Στρατηγός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο «στρατηγός» υπήρξε ως αξίωμα στην [[αρχαία Αθήνα]] ήδη από τον Στ' αιώνα π.Χ., αλλά μόνο μετά τις μεταρρυθμίσεις του [[Κλεισθένης|Κλεισθένη]] απέκτησε την "κλασική" και πλέον γνωστή του μορφή: οι δέκα στρατηγοί που εκλέγονταν κάθε χρόνο, ένας για κάθε [[Φυλές (αρχαία Ελλάδα)|φυλή]]. Οι δέκα στρατηγοί ήταν ισόβαθμοι, και ως συλλογικό όργανο αντικατέστησαν ουσιαστικά τον «[[πολέμαρχος|πολέμαρχο]]», που ως τότε ήταν ο αρχιστράτηγος ου αθηναϊκού στρατού.<ref name="NP1">{{cite encyclopedia | last = Rhodes | first = Peter J. |year= 2015 | title = Strategos I. Classical Greece | encyclopedia = Brill's New Pauly | publisher = Brill Online | accessdate = 15 January 2016 | url = http://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-new-pauly/strategos-e1123850 }}</ref> Στη [[Μάχη του Μαραθώνα]] το 490 π.Χ., σύμφωνα τουλάχιστον με την περιγραφή του [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτου]], οι στρατηγοί αποφάσιζαν για την στρατηγική που θα ακολουθούσαν με ψηφοφορία κατά πλειοψηφία, και εναλάσσοντανεναλλάσσονταν ως επικεφαλής εκ περιτροπής κάθε μέρα. Την περίοδο εκείνη ο πολέμαρχος διατηρούσε το δικαίωμα ψήφου σε περίπτωση ισοψηφίας, και ορισμένοι σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν ότι ήταν ακόμα αρχιστράτηγος. Τουλάχιστον από το 486 και ύστερα όμως, όταν ο πολέμαρχος, μαζί με τους υπόλοιπους [[δέκα άρχοντες]], άρχισε να επιλέγεται με κλήρο, έχασε αυτή την ιδιότητα. Οι ετήσια εκλογή των στρατηγών γινόταν την άνοιξη, και η θητεία τους συνέπιπτε με το αθηναϊκό ημερολογιακό έτος, από μεσοκαλόκαιρο σε μεσοκαλόκαιρο.

Στις αρχές του Ε' αιώνα π.Χ., αρκετοί στραηγοίστρατηγοί συνδύαζαν τα στρατιωτικά τους καθήκοντα με πολιτική δράση, με εξέχοντα παραδείγματα πολιτικούς ηγέτες όπως ο [[Θεμιστοκλής]], ο [[Αριστείδης]], ο [[Κίμων]], ή ο [[Περικλής]]. Εντούτοις η πολιτική τους εξουσία δεν πήγαζε από το αξίωμα του στρατηγού, αλλά από την προσωπική τους αίγλη και χαρισματική ηγεσία. Αφού η πολιτική ηγεσία του αθηναϊκού δήμου πέρασε στα χέρια των ρητόρων στα τέλη του αιώνα, οι στρατηγοί περιορίστηκαν στα στρατιωτικά τους καθήκοντα.<ref name="NP1"/> Αρχικά, οι στρατηγοί ορίζονταν για συγκεκριμένες αποστολές κατά περίπτωση. Σε εκστρατείες, συχνά ως και τρεις στρατηγοί μπορεί να τίθονταν από κοινού επικεφαλής. Σε αντίθεση δε με άλλα ελληνικά κράτη, στην Αθήνα δεν υπήρχε το ξεχωριστό αξίωμα του «[[ναύαρχος|ναυάρχου]]», και τόσο ο στόλος όσο και ο στρατός διοικούνταν από τους στρατηγούς.<ref name="NP1"/> Από τα μέσα του Δ' αιώνα π.Χ., οι στρατηγοί άρχισαν να αποκτούν συγκεκριμένες αρμοδιότητες. Τέτοιοι ήταν ο «στρατηγός ἐπὶ τὴν χώραν», που μεριμνούσε για την άμυνα της Αττικής, ο «στρατηγός ἐπὶ τοὺς ὁπλίτας» για υπερπόντιες επιχειρήσεις, οι δυο «στρατηγοί ἐπὶ τὸν Πειραιᾶ», υπεύθυνοι για το κύριο πολεμικό λιμάνι της Αθήνας, και ο «στρατηγός ἐπὶ τὰς συμμορίας», υπεύθυνος για τον εξοπλισμό των πολεμικών πλοίων.<ref name="NP1"/> Αυτή η πρακτική γενικεύτηκε στους ελληνιστικούς χρόνους, κια κάθε στρατηγός είχε συγκεκριμένη αποστολή. Ένας δε εξ αυτών, ο «στρατηγός ἐπὶ τὰ ὅπλα», απέκτησε εξέχουσα θέση κατά την ρωμαϊκή περίοδο.<ref name="NP1"/>

Ο όρος «στρατηγός» εμφανίζεται και σε άλλα εκλληνικάελληνικά κράτη, αλλά είναι ασαφές κατά πόσον επρόκειτο, όπως στην Αθήνα, για συγκεκριμένο αξίωμα, ή για ένα γενικό όρο για διοικητή στρατού.<ref name="NP1"/> Ως διακριτό αξίωμα αναφέρεται στις [[Συρακούσες]] μετά τα τέλη του Ε' αιώνα π.Χ., στις [[Ερυθρές Ιωνίας|Ερυθρές]], και στο [[Κοινό των Αρκάδων]] τη δεκαετία του 360 π.Χ.<ref name="NP1"/>