Αλή Πασάς: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 79.166.178.178 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό 141.237.199.20 Ετικέτα: Επαναφορά |
Μικροεπιμέλεια, αφαίρεση χρονίζοντος βανδαλισμού. |
||
Γραμμή 6:
[[Αρχείο:Ali Pasha and Kira Vassiliki by Paul Emil Jacobs 1802 1866.jpg|thumb|Η Κυρα-Βασιλική με τον Αλή Πασά. Ελαιογραφία (158x182 εκ.) του [[Πάουλ Εμίλ Γιάκομπς]], [[1842]]|300px|right]]
Ο '''Αλή Πασάς Τεπελενλής'''{{Ref_label|I|i|none}} (αλβανικά: ''Ali pashë Tepelena
== Οικογενειακό υπόβαθρο ==
Γραμμή 14 ⟶ 13 :
Ο Βελής ακολουθώντας τα χνάρια του παππού του αλλά και του πατέρα του ήταν αρχηγός συμμοριών και είχε υπό την προστασία του τα χωριά [[Λέκλη]] και [[Χόρμοβο]] της [[Βόρεια Ήπειρος|Βορείας Ηπείρου]], όπου αφού σκότωσε τους αδελφούς του και τον εξάδελφό του Ισλάμπεη, είχε αναγνωρισθεί από την Πύλη [[πασάς]] δύο μικρών περιοχών λαμβάνοντας και τη θέση του Μουτασερίφη του Δελβίνου, για μικρό όμως διάστημα μέχρι το θάνατό του.
Ο Αλή γεννήθηκε στο [[Τεπελένι]] ένα μικρό χωριό τότε της σημερινής [[Αλβανία]]ς το [[1744]] (κατά νεότερες έρευνες, αντί 1740 ή 1750, ή 1752 που είχαν υποστηρίξει παλιότεροι βιογράφοι). Η μητέρα του λεγόταν [[Χάμκω]], ήταν ελληνίδα στην καταγωγή και
Σύμφωνα με συχνές εκμυστηρεύσεις του Αλή, ο πατέρας του, ο Βελής, τα μόνα περιουσιακά στοιχεία που άφησε στη γυναίκα του, Χάμκω, και στα δύο παιδιά του, τον Αλή και την αδελφή του Χαϊνίτσα, ήταν "''μιά άθλια τρύπα και λίγα χωράφια''"{{Ref_label|II|ii|none}}.
== Τα πρώτα χρόνια ==
Για τα παιδικά χρόνια του Αλή είναι γνωστό ότι ήταν πολύ ανήσυχος και του άρεσαν οι πολεμικές τέχνες. Λόγω αυτών εγκατέλειπε τους δασκάλους του και περιφέρονταν στα βουνά. Έτσι τα λίγα γράμματα που έμαθε τα όφειλε και μόνο στην επιμονή της μητέρας του. Είναι γεγονός πως ο Αλής ανατράφηκε από την μητέρα του με υπέρμετρη φιλοδοξία και με στόχο να γίνει σπουδαίος, περισσότερο από τον πατέρα του, και μάλιστα κατά τη συνήθη έκφραση του Αλή αναγνώριζε πως εκείνη τον έκανε "''άντρα και Βεζύρη''" .
Σε αυτό βοήθησε και η εξολόθρευση όλων των ετεροθαλών αδελφών του από την μητέρα του, ένα σύνηθες πλέον άγριο φαινόμενο που είχε ξεκινήσει από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, συνεχίστηκε πιο έντονα στη [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]] και που υιοθετήθηκε ακόμη σε μεγαλύτερο βαθμό από την [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]].
Η παντελής όμως έλλειψη στοιχείων για την περίοδο των εφηβικών χρόνων του Αλή δεν επιτρέπει σε κανέναν να αναφερθεί στην περίοδο αυτή. Έτσι εικάζεται, πως μετά το θάνατο του πατέρα του, κατά την εφηβική του ηλικία, ο Αλής είχε καταφύγει στα γύρω βουνά και έτοιμος πλέον μαχητής είχε οργανώσει και αναλάβει αρχηγός συμμοριών που συγκροτούνταν από [[Τόσκηδες]] και [[Λιάπηδες]] ληστές, με τις οποίες επιχειρούσε τις ληστρικές επιδρομές σε ολόκληρη την [[Ήπειρος (περιοχή)|Ήπειρο]] και τη [[Θεσσαλία]].
