Αμφαξίτιδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

Στα τέλη του 18ου αιώνα, το Πολύκαστρο (''Καρασούλι'') αποτελούσε τσιφλίκι του Γιουσούφ Μουχλίς πασά, γιου του Ισμαήλ μπέη από τις [[Σέρρες]]. Οι Μακεδόνες συμμετείχαν στην [[Ελληνική επανάσταση του 1821|Επανάσταση του 1821]] με αποτέλεσμα να δεχτούν τα [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικά]] αντίποινα μετά την καταστολή των εξεγέρσεων στη [[Μακεδονία]]. Έτσι το Καρασούλι καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς και πολλοί κάτοικοι αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν. Από τότε ο Ελληνισμός της πόλης συρρικνώθηκε ανεπανόρθωτα, καθώς άρχισαν να εγκαθίστανται [[Βούλγαροι]] αγροτοεργάτες προκειμένου να καλύψουν το κενό στα τσιφλίκια.<ref name="ReferenceB"/><ref name="ReferenceC">Δίκαιος Βασιλειάδης, Ιστορία του Πολυκάστρου, σελ. 25</ref>

 

Όσοι κάτοικοι της Αμφαξίτιδας έσπευσαν να πολεμήσουν στα επαναστατικά κινήματα της Χαλκιδικής, της [[Νάουσα]]ς, της Ανατολικής Μακεδονίας και της Βωγδάντσας (σημερινό [[Μπογκντάντσι]] στη Βόρεια Μακεδονία), αναγκάστηκαν μετά την καταστολή της επανάστασης στην Μακεδονία, να καταφύγουν στην Πελοπόννησο και να πολεμήσουν εκεί, μέχρι την ίδρυση του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. Αυτοί που συμμετείχαν στο επαναστατικό κίνημα της Βωγδάντσας, κινήθηκαν προς βορρά και συναντήθηκαν με τα σώματα των Φαρμάκη και Υψηλάντη στη [[Ρουμανία]], μεταφερόμενοι από εκεί με καράβια στην Πελοπόννησο, ενώ αυτοί που συμμετείχαν στα επαναστατικά κινήματα [[Νάουσα]]ς και [[Χαλκιδική]]ς διέφυγαν με καράβια στη [[Σκιάθος|Σκιάθο]] και από εκεί στη Στερεά Ελλάδα. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν μπόρεσαν να επιστρέψουν στον τόπο τους και παρέμειναν στα ελεύθερα εδάφη. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην πρώτη [[Κατάλογος Πρωθυπουργών της Ελλάδας#Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος|Προσωρινή Ελληνική Κυβέρνηση]] το 1822, συστάθηκε τριμελής Επιτροπή Βορειομακεδόνων, και το ένα μέλος της ήταν από τη Βωγδάντσα. Μαζί με τους Βωγδαντσιώτες, πολέμησαν και πολλοί κάτοικοι της Αμφαξίτιδας{{πηγή}} και διακρίθηκαν στη μάχη των Βασιλικών, στη [[Φθιώτιδα]], το 1821 υπό τους Πανουργιά και Γκούρα και στη [[μάχη των Δερβενακίων]], στην Πελοπόννησο, το 1822 υπό τον Κολοκοτρώνη{{πηγή}}.

 

Το 1872 εγκαινιάζεται η σιδηροδρομική γραμμή [[Θεσσαλονίκη]]ς - [[Βιέννη]]ς από την εταιρεία Χιρς ''(''Hirch'')'' και ξεκινά τη λειτουργία του ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Καρασουλίου. Το Πολύκαστρο και η ευρύτερη περιοχή της Αμφαξίτιδας πλέον αναπτύσσεται ως εμπορικό κέντρο.<ref name="ReferenceC"/>

 

