Παύλος Μελάς: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

=== Ένοπλη δράση ===

[[File:Pavlos Melas -- ph. Gerasimos Dafnopoulos (Larisa, 21.08.1904).jpg|thumb|Η φωτογραφία του Μελά της 21ης Αυγούστου.|εναλλ.=|αριστερά]]

 

Τη νύχτα της 27ης με 28ης Αυγούστου ο Παύλος Μελάς με το επιχειρησιακό όνομα «Ζέζας» και ένοπλο σώμα περίπου 35 ανδρών, Κρητικών και Μακεδόνων, διέβη τα ελληνοοθωμανικά σύνορα και εισέβαλε στα εδάφη της Μακεδονίας, κοντά στο Οστροβό,<ref>{{harvnb|Dakin|1966|p=184}}, {{harvnb|Μελά|1992|p=316, 330-333}}.</ref><ref name="Lithoksou-Melas"/> (σημ. [[Αγναντιά Τρικάλων]])<ref>Για τη μετονομασία του Οστροβού, βλ. {{cite web|url=http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/170770|title=Πανδέκτης: Ostrovos -- Agnantia|accessdate=19-03-2020}}</ref> Όπως και στις δύο πρώτες εξορμήσεις του στη Μακεδονία, ο Μελάς βρισκόταν κατά το ήμισυ σε ρυθμούς οικογενειακής ζωής· διατήρησε την [[ώρα Ελλάδας]] στο ρολόι του και αναλογιζόταν τις ασχολίες του καθενός μέλους της οικογένειάς του κατά τη διάρκεια της ημέρας.<ref>{{harvnb|Καραμπάτη|2005|pp=36-37}}.</ref> Στο σώμα του Μελά βρίσκονταν ντόπιοι κλέφτες και Κρητικοί παρόμοιων ενασχολήσεων, οι οποίοι κινούνταν και δρούσαν όπως οι κλέφτικες ομάδες. Διαβαίνοντας τα σύνορα, ο Μελάς προσπάθησε να υιοθετήσει την κλέφτικη στάση, απεκδύθηκε τη στολή του αξιωματικού<ref>{{harvnb|Koliopoulos|Veremis|2002|p=213}}</ref> και επέλεξε ως μόνιμη ενδυμασία του το ντουλαμά, με αποτέλεσμα να κερδίσει το σεβασμό των αντρών του σώματός του.<ref name="Γούναρης-φωτο"/> Παρότι δεν ήταν πρακτική, ιδίως στην κακοκαιρία, η παραδοσιακή κλέφτικη φορεσιά τον έκανε να αισθάνεται πιο άνετα, βρίσκοντας, όπως πολλοί Μακεδονομάχοι, ότι εμψύχωνε τους άντρες του.<ref>{{harvnb|Gounaris|1997|p=107}}</ref> Στις 30 Αυγούστου ο ληστής Θανάσης Βάγιας, τον οποίο ο Μελάς είχε προσλάβει ως οδηγό, λιποτάκτησε και στη συνέχεια κατέδωσε το σώμα του Μελά στους Οθωμανούς.<ref name="Lithoksou-Melas">{{Cite journal|url = http://www.lithoksou.net/p/o-paylos-melas|title = Ο Παύλος Μελάς|last = Λιθοξόου|first = Δημήτρης|date = Μάιος 1996|journal = 3opa|accessdate = |doi = }}</ref> Για πάνω από μία εβδομάδα το ένοπλο σώμα του Μελά περιπλανήθηκε στην περιοχή της [[Σαμαρίνα Γρεβενών|Σαμαρίνας]], ορειβατώντας τη νύχτα, συχνά υπό βροχή, για να περνά απαρατήρητο, με τον ασυνήθιστο σε κακουχίες Μελά να καταπονείται ιδιαίτερα.<ref>{{harvnb|Dakin|1966|p=185}}, {{harvnb|Μελά|1992|p=348}}.</ref> Στις 5 Σεπτεμβρίου, ύστερα από πορεία πολλών ημερών, κατά την οποία αντιμετώπισαν την καχυποψία του τοπικού πληθυσμού<ref>{{Cite book|title = Ο Μακεδονικός Αγών. Απομνημονεύματα|last = Καραβίτης|first = Ιωάννης|publisher = Πετσίβας|year = 2008|isbn = 9789609001007|location = Αθήνα|page = 65 |volume= Α'}}</ref> ο Μελάς και οι σύντροφοι του έφθασαν στο χωριό [[Ζάνσκο]], όπου τους βοήθησε και εφοδίασε πρόσωπο της εμπιστοσύνης τους,<ref name="Lithoksou-Melas"/> στις 7 διέβησαν τον Αλιάκμονα και με ενδιάμεσες στάσεις στο ελληνόφωνο πατριαρχικό [[Κωσταράτσι]], όπου έμειναν για τρεις μέρες δεχόμενοι αιτήματα βοήθειας από γειτονικά χωριά, στο [[Βογατσικό]] και στη [[Μονή Αγίου Νικολάου Τσιριλόβου|μονή του Αγίου Νικολάου στο Τσιρίλοβο]], προπύργιο των ελληνικών σωμάτων της περιοχής, έφτασαν στις 13 Σεπτεμβρίου στο [[αλβανική γλώσσα|αλβανόφωνο]] πατριαρχικό χωριό [[Λέχοβο]], όπου συνάντησαν τον ντόπιο [[κλέφτης|κλέφτη]] Ζήση Δημουλιό, που με την άδεια των οθωμανικών αρχών διατηρούσε ένα σώμα εννιά ανδρών και εργαζόταν υπέρ των πατριαρχικών συμφερόντων,<ref>{{harvnb|Dakin|1966|p=185}}.</ref> ενώ στο σπίτι του είχε αναρτημένη μεταξύ άλλων τη φωτογραφία της πριγκίπισσας [[Σοφία της Ελλάδας|Σοφίας]] και του [[Στέφανος Δραγούμης|Στέφανου Δραγούμη]].<ref>{{harvnb|Gounaris|1997|p=108}}.</ref> Με τον Πύρζα ο Μελάς συζήτησε διστακτικά την ανάγκη αντεκδίκησης του φόνου του ιερέα του σλαβόφωνου χωριού [[Στρέμπενο]], ο οποίος είχε δολοφονηθεί από [[κομιτατζήδες]] το Νοέμβριο του 1901.<ref>{{harvnb|Dakin|1966|p=185, 128}}, {{cite book|last=Μόδης|first=Γεώργιος|title=Ο Μακεδονικός Αγών και η νεώτερη μακεδονική ιστορία|publisher=Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών|location=Θεσσαλονίκη|year=2007|edition=B'|p=177}}</ref>