Βικιπαίδεια

Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 15:
|next =
|allies = [[Ελλάδα]]
|opponents = [[Βρετανική Αυτοκρατορία]] <br />[[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης|TMT (Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης)]].
|battles =
}}{{Νεότερη Ιστορία της Κύπρου}}
Η '''Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών''' ('''ΕΟΚΑ''') ήταν [[Ελληνοκύπριοι|ελληνοκυπριακή]], [[Εθνικισμός|εθνικιστική]]απελευθερωτική και αντάρτικη οργάνωση που έδρασε κατά τη χρονική περίοδο [[1955]]-[[1959]] στην [[Κύπρος|Κύπρο]], με διακηρυγμένο σκοπό την αυτοδιάθεση της Κύπρου, την απαλλαγή από τη [[Βρετανική Αυτοκρατορία|βρετανική αποικιοκρατία]] και τελικά την [[Ένωσις|Ένωση]] της Κύπρου με την [[Ελλάδα]]<ref>https://gr.euronews.com/2020/04/01/kypros-eoka-apeleutherotikos-agonas-1955-65-xronia-istoria-epeteios</ref><ref>https://www.news247.gr/koinonia/itan-1i-aprilioy-tis-eoka-i-archi-otan-oi-ellinokyprioi-edioxan-toys-aggloys.6708269.html</ref>.
 
== Δομή και ιδεολογία της ΕΟΚΑ ==
 
Αρχηγός της ΕΟΚΑ ήταν ο Γεώργιος Γρίβας, ο οποίος πήρε το κωδικό όνομα Διγενής. Ο Γρίβας καταγόταν από την Κύπρο, αλλά είχε ζήσει αρκετά χρόνια ως στρατιωτικός και αργότερα πολιτικός στην Ελλάδα. Ηταν γνωστός ως αρχηγός της αντικομμουνιστικής [[Οργάνωση Χ|οργάνωσης Χ»]].{{sfnm| 1a1=Ρίχτερ|1y=2011|1p=69|2a1=French|2y=2015|2p=46}} Η ΕΟΚΑ ήταν αρκετά συγκεντρωτική, ο Γεώργιος Γρίβας έλεγχε τα πάντα. Επέβαλε την ιδεολογία του στην ΕΟΚΑ, η οποία ήταν συντηρητική, αντικομμουνιστική, εθνικιστικήαπελευθερωτική, ενώ το θρησκευτικό συναίσθημα ήταν έντονο.{{sfn|Θρασυβούλου|2016|p=298-316}}
 
Ο Γρίβας είχε χωρίσει την Κύπρο σε 19 τομείς, στον κάθε τομέα υπήρχε ένας τομεάρχης που έδινε αναφορά κατευθείαν στον Γρίβα.{{sfnm|1a1=Βαρνάβα|1y=2012|1p=58|2a1=French|2y=2015|2p=54}} Την πυρηνική αυτή δομή οργάνωσης την είχε αντιγράψει από τον αγώνα του [[ΕΑΜ]] στην Ελλάδα.{{sfn|Ρίχτερ|2011|p=230}} O κύριος τρόπος δράσης της ΕΟΚΑ ήταν τα σαμποτάζ με ωρολογιακές βόμβες και νάρκες. Οι αντάρτες μετά από τις επιχειρήσεις συνήθως κατέφευγαν σε ορεινά δάση.{{sfn|French|2015|p=48-49}} Άλλος τρόπος δράσης ήταν οι ρίψεις βομβών.{{sfn|French|2015|p=54}}
 
Μια εκ των τακτικών που χρησιμοποίησε η ΕΟΚΑ ήταν οη εκφοβισμόςαφύπνιση του τοπικού πληθυσμού των ελληνοκυπρίων αλλά και τουρκοκυπρίων που δεν συντάσσονταν μαζί της στον απελευθερωτικό αγώνα. Η ΕΟΚΑ, ιδίως μετά την έλευση του Χάρτινγκ, ασκούσε βια, όπωςκατά γιατων παράδειγμαΆγγλων αποικιοκρατών και δημόσιες εκτελέσεις, όχιντόπιων μόνο στους προδότεςπροδοτών, αλλά καιμε όσουςστόχο δεννα τηντρομοκρατηθεί στήριζανο ενεργάαποικιοκρατικός ήστρατός, τηςνα ασκούσαναφυπνιστεί δημόσιαη κριτικήδιεθνής μεκοινή στόχογνώμη να τρομοκρατηθείκαι ο πληθυσμός καιλαός να συνταχθεί με την ΕΟΚΑ.{{sfn|French|2015|p=106 & 158-163}} Σε αυτή την «τρομοκρατική εκστρατεία», όπως έγραψε ο ίδιος ο Γρίβας, η μαθητιώσα νεολαία είχε κομβικό ρόλο, ορισμένοι μαθητές εκπαιδευόντουσαν να γίνουν εκτελεστές.{{sfnm|1a1=Ρίχτερ|1y=2011|1p=383|2a1=French|2y=2015|2p=55}}
 
Η ΕΟΚΑ είχε δώσειαρωγό βάροςτην στηναθρόα εμπλοκήσυμμετοχή της μαθητιώσας νεολαίας, η οποία με συχνές διαδηλώσεις και με φωνές και την «μάχη της σημαίας» (μαθητές κατεβάζανε την αγγλική σημαία από το σχολείο, οπότε η διδασκαλία σταματούσε και στρατιωτικές δυνάμεις έπρεπε να επέμβουν για να αποκαταστήσουν την ομαλότητατάξη) κρατούσαν τους αγγλους στρατιώτες μακρυά από τα βουνά όπου κρύβονταν αντάρτες της ΕΟΚΑ.{{sfn|Ρίχτερ|2011|p=478-481}} Ο Γρίβας διέταξε την δημιουργία της ΑΝΕ (Αλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) η οποία λειτουργούσε σε σχολεία της Κύπρου με σκοπό να οργανώνει τις δράσεις της τοπικής νεολαίας.{{sfnm|1a1=Ρίχτερ|1y=2011|1p=354|2a1=French|2y=2015|2p=59}} H [[ΠΕΚΑ]] ήταν η πολιτική οργάνωση της ΕΟΚΑ, ενεργή κυρίως μετά την εξορία του Μακαρίου.{{sfn|French|y=2015|p=59}}
 
Η ΕΟΚΑ στελεχώθηκε από μαθητές, από μέλη της [[ΟΧΕΝ]] (θρησκευτική οργάνωση νεολαίας της Εκκλησίας), της [[ΠΕΚ]] (αγρότες) και της [[ΠΕΟΝ]] (οργάνωση εθνικιστών στις πόλεις) και γενικά όλο το λαό της Κύπρου. Ως γενικός κανόνας, μέλη της ΕΟΚΑ δεν μπορούσαν να γίνουν αριστεροί ή τουρκοκύπριοι, αν και υπήρξαν εξαιρέσεις (για παράδειγμα ο [[Βάσος Λυσσαρίδης]]).
 
==Ο απελευθερωτικός αγώνας 1955-1959==
Το αίτημα των Ελληνοκυπρίων για την αποτίναξη της βρετανικής κατοχής στη Μεγαλόνησο και την ένωση με την Ελλάδα ήρθε δυναμικά στο προσκήνιο το 1950, με το δημοψήφισμα της 15ης Ιανουαρίου που το διοργάνωσε η Εκκλησία της Κύπρου και το 95,7% τάχθηκε υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα και την εκλογή του Μακαρίου Γ' ως Αρχιεπισκόπου Κύπρου στις 20 Οκτωβρίου. Ήταν η εποχή που η αποικιοκρατία έπνεε τα λοίσθια και η μία μετά την άλλη οι κατακτημένες χώρες επιζητούσαν δυναμικά την ανεξαρτησία τους.
 
Έτσι τη 1η Απριλίου 1955 οι Ελληνοκύπριοι ξεσηκώθηκαν για να αποτινάξουν τον βρετανικό ζυγό, με στόχο την ''Ένωσιν'' με τη ''μητέρα'' Ελλάδα. Ο αγώνας τους έληξε με τις Συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου (19 Φεβρουαρίου 1959), με τις οποίες η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος.
 
==Η δράση της ΕΟΚΑ==
{{δείτε|Χρονολόγιο δράσεων ΕΟΚΑ}}
=== Προεργασίες για έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ ===
 
Γραμμή 86 ⟶ 89 :
 
Σύνδεσμοι αγωνιστών της ΕΟΚΑ αναφέρουν πως οι εκτελέστηκαν 80 προδότες.{{sfn|Παπαπολυβίου|2010|p=395}}
 
{| class="wikitable"
|+
!Νεκροί από επιθέσεις της ΕΟΚΑ{{sfn|Ρίχτερ|2011|p=979}}
!
|-
!Απώλειες ενόπλων δυνάμεων
!νεκροί
|-
|Στρατός
|80
|-
|Αεροπορία
|16
|-
|Πεζοναύτες
|7
|-
|Ναυτικό
|1
|-
|'''Απώλειες της αστυνομίας'''
|
|-
|Βρετανοί αστυνομικοί
|12
|-
|Ελληνοκύπριοι αστυνομικοί
|15
|-
|Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί
|22
|-
|Άλλοι
|2
|-
|'''Νεκροί πολίτες'''
|
|-
|Βρετανοί
|26
|-
|Ελληνοκύπριοι
|εκτελέσθηκαν 80 προδότες σύμφωνα με μελέτη του Συνδέσμου Αγωνιστών ΕΟΚΑ</br>148 ή 187 (σύμφωνα με δύο ξεχωριστές έρευνες που παραθέτει ο David French)</br>203 (σύμφωνα με τον κατάλογο του Κάρτερ)
|-
|Τούρκοκύπριοι
|7
|-
|Άλλοι
|2
|-
|'''Σύνολο'''
|μέχρι 393
|}
 
== Απόηχος ==
 
Μετά την συμφωνία Ζυρίχης Λονδίνου και την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Μακάριος στελέχωσε την κυβέρνηση και το κράτος με στελέχη της ΕΟΚΑ. Οι δε ακραίοι της κάθε κοινότητας, παρέμειναν εξοπλισμένοι και επιδίωκαν τους στόχους που είχαν ήδη τεθεί, Ένωση οι Ελληνοκύπριοι, και το Ταξίμ (διχοτόμηση) οι Τουρκοκύπριοι.{{sfn|Ρίχτερ|2010|p=99}} Υπουργοι μαζι με αλλα μέλη της ΕΟΚΑ στελέχωσαν και την μυστική [[Σχέδιο Ακρίτας|οργάνωση Ακρίτας]] η οποία ιδρύθηκε με εντολή του Μακάριου, με τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη να αναλαμβάνει πλέον τον ρόλο του «Διγενή».{{sfn|Ρίχτερ|2010|pp=117-118}} Καθώς η κάθε κοινότητα είχε διαφορετικές επιδιώξεις, η κατάρρευση του κράτους δεν άργησε να έρθει, όταν το 1963 ο Μακάριος άλλαξε μονομερώς το σύνταγμα και(13 σημεία) προκειμένου να μπορεί η κυβέρνηση να λειτουργήσει, ενώ οι τουρκοκύπριοι (που δεν επιθυμούσαν κάτι τέτοιο) αποχώρησαν απο την κυβέρνηση, αποχώρησαν από τις συνοικίες τους και κλείστικαν σε θύλακες. Στα τέλη του 1963 η Κύπρος κατρακύλησε ακόμη πιο βαθιά στην διακοινοτική βία.{{sfn|Ρίχτερ|2019|113-122}}
 
Ο Γρίβας επέστρεψε μυστικά στην Κύπρο το 1971 για να συνεχίσει το έργο της ΕΟΚΑ, αφού έβλεπε πως ο Μακάριος απομακρυνόταν απο την ιδέα της Ένωσις σταδιακά. Ίδρυσε την ΕΟΚΑ Β' (την συνέχεια της ΕΟΚΑ όπως ήθελαν να την παρουσιάσουν) και με την βοήθεια της Χούντας των Αθηνών, επιτέθηκε σε κυβερνητικά κτίρια, τον Μακάριο και το ΑΚΕΛ. Το 1974 συμμετείχαν μαζί με τις δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού και της κυπριακής Εθνικής Φρουράς στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, το οποίο με την σειρά του ακολουθήθηκε από την Τούρκικη εισβολή.{{sfn|Papadakis|1998|p=152}}
 
Σήμερα, σε κάθε βαθμίδα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της ελληνοκυπριακής κοινότητας η ΕΟΚΑ εξυμνείταιτιμάται ενώως ταενδοξη αρνητικάαπελευθερωτική τηςοργάνωση στοιχείακαι αποσιωπούνταιο Διγενής ως εθνικός ήρωας.{{sfn|Ρίχτερ|2011|pp=982-983}} Αντιστρόφως ανάλογα στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, οι μαθητές διδάσκονται πως η ΕΟΚΑ ήταν τρομοκρατικήμια αντιτουρκική οργάνωση.{{sfn|Kizilgurek|1999|p=393}}
 
==Τα πιο γνωστά μέλη της ΕΟΚΑ==
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Εθνική_Οργάνωσις_Κυπρίων_Αγωνιστών"