Ελλάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αναίρεση έκδοσης 8332349 από τον 2A02:587:8009:1500:A473:6820:8A94:DE3C (Συζήτηση) Ετικέτα: Αναίρεση |
αναίρεση τυφλής επαναφοράς σε προηγούμενη έκδοση -- βλ. σελίδα συζήτησης ("Αναίρεση τυφλής επαναφοράς προηγούμενης έκδοσης") // Αναίρεση έκδοσης 8332359 από τον Glorious 93 (Συζήτηση) Ετικέτα: Αναίρεση |
||
Γραμμή 63:
}}
Η '''Ελλάδα''' (στην καθαρεύουσα '''Ελλάς'''), με επίσημη συνταγματική ονομασία '''Ελληνική Δημοκρατία''', είναι χώρα της [[Νοτιοανατολική Ευρώπη|νοτιοανατολικής Ευρώπης]] στο νοτιότερο άκρο της [[Βαλκάνια|Βαλκανικής χερσονήσου]]. Συνορεύει στα βορειοδυτικά με την [[Αλβανία]], στα βόρεια με τη [[Βόρεια Μακεδονία]] και τη [[Βουλγαρία]] και στα βορειοανατολικά με την [[Τουρκία]]. Έχει ακτές στην Ανατολική [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσόγειο]] και βρέχεται ανατολικά από το [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίο]], δυτικά από το [[Ιόνιο Πέλαγος|Ιόνιο]] και νότια από το [[Λιβυκό Πέλαγος|Λιβυκό]]. Η Ελλάδα κατέχει την 11η θέση στις χώρες με τη μεγαλύτερη [[Ακτή|ακτογραμμή]] στα 13.676 χιλιόμετρα, καθώς έχει πλήθος νησιών που υπολογίζεται, αναλόγως τα κριτήρια, στα 2.500 με τα 165 έως 227 να είναι κατοικήσιμα. Βρίσκεται στην 97η θέση στην κατάταξη των χωρών του κόσμου σύμφωνα με την έκτασή τους. Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις της [[Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία|Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας]], ο πληθυσμός της χώρας την 1η Ιανουαρίου 2020 εκτιμάται ότι είναι 10.691.204. Η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της, είναι η [[Αθήνα]].
Η Ελλάδα έχει πλούσια ιστορική κληρονομιά, κάτι που αντανακλάται στα 18 [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς|Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς]] της [[Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών|UNESCO]] που βρίσκονται στην επικράτειά της. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας της έχει αλληλεπιδράσει πολιτισμικά κυρίως με λαούς της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης. Οι αρχαίοι Έλληνες αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για τον παγκόσμιο πολιτισμό αφού στην [[αρχαία Ελλάδα]] γεννήθηκε η [[δημοκρατία]] και η [[φιλοσοφία]], οι [[Ολυμπιακοί Αγώνες]], το [[Δράμα (λογοτεχνία)|δράμα]], η [[τραγωδία]] και η [[κωμωδία]]. Από τον [[8ος αιώνας π.Χ.|8ο αιώνα π.Χ.]], οι [[Έλληνες]] οργανώθηκαν σε ανεξάρτητες πόλεις-κράτη, γνωστές ως ''[[πόλις|πόλεις]]'', οι οποίες κάλυπταν όλη την περιοχή της [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσογείου]] και τον [[Μαύρη Θάλασσα|Εύξεινο Πόντο]]. Ο [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας]] ένωσε το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής ηπειρωτικής χώρας τον 4ο αιώνα π.Χ., με τον γιο του [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρο Γ']] να κατακτά γρήγορα ένα μεγάλο μέρος του αρχαίου κόσμου, εξαπλώνοντας τον ελληνικό πολιτισμό και επιστήμη από την ανατολική Μεσόγειο μέχρι την [[Ινδία]]. Η Ελλάδα προσαρτήθηκε από τη Ρώμη τον 2ο αιώνα π.Χ., καθιστώντας την αναπόσπαστο τμήμα της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]] και του διαδόχου της, της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]], όπου κυριαρχούσε η ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός. Ο εκχριστιανισμός των κατοίκων της ξεκίνησε ήδη τον 1ο και ολοκληρώθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. Η [[Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία]] βοήθησε στη διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας και μετέδωσε τις ελληνικές παραδόσεις στον ευρύτερο Ορθόδοξο Κόσμο. Μετά το 1204 δημιουργήθηκαν [[Λατινοκρατία|λατινικές κτήσεις]] σε νησιά και παραθαλάσσιες περιοχές του ελλαδικού χώρου. Στα μέσα του 15ου αιώνα οι [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανοί Τούρκοι]] κατέκτησαν σχεδόν ολόκληρη την περιοχή, που [[Οθωμανική περίοδος στην Ελλάδα|παρέμεινε υπό οθωμανική κυριαρχία]] για περίπου τέσσερις αιώνες.
Γραμμή 76:
===Προϊστορία===
{{κύριο|Κυκλαδικός πολιτισμός|Μινωικός πολιτισμός|Μυκηναϊκός πολιτισμός}}
[[Αρχείο:Micenas, museo 04.jpg|thumb|Λεπτομέρεια τοιχογραφίας από τις [[Μυκήνες]].]]
Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, κυρίως διάφορα εργαλεία και λείψανα, θεωρείται ότι στον ελλαδικό χώρο υπάρχει ανθρώπινη παρουσία πριν από 100.000 χρόνια, την [[Παλαιολιθική περίοδος|παλαιολιθική περίοδο]].