Γραμμή 29 ⟶ 31 :
== Πασάς στα Ιωάννινα ==
Το [[1788]] εκμεταλλευόμενος την απουσία του πασά των Ιωαννίνων, [[Αληζότ Πασάς|Αλή Ζοτ]]
Ως πασάς των Ιωαννίνων συμμετείχε στον [[Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1787—1792)|Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1787 - 1792]], η συμμετοχή του όμως διεκόπη διότι αναγκάστηκε να εκστρατεύσει το [[1790]] και το [[1792]] κατά των επαναστατημένων [[Σουλιώτες|Σουλιωτών]] χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το [[1796]] κατέκτησε την [[Άρτα]] και το [[1798]] υπέταξε τη [[Χειμάρρα]] (Χιμάρα) και κατέλαβε την [[Πρέβεζα]] από τους Γάλλους, μετά την αιματηρή [[Mάχη της Νικόπολης]]. Μετά την [[Πρέβεζα]] κατέλαβε την [[Βόνιτσα]] και το [[1803]] υπέταξε το [[Σούλι Θεσπρωτίας|Σούλι]] και εξόρισε τους κατοίκους του. Κεντρικές φυσιογνωμίες στη μάχη του Σουλίου υπήρξαν οι γυναίκες του Σουλίου οι οποίες πολέμησαν γενναία στο πεδίο της μάχης υπό την καθοδήγηση της [[Μόσχω Τζαβέλα|Μόσχως Τζαβέλλα]], συζύγου του [[Λάμπρος Τζαβέλας|Λάμπρου Τζαβέλλα]], και της [[Δέσπω Μπότση|Δέσπως Μπότση]].<ref name=":0">{{Cite book|title=Women and War: A Historical Encyclopedia from Antiquity to the Present|first=Bernard A.|last=Cook|publisher=ABC-CLIO|isbn=9781851097708|date=2006|url=https://books.google.gr/books?id=lyZYS_GxglIC&pg=PA255&lpg=PA255&dq=participation+of+women+in+the+Filiki+Etaireia&source=bl&ots=jkmO0CpD4s&sig=ACfU3U3fwA9MpfmPCEYn8OYOu3IElmbkdw&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwjJoMel_pzhAhWYgM4BHc5-A2YQ6AEwAHoECAsQAQ#v=onepage&q=participation%20of%20women%20in%20the%20Filiki%20Etaireia&f=false}}</ref> Οι γυναίκες του Σουλίου μάλιστα έμειναν γνωστές για τον περίφημο «[[Χορός του Ζαλόγγου|χορό του Ζαλόγγου]]» κατά τον οποίο προτίμησαν να πηδήξουν στον γκρεμό τραγουδώντας και χορεύοντας αγκαλιά με τα παιδιά τους παρά να πιαστούν αιχμάλωτες μετά την πτώση του Σουλίου.<ref name=":0" /> Η ηρωική τους πράξη προκάλεσε τον θαυμασμό της Ευρώπης και συνέβαλλε στην δημιουργία ενός έντονου φιλελληνικού κλίματος που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην [[Ελληνική Επανάσταση του 1821]].<ref name=":0" />
Γραμμή 36 ⟶ 38 :
== Αλή Πασάς και Μέτσοβο ==
Η επικράτηση του Αλή Πασά, ως ανώτατου Οθωμανού διοικητή του Ηπειρωτικο-Θεσσαλικού χώρου, ανατρέπει τις ισορροπίες που είχαν επιτευχθεί έως τότε μεταξύ του Μετσόβου και του οθωμανικού κράτους. Το 1795 μισθώνει για λογαριασμό του τον μουκατά της Χώρας Μετσόβου. H ιστοριογραφία εκλαμβάνει αυτό το γεγονός ως το τέλος του προνομιακού καθεστώτος που απολάμβανε η περιοχή του Μετσόβου από τα μέσα του 17ουαιώνα. Ωστόσο, παρά την αυθαίρετη επιβολή εισφορών και τον τερματισμό της εποπτείας της Χώρας Μετσόβου από Οθωμανούς αξιωματούχους της Κωνσταντινούπολης, αυτή η αλλαγή δεν συνιστά κατάργηση του φορολογικού και, κυρίως, του διοικητικού και γεωγραφικού πλαισίου που διείπε μέχρι τότε την περιοχή. Ακόμα και το 1802, επτά χρόνια αφότου ο μουκατάς του Μετσόβου περιήλθε στα χέρια του Αλή Πασά, ο σουλτάνος Σελήμ Γ΄ απευθύνει