Στα 1870, με το βουλγαρικό εκκλησιαστικό σχίσμα, και την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχικής Εκκλησίας ξεσπά κύμα [[εθνικισμός|εθνικιστικής]] βουλγαρικής [[προπαγάνδα|προπαγάνδας,]] με τη βοήθεια [[Ρώσοι|Ρώσων]] πρακτόρων. Πολλοί κάτοικοι αναγκάζονται κάτω από τις πιέσεις της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής του [[Πανσλαβισμός|Πανσλαβισμού]] μέσω του βουλγαρικού παράγοντα, να προσχωρήσουν στην Εξαρχία και στην ουσία να εκβουλγαριστούν<ref>Κωνσταντίνος Απ. Βακαλόπουλος, Νεότερη Ιστορία της Μακεδονίας (1830 – 1912), Από τη Γένεση του Νεοελληνικού Κράτους ως την Απελευθέρωση, εκδόσεις Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σσ. 56 – 60, 70 – 73</ref>. Στην περιοχή δρα και αμερικανικός παράγων μέσω του Αυστριακού Προξενείου της Θεσσαλονίκης, με σαφή στόχο των προσηλυτισμό των κατοίκων στον [[προτεσταντισμός|προτεσταντισμό]]<ref>Κωνσταντίνος Απ. Βακαλόπουλος, Νεότερη Ιστορία της Μακεδονίας (1830 – 1912), Από τη Γένεση του Νεοελληνικού Κράτους ως την Απελευθέρωση, εκδόσεις Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σσ. 78 – 82</ref>. Πολλοί κάτοικοι προσηλυτίζονται. Ο κίνδυνος εκβουλγαρισμού αφυπνίζει τον Ελληνισμό της περιοχής Πολυκάστρου και οργανώνεται σε κοινότητες. Παράλληλα οργανώνει τα σχολεία ώστε να εκπαιδεύονται οι νέοι στην [[ελληνική γλώσσα]]. Μετά το 1850 αναφέρονται στην Αμφαξίτιδα 5 Ελληνικές κοινότητες σε Ευζώνους, Μεταμόρφωση, Πολύκαστρο, Άσπρο και Αξιοχώρι και 4 σχολεία σε Ευζώνους, Άσπρο, Αξιοχώρι και Πολύκαστρο. Πληροφορίες για τη λειτουργία σχολείου στο Πολύκαστρο έχουμε από το 1880, όπως αποδεικνύεται από αποδείξεις πληρωμών δασκάλων, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπήρχε σχολείο και πριν το 1880<ref>Χρήστος Π. Ίντος, Τα σχολεία μας από την ίδρυσή τους ως το 2000, Κιλκίς 2004, σ. 178-186.</ref>. Από γραπτές πηγές της περιόδου που αναφέρθηκε πρώτος δάσκαλος φαίνεται να ήταν ο Αβραάμ Αστερίου.<ref>Δίκαιος Βασιλειάδης, Ιστορία του Πολυκάστρου, σσ. 25-26</ref> Τα επόμενα χρόνια υπηρέτησαν από τη θέση του δασκάλου οι Κωνσταντίνος Χρήστου (1902 - 1903) και Δημήτριος Κασσάς (1906 - 1913). Το σχολείο στα 1906 είχε 15 μαθητές.<ref>Δίκαιος Βασιλειάδης, Ιστορία του Πολυκάστρου, σελ. 161</ref> Στις παραμονές της [[Ελλάς|Ελληνικής]] [[Μακεδονικός Αγώνας|οργανωμένης ένοπλης αντιπαράθεσης (Μακεδονικός Αγώνας)]], σε [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|οθωμανική]] απογραφή που διενήργησε ο Χιλμή πασάς το 1904, στην [[Δήμος Πολυκάστρου|περιοχή Πολυκάστρου]] καταγράφονται περίπου 800 [[Έλληνες]], 1.250 [[Οθωμανοί]] και 1.250 [[Βούλγαροι|Βουλγαρίζοντες]] με συνολικό πληθυσμό 3.300 κατοίκους<ref>Γεώργιος Καραμαλάκης, ''Η μεταξύ Πάικου και Κρουσσίων Χώρα'', Β΄ έκδοση, ''εκδόσεις Ηδωνός'', Αθήνα, 1997, σσ. 354 - 361</ref>.

 

Την εποχή αυτή παρατηρείται και οικονομική άνθηση των Ελλήνων της περιοχής και χτίζονται πολλές εκκλησίες στα χωριά της Αμφαξίτιδας, αλλά και στην πόλη του Πολυκάστρου (Προφήτη Ηλία (1859)- Ταξιαρχών σήμερα<ref>Δίκαιος Βασιλειάδης, Ιστορία του Πολυκάστρου, σελ. 126</ref>, Αγίου Αθανασίου το 1885<ref>Δίκαιος Βασιλειάδης, Ιστορία του Πολυκάστρου, σελ. 125</ref>). Το 1898 σημειώνονται επεισόδια από τους εξαρχικούς που καταλαμβάνουν με τη βία το σχολείο και την εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Μετά από εκκλήσεις της ελληνικής κοινότητας επιστρέφονται το σχολείο και η εκκλησία και η λειτουργία τελείται πλέον εναλλάξ σε ελληνικά και βουλγαρικά<ref>Δίκαιος Βασιλειάδης, Ιστορία του Πολυκάστρου, σελ. 26</ref>. Σε ηρωική μορφή αναδείχθηκε ο ιερέας Γεώργιος Παπαντωνίου που υπήρξε εφημέριος από 1899 έως το 1923<ref>Δίκαιος Βασιλειάδης, Ιστορία του Πολυκάστρου, σελ. 135</ref>.

[[Αρχείο:Georgios Doitsinis (Macedonian chieftain from Evzoni).gif|left|200px|Ο οπλαρχηγός Γεώργιος Δοϊτσίνης]]

Παράλληλα οι κάτοικοι οργανώνουν ένοπλες επιτροπές άμυνας (ορκίζονται πολλοί στην «Μακεδονική Άμυνα» που λειτουργεί στα πρότυπα της [[Φιλική Εταιρεία|Φιλικής Εταιρείας]]) για να αντιμετωπίσουν την βουλγαρική τρομοκρατία και τις τουρκικές αυθαιρεσίες. Πρώτοι οι κάτοικοι των Ευζώνων ξεσηκώνονται με ηγέτες τους [[Γεώργιος Βεγύρης|Γεώργιο Βεγύρη]], [[Γεώργιος Διδασκάλου|Γεώργιο Διδασκάλου]] και [[Χρήστος Δοϊτσίνης|Χρήστο Δοϊτσίνη]] (δολοφονήθηκε το 1900 από [[Μακεδονικός Αγώνας#Κομιτατζήδες|κομιτατζήδες]]), που δρουν με μικρά σώματα στην περιοχή. Στα γειτονικά χωριά δρουν μικρά σώματα, όπως στη [[Βογορόιτσα]] (Βόρεια Μακεδονία), του [[Χρήστος Δρίγκας|Χρήστου Δρίγκα]] και [[Δημήτριος Ουρούμης|Δημήτριου Ουρούμη]] και στην [[Παρδέιτσα]] (Παρντέιτσι (Βόρεια Μακεδονία)) του [[Άγγελος Αθανασίου|Άγγελου Αθανασίου]] και του [[Άγγελος Δάκος|Άγγελου Δάκου]]. Από το 1899, οι Βούλγαροι κομιτατζήδες δολοφονούν προύχοντες των χωριών της περιοχής. Το 1900 δολοφονείται επίσης, ο Δασκαλάκης από τους Ευζώνους, από κομιτατζήδες. Ο [[Μακεδονικός Αγώνας]] μέλλει να φτάσει στην κορύφωσή του.