Ένας από τους παλαιότερους [[Πολιτισμική ταυτότητα|πολιτισμούς της Ευρώπης]] αναπτύχθηκε στις [[Κυκλάδες]] κατά την 3η και 2η χιλιετία π.Χ., δηλαδή στην [[εποχή του Ορείχαλκου]]. Σε αυτό συνέλαβε το ήπιο κλίμα τους και κυρίως η ιδιαίτερα προνομιακή γεωγραφική τους θέση. Στην 3η χιλιετία π.Χ., τα πλοία των Κυκλαδίτικων νησιών διέπλεαν το [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίο]] και λειτούργησαν ως μέσο εμπορικών και πολιτισμικών αναταλλαγών Ασίας και Ευρώπης. Το χαρακτηριστικότερο δημιούργημα της κυκλαδικής τέχνης κατά την Εποχή του Χαλκού είναι τα μαρμάρινα ειδώλια. Τα περισσότερα παριστάνουν γυμνές γυναίκες, λίγα άνδρες μουσικούς, πολεμιστές, ή κυνηγούς. Οι μορφές είναι έντονα σχηματοποιημένες, με λίγες αλλά χαρακτηριστικές λεπτομέρειες για την αναγνώριση του φύλου. Τα αρχαιολογικά κατάλοιπα μαρτυρούν κάποια προσωρινή αναστάτωση της ζωής περί το 2300 π.Χ. από την παρουσία νέων πληθυσμών, που προέρχονται πιθανόν από τη [[Μικρά Ασία]]. Ο πιο σημαντικός κυκλαδίτικος οικισμός είναι το [[Ακρωτήρι Θήρας|Ακρωτήρι στη Θήρα]]. Περίπου το 1650 π.Χ., όταν μεγάλοι κυκλαδικοί οικισμοί καταστρέφονται από [[Σεισμός|σεισμό]], οι Κυκλάδες περνούν στη σφαίρα επιρροής της μινωικής Κρήτης, που γνωρίζει τότε την μεγαλύτερη ακμή της.
Ο υψηλής συνθετότητας πολιτισμός που αναπτύχθηκε στην Κρήτη την 3η και 2η π.Χ. χιλιετία είναι γνωστός με το όνομα «[[μινωικός πολιτισμός]]» από το μυθικό βασιλιά της Κνωσού [[Μίνωας|Μίνωα]] και ήρθε στο φως στις αρχές του 20ού αιώνα με τις ανασκαφές του Βρετανού αρχαιολόγου [[Άρθουρ Έβανς]] στην Κνωσό. Από τις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ. ο πληθυσμός στην Κρήτη βαθμιαία αυξάνεται, η [[Γεωργία (δραστηριότητα)|γεωργία]] και η [[κτηνοτροφία]] γίνονται πιο συστηματικές και οι κάτοικοι οργανώνονται σε μικρούς οικισμούς. Οι Μινωίτες έχουν επαφή με άλλες περιοχές του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου]] και της [[Μεσόγειος Θάλασσα|Ανατολικής Μεσογείου]], με τις οποίες εμπορεύονται διάφορα προϊόντα. Γύρω στο 2000 π.Χ., παρατηρείται η εμφάνιση των πρώτων ανακτόρων, γύρω από τα οποία αναπτύχθηκαν μεγάλοι οικισμοί που μπορούν να χαρακτηριστούν πόλεις. Μέχρι σήμερα είναι γνωστά με βεβαιότητα τέσσερα τέτοια ανάκτορα, στην [[Κνωσός|Κνωσό]], το σημαντικότερο ανακτορικό κέντρο, τη [[Φαιστός|Φαιστό]], τα [[Μάλια]] και τη [[Ζάκρος|Ζάκρο]].
Στην Ελλάδα, στα τέλη της Εποχής του Χαλκού (1600 - 1120 π.Χ.), αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ο [[μυκηναϊκός πολιτισμός]], ο οποίος διήρκεσε σχεδόν 500 χρόνια. Ονομάστηκε συμβατικά Μυκηναϊκός, γιατί το σπουδαιότερο κέντρο του ήταν η «πολύχρυσος [[Μυκήνες|Μυκήνη]]», όπως αναφέρεται και στα ομηρικά έπη. Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός αναπτύχθηκε κατά κύριο λόγο στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], αλλά μυκηναϊκοί τάφοι έχουν βρεθεί ακόμα και σε μακρινά σημεία της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. Οι Μυκηναίοι ανέπτυξαν σχέσεις με τη [[Μικρά Ασία]], τη [[Συρία]] και την [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]], δημιούργησαν αποικίες στη [[Ρόδος|Ρόδο]] και στην [[Κύπρος|Κύπρο]] και η επιρροή τους ανιχνεύτηκε ακόμη και σε χώρες όπως η [[Ισπανία]] και η [[Ηνωμένο Βασίλειο|Αγγλία]]. Έκτοτε και μέχρι σήμερα οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν ρίξει πολύ φως στη γνώση αυτής της εποχής. Αποκορύφωμα των ερευνών ήταν η αποκρυπτογράφηση της [[Γραμμική Β|γραμμικής Β´]] γραφής από τον Μ. Βέντρις και τον Τ. Τσάντγουικ.
===Αρχαία Ελλάδα===
{{κύριο|Αρχαία Ελλάδα}}
[[Αρχείο:Decree approving Kallikrates designs for the Parthenon (ca. 448 BC)..jpg|thumb|right|Θραύσμα [[Αθηναϊκή Δημοκρατία|αθηναϊκού]] ψηφίσματος για την κατασκευή του [[Ναός Αθηνάς Νίκης|ναού της Αθηνάς Νίκης]] (''[[Inscriptiones Graecae|IG]]'' I<sup>3</sup> 35).<ref>{{Cite web|url=https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGI3/35|title=AIO 314 Decree about priestess and temple of Athena Nike|date=2020-04-11|accessdate=2020-06-08|first1=Stephen|last1=Lambert|first2=Josine|last2=Blok|first3=Robin|last3=Osborne|website=Attic Inscriptions Online}}</ref>]]
Μετά την κατάρρευση των [[Μυκηναϊκός πολιτισμός|μυκηναϊκών]] ανακτορικών κέντρων το 12ο αιώνα και την [[Κάθοδος των Δωριέων|κάθοδο των Δωριέων]], τα ελληνικά φύλα εισήλθαν στη φάση των «σκοτεινών αιώνων» για την οποία λίγες γνώσεις διαθέτουμε. Η περίοδος αυτή είναι γνωστή ως [[γεωμετρική εποχή|γεωμετρική]], από τα γεωμετρικά σχήματα που χρησιμοποιούνταν για τη γραπτή διακόσμηση των αγγείων. Η πληθυσμιακή πίεση οδήγησε τα ελληνικά φύλα της ηπειρωτικής Ελλάδας ([[Αιολείς]], [[Ίωνες]], [[Δωριείς]]) σε [[Πρώτος ελληνικός αποικισμός|μετανάστευση στα νησιά και την αντίπερα ακτή του Αιγαίου]]. Την [[Αρχαϊκή εποχή|επόμενη περίοδο]], οι εντεινόμενες επαφές των ελληνικών φύλων με την Ανατολή συνέβαλαν στη δημιουργία [[Ελληνικό αλφάβητο|αλφαβήτου]] και την ανάπτυξη της ναοδομίας και της γλυπτικής. Με μονάδα οργάνωσης την ''[[πόλις|πόλιν]]'', οργανώθηκε η [[Δεύτερος ελληνικός αποικισμός|ίδρυση αποικιών στις ακτές της Μεσογείου και του Ευξείνου Πόντου]] από περίπου το 750 έως το 550, ως απάντηση σε μία οικονομική και κοινωνική κρίση. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από έντονες κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες στο εσωτερικό των ''πόλεων'', που στην [[Αρχαία Αθήνα|Αθήνα]] κατέληξαν στην εγκαθίδρυση [[Αθηναϊκή Δημοκρατία|δημοκρατίας]]. Στις αρχές του 5ου αιώνα, ένας συνασπισμός ελληνικών πόλεων απέκρουσε την [[Περσικοί Πόλεμοι|επίθεση της Περσικής αυτοκρατορίας]]. Μετά τη λήξη των πολέμων, την ηγεμονία της συμμαχίας ανέλαβε η [[Αθήνα]], που αναδείχθηκε σε πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο του ελληνικού κόσμου, η πολιτισμική δημιουργία του οποίου την περίοδο που ονομάστηκε «[[Κλασική εποχή|κλασική]]», έθεσε τα θεμέλια του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Η [[Αθήνα]] οδηγήθηκε σε σύγκρουση με την άλλη μεγάλη ελληνική δύναμη, τη [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτη]]. Ο [[Πελοποννησιακός Πόλεμος]] που δίχασε τον ελληνικό κόσμο, διήρκεσε τριάντα χρόνια και έληξε το [[404 π.Χ.]] με ήττα της Αθήνας και των συμμάχων της. Εξασθενημένες από τους συνεχείς μεταξύ τους πολέμους κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., οι ελληνικές πόλεις υποτάχθηκαν στην ανερχόμενη ισχύ του [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|μακεδονικού βασιλείου]] υπό το [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φίλιππο]].
[[Αρχείο:Alexander the Great mosaic.jpg|thumb|αριστερά|Ο [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] στη [[μάχη της Ισσού]]. Λεπτομέρεια ψηφιδωτού (Πομπηία, 1ος αιώνας π.Χ.).]]
Μετά το θάνατο του Φιλίππου το 336, ο γιος του και βασιλιάς της Μακεδονίας [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] οδήγησε τους Έλληνες σε μία επιτυχή εκστρατεία κατάλυσης της Περσικής Αυτοκρατορίας. Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου το 323, οι [[Διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου|διάδοχοί]] του διαμοίρασαν την αυτοκρατορία του που εκτεινόταν από τη [[Θράκη]] έως την [[Ινδία]] σε διάφορα βασίλεια: το βασίλειο της [[Δυναστεία των Πτολεμαίων|Αιγύπτου]], της [[Αυτοκρατορία των Σελευκιδών|Συρίας]], της [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|Μακεδονίας]] και της [[Δυναστεία των Ατταλιδών|Περγάμου]]. Τους [[ελληνιστική περίοδος|αιώνες που ακολούθησαν]], ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική γλώσσα γνώρισαν μεγάλη διάδοση στα εδάφη των βασιλείων αυτών και, μετά την κατάκτησή τους από τη Ρώμη (που ολοκληρώθηκε το 30 π.Χ. μετά τη [[ναυμαχία του Ακτίου]] και την κατάληψη της [[Αίγυπτος|Αιγύπτου]]), σε πολλές περιοχές της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]]. Στους νεώτερους χρόνους, ο πολιτισμός των αρχαίων Ελλήνων άσκησε σημαντική επίδραση στη [[γλώσσα]], την [[πολιτική]], τη [[φιλοσοφία]], την [[επιστήμη]] και τις [[τέχνες]], ιδίως κατά την περίοδο της [[Αναγέννηση]]ς στη [[Δυτική Ευρώπη]] και κατά τις [[κλασικισμός|κλασικιστικές]] περιόδους το [[18ος αιώνας|18ο]] και [[19ος αιώνας|19ο]] αιώνα στην [[Ευρώπη]] και τις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]], και η [[ελληνορωμαϊκός πολιτισμός|ρωμαϊκή εκδοχή]] του αποτελεί το θεμέλιο λίθο του νεώτερου [[Δυτικός πολιτισμός|δυτικού πολιτισμού]].<ref>Μαντάς, Κώστας. [https://web.archive.org/web/20110820061157/http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/77_66-70.pdf "Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός": Ευσταθεί ένας τέτοιος όρος;], Ελληνική Αρχαιολογία, τ.77, σ.66. {{pdf}}</ref>
====Ρωμαϊκή επαρχία====
[[Αρχείο:Arch-of-Galerius-3.jpg|thumb|right|Η [[αψίδα του Γαλερίου]] και η [[Ροτόντα (Θεσσαλονίκη)|Ροτόντα]] στη [[Θεσσαλονίκη]].]]
Η Ελλάδα κατακτήθηκε από τους [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαίους]] το [[146 π.Χ.]]. Παρόλο που η Ελλάδα υπήρξε μια από τις φτωχότερες ρωμαϊκές επαρχίες, με τη βιοτεχνία και το εμπόριο σε στασιμότητα και με μοναδικά εξαγώγιμα προϊόντα το λάδι και το κρασί, οι Ρωμαίοι κατακτητές αναγνώρισαν και θαύμασαν τον πλούτο του ελληνικού πολιτισμού, τον οποίο μελέτησαν σε έκταση και έγιναν συνειδητά συνεχιστές του. Επίσης, διέσωσαν ένα μεγάλο μέρος της αρχαιοελληνικής γραμματείας. Σύμφωνα με τον [[Οράτιος|Οράτιο]], ο ελληνικός πολιτισμός κατέκτησε το Ρωμαϊκό τρόπο ζωής.<ref>''"Graecia capta, ferum victorem cepit"'', Οράτιος, Epistulae, II 1, 156</ref> Την πρώτη δεκαετία του 4ου μ.Χ. αιώνα το κέντρο βάρους της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]] μεταφέρθηκε στη [[Θεσσαλονίκη]], όταν ο [[Γαλέριος]] αποφάσισε να εγκατασταθεί εκεί, όπου και χρησιμοποίησε την πόλη ως πρωτεύουσα. Αν και η Ελλάδα ήταν μόνο ένα μέρος της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], ο ελληνικός πολιτισμός θα συνέχιζε να δεσπόζει στην Ανατολική Μεσόγειο και, όταν τελικά η Αυτοκρατορία χωρίστηκε στα δύο, η ανατολική που αργότερα ονομάστηκε [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]], με πρωτεύουσα την [[Κωνσταντινούπολη]], θα είχε, κυρίως λόγω γλώσσας, έντονο τον ελληνικό χαρακτήρα.
