.
Η δυτική πρόσοψη των περισσότερων γαλλικών καθεδρικών ναών και πολλών αγγλικών, ισπανικών και γερμανικών καθεδρικών ναών έχει δύο πύργους, οι οποίοι, ιδιαίτερα στη Γαλλία, εμφανίζουν μια τεράστια ποικιλία μορφών και διακοσμήσεων.<ref name=BF/><ref name=JH1/>
=== Οβελοί και πύργοι ===
Οι μεγάλες εκκλησίες, αββαεία και καθεδρικοί της γοτθικής περιόδου συνήθως έχουν πύργους. Η θέση, κατασκευή και ύψος αυτών των πύργων υπόκεινται σε διαφορές ανάλογα με τη φύση της δυτικής πρόσοψης. Οι πύργοι στις εκκλησίες υπήρχαν ήδη πριν από τη γοτθική εποχή, καθώς ήταν συνηθισμένοι στους καθεδρικούς ναούς της ρωμανικής αρχιτεκτονικής.
Στη Γαλλία, το σχέδιο για τη βασιλική του Σαιν-Ντενί φέρει δύο πύργους ίσου ύψους στη δυτική πρόσοψη και το σχέδιο αυτό αντιγράφηκε κατά τη διάρκεια της γοτθικής εποχής στη Παναγία των Παρισίων, με πύργους ύψους 69 μέτρων και σε άλλους καθεδρικούς ναούς της βόρειας Γαλλίας, όπως στο Λαό, τη [[Ρενς]] και την Αμιένη.{{sfn|Wenzler|2018|pp=95–98}} Ορισμένες από αυτές τις εκκλησίες είχαν πύργους πάνω από τη διασταύρωση και το εγκάρσιο κλίτος. Οι γαλλικοί γοτθικοί πύργοι μερικές φορές έχουν οβελούς. Ο [[Καθεδρικός Ναός της Σαρτρ|καθεδρικός ναός της Σαρτρ]] έχει δύο στους πύργους, κτισμένους σε διαφορετικές ημερομηνίες και με πολύ διαφορετικές τεχνοτροπίες, αλλά αμφότεροι έχουν οβελούς.
[[Αρχείο:Cathedral Church of St Mary 20130408 228.JPG|left|thumb|250px|Ο καθεδρικός ναός του Σάλμπουρι]]
Στην Αγγλία, κατά τη διάρκεια της Γοτθικής εποχής, υπήρχε διαρκής η τάση για τρεις πύργους, με το μεγαλύτερο που ήταν πάνω από τη διασταύρωση. Αυτή η διαρρύθμιση εμφανίζεται στο Κάντερμπουρι, στο Γουέλς, το Λίνκολν, το Γιορκ και το Λίτσφιλντ. Όπου ήταν δυνατό ο κεντρικός πύργος έφερε οβελό, συνήθως από τοιχοποιία. Ο παλαιότερος είναι το συγκριτικά μικρός οβελός στον καθεδρικό ναό της Οξφόρδης. Ο ψηλότερος μεσαιωνικός οβελός είναι αυτός που χτίστηκε τον 13ο αιώνα στο Καθεδρικό Ναό του Σάλσμπουρι, ύψους 123 μέτρων. Άλλοι καθεδρικοί ναοί είχαν ψηλούς οβελούς ξύλινης κατασκευής επικαλυμμένους με μόλυβδο ή χαλκό. Δύο από αυτούς, στους κεντρικούς πύργους του καθεδρικού ναού του Λίνκολν και του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Παύλου, ξεπερνούσαν σε ύψος τα 550 πόδια (περίπου 167 μέτρα) και ήταν οι ψηλότερες κατασκευές πριν από τον 19ο αιώνα.
Στην ηπειρωτική Ιταλία, ο πύργος, αν υπάρχει, αποσπάται μερικές φορές από την υπόλοιπη εκκλησία, όπως στον [[Σάντα Μαρία ντελ Φιόρε|καθεδρικό ναό της Φλωρεντίας]], ή προσκολλάται στην πλευρά του κτιρίου όπως στη [[Βασιλική της Σάντα Κρότσε]]. Στην Ιταλία δεν υπάρχει καθορισμένη στυλιστική διακοπή μεταξύ της Ρωμανικής και της Γοτθικής, καθώς οι αρχιτέκτονες είχαν μια φαινομενικά ρεαλιστική προσέγγιση στη χρήση στρογγυλών και οξυκόρυφων αψίδων. Οι πύργοι φαινομενικά ρωμανικής μορφής εμφανίζονται συχνά σε συνδυασμό με άλλες γοτθικές δομές.
Εκτός από τους πύργους και τους οβελούς, οι μεγάλες μεσαιωνικές εκκλησίες μπορεί να έχουν πολλά άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία πάνω στην οροφή, ιδιαίτερα πάνω από τη διασταύρωση. Αυτά περιλαμβάνουν τον οκταγωνικό πύργο του καθεδρικού ναού του Μπούργος, τον ξύλινο οκταγωνικό πύργο του καθεδρικού ναού του Έλι και τον οκταγωνικό τρουλο του καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας, που χρονολογείται από τα τέλη της γοτθικής περιόδου και κατασκευάστηκε από τον αναγεννησιακό αρχιτέκτονα [[Φιλίππο Μπρουνελέσκι]].
=== Οξυκόρυφες αψίδες ===
Ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της γοτθικής αρχιτεκτονικής είναι η οξυκόρυφη αψίδα. Αψίδες παρόμοιου τύπου χρησιμοποιήθηκαν στην Εγγύς Ανατολή στην προ-Ισλαμική καθώς και στην Ισλαμική αρχιτεκτονική πριν χρησιμοποιηθούν στη μεσαιωνική αρχιτεκτονική.<ref>*{{cite journal | last = Warren | first = John | year = 1991 | title = Creswell's Use of the Theory of Dating by the Acuteness of the Pointed Arches in Early Muslim Architecture | periodical = Muqarnas | volume = 8 | pages = 59–65 | doi = 10.2307/1523154 | jstor = 1523154 | publisher=BRILL}}</ref> Ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι αυτή ήταν η πηγή έμπνευσης για τη χρήση της οξυκόρυφης αψίδας στη Γαλλία, σε διαφορετικά ρωμανικά κτίρια, όπως στον καθεδρικό ναό του Autun.<ref name=BF/>
Σε αντίθεση με τη θεωρία της διάχυσης, φαίνεται ότι υπήρξε ταυτόχρονα μια δομική εξέλιξη προς την οξυκόρυφη καμάρα, με σκοπό τη στέγαση χώρων με ανομοιόμορφο σχέδιο ή την τοποθέτηση εγκάρσιων θόλων στο ίδιο ύψος με τους διαγώνιους θόλους. Το δεύτερο συμβαίνει στον καθεδρικό ναό του Ντέρχαμ, του 1093.<ref>{{cite web|url=http://www.durhamworldheritagesite.com/architecture/cathedral/architectural-importance |title=Architectural Importance |publisher=Durham World Heritage Site |accessdate=2013-03-26}}</ref> Οι οξυκόρυφες αψίδες εμφανίζονται επίσης εκτενώς σε διακοσμητικά τυφλά αψιδώματα στη ρωμανική αρχιτεκτονική, όπου τα ημικυκλικά τόξα αλληλοεπικαλύπτονται μεταξύ τους με ένα απλό διακοσμητικό μοτίβο και τα οξυκόρυφα στοιχεία προέκυψαν τυχαία από το σχέδιο.
Στη γοτθική αρχιτεκτονική χρησιμοποιείται η οξυκόρυφη καμάρα σε κάθε θέση όπου απαιτείται θολωτό σχήμα, τόσο δομικό όσο και διακοσμητικό. Τα γοτθικά ανοίγματα όπως οι πόρτες, τα παράθυρα και οι στοές έχουν οξυκόρυφες καμάρες. Η οξυκόρυφη αψίδα έδωσε τη δυνατότητα για περίτεχνα διασταυρούμενα σχήματα που αναπτύχθηκαν εντός των παραθύρων δίνοντας δομική υποστήριξη των μεγάλων παραθύρων που είναι χαρακτηριστικές του στυλ.<ref name=CT/><ref name=NP/> Επίσης, δομικά, η χρήση της αιχμηρής καμάρας έδωσε μεγαλύτερη ευελιξία στην αρχιτεκτονική μορφή, έδωσε στη γοτθική αρχιτεκτονική έναν πολύ διαφορετικό και πιο κάθετο οπτικό χαρακτήρα από τη ρωμανική.
== Παρουσία ανά χώρα ==
| |||