έγγραφο προς τον διοικητή του σαντζακιού Τρικάλων και τον ιεροδίκη της ίδιας πόλεως, με το οποίο τους καθιστά γνωστή την ανανέωση προηγουμένων φιρμανιών του Μετσόβου. Ως διοικητική πράξη επιβεβαιώνει ότι ο Αλή Πασάς δεν είχε μετατρέψει την Χώρα Μετσόβου σε προσωπικό του φέουδο, κάτι που είχε συμβεί με πολλούς οικισμούς της επικράτειάς του. Ωστόσο, παρά τον τυπικό σεβασμό που υποδεικνύει προς το προνομιακό καθεστώς του Μετσόβου, δεν παύει να το υπονομεύει σε όλες του τις πτυχές. Εκτός του ότι γίνεται ο αποκλειστικός νομέας της, επιβάλει στον πληθυσμό της μερικές δυσβάστακτες επιβαρύνσεις. Συγκεκριμένα, αυξάνει σημαντικά το ποσό του φόρου που πλήρωναν ως τότε και, επιπλέον, τους υποχρεώνει να διατηρούν στα ορεινά τους περάσματα αλβανική φρουρά διοριζόμενη από αυτόν. Επίσης, τα μεροκάματα των Μετσοβιτών μαστόρων (οικοδόμων και ξυλουργών) που απασχολεί στα οικοδομικά του έργα, καθώς και το κόστος της ξυλείας που χρησιμοποιείται για την κατασκευή τους, επιβαρύνει την κοινότητα του Μετσόβου. Αυτές οι εξελίξεις, παρά τις συγκρούσεις που δημιουργούν στην τοπική κοινωνία, δεν μεταβάλουν την εσωτερική δομή του καθεστώτος της Χώρας Μετσόβου. Ο φορολογικός της μηχανισμός εξακολουθεί να λειτουργεί με βάση τις μεθόδους που εφαρμόζονταν κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα.
== Ρήξη με την Πύλη ==
Γραμμή 50 ⟶ 51 :
== Ο Αλή Πασάς ως προσωπικότητα ==
=== Πολιτική ===
[[Αρχείο:Dupré - Ali Pasha.jpg|thumb|right|Ο Αλή Πασάς, στη λίμνη του Βουθρωτού, Απρίλιος 1819. Λεπτομέρεια από λιθογραφία του Λουί
Ο Αλής κυβέρνησε επιβάλλοντας σκληρή πειθαρχία και εξολοθρεύοντας ανελέητα τους εχθρούς του και γενικά όποιον αμφισβητούσε την εξουσία του ([[Σουλιώτες]], Γαρδικιώτες, [[Αντώνης Κατσαντώνης|Κατσαντώνης]], [[Βλαχάβας]], πασάδες Δελβίνου και Δίβρας). Κατά τα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας του κατασκεύασε δρόμους, λιμάνια, γέφυρες, υδραγωγεία, ίδρυσε σχολεία, είχε σε μεγάλη εκτίμηση τους επιστήμονες και παγίωσε την ασφάλεια στην επικράτειά του μέσω της εξάλειψης της ληστείας, ενώ ιδιαίτερα στην πρωτεύουσά του, τα [[Ιωάννινα|Γιάννενα]] ενισχύθηκε η βιοτεχνία, αναπτύχθηκαν το εμπόριο, οι τέχνες και τα γράμματα. Επίσης ήταν ανεκτικός έναντι των [[Χριστιανοί|Χριστιανών]] και στην επικράτειά του υπήρχε σχετική ανεξιθρησκεία, σε βαθμό που να χτίζει στο παλάτι του εκκλησίες για τους Χριστιανούς συμβούλους του και τις Χριστιανές του χαρεμιού του.<br />
Ο Αλής είχε ζητήσει από τον [[Αυστρία|αυστριακό]] Μέτερνιχ, σχέδιο συντάγματος. Επίσης είχε κατά καιρούς συμμαχήσει καιροσκοπικά με τους [[Γαλλία|Γάλλους]], δηλώνοντας μάλιστα και θαυμαστής του [[Ναπολέων Α΄ Βοναπάρτης|Ναπολέοντα]] (αυτό δεν τον εμπόδισε να καταλάβει το [[1798]] τη γαλλοκρατούμενη [[Πρέβεζα]] και να κατακρεουργήσει τους Γάλλους αιχμαλώτους), είχε καλές σχέσεις με την [[Αγγλία]], ιδίως μετά την αγορά της [[Πάργα]]ς το [[1819]], ενώ προσπαθούσε να δημιουργήσει καλό όνομα στη Δύση, υποδεχόμενος στο παλάτι του κάθε Ευρωπαίο περιηγητή που περνούσε από την επικράτειά του.<br />
|