===Βυζαντινή Αυτοκρατορία===
{{δείτε|Βυζαντινή Αυτοκρατορία}}
[[Αρχείο:Όσιος Λουκάς ο εν Στειρίω 7.JPG|thumb|right|Η [[μονή Οσίου Λουκά]] στη [[Νομός Βοιωτίας|Βοιωτία]].]]
Το [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], ή αλλιώς [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος]], με πρωτεύουσα την [[Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινούπολη]], συνέχισε την πορεία του για έντεκα αιώνες μετά την κατάλυση του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους. Οικοδομημένο πάνω στα θεμέλια του πανίσχυρου και οργανωμένου Ρωμαϊκού Κράτους, κατέληξε σε μια δομή καθαρά ελληνική, διαγράφοντας μια περίπλοκη πορεία. Το [[Βυζάντιο]] ιδρύθηκε το [[659]] π.Χ. από [[Μέγαρα|Μεγαρίτες]] με αρχηγό τον Βύζα. Η πρωτεύουσά τους ήταν η [[Κωνσταντινούπολη]] ή [[Κωνσταντινούπολη|Νέα Ρώμη]], και οι ίδιοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους [[Βυζαντινοί|Ρωμαίους]].
Το [[324]] όταν ο [[Μέγας Κωνσταντίνoς]] γίνεται μονοκράτορας αποφάσισε την δημιουργία μιας νέας πρωτεύουσας. Η περιοχή που επέλεξε ήταν το [[Βυζάντιο]], λόγω της θέσης της, και στα στρατηγικά, γεωπολιτικά και γεωγραφικά πλεονεκτήματά της. Αυτό κατέστησε τη [[Θράκη]] προνομιούχο περιοχή, καθώς γειτνίαζε με την έδρα της Αυτοκρατορίας. Το 14ο αιώνα μάλιστα το [[Διδυμότειχο]] κατέστη 3 φορές πρωτεύουσα της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]].<ref>[http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=188407 Ελευθεροτυπία, ''Για να μην είναι το Διδυμότειχο «τρύπα στη γεωγραφία»'', Νίκη Κοντράρου Ρασσιά, 30 Ιουλίου 2010]</ref> Η ακτινοβολία της [[Κωνσταντινούπολη]]ς ευνόησε την ανάπτυξη σε όλο το σημερινό Βορειοελλαδικό χώρο και η [[Θεσσαλονίκη#Η Βυζαντινή Συμβασιλεύουσα πόλις|Θεσσαλονίκη]] απέκτησε τον τίτλο «συμβασιλεύουσα».
Η περιοχή της Ελλάδας στα πρώτα χρόνια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν προπύργιο του δωδεκαθεϊσμού, όμως υφίστατο πολλές θρησκευτικές επιθέσεις. Ο [[Ιουλιανός]] προσπάθησε ν΄ αναζωογονήσει την παλιά θρησκεία, ανεπιτυχώς. Ο [[Θεοδόσιος Α΄|Θεοδόσιος ο Μέγας]] κλείνει το Μαντείο, διατάζει να καταστραφούν και να σφραγισθούν ειδωλολατρικοί ναοί και καταργεί τους [[Ολυμπιακοί Αγώνες|Ολυμπιακούς Αγώνες]]. Ο [[Ιουστινιανός Α´]] κλείνει την [[Ακαδημία Πλάτωνος]] και καταστρέφει ή ακρωτηριάζει πολλά αρχαία μνημεία για να πάρει υλικό έτοιμο για να χτίσει την [[Αγία Σοφία|Αγιά Σοφιά]] και να διακοσμήσει την [[Νέα Ρώμη]]. Σύμφωνα με τον [[Άγγελος Σ. Βλάχος|Άγγελο Βλάχο]], η στιγμή είναι ιστορική. Το «πας μη Έλλην βάρβαρος» αντιστρέφεται. «Πας Έλλην απεχθής ειδωλολάτρης».<ref name="vlahos">[[Άγγελος Σ. Βλάχος]], [[Πυθία]]ς Παραληρήματα, ό.π. σ. 219, εκδόσεις Εστία, 1983</ref> Το κύριο όνομα Έλλην γίνεται επίθετο κακόηχο και η νέα αυτή έννοια της λέξης θα εξαφανισθεί εντελώς μόνο μετά τον 8ο αι. μ.Χ., όταν εκχριστιανιστούν και οι τελευταίοι ειδωλολάτρες της περιοχής της [[Μάνη]]ς.<ref name="vlahos"/>
===Ξένη κυριαρχία: λατινική και οθωμανική===
{{Κύριο|Λατινοκρατία|Οθωμανική περίοδος στην Ελλάδα}}
[[Αρχείο:Salonica White Tower.jpg|thumb|right|Ο [[Λευκός Πύργος]].]]
