Κάρεν Χόρνεϊ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Μικρή επιμέλεια
Γραμμή 1:
{{πληροφορίες προσώπου}}Η '''Κάρεν Χόρνεϊ''' ('''Karen Horney''', το γένος Ντάνιελσεν, [[16 Σεπτεμβρίου]] [[1885]] – [[4 Δεκεμβρίου]] [[1952]]) ήταν Γερμανίδα ψυχαναλύτρια που εργάστηκε στις Η.Π.Α. Αμφισβήτησε τις θεωρίες του [[Σίγκμουντ Φρόυντ|Φρόυντ]], ειδικά όσον αφορά την σεξουαλικότητα και το ένστικτο προσανατολισμού της [[Ψυχανάλυση|ψυχοανάλυσηςψυχανάλυσης]]. Θεωρείται Νεοφροϋδική ψυχολόγος αφού διαφώνησε με τον Φρόυντ σχετικά με τις διαφορές στην ψυχολογία γυναικών και αντρών καθώς θεωρούσε πως αυτές οφείλονται στο κοινωνικό περιβάλλον και τον πολιτισμό και όχι στη βιολογία.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://webspace.ship.edu/cgboer/horney.html|title=Karen Horney|website=webspace.ship.edu|accessdate=2020-03-19}}</ref> Είναι περισσότερο γνωστή για την θεωρία της περί του [[Φθόνος της μήτρας|φθόνου της μήτρας]] και θεωρείται πρωτοπόρα στη [[φεμινιστική ψυχολογία]].
 
== Τα πρώτα της χρόνια ==
Γραμμή 7:
 
== Σπουδές και οικογένεια ==
Το 1906, παρά τις επιθυμέςεπιθυμίες των γονέων της, η Χόρνεϊ ξεκίνησε να σπουδάζει [[ιατρική]] στο πανεπιστήμιο του [[Φράιμπουργκ]], ένα από τα πρώτα πανεπιστήμια στη Γερμανία που έκανε δεκτές γυναίκες.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20100709153139/http://www.muskingum.edu/~psych/psycweb/history/horney.htm|title=Psychology History|ημερομηνία=2010-07-09|website=web.archive.org|accessdate=2020-03-19}}</ref> Για πρώτη φορά Γερμανικό πανεπιστήμιο δέχτηκε γυναίκα φοιτήτρια το 1900. Στα επόμενα χρόνια η Χόρνεϊ συνέχισε τις σπουδές της στο πανεπιστήμιου του Γκέτινγκεν. Εκείνη την εποχή γνώρισε τον φοιτητή οικονομικών Όσκαρ Χόρνεϊ και το 1909 τον παντρεύτηκε.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> Το ζευγάρι μετακόμισε το [[Βερολίνο]], όπου η Χόρνεϊ συνέχισε τις σπουδές της στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Καριτέ.
 
Μέσα στον επόμενο χρόνο η ζωή της Χόρνεϊ άλλαξε δραστικά καθώς γέννησε το πρώτο της παιδί (την [[Μπριγκίτ Χόρνεϊ]] που αργότερα θα γίνονταν διάσημη ηθοποιός) και έχασε και τους δύο γονείς της. Προκειμένου να αντέξει τη συναισθηματική πίεση άρχισε να κάνει ψυχανάλυση, πρώτα με τον Καρλ Άμπραχαμ και αργότερα με τον Χανς Σαχς, που ήταν και οι δύο μαθητές του ΦρόϊντΦρόυντ και ακολουθούσαν τις ψυχαναλυτικές του πρακτικές.<ref name=":3">{{Cite web|url=http://www.feministvoices.com/karen-horney/|title=Karen Horney - Psychology's Feminist Voices|website=www.feministvoices.com|accessdate=2020-03-19}}</ref> Το 1913 η Χόρνεϊ πήρε πτυχίο ιατρικής από το πανεπιστήμιο του Βερολίνου.
 
Η Κάρεν Χόρνεϊ και ο σύζυγός της αργότερα έκαναν και άλλες δύο κόρες.
 
== Εργασία ==
Το 1920 η Κάρεν Χόρνεϊ ήταν ήδη ιδρυτικό μέλος του Ψυχαναλυτικού Ινστιτούτου του Βερολίνου. Από κάποιο σημείο και μετά ανέλαβε πολλαπλούς ρόλους καθώς σχεδίαζε και διηύθυνε το πρόγραμμα σπουδών του Ινστιτούτου και δίδασκε ενώ παράλληλα έκανε και ψυχοαναλυτικήψυχαναλυτική έρευνα.<ref name=":0" /> Ταυτόχρονα έβλεπε ασθενείς ιδιωτικά και συνέχισε να εργάζεται στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο.<ref name=":3" />
 
Το 1923 ο Όσκαρ Χόρνεϊ χρεωκόπησεχρεοκόπησε και πολύ σύντομα αρρώστησε και με [[μηνιγγίτιδα]], γεγονότα που τον έκαναν εριστικό και τυραννικό. Την ίδια χρονιά ο αγαπημένος αδερφός της Χόρνεϊ πέθανε από πνευμονικό οίδημα κλονίζοντας ακόμα περισσότερο την ήδη λαβωμένη πνευματική υγεία της. Η Χόρνεϊ ξαναέπεσε σε κατάθλιψη και σκέφτηκε την αυτοκτονία.
 
Το 1926 τελικά η Κάρεν Χόρνεϊ και ο σύζυγός της χώρισαν και η Χόρνεϊ έφυγε από το σπίτι παίρνοντας μαζί της τα τρία τους παιδιά. Αργότερα παραδέχτηκε πως είχε μετανοιώσει που είχε επιτρέψει στον σύζυγό της να ασκεί εξουσία στα παιδιά της όταν εκείνα ήταν μικρά.
Γραμμή 30:
Τελικά η Κάρεν Χόρνεϊ παραιτήθηκε λόγω της έντονης απόρριψης που έδειχνε στις φροϊδικές θεωρίες και άρχισε να διδάσκει στο Ιατρικό Κολέγιο της Νέας Υόρκης ενώ ίδρυσε και το ''American Journal of Psychoanalysis''. Συνέχισε να διδάσκει και να εργάζεται ως ψυχαναλύτρια μέχρι τον θάνατό της το 1952.
 
Στις 6 Μαΐου 1955 άνοιξε στη Νέα Υόρκη η Κλινική Κάρεν Χόρνεϊ που κάνει έρευνα αλλά και εκπαιδεύει ιατρικό προσωπικό κυρίως στον τομέα της ψυχιατρικής ενώ παράλληλα λειτουργεί και ως θερπαευτικόθερπευτικό κέντρο όπου οι ασθενείς αντιμετωπίζονται με ψυχοθεραπευτικές μεθόδους που στηρίζονται στις ιδέες της Χόρνεϊ.<ref>{{Cite journal|title=A report on the Karen Horney Clinic|url=https://doi.org/10.1007/BF01249256|journal=The American Journal of Psychoanalysis|date=1991-09-01|issn=1573-6741|pages=341–342|volume=51|issue=3|doi=10.1007/BF01249256|language=en|first=Henry A.|last=Paul}}</ref>
 
== Θεωρία νευρώσεων ==
Γραμμή 37:
Η Χόρνεϊ θεωρούσε πως το εξωτερικό ερέθισμα δεν ήταν σημαντικός παράγοντας, εκτός ίσως κατά την παιδική ηλικία. Θεωρούσε πιο σημαντική την αδιαφορία προς το παιδί και πίστευε πως για την κατανόηση των νευρώσεων ήταν πιο σημαντική η αντίληψη του γεγονότος από το παιδί και όχι η πρόθεση του γονέα. Για παράδειγμα, αν ένας γονέας δεν δώσει σημασία στα συναισθήματα ενός παιδιού, εκείνο μπορεί να αισθανθεί ψυχρότητα. Η αθέτηση υποσχέσεων επίσης μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην ψυχική υγεία του παιδιού.
 
Η Χόρνεϊ αναγνώρισε δέκα νευρωτικές ανάγκες που μπορούν να διαχωρισθύνδιαχωρισθούν σε τρεις κατηγορίες.<ref>{{Cite book|title=Our inner conflicts, a constructive theory of neurosis.|first=Karen|last=Horney|publisher=W.W. Norton|isbn=0-393-00133-4|year=1966|date=|location=New York,|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/1619719|id=1619719|quote=}}</ref> Θεωρητικά κάποιος μπορεί να εμφανίσει και τις δέκα αλλά στην πράξη οι περισσότεροι άνθρωποι χρειάζεται να εμφανίσουν ορισμένες μόνο από τις δέκα για να θεωρηθούν νευρωτικοί.<ref>{{Cite book|title=Self-analysis|first=Karen|last=Horney|publisher=W.W. Norton & Co|isbn=0-393-31165-1|year=1992|date=|location=New York|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/30594057|id=30594057|quote=}}</ref>
 
Συμφωνία
Γραμμή 49:
 
* Ανάγκη για εξουσία (αν και οι περισσότεροι επιθυμούν εξουσία, ο νευρωτικός μπορεί να την θέλει απελπισμένα)
* Ανάγκη για εκμετάλλευση των άλλων (χειραγώγισηχειραγώγηση, πεποίθηση ότι οι άλλοι υπάρχουν για να τους χρησιμοποιούμε)
 
Απομάκρυνση
Γραμμή 56:
* Ανάγκη για αυτάρκεια και ανεξαρτησία ( αν και οι περισσότεροι επιθυμούν κάποια ανεξαρτησία, ο νευρωτικός μπορεί να απορρίπτει τους άλλους εξολοκλήρου)
* Ανάγκη για τελειότητα (ο νευρωτικός μπορεί να φοβάται την ατέλεια)
* Ανάγκη για οριοθέτηση (ο νευρωτικός επιθυμεί να ζει μια σαφώς προδιορισμένηπροσδιορισμένη και διακριτική ζωή)
 
== Ναρκισσισμός ==
Η Χόρνεϊ, σε αντίθεση με τον ΦρόϊντΦρόυντ και άλλους ψυχαναλυτές της εποχής της, θεωρούσε πως ο [[ναρκισσισμός]] δεν είναι φυσικό στοιχείο της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης αλλά προϊόν επίδρασης κάποιου πρώιμου περιβάλλοντος σε κάποια προσωπικότητα. Σύμφωνα με τη Χόρνεϊ ο ναρκισσισμός διαφέρει από τις άλλες στρατηγικές άμυνας στο ότι εκείνος δεν είναι προϊόν κάποια έλειψηςέλλειψης αλλά το αντίθετο. Η αυτοεκτίμηση όμως ενός νάρκισσου δεν είναι ισχυρή γιατί δεν στηρίζεται σε πραγματικά επιτεύγματα.<ref>{{Cite book|title=Akitas : everything about purchase, care, nutrition, breeding, behavior, and training|first=Dan|last=Rice|publisher=Barron's Educational Series|isbn=0-7641-0075-0|year=|date=1997|location=Hauppauge, N.Y.|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/36225355|id=36225355|quote=}}</ref>
 
== Νεο-φροϋδισμός ==
Η Χόρνεϊ ίδρυσε, μαζί με τον συνάδελφό της [[Άλφρεντ Άντλερ]], τη σχολή του Νεο-φροϋδισμού.
 
Αν και η Χόρνεϊ συμφωνούσε με τον ΦρόϊντΦρόυντ σε πολλά σημεία, σε πολλά άλλα κομβικά  διαφωνούσε. Όπως και πολλοί άλλοι που διαφωνούσαν με τον ΦρόϊντΦρόυντ, η Χόρνεϊ πίστευε ότι το σεξ και η επιθετικότητα δεν ήταν οι κύριοι διαμορφωτές της προσωπικότητας. Η Χόρνεϊ και ο Άντλερ θεωρούσαν ότι μεγαλύτερη επιρροή είχαν κάποιες κοινωνικές διαδράσεις κατά την παιδική ηλικία και όχι η καταπίεση των σεξουαλικών ορμών και επικεντρώθηκαν περισσότερο στο πως επιδρά στην προσωπικότητα ο συνειδητός νους και όχι μόνο η ασυνείδητη καταπίεση.<ref>{{Cite book|title=Psychology|first=David G.|last=Myers|publisher=Worth Publishers|isbn=978-1-4292-6178-4|year=2013|date=|edition=10th ed|location=New York, NY|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/778887980|id=778887980|quote=}}</ref>
 
Η έννοια του ΦρόιντΦρόυντ περί «[[Φθόνος του πέους|φθόνου του πέους]]» δέχτηκε επίσης μεγάλη κριτική.<ref name=":1" /> Η Χόρνεϊ θεώρησε πως ο Φρόιντ απλά είχε ανακαλύψει τον φθόνο των γυναικών για την γενικότερη εξουσία των αντρών στον κόσμο. Η Χόρνεϊ δέχτηκε πως ορισμένες νευρωτικές γυναίκες μπορούσαν να εμφανίσουν «φθόνο του πέους» αλλά θεώρησε πως ο «[[φθόνος της μήτρας]]» εμφανίζεται εξίσου συχνά στους άντρες καθώς θεωρούσε πως οι άντρες φθονούσαν την ικανότητα των γυναικών να τεκνοποιούν. Ο βαθμός στον οποίον οι άντρες επιδιώκουν την επιτυχία μπορεί να είναι απλά ένα υποκατάστατο για το γεγονός πως δεν μπορούν να εγκυμονήσουν, να τεκνοποιήσουν και να θρέψουν παιδιά. Η Χόρνεϊ πίστευε επίσης πως οι άντρες φθονούν τις γυναίκες γιατί εκείνες απλά «υπάρχουν» ενώ οι άντρες κερδίζουν τον αντρισμό τους ανάλογα με την ικανότητά τους να παρέχουν και να επιτυγχάνουν.
 
Η Χόρνεϊ αγανακτούσε με την τάση των ψυχιάτρων να δείνουνδίνουν τόση μεγάλη εμφασηέμφαση στο [[Πέος|αντρικό γεννητικό όργανο]] και επαναθεώρησεαναθεώρησε το [[Οιδιπόδειο σύμπλεγμα]] του Φρόυντ αφαιρόνταςαφαιρώντας του τα σεξουαλικά στοιχεία λέγοντας πως η προσκόλληση στον έναν γονέα και η ζήλια ενάντια στον άλλον είναι απλά αποτέλεσμα άγχους που προκαλείται από κάποια διαταραχή της σχέσης παιδιού-γονέα.
 
Αν και διαφωνούσε σε βασικά σημεία με τις θεωρίες του Φρόυντ, η Χόρνεϊ προσπάθησε να τις αναπροσαρμόσει παρουσιάζοντας μια ολιστική και [[Ανθρωπισμός|ανθρωπιστική]] θεώρηση της ψυχής που έδινε έμφαση στις πολιτισμικές και κοινωνικές διαφορές παγκοσμίως.
Γραμμή 75:
(βλ. Κύριο λήμα [[Γυναικεία ψυχολογία]])
 
Η Χόρνεϊ ήταν πρωτοπόρα και στον τομέα της γυναικείας ψυχιατρικής.<ref name=":1" /><ref>{{Cite book|title=The feminist legacy of Karen Horney|first=Marcia|last=Westkott|publisher=Yale University Press|isbn=0-300-03706-6|year=1986|date=|location=New Haven|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/13497158|id=13497158|quote=}}</ref> Όντας μία από τις πρώτες γυναίκες ψυχιάτρους, ήταν η πρώτη γνωστή γυναίκα που παρουσίασε άρθρο για τη γυναικεία ψυχιατρική. Τα δεκατέσσερα άρθρα που έγραψε μεταξύ 1922 και 1937 συγκεντρώηκανσυγκεντρώθηκαν στο βιβλίο της Γυναικεία Ψυχολογία. Ως γυναίκα αισθάνθηκε πως η χαρτογράφισηχαρτογράφηση της γυναικείας συμπεριφοράς ήταν παραμελημένη. Στο άρθρο της «Το Πρόβλημα του Γυναικείου Μαζοχισμού» αισθάνθηκε πως απέδειξε πως οι κοινωνίες και οι πολιτισμοί παγκοσμίως ενθάρρυναν τις γυναίκες να εξαρτώνται από τους άντρες για αγάπη, πρεστίζ, πλούτο, φροντίδα και προστασία. Υπέδειξε πως είχε προκύψει στην κοινωνία μία τάση να ικανοποιούνται και να υπερεκτιμούνται οι άντρες. Οι γυναίκες αντίθετα θεωρούνται αντικείμενα γοητείας και ομορφιάς, αντίθετα προς τον υπέρτατο σκοπό κάθε ανθρώπινου πλάσματος, την αυτοπραγμάτωση.
 
Σύμφωνα με τη Χόρνεϊ οι γυναίκες παραδοσιακά κερδίζουν αξία μέσω των παιδιών τους και της οικογένειάς τους. Είπε περισσότερα για το θέμα στο άρθρο της «Η Καχυποψία Ανάμεσα στα Φύλα» στα οποία συνέκρινε τη σχέση των συζύγων με τη σχέση παιδιού-γονέα, μία παρεξήγηση που προκαλεί διάφορες νευρώσεις. Στο «Πρόβλημα του Μονογαμικού Ιδεώδους» ασχολήθηκε με τον γάμο όπως και σε άλλα έξι άλλα άρθρα. Στο άρθρο της «Μητρικές Συγκρούσεις» επιχείρησε να ρίξει νέο φως στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που μεγαλώνουν εφήβους.
 
Η Χόρνεϊ πίστευε πως τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες έχουν την επιθυμία να είναι εφευρετικοί και παραγωγικοί. Οι γυναίκες μπορούν να ικανοποιήσουν αυτή την ανάγκη φυσικά και εσωτερικά με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Οι άντρες ικανοποιούν αυτή την ανάγκη μόνο εξωτερικά. Η Χόρνεϊ πρότεινε πως τα εξαιρετικά επιτεύγματα των αντρών στον τομέα της εργασίας ή οποιονδήποτε άλλον μπορούν να θεωρηθούν ανιστάθμισμααντιστάθμισμα για την έλλειψη ικανότητας να γεννήσουν παιδιά.
 
Στα μέσα της δεκαετίας του ’30 η Χόρνεϊ σταμάτησε να ασχολείται με τη γυναικεία ψυχολογία και στράφηκε προς τη μελέτη των νευρώσεων.
Γραμμή 88:
Η Χόρνεϊ συμφωνούσε με τον [[Αβραάμ Μάσλοου|Μάσλοου]] ότι η αυτοπραγμάτωση είναι ο απώτερος σκοπός κάθε ανθρώπου. Πίστευε πως αν έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα για τον εαυτό μας, δηλαδή τον πυρήνα της ύπαρξής μας και του δυναμικού μας, τότε μπορούμε να πραγματώσουμε αυτό το δυναμικό και να πετύχουμε όσα επιθυμούμε εντός λογικών πλαισίων. Πίστευε δηλαδή πως η αυτοπραγμάτωση ήταν ο σκοπός ζωής κάθε υγιούς ανθρώπου σε αντίθεση με την προσκόλληση του νευρωτικού σε μια ομάδα βασικών αναγκών.
 
Σύμφωνα με την Χόρνεϊ μπορούμε να έχουμε δύο θεωρήσεις του εαυτού μας: τον «αληθινό εαυτό» μας και τον «ιδεατό εαυτό» μας. Ο αληθινός εαυτός είναι αυτό που είμαστε. Ο ιδεατός εαυτός είναι αυτοαυτό που πιστεύουμε πως πρέπει να είμαστε. Ο αληθινός εαυτός έχει δυνατότητα ανάπτυξης, ευτυχίας, πραγμάτωσης αρετών, κ.λ.π. αλλά έχει και ελλείψεις. Ο ιδεατός εαυτός χρησιμεύει σαν πρότυπο για να βοηθήσει τον αληθινό εαυτό να αναπτύξει το δυναμικό του και να επιτύχει την αυτοπραγμάτωση. Αλλά πρέπει να γνωρίζουμε τις διαφορές ανάμεσα στον αληθινό και τον ιδεατό εαυτό μας.
 
Ο εαυτός του νευρωτικού ατόμου χωρίζεται ανάμεσα στον ιδεατό και τον αληθινό εαυτό με αποτέλεσμα να αισθπανεταιαισθάνεται πως δεν ανταποκρίνεται στο πρότυπο του ιδεατού εαυτού. Οι στόχοι που θέτει το νευρωτικό άτομοδενάτομο δεν είναι ρεαλιστικοί ή ακόμα και εφικτοί. Έτσι ο αληθινός εαυτός μετατρέπεται σε «μισητός εαυτός» και το νευρωτικό άτομο θεωρεί πως αυτός είναι ο αληθινός του εαυτός. Έτσι αιωρείται ανάμεσα σε μία επίπλαστη «τελειότητα» και σε μία έκφραση αυτο-απόρριψης. Η Χόρνεϊ αποκάλεσε αυτό το φαινόμενο «τυραννία των πρέπει». Κατέληξε πως αυτά τα εγγενή χαρακτηριστικά της ψυχής εμποδίζουν την αυτοπραγμάτωση εκτός και αν σπάσει με κάποιον τρόπο ο κύκλος της νέυρωσηςνεύρωσης μετά από θεραπεία ή σε ελαφρές περιπώσειςπεριπτώσεις μετά από κάποιο μαθήμαμάθημα ζωής.
 
== Παραπομπές ==