Ελλάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{κύριο|Αρχαία Ελλάδα}}

[[Αρχείο:Decree approving Kallikrates designs for the Parthenon (ca. 448 BC)..jpg|thumb|right|Θραύσμα [[Αθηναϊκή Δημοκρατία|αθηναϊκού]] ψηφίσματος για την κατασκευή του [[Ναός Αθηνάς Νίκης|ναού της Αθηνάς Νίκης]] (''[[Inscriptiones Graecae|IG]]'' I³ 35).<ref>{{Cite web|url=https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGI3/35|title=AIO 314 Decree about priestess and temple of Athena Nike|date=2020-04-11|accessdate=2020-06-08|first1=Stephen|last1=Lambert|first2=Josine|last2=Blok|first3=Robin|last3=Osborne|website=Attic Inscriptions Online}}</ref>]]

Μετά την κατάρρευση των [[Μυκηναϊκός πολιτισμός|μυκηναϊκών]] ανακτορικών κέντρων το 12ο αιώνα και την [[Κάθοδος των Δωριέων|κάθοδο των Δωριέων]], τα ελληνικά φύλα εισήλθαν στη φάση των «σκοτεινών αιώνων» για την οποία λίγες γνώσεις διαθέτουμε. Η περίοδος αυτή είναι γνωστή ως [[γεωμετρική εποχή|γεωμετρική]], από τα γεωμετρικά σχήματα που χρησιμοποιούνταν για τη γραπτή διακόσμηση των αγγείων. Η πληθυσμιακή πίεση οδήγησε τα ελληνικά φύλα της ηπειρωτικής Ελλάδας ([[Αιολείς]], [[Ίωνες]], [[Δωριείς]]) σε [[Πρώτος ελληνικός αποικισμός|μετανάστευση στα νησιά και την αντίπερα ακτή του Αιγαίου]]. Την [[Αρχαϊκή εποχή|επόμενη περίοδο]], οι εντεινόμενες επαφές των ελληνικών φύλων με την Ανατολή συνέβαλαν στη δημιουργία [[Ελληνικό αλφάβητο|αλφαβήτου]] και την ανάπτυξη της ναοδομίας και της γλυπτικής. Με μονάδα οργάνωσης την ''[[πόλις|πόλιν]]'', οργανώθηκε η [[Δεύτερος ελληνικός αποικισμός|ίδρυση αποικιών στις ακτές της Μεσογείου και του Ευξείνου Πόντου]] από περίπου το 750 έως το 550, ως απάντηση σε μία οικονομική και κοινωνική κρίση. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από έντονες κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες στο εσωτερικό των ''πόλεων'', που στην [[Αρχαία Αθήνα|Αθήνα]] κατέληξαν στην εγκαθίδρυση [[Αθηναϊκή Δημοκρατία|δημοκρατίας]]. Στις αρχές του 5ου αιώνα, ένας συνασπισμός ελληνικών πόλεων απέκρουσε την [[Περσικοί Πόλεμοι|επίθεση της Περσικής αυτοκρατορίας]]. Μετά τη λήξη των πολέμων, την ηγεμονία της συμμαχίας ανέλαβε η [[Αθήνα]], που αναδείχθηκε σε πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο του ελληνικού κόσμου, η πολιτισμική δημιουργία του οποίου την περίοδο που ονομάστηκε «[[Κλασική εποχή|κλασική]]», έθεσε τα θεμέλια του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Η [[Αθήνα]] οδηγήθηκε σε σύγκρουση με την άλλη μεγάλη ελληνική δύναμη, τη [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτη]]. Ο [[Πελοποννησιακός Πόλεμος]] που δίχασε τον ελληνικό κόσμο, διήρκεσε τριάντα χρόνια και έληξε το [[404 π.Χ.]] με ήττα της Αθήνας και των συμμάχων της. Εξασθενημένες από τους συνεχείς μεταξύ τους πολέμους κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., οι ελληνικές πόλεις υποτάχθηκαν στην ανερχόμενη ισχύ του [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|μακεδονικού βασιλείου]] υπό το [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φίλιππο]].

 

Μετά το θάνατο του Φιλίππου το 336, ο γιος του και βασιλιάς της Μακεδονίας [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] οδήγησε τους Έλληνες σε μία επιτυχή εκστρατεία κατάλυσης της Περσικής Αυτοκρατορίας. Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου το 323, οι [[Διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου|διάδοχοί]] του διαμοίρασαν την αυτοκρατορία του που εκτεινόταν από τη [[Θράκη]] έως την [[Ινδία]] σε διάφορα βασίλεια: το βασίλειο της [[Δυναστεία των Πτολεμαίων|Αιγύπτου]], της [[Αυτοκρατορία των Σελευκιδών|Συρίας]], της [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|Μακεδονίας]] και της [[Δυναστεία των Ατταλιδών|Περγάμου]]. Τους [[ελληνιστική περίοδος|αιώνες που ακολούθησαν]], ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική γλώσσα γνώρισαν μεγάλη διάδοση στα εδάφη των βασιλείων αυτών και, μετά την κατάκτησή τους από τη Ρώμη (που ολοκληρώθηκε το 30 π.Χ. μετά τη [[ναυμαχία του Ακτίου]] και την κατάληψη της [[Αίγυπτος|Αιγύπτου]]), σε πολλές περιοχές της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]]. Στους νεώτερους χρόνους, ο πολιτισμός των αρχαίων Ελλήνων άσκησε σημαντική επίδραση στη [[γλώσσα]], την [[πολιτική]], τη [[φιλοσοφία]], την [[επιστήμη]] και τις [[τέχνες]], ιδίως κατά την περίοδο της [[Αναγέννηση]]ς στη [[Δυτική Ευρώπη]] και κατά τις [[κλασικισμός|κλασικιστικές]] περιόδους το [[18ος αιώνας|18ο]] και [[19ος αιώνας|19ο]] αιώνα στην [[Ευρώπη]] και τις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]], και η [[ελληνορωμαϊκός πολιτισμός|ρωμαϊκή εκδοχή]] του αποτελεί το θεμέλιο λίθο του νεώτερου [[Δυτικός πολιτισμός|δυτικού πολιτισμού]].<ref>Μαντάς, Κώστας. [https://web.archive.org/web/20110820061157/http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/77_66-70.pdf "Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός": Ευσταθεί ένας τέτοιος όρος;], Ελληνική Αρχαιολογία, τ.77, σ.66. {{pdf}}</ref>

 

{{κύριο|Συμμετοχή της Ελλάδας στους Βαλκανικούς Πολέμους|Εθνικός Διχασμός|Μικρασιατική εκστρατεία|Β΄ Ελληνική Δημοκρατία}}

[[Αρχείο:Greek advance Kresna 1913.jpg|thumb|Ιππήλατο ελληνικό πυροβολικό στη [[Μάχες Κρέσνας-Σιμιτλή-Τζουμαγιάς|μάχη της Κρέσνας]] (1913).]]

Εν μέσω γενικής δυσαρέσκειας για το δυσεπίτευκτο των εθνικών επιδιώξεων και τη νομιζόμενη αδράνεια υπό την πρωθυπουργία του μεταρρυθμιστή [[Γεώργιος Θεοτόκης|Θεοτόκη]], μια ομάδα αξιωματικών οργάνωσε τον Αύγουστο του 1909 ένα [[κίνημα στο Γουδί|κίνημα]] και λίγο αργότερα κάλεσε στην Αθήνα τον [[Κρήτη|Κρήτα]] πολιτικό [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Ελευθέριο Βενιζέλο]], που εισήγαγε ένα όραμα εθνικής «ανόρθωσης». Μετά από δύο εκλογικές νίκες και την ανάληψη της πρωθυπουργίας το 1910,<ref>{{harvnb|Mazower|1992|pp=886, 890–3, 895–900, 904}}</ref> ο Βενιζέλος πραγματοποίησε δημοσιονομικές, κοινωνικές και συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, αναδιοργάνωσε τις ένοπλες δυνάμεις και έκανε την Ελλάδα μέλος ενός [[Βαλκανικός Συνασπισμός|βαλκανικού συνασπισμού]]. Με τη συμμετοχή της Ελλάδας στους [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913]] προσαρτήθηκαν η [[Κρήτη]], η [[Ήπειρος (περιοχή)|Ήπειρος]] και η [[Μακεδονία (ελληνικό διαμέρισμα)|Μακεδονία]]. Όταν ξέσπασε ο [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος]] ο βασιλιάς [[Κωνσταντίνος Α΄ της Ελλάδας|Κωνσταντίνος]] [[Εθνικός Διχασμός|ήλθε σε σύγκρουση]] με τον Βενιζέλο, επιμένοντας στην τήρηση πολιτικής ουδετερότητας και διόρισε κυβέρνηση που το 1916 παραχώρησε εδάφη της Ελλάδας στην ανατολική Μαεδονία στη Βουλγαρία, που τα [[Β΄ Βουλγαρική Κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας|κατείχε]] ως το 1918. Ο Βενιζέλος οργάνωσε το στρατιωτικό [[κίνημα Εθνικής Αμύνης]], σχημάτισε [[Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης|κυβέρνηση]] με έδρα τη [[Θεσσαλονίκη]] και μετά την επέμβαση αγγλογαλλικών στρατευμάτων εναντίον της φιλοβασιλικής κυβέρνησης της Αθήνας τέθηκε επικεφαλής ενιαίας κυβέρνησης που έλαβε μέρος στον πόλεμο στο πλευρό της [[Αντάντ]], αφού ο Κωνσταντίνος εξορίστηκε. Με τη [[συνθήκη των Σεβρών]] το 1920, μετά τη λήξη του Α΄ ΠΠ, η Μεγάλη Ιδέα φάνηκε να πραγματώνεται, καθώς παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα η [[Θράκη]] και η περιοχή της [[Σμύρνη]]ς, όπου είχε σταλεί από το 1919 ελληνικός στρατός. Μετά από την εκλογική ήττα του Βενιζέλου το 1920 και την επιστροφή του Κωνσταντίνου, η εμμονή στον αλυτρωτισμό, τα ελληνικά στρατηγικά σφάλματα, η μεταβολή των δυτικών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο και η ενίσχυση του [[Τουρκικό Εθνικό Κίνημα|τουρκικού εθνικισμού]] οδήγησαν στην ήττα του ελληνικού στρατού το 1922{{πηγή}} και την έλευση στην Ελλάδα σχεδόν 1.500.000 [[Ρωμιοί|Ρωμιών]] προσφύγων από τη [[Μικρά Ασία]], τον [[Πόντος|Πόντο]] και την [[Ανατολική Θράκη]], που από το 1913 είχαν υπάρξει [[Γενοκτονία των Ελλήνων|θύματα τουρκικών σφαγών και διώξεων]].<ref>Για την ονομασία των ελληνορθόδοξων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, βλ. {{cite book|title=Before the Nation: Muslim-Christian Coexistence and its Destruction in Late-Ottoman Anatolia|first=Nicholas|last=Doumanis|location=Οξφόρδη|publisher=Oxford University Press|year=2012|pages=8-9}}</ref>

 

Η [[Μικρασιατική Καταστροφή]] και η οριστικοποίηση της έλευσης των προσφύγων με την [[Ελληνοτουρκική σύμβαση της Λωζάνης|ελληνοτουρκική σύμβαση του 1923]] για την [[Ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923|υποχρεωτική ανταλλαγή Μουσουλμάνων και Ορθόδοξων Χριστιανών]] επέδρασαν καταλυτικά στην πορεία του ελληνικού κράτους. Το 1924 η βασιλεία καταργήθηκε και η Ελλάδα ανακηρύχθηκε [[Β΄ Ελληνική Δημοκρατία|αβασίλευτη δημοκρατία]]. Το [[Προσφυγικό ζήτημα (Μικρασιατική Καταστροφή)|εγχείρημα αποκατάστασης των προσφύγων]] δοκίμασε τις δυνατότητας του ελληνικού κράτους και η αφομοίωσή τους με τους ντόπιους υπήρξε μία αργή διαδικασία, μεσοπρόθεσμα, όμως, η εγκατάστασή των προσφύγων ωφέλησε την οικονομία, καθώς πολλαπλασιάστηκαν οι καλλιέργειες και τα εγγειοβελτιωτικά έργα, αναζωογονήθηκε η βιομηχανική δραστηριότητα, αύξησε τον αστικό κυρίως πληθυσμό και την εθνική ομοιογένεια. Η πολιτική ζωή εξακολουθούσε να χαρακτηρίζεται από την αντίθεση ανάμεσα στους βενιζελικούς και τους αντιβενιζελικούς ή βασιλόφρονες και τα επόμενα χρόνια, με την εξαίρεση της τετραετίας διακυβέρνησης της χώρας από το Βενιζέλο (1928-1932), έλαβαν χώρα αρκετά στρατιωτικά πραξικοπήματα, ιδίως μετά την [[Πτώχευση της Ελλάδας 1932|εκδήλωση στην Ελλάδα των συνεπειών]] της [[Παγκόσμια οικονομική ύφεση 1929|κρίσης του 1929]].

 

{{κύριο|Καθεστώς της 4ης Αυγούστου|Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1946–1949)|Στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα (1967 - 1974)}}

[[Αρχείο:Paras from 5th (Scots) Parachute Battalion, 2nd Parachute Brigade, take cover on a street corner in Athens during operations against members of ELAS, 6 December 1944. NA20515.jpg|thumb|[[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανοί]] στρατιώτες στα [[Δεκεμβριανά]] του 1944. Στον τοίχο σύνθημα υπέρ του [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|ΚΚΕ]].]]

Το 1935 ο [[Γεώργιος Β΄ της Ελλάδας|βασιλιάς Γεώργιος Β΄]] επανήλθε στην Ελλάδα μετά από ένα [[Ελληνικό δημοψήφισμα του 1935|νόθο δημοψήφισμα]] και τον Αύγουστο του 1936, σε συνεργασία με τον πρωθυπουργό [[Ιωάννης Μεταξάς|Ιωάννη Μεταξά]], επέβαλε [[καθεστώς της 4ης Αυγούστου|δικτατορία]], εγκαινιάζοντας μία μακρά περίοδο αυταρχικής διακυβέρνησης που θα διαρκούσε με μικρά διαλείμματα ως το 1974.<ref name="FleischerAuthoritarianRule237"/> Η Ελλάδα εισήλθε στο [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο]] το 1940, απαντώντας σε [[Ελληνοϊταλικός Πόλεμος|επίθεση της Ιταλίας]], η οποία αντιμετωπιζόταν επιτυχώς. Ωστόσο, με την [[Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα|επέμβαση της Γερμανίας]] η χώρα ηττήθηκε και ακολούθησε περίοδος [[Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|στρατιωτικής κατοχής]] από τις δυνάμεις του [[Δυνάμεις του Άξονα|Άξονα]] (1941-1944). Στην κατεχόμενη Ελλάδα έδρασαν [[Εθνική Αντίσταση (Ελλάδα)|αντιστασιακές οργανώσεις]], μαζικότερη από τις οποίες ήταν το [[αριστερά (πολιτική)|αριστερό]] [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο|ΕΑΜ]], που οργάνωσε στρατό, τον [[Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός|ΕΛΑΣ]], και τη «[[Λαϊκή δημοκρατία|λαοκρατική]]» άσκηση της εξουσίας στις [[Ελεύθερη Ελλάδα|περιοχές της Ελλάδας που απελευθέρωσε]]. Η αδυναμία ειρηνικής επίλυσης του ζητήματος του αφοπλισμού των αντιστασιακών στρατών μετά την [[Απελευθέρωση της Αθήνας (1944)|αποχώρηση των Γερμανών]] είχε ως αποτέλεσμα μία [[Δεκεμβριανά|αντικυβερνητική εξέγερση του ΕΛΑΣ στην Αθήνα το Δεκέμβριο του 1944]], που κατεστάλη με την επέμβαση του βρετανικού στρατού, και τη [[Συμφωνία της Βάρκιζας|διάλυση του ΕΛΑΣ]] το 1945. Κατόπιν παρακρατικών [[Λευκή τρομοκρατία (Ελλάδα)|διώξεων αριστερών]], το 1946 ξέσπασε ανάμεσα στο [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|ΚΚΕ]] και την κυβέρνηση [[Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1946–1949)|εμφύλιος πόλεμος]], που κράτησε μέχρι το 1949 και τελείωσε με την ήττα του [[Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας|κομμουνιστικού στρατού]] και τη νίκη της κυβέρνησης, που από το 1947 λάμβανε αμερικανική βοήθεια μέσω του [[σχέδιο Μάρσαλ|σχεδίου Μάρσαλ]].

 

Το 1952 η Ελλάδα έγινε μέλος του [[ΝΑΤΟ]]. Το ίδιο έτος συντάχθηκε ένα [[Σύνταγμα της Ελλάδας|νέο σύνταγμα]]. Τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα [[Ελληνικό οικονομικό θαύμα|γνώρισε σημαντική οικονομική ανάπτυξη]], ενώ η πολιτική ζωή χαρακτηριζόταν από την ύπαρξη περιορισμών της απρόσκοπτης λειτουργίας των κοινοβουλευτικών θεσμών και των ατομικών ελευθεριών. Το ΚΚΕ είχε τεθεί εκτός νόμου από το 1947 και όσοι πολίτες κρίνονταν μειωμένης «[[Εθνικισμός|εθνικοφροσύνης]]» δεν απολάμβαναν πλήρη ισοτιμία. Από το 1955 και έως το 1963 πρωθυπουργός διετέλεσε ο δεξιός πολιτικός [[Κωνσταντίνος Καραμανλής]]. Ο Καραμανλής εφάρμοσε πολιτική νομισματικής σταθερότητας και οικονομικού εκσυγχρονισμού, επίλυσης του [[Κυπριακό (ζήτημα)|Κυπριακού ζητήματος]] όχι με την [[Ένωσις (Κύπρος)|ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα]], όπως ζητούσε η αντιβρετανική [[Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών|ΕΟΚΑ]], αλλά με την [[Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου|ανεξαρτησία της Κύπρου]] το 1960 και καταστολής της αριστερής πολιτικής δράσης μετά τις εκλογές του 1958.