Από την αρχή της αυτοκρατορίας τέθηκε ο στόχος η [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]] να ανακαταλάβει όλα τα χαμένα εδάφη της: την έρημο της [[Αφρική]]ς, τον [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικό Ωκεανό]], τη [[Βόρεια Θάλασσα]], τη [[Μεσοποταμία]], την [[Αραβία]], την [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]] και την έρημο της [[Κυρηναϊκή]]ς. Στην πραγματικότητα όμως, με την πάροδο των ετών η Αυτοκρατορία συρρικνωνόταν συνεχώς. Μετά την [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204)|άλωση της Κωνσταντινούπολης]] από τους [[Δ΄ Σταυροφορία|Σταυροφόρους]] το 1204 μεγάλο μέρος της σημερινής ελληνικής επικράτειας [[Partitio Terrarum Imperii Romaniae|δόθηκε]] στους [[Βενετική Δημοκρατία|Βενετούς]], τους [[Δημοκρατία της Γένοβας|Γενουάτες]] και άλλους δυτικούς Λατίνους ηγεμόνες. Τις τελευταίες δεκαετίες του 14ου και το πρώτο μισό του 15ου αιώνα μεγάλα τμήματα της ηπειρωτικής Ελλάδας κατακτήθηκαν από τους [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανούς]]. {{πηγή|Το [[Διδυμότειχο]] αποτέλεσε την πρώτη πρωτεύουσα της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]] επί [[Ευρώπη|Ευρωπαϊκού]] εδάφους, στο τέλος του 14ου αιώνα.}} Τελικά η βυζαντινή επικράτεια περιορίστηκε σε μία περιοχή γύρω από την [[Κωνσταντινούπολη]], που [[άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453)|έπεσε στα χέρια των Οθωμανών το 1453]].
===Νεότερη και σύγχρονη ιστορία===
{{Κύριο|Ιστορία της νεότερης Ελλάδας|Χρονολόγιο της νεότερης ελληνικής ιστορίας}}
====Ελληνική επανάσταση====
{{κύριο|Ελληνική Επανάσταση του 1821}}
[[Αρχείο:Dupre-Salona-1821.jpg|thumb|Ο Νικολάκης Μητρόπουλος υψώνει τη σημαία της [[Φιλική Εταιρεία|Εταιρείας]] στα [[Άμφισσα|Σάλωνα]]. [[Λουί Ντυπρέ]], 1826.]]
Το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα η διάδοση της παιδείας συνοδεύτηκε με τη διάδοση αρχικά μεταξύ Ελλήνων με φιλοδυτικό προσανατολισμό της [[ελληνικός εθνικισμός|ιδέας της ύπαρξης ενός ελληνικού έθνους]] που συνδεόταν με την [[αρχαία Ελλάδα]] και δικαιούταν χωριστή πολιτική ύπαρξη. Μία από τις οργανώσεις που δημιουργήθηκαν μέσα σε αυτό το ιδεολογικό και πολιτικό κλίμα ήταν η [[Φιλική Εταιρεία]], μια μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην [[Οδησσός|Οδησσό]] από τρεις Έλληνες εμπόρους με σκοπό την προετοιμασία μιας ελληνικής επανάστασης.<ref>{{harvnb|Hatzopoulos|2009|p=81-3}}.</ref> Οι Φιλικοί είχαν αρχικά περιορισμένη επιτυχία, οικειοποιούμενοι, όμως, μια παράδοση [[Ορθόδοξη Εκκλησία|ορθόδοξων]] προφητειών για την ανασύσταση της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]] και αφήνοντας να εννοηθεί ότι είχαν τη στήριξη της [[Τσάρος|τσαρικής]] [[Ρωσική Αυτοκρατορία|Ρωσίας]], κατάφεραν εν μέσω μιας κρίσης της εμπορικής ναυτιλίας, από το 1815 και εξής, να προσεταιρισθούν τα παραδοσιακά ελληνορθόδοξα στρώματα.<ref>{{harvnb|Hatzopoulos|2009|p=81-3}}. Για την κρίση της εμπορικής ναυτιλίας μετά το 1815, βλ. {{harvnb|Κρεμμυδάς|1977}} και {{harvnb|Κρεμμυδάς|2002}}.</ref>
Τον Φεβρουάριο του 1821 ο αρχηγός της [[Φιλική Εταιρεία|Φιλικής Εταιρείας]], [[Αλέξανδρος Υψηλάντης (Φιλικός)|Αλέξανδρος Υψηλάντης]], εισέβαλε στη [[Μολδοβλαχία]], ενώ τον επόμενο μήνα οι Φιλικοί δημιούργησαν επαναστατικές εστίες από τη [[Μακεδονία]] ως την [[Κρήτη]]. Οι επαναστάτες αφορίστηκαν από τη σύνοδο του [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως]], αλλά οι οθωμανικές αρχές προχώρησαν σε σφαγές αμάχων και εκτελέσεις προυχόντων, συμπεριλαμβανομένου του [[Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως|Πατριάρχη]] [[Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄|Γρηγορίου Ε΄]]. Η εκστρατεία του Υψηλάντη απέτυχε και σε σύντομο χρονικό διάστημα τα οθωμανικά στρατεύματα έσβησαν τις περισσότερες από τις επαναστατικές εστίες της ηπειρωτικής Ελλάδας, όμως οι επαναστάτες κατάφεραν να υπερισχύσουν στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], τη [[Στερεά Ελλάδα]] και σε πολλά νησιά του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου]].
Τα επόμενα δύο χρόνια οι Έλληνες νίκησαν τις στρατιές που έστειλε εναντίον τους ο Σουλτάνος [[Μαχμούτ Β΄]], οργανώθηκαν πολιτικά και συνέστησαν [[Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος|προσωρινή κεντρική διοίκηση]], η οποία επέβαλε την εξουσία της στους επαναστατημένους μετά από [[Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1823–1825)|δύο εμφυλίους πολέμους]]. Οι οθωμανικές δυνάμεις με τη συνδρομή του [[Ιμπραήμ Πασάς|Ιμπραήμ πασά]] της [[Αίγυπτος|Αιγύπτου]] κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά την επανάσταση, αλλά η [[Έξοδος του Μεσολογγίου|πτώση του Μεσολογγίου]], το 1826, σε συνδυασμό με το κίνημα του [[Φιλέλληνες|Φιλελληνισμού]], συνέβαλαν στη μεταβολή της διπλωματικής στάσης των [[Μεγάλες Δυνάμεις|ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων]], που είχαν αντιμετωπίσει με δυσαρέσκεια το ξέσπασμα της επανάστασης. Η διπλωματική ανάμιξη της [[Αγγλία]]ς, της [[Γαλλία]]ς και της Ρωσίας και η ένοπλη παρέμβασή τους με τη [[ναυμαχία του Ναυαρίνου]], τη γαλλική [[εκστρατεία του Μοριά]] και το [[Ρωσοτουρκικός Πόλεμος (1828-1829)|ρωσοτουρκικό πόλεμο]] συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση του αγώνα των Ελλήνων, αναγκάζοντας την Πύλη να αποσύρει τις δυνάμεις της αρχικά από την Πελοπόννησο και έπειτα από τη Στερεά Ελλάδα.
Το 1827 επιλέχτηκε ως πρώτος Κυβερνήτης της Ελληνικής Πολιτείας ο [[Ιωάννης Καποδίστριας]], που ως τη δολοφονία του το 1831 ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση στο εσωτερικό και την προώθηση των ελληνικών θέσεων στο εξωτερικό. Η [[Ελληνική Επανάσταση του 1821]] έληξε το [[1828]], απελευθερώθηκαν μόνο η Πελοπόννησος (Μοριάς), η Στερεά Ελλάδα και οι [[Κυκλάδες]].
====Κρατική συγκρότηση και αλυτρωτισμός====
[[Αρχείο:Map Greece expansion 1832-1947-el.svg|thumb|right|Η επέκταση της Ελλάδας (1832-1947).]]
Το 1830 [[Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830)|αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία]] του νέου ελληνικού κράτους, το 1832 [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1832)|ορίστηκε η ελληνο-οθωμανική μεθόριος]] στη γραμμή [[Παγασητικός Κόλπος|Παγασητικού]]-[[Αμβρακικός κόλπος|Αμβρακικού]], το 1833 εγκαθιδρύθηκε ως πολίτευμα η μοναρχία με βασιλιά το Βαυαρό [[Όθων Α΄ της Ελλάδας|Όθωνα]] και το 1834 η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε από το [[Ναύπλιο]] στην [[Αθήνα]]. Ο Όθωνας επέβαλε ως πολίτευμα την [[απόλυτη μοναρχία]], αλλά μία [[Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου|εξέγερση το 1843]] πέτυχε να επιβάλει στον Όθωνα την τήρηση της υπόσχεσής του να παραχωρήσει [[σύνταγμα]] και από το 1844 η Ελλάδα έγινε [[Συνταγματική Μοναρχία]], όπου τελούνταν εκλογές για την ανάδειξη [[Βουλή των Ελλήνων|κοινοβουλίου]] με καθολική [[ψηφοφορία]] των ενηλίκων ανδρών. Μέσα στο 19ο και τον πρώιμο 20ό αιώνα η Ελλάδα προσπάθησε να προσαρτήσει όλες τις [[Περιοχές της αρχαίας Ελλάδας|ελληνικές χώρες]] που βρίσκονταν υπό ξένη κυριαρχία, ιδίως όσες ανήκαν στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]], επιδίωξη που έγινε γνωστή με την ονομασία «[[Μεγάλη Ιδέα]]». Το 1864 μετά την [[έξωση του Όθωνα]] και την ανάρρηση στο θρόνο του [[Γεώργιος Α΄ της Ελλάδας|Γεωργίου του Α΄]] του [[Οίκος του Γκλύξμπουργκ|οίκου του Γλύξμπουργκ]] πολίτευμα της χώρας έγινε η [[Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία|βασιλευόμενη δημοκρατία]]. Το ίδιο έτος το Ηνωμένο Βασίλειο παραχώρησε στην Ελλάδα τα [[Επτάνησα]], ενώ το 1881 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα η [[Θεσσαλία]] και η περιοχή της [[Άρτα]]ς. Εθνικός στόχος ήταν η προσάρτηση και της Κρήτης, όπου λάμβαναν χώρα αντιοθωμανικές εξεγέρσεις, και της [[Μακεδονία]]ς, την οποία διεκδικούσε επίσης η [[Βουλγαρία]].
Το 1875 χάρη στη δράση του νεωτεριστική πολιτικού [[Χαρίλαος Τρικούπης|Χαρίλαου Τρικούπη]] καθιερώθηκε η τήρηση της [[αρχή της δεδηλωμένης|αρχής της δεδηλωμένης]], που επέτασσε το διορισμό από το βασιλιά κυβέρνησης που είχε την εμπιστοσύνη της Βουλής. Ο Τρικούπης διορίστηκε πολλές φορές πρωθυπουργός και ασχολήθηκε με την ανάπτυξη των υποδομών της Ελλάδας, ιδίως του σιδηροδρομικού δικτύου, και έργα όπως η διάνοιξη της [[διώρυγα της Κορίνθου|διώρυγας της Κορίνθου]]. Εξαιτίας του πλήθους των δανείων που είχε λάβει η ελληνική κυβέρνηση, το 1893 η Ελλάδα αναγκάστηκε να κηρύξει χρεωκοπία.
Το 1897 με αφορμή το [[Κρητικό Ζήτημα]] Έλληνες [[Εισβολή Ελλήνων ατάκτων στη Μακεδονία (1897)|άτακτοι εισέβαλαν στη Μακεδονία]], αλλά ο [[Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897|ελληνοτουρκικός πόλεμος]] που ακολούθησε σύντομα κατέληξε σε συντριπτική ήττα της Ελλάδας και στην επιβολή στη χώρα [[Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος της Ελλάδας 1898|διεθνούς οικονομικού ελέγχου]].{{πηγή}} Στον απόηχο της αποτυχημένης [[Εξέγερση του Ίλιντεν|εξέγερσης του Ίλιντεν]] της αυτονομιστικής [[Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση|ΕΜΕΟ]] το 1903, η ελληνική κυβέρνηση, επιδιώκοντας να συντρίψει τις ομάδες των [[Κομιτατζής|κομιτατζήδων]] και να αποσπάσει τους [[σλαβόφωνοι στην οθωμανική Μακεδονία|σλαβόφωνους της Μακεδονίας]] από τη [[Βούλγαροι Μακεδόνες|βουλγαρική επιρροή]], οργάνωσε στην τουρκοκρατούμενη περιοχή [[Ανταρτοπόλεμος|αντάρτικες]] επιχειρήσεις υπό την ηγεσία Ελλήνων αξιωματικών, που έγιναν γνωστές με την ονομασία [[Μακεδονικός Αγώνας]] και διήρκεσαν ως την [[Νεότουρκοι|Επανάσταση των Νεοτούρκων]] το 1908.<ref>{{harvnb|Livanios|1999|pp=195–6}}, {{harvnb|Koliopoulos|Veremis|2002|pp=280–1}}, {{harvnb|Kostopoulos|2011}}.</ref>
====Επέκταση, καταστροφή και ανοικοδόμηση====
▲Το 1830 [[Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830)|αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία]] του νέου ελληνικού κράτους, το 1832 [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1832)|ορίστηκε η ελληνο-οθωμανική μεθόριος]] στη γραμμή [[Παγασητικός Κόλπος|Παγασητικού]]-[[Αμβρακικός κόλπος|Αμβρακικού]], το 1833 εγκαθιδρύθηκε ως πολίτευμα η μοναρχία με βασιλιά το Βαυαρό [[Όθων Α΄ της Ελλάδας|Όθωνα]] και το 1834 η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε από το [[Ναύπλιο]] στην [[Αθήνα]]. Μέσα στο 19ο και τον πρώιμο 20ό αιώνα η Ελλάδα προσπάθησε να προσαρτήσει όλες τις [[Περιοχές της αρχαίας Ελλάδας|ελληνικές χώρες]] που βρίσκονταν υπό ξένη κυριαρχία, ιδίως όσες ανήκαν στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]]. Το 1864 μετά την [[έξωση του Όθωνα]] και την ανάρρηση στο θρόνο του [[Γεώργιος Α΄ της Ελλάδας|Γεωργίου του Α΄]] του [[Οίκος του Γκλύξμπουργκ|οίκου του Γλύξμπουργκ]] το Ηνωμένο Βασίλειο παραχώρησε στην Ελλάδα τα [[Επτάνησα]], ενώ το 1881 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα η [[Θεσσαλία]] και η περιοχή της [[Άρτα]]ς. Εθνικός στόχος ήταν η προσάρτηση και της Κρήτης, όπου λάμβαναν χώρα αντιοθωμανικές εξεγέρσεις, και της [[Μακεδονία]]ς, την οποία διεκδικούσε επίσης η [[Βουλγαρία]]. Το 1897 με αφορμή το [[Κρητικό Ζήτημα]] Έλληνες [[Εισβολή Ελλήνων ατάκτων στη Μακεδονία (1897)|άτακτοι εισέβαλαν στη Μακεδονία]], αλλά ο [[Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897|ελληνοτουρκικός πόλεμος]] που ακολούθησε σύντομα κατέληξε σε συντριπτική ήττα της Ελλάδας και στην επιβολή στη χώρα [[Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος της Ελλάδας 1898|διεθνούς οικονομικού ελέγχου]].{{πηγή}} Στον απόηχο της αποτυχημένης [[Εξέγερση του Ίλιντεν|εξέγερσης του Ίλιντεν]] της αυτονομιστικής [[Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση|ΕΜΕΟ]] το 1903, η ελληνική κυβέρνηση, επιδιώκοντας να συντρίψει τις ομάδες των [[Κομιτατζής|κομιτατζήδων]] και να αποσπάσει τους [[σλαβόφωνοι στην οθωμανική Μακεδονία|σλαβόφωνους της Μακεδονίας]] από τη [[Βούλγαροι Μακεδόνες|βουλγαρική επιρροή]], οργάνωσε στην τουρκοκρατούμενη περιοχή [[Ανταρτοπόλεμος|αντάρτικες]] επιχειρήσεις υπό την ηγεσία Ελλήνων αξιωματικών, που έγιναν γνωστές με την ονομασία [[Μακεδονικός Αγώνας]] και διήρκεσαν ως την [[Νεότουρκοι|Επανάσταση των Νεοτούρκων]] το 1908.<ref>{{harvnb|Livanios|1999|pp=195–6}}, {{harvnb|Koliopoulos|Veremis|2002|pp=280–1}}, {{harvnb|Kostopoulos|2011}}.</ref>
{{κύριο|Συμμετοχή της Ελλάδας στους Βαλκανικούς Πολέμους|Εθνικός Διχασμός|Μικρασιατική εκστρατεία|Β΄ Ελληνική Δημοκρατία}}
[[Αρχείο:Greek advance Kresna 1913.jpg|thumb|Ιππήλατο ελληνικό πυροβολικό στη [[Μάχες Κρέσνας-Σιμιτλή-Τζουμαγιάς|μάχη της Κρέσνας]] (1913).]]
Εν μέσω γενικής δυσαρέσκειας για το δυσεπίτευκτο των εθνικών επιδιώξεων και τη νομιζόμενη αδράνεια υπό την πρωθυπουργία του μεταρρυθμιστή [[Γεώργιος Θεοτόκης|Θεοτόκη]], μια ομάδα αξιωματικών οργάνωσε τον Αύγουστο του 1909 ένα [[κίνημα στο Γουδί|κίνημα]] και λίγο αργότερα κάλεσε στην Αθήνα τον [[Κρήτη|Κρήτα]] πολιτικό [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Ελευθέριο Βενιζέλο]], που εισήγαγε ένα όραμα εθνικής «ανόρθωσης». Μετά από δύο εκλογικές νίκες και την ανάληψη της πρωθυπουργίας το 1910,<ref>{{harvnb|Mazower|1992|pp=886, 890–3, 895–900, 904}}</ref> ο Βενιζέλος πραγματοποίησε δημοσιονομικές, κοινωνικές και συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, αναδιοργάνωσε τις ένοπλες δυνάμεις και έκανε την Ελλάδα μέλος
[[Αρχείο:Greek and Armenian refugee children near Athens, 1923.jpg|thumb|αριστερά|Προσφυγόπαιδα, ελληνόπουλα και αρμενόπουλα, στην Αθήνα (1923).]]
▲Εν μέσω γενικής δυσαρέσκειας για το δυσεπίτευκτο των εθνικών επιδιώξεων και τη νομιζόμενη αδράνεια υπό την πρωθυπουργία του μεταρρυθμιστή [[Γεώργιος Θεοτόκης|Θεοτόκη]], μια ομάδα αξιωματικών οργάνωσε τον Αύγουστο του 1909 ένα [[κίνημα στο Γουδί|κίνημα]] και λίγο αργότερα κάλεσε στην Αθήνα τον [[Κρήτη|Κρήτα]] πολιτικό [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Ελευθέριο Βενιζέλο]], που εισήγαγε ένα όραμα εθνικής «ανόρθωσης». Μετά από δύο εκλογικές νίκες και την ανάληψη της πρωθυπουργίας το 1910,<ref>{{harvnb|Mazower|1992|pp=886, 890–3, 895–900, 904}}</ref> ο Βενιζέλος πραγματοποίησε δημοσιονομικές, κοινωνικές και συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, αναδιοργάνωσε τις ένοπλες δυνάμεις και έκανε την Ελλάδα μέλος της Βαλκανικής Συμμαχίας. Η [[Μεγάλη Ιδέα]] πραγματώθηκε εν μέρει, με τη συμμετοχή της Ελλάδας στους [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικούς Πολέμους]] και στον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] με την [[Κυβέρνηση Νικολάου Καλογερόπουλου 1916|Κυβέρνηση Καλογερόπουλου]]. Τα έτη 1916 έως 1918 διήρκεσε η [[Β΄ Βουλγαρική Κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας|Β΄ Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών]] στη Βόρεια Ελλάδα. Μετά τη λήξη του Α΄ ΠΠ, η εμμονή στον αλυτρωτισμό, τα ελληνικά στρατηγικά σφάλματα, η μεταβολή των συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο και η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού οδήγησαν, μεταξύ άλλων, στη [[Μικρασιατική Καταστροφή]]{{πηγή}} και την έλευση στην Ελλάδα 1.500.000 [[Ρωμιοί|Ρωμιών]] προσφύγων από τη [[Μικρά Ασία]], τον [[Πόντος|Πόντο]] και την [[Ανατολική Θράκη]], που από το 1913 είχαν υπάρξει [[Γενοκτονία των Ελλήνων|θύματα τουρκικών σφαγών και διώξεων]].<ref>Για την ονομασία των ελληνορθόδοξων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, βλ. {{cite book|title=Before the Nation: Muslim-Christian Coexistence and its Destruction in Late-Ottoman Anatolia|first=Nicholas|last=Doumanis|location=Οξφόρδη|publisher=Oxford University Press|year=2012|pages=8-9}}</ref> Το 1924 η βασιλεία καταργήθηκε και η Ελλάδα ανακηρύχθηκε [[Δεύτερη Ελληνική Δημοκρατία|αβασίλευτη δημοκρατία]]. Η πολιτική ζωή εξακολουθούσε να χαρακτηρίζεται από την αντίθεση ανάμεσα στους βενιζελικούς και τους αντιβενιζελικούς ή βασιλόφρονες και τα επόμενα χρόνια έλαβαν χώρα αρκετά στρατιωτικά πραξικοπήματα.
Η [[Μικρασιατική Καταστροφή]] και η οριστικοποίηση της έλευσης των προσφύγων με την [[Ελληνοτουρκική σύμβαση της Λωζάνης|ελληνοτουρκική σύμβαση του 1923]] για την [[Ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923|υποχρεωτική ανταλλαγή Μουσουλμάνων και Ορθόδοξων Χριστιανών]] επέδρασαν καταλυτικά στην πορεία του ελληνικού κράτους. Το 1924 η βασιλεία καταργήθηκε και η Ελλάδα ανακηρύχθηκε [[Β΄ Ελληνική Δημοκρατία|αβασίλευτη δημοκρατία]]. Το [[Προσφυγικό ζήτημα (Μικρασιατική Καταστροφή)|εγχείρημα της αποκατάστασης των προσφύγων]] δοκίμασε τις δυνατότητας του ελληνικού κράτους και η αφομοίωσή τους με τους ντόπιους υπήρξε μία αργή διαδικασία, μεσοπρόθεσμα, όμως, η εγκατάστασή των προσφύγων ωφέλησε την οικονομία, καθώς πολλαπλασιάστηκαν οι καλλιέργειες και τα εγγειοβελτιωτικά έργα, αναζωογονήθηκε η βιομηχανική δραστηριότητα, αύξησε τον αστικό κυρίως πληθυσμό και την εθνική ομοιογένεια. Η πολιτική ζωή εξακολουθούσε να χαρακτηρίζεται από την αντίθεση ανάμεσα στους βενιζελικούς και τους αντιβενιζελικούς ή βασιλόφρονες και τα επόμενα χρόνια, με την εξαίρεση της τετραετίας διακυβέρνησης της χώρας από το Βενιζέλο (1928-1932), έλαβαν χώρα αρκετά στρατιωτικά πραξικοπήματα, ιδίως μετά την [[Πτώχευση της Ελλάδας 1932|εκδήλωση στην Ελλάδα των συνεπειών]] της [[Παγκόσμια οικονομική ύφεση 1929|κρίσης του 1929]].
====Πόλεμος και αυταρχική διακυβέρνηση====
{{κύριο|Καθεστώς της 4ης Αυγούστου|Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1946–1949)|Στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα (1967 - 1974)}}
[[Αρχείο:Paras from 5th (Scots) Parachute Battalion, 2nd Parachute Brigade, take cover on a street corner in Athens during operations against members of ELAS, 6 December 1944. NA20515.jpg|thumb|[[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανοί]] στρατιώτες στα [[Δεκεμβριανά]] του 1944. Στον τοίχο σύνθημα υπέρ του [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|ΚΚΕ]].]]
Το 1935 ο [[Γεώργιος Β΄ της Ελλάδας|βασιλιάς Γεώργιος Β΄]] επανήλθε στην Ελλάδα μετά από ένα [[Ελληνικό δημοψήφισμα του 1935|νόθο δημοψήφισμα]] και τον Αύγουστο του 1936, σε συνεργασία με τον πρωθυπουργό [[Ιωάννης Μεταξάς|Ιωάννη Μεταξά]], επέβαλε [[καθεστώς της 4ης Αυγούστου|δικτατορία]], εγκαινιάζοντας μία μακρά περίοδο αυταρχικής διακυβέρνησης που θα διαρκούσε με μικρά διαλείμματα ως το 1974.<ref name="FleischerAuthoritarianRule237"/> Η Ελλάδα εισήλθε στο [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο]] το 1940, απαντώντας σε [[Ελληνοϊταλικός Πόλεμος|επίθεση της Ιταλίας]], η οποία αντιμετωπιζόταν επιτυχώς. Ωστόσο, με την [[Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα|επέμβαση της Γερμανίας]] η χώρα ηττήθηκε και ακολούθησε περίοδος [[Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|στρατιωτικής κατοχής]] από τις δυνάμεις του [[