Βοβούσα Ιωαννίνων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
«Η κόντρα ανάμεσα στην ελληνική και . .» ---> «Η διαμάχη ανάμεσα στην ελληνική και . . ». Τονισμός κάποιων άρθρων της γενικής κατά το λεξικό τού Γ. Μπαμπινιώτη |
Διάσωση 8 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0.1 |
||
Γραμμή 20:
Βρίσκεται περίπου 70 χλμ. βορειοανατολικά τής πόλης των [[Ιωάννινα|Ιωαννίνων]]. Είναι έδρα τού κοινοτικού διαμερίσματος Βοβούσας, της κοινότητας Βοβούσας και κατά την [[Ελληνική απογραφή 2011|απογραφή του 2011]] είχε 115 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνται με την [[υλοτομία]]<ref name=":0">{{Cite book|title=Ζήστε στα ομορφότερα ορεινά χωριά της Ελλάδας|first=Ζερμαίν|last=Αλεξάκη|first2=Θοδωρής|last2=Αθανασιάδης|publisher=Ατραπός|isbn=|year=2003|edition=β΄|location=Αθήνα|page=132}}</ref> και τον [[τουρισμός|τουρισμό]]. Απέχει 77 χλμ. από τα [[Ιωάννινα]]. Το χωριό ήταν γνωστό και με την [[βλάχικη γλώσσα|βλάχικη]] ονομασία ''Μπαϊεάσα''<ref>{{Cite book|title=Μελέτες για τους Βλάχους|first=Αστέριος Ι.|last=Κουκούδης|publisher=εκδόσεις Ζήτρος|isbn=|year=2000|volume=Β΄. Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων|location=Θεσσαλονίκη|page=153}}</ref>.
Μέσα από το χωριό περνάει ο ποταμός [[Αώος]], από τη βοή των νερών του οποίου πιθανότατα πήρε και το χωριό το όνομά του. Γύρω από το ποτάμι υπάρχουν αξιόλογοι οικότοποι που φιλοξενούν πλούσια χλωρίδα και πανίδα<ref>[http://www.viopikilotita.uoi.gr/toikot.php?id=51] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304121803/http://www.viopikilotita.uoi.gr/toikot.php?id=51 |date=2016-03-04 }}, [http://www.viopikilotita.uoi.gr/toikot.php?id=159] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304125118/http://www.viopikilotita.uoi.gr/toikot.php?id=159 |date=2016-03-04 }}, [http://www.viopikilotita.uoi.gr/toikot.php?id=177] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304205806/http://www.viopikilotita.uoi.gr/toikot.php?id=177 |date=2016-03-04 }}, [http://www.viopikilotita.uoi.gr/toikot.php?id=209]{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }}</ref>.
Σύμφωνα με την παράδοση η Βοβούσα προέκυψε από τη συνένωση τεσσάρων μικρότερων χωριών<ref>Κουκούδης (2000). σελ. 162.</ref>. Γνώρισε μεγάλη ακμή ως μέλος της αυτόνομης περιοχής τού Ζαγορίου επί [[Οθωμανική περίοδος στην Ελλάδα|Τουρκοκρατίας]] και θεωρείτο ένα από τα μεγαλύτερα Ζαγοροχώρια<ref>Λαμπρίδης Ιωάννης "Ζαγοριακά", Τυπογραφείον Αυγής, Αθήνα, 1870</ref>. Κατά τα παλαιότερα χρόνια, οι κύριες ασχολίες των κατοίκων της Βοβούσας περιστρέφονταν γύρω από την κτηνοτροφία, το εμπόριο και τις μεταφορές<ref name=":0" />.
Το 1814 η κωμόπολη λεηλατήθηκε με εντολή τού Αλή πασά<ref name=":2">{{Cite book|title=Ιστορία της Ηπείρου. Από τις αρχές τις αρχές της Οθωμανοκρατίας ως τις μέρες μας|first=Κωνσταντίνος Απ.|last=Βακαλόπουλος|publisher=Ηρόδοτος|isbn=|year=2003|location=Αθήνα|page=320|url=https://books.google.gr/books?id=6s05AAAAMAAJ&q=Βωβούσα&dq=Βωβούσα&hl=el&sa=X&ved=0ahUKEwjCwv-BueTaAhWLZVAKHUnJDogQ6AEISDAG}}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }}</ref> και την ίδια χρονιά επλήγη από επιδημία<ref>Κουκούδης (2000). σελ. 178-179.</ref>. Ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια μια σειρά ληστρικών επιδρομών και η λεηλασία που υπέστη ο οικισμός από σουλτανικά στρατεύματα το 1829. Όλες αυτές οι καταστροφές οδήγησαν σε σημαντική μείωση του πληθυσμού, καθώς αρκετές οικογένειες έφυγαν προς το [[Βασίλειο της Ελλάδας|ελληνικό βασίλειο]], τη [[Μακεδονία]] και τη [[Θράκη]]<ref name=":2" />. Χαρακτηριστικά, ενώ το 1812 υπολογίζεται πως στη Βοβούσα ζούσαν 150 οικογένειες, μερικές δεκαετίες αργότερα (το 1856) καταγράφτηκαν<ref>Κουκούδης (2000). σελ. 177.</ref> μόλις 42.
Στα τέλη τού 19ου αιώνα παρουσιάστηκε διείσδυση ρουμανικών κύκλων στον οικισμό<ref name=":3">Βακαλόπουλος (2003). σελ. 518.</ref>, ενώ σύμφωνα με την οθωμανική στατιστική του 1895, ο πληθυσμός τής Βοβούσας ανερχόταν στους 497 κατοίκους (269 άνδρες και 228 γυναίκες), κατανεμημένους σε 58 φορολογικούς χανέδες<ref name=":1">Μιχάλης Κοκολάκης, ''Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο Σαλναμέ του 1895'', στο ''Τετράδια Εργασίας'', τεύχος 18, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2008, σελ. 265.</ref>. Γύρω στο 1900, η Βοβούσα αποτελούσε τμήμα τού λεγόμενου ''Βλαχοζάγορου'', της ανατολικής περιοχής τού Ζαγορίου όπου εξακολουθούσε να ομιλείται η βλάχικη γλώσσα<ref>{{Cite book|title=Από τη ζωή των Βλάχων στα 1900|first=Αστέριος|last=Κουκούδης|publisher=Ίδρυμα Εγνατία Ηπείρου - Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα|isbn=|year=2008|location=Θεσσαλονίκη|page=15}}</ref>.
Γραμμή 30:
Η διαμάχη ανάμεσα στην ελληνική και ρουμανική μερίδα οδήγησε σε εντάσεις όπως ήταν η δολοφονία των αδελφών Μπελτζαίων από Ρουμάνους πράκτορες, ενέργεια την οποία αργότερα (1909) ανταπέδωσε το [[Ηπειρωτικό Κομιτάτο]] με την εξόντωση των ληστανταρτών Σκουμπραίων-Μποτασήδων που είχαν στρατολογηθεί στη ρουμανική πλευρά<ref name=":3" />.
Η Βοβούσα περιήλθε στο ελληνικό κράτος το [[1913]], στη διάρκεια των [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικών Πολέμων]]. Ακολούθησε το 1917 η προσωρινή κατοχή τής κοινότητας (μαζί με ένα μεγάλο μέρος τής Ηπείρου) από τον ιταλικό στρατό στα πλαίσια του [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου]]. Η επανάκτηση της περιοχής από την Ελλάδα λίγο αργότερα, προκάλεσε την αντίδραση Ρουμανόβλαχων κατοίκων, οι οποίοι αφού αντιστάθηκαν ένοπλα στον ελληνικό στρατό<ref name=":4">{{Cite book|title=Ελλάδα και μειονότητες. Το σύστημα διεθνούς προστασίας της Κοινωνίας των Εθνών|first=Λένα|last=Διβάνη|authorlink=Λένα Διβάνη|publisher=Νεφέλη|isbn=|year=1995|edition=β΄|location=Αθήνα|page=99}}</ref>, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν οριστικά τη Βοβούσα καθώς είχαν εκτεθεί ως ρουμανικής εθνικής συνείδησης, αλλά και ως συνεργάτες των Ιταλών<ref>{{Cite book|title=Η πένα και η γκλίτσα. Εθνοτική και εθνοτοπική ταυτότητα στο Ζαγόρι τον 20ο αιώνα|first=Βασίλης Κ.|last=Δαλκαβούκης|publisher=Οδυσσέας|isbn=|year=2005|location=Αθήνα|page=43|url=https://books.google.gr/books?hl=el&id=TjYMAQAAMAAJ&dq=Βωβούσα&focus=searchwithinvolume&q=όπλα|accessdate=2020-07-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150909093957/https://books.google.gr/books?hl=el|archivedate=2015-09-09|url-status=dead}}</ref>. Εκείνο το διάστημα υπολογίζεται πως κατέφυγαν στην [[Αλβανία]] περίπου 10 οικογένειες Ρουμανόβλαχων<ref name=":4" />. Παράλληλα, κατά το πρώτο μισό τού 20ού αιώνα εγκαταστάθηκαν στον οικισμό ολιγάριθμες οικογένειες [[Σαρακατσάνοι|Σαρακατσάνων]]<ref>Κουκούδης (2000). σελ. 154.</ref>.
Κατά τις πρώτες μέρες τού [[Ελληνοϊταλικός Πόλεμος|ελληνοϊταλικού πολέμου]], κατελήφθη στις 3 Νοεμβρίου από προκεχωρημένες δυνάμεις τού ιταλικού στρατού<ref>{{Cite book|title=Ελληνοϊταλικός Πόλεμος 1940-1941|first=Δημητρίου|last=Μαχά|isbn=|year=1967|volume=Α΄|location=Αθήναι|page=377|url=https://books.google.gr/books?id=czAyAAAAIAAJ&q=Βωβούσα&dq=Βωβούσα&hl=el&sa=X&ved=0ahUKEwi11vuxxeTaAhXFKlAKHR0RCdE4ChDoAQg6MAU}}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }}</ref>. Το χωριό κάηκε από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής στις 23 Οκτωβρίου 1943<ref name="minakakis">Βασίλης Μηνακάκης (2006). Ζαγοροχώρια. Explorer. σελ. 139</ref>. Μεταπολεμικά, η πλειοψηφία των κατοίκων τής Βοβούσας εγκαταστάθηκε στα αστικά κέντρα<ref name="koltsidas">{{Cite journal|url=https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/5681/5420|title=Η σημερινή κατάσταση της κουτσοβλαχικής γλώσσας στον Ελλαδικό χώρο. Ιστορική, εθνολογική, κοινωνική και γλωσσολογική διάσταση)|last=Κολτσίδας|first=Αντώνης Μιχ.|date=1997 - 1998|journal=Μακεδονικά|publisher=Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών|accessdate=14 Μαρτίου 2018|doi=|volume=31|page=199}}</ref>.
Από τη Βοβούσα κατάγονταν ο γραμματικός τού Αλή Πασά, Αθανάσιος ή Αναγνώστης Χατζηγεωργίου Ρίζου και ο υποπρόξενος της Ρωσίας στις [[Σέρρες]] κατά τον 19ο αιώνα, Κ. Κ. Κοντός<ref>Κουκούδης (2000). σελ. 178-181.</ref>.
Γραμμή 38:
==Αξιοθέατα ==
[[Αρχείο:2 (1) Γέφυρα Βοβούσας Ιωαννίνων (photosiotas).jpg|μικρογραφία|280x280εσ|Το γεφύρι της Βοβούσας]]
Στη μέση τού χωριού, υπάρχει ένα πέτρινο μονότοξο γεφύρι που ενώνει τις δυο όχθες και γειτονιές τού χωριού. Χτίστηκε το 1748 από τον Αλέξιο Μήσιο<ref name="minakakis" /> και έχει αναγνωριστεί ως νεότερο αρχαιολογικό μνημείο<ref>
==Σύγχρονη Βοβούσα ==
Γραμμή 78:
* Θ. Δρούγιας, ''Η Βωβούσα στο χώρο και στο χρόνο'', Ιωάννινα 1995
* Αντώνιος Κολτσίδας, ''Ιστορία της Βωβούσας'', Θεσσαλονίκη 1997
*[https://web.archive.org/web/20130726221456/http://www.vlahoi.net/tragoudia-xoroi/i-mousikoxoreftiki-paradosi-tis-vovousas.html Χρυσάνθη Σταγκογιάννη & Γιώργος Καζάνας, "Η μουσικοχορευτική παράδοση της Βοβούσας"]
==Πηγές==
*[https://web.archive.org/web/20140126053117/http://www.ntua.gr/MIRC/db/epirus_db/20_Iwannina/20_C3_K_Bobousis/20_C3_K_Bobousis.htm ΕΜΠ - Νομός Ιωαννίνων, Κοινότητα Βοβούσης]
*[https://web.archive.org/web/20100620075154/http://www.petrinagefiria.uoi.gr/gefiri.php?id=67 Τα Πέτρινα Γεφύρια της Ηπείρου - Γεφύρι της Βωβούσας]
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
* [https://freemeteo.gr/kairos/vovousa/o-kairos-tora/simeio/?gid=251691&language=greek&country=greece, Βοβούσα: ο καιρός]{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }}
* [https://web.archive.org/web/20110901235152/http://penteli.meteo.gr/stations/vovoussa/index.htm Ο καιρός στη Βωβούσα live]
* [https://www.diakopes.gr/destinations/ipeiros/ioannina/vovousa/?cid=41712, Προορισμός: Βοβούσα Ιωαννίνων]
{{DEFAULTSORT:Βοβουσα}}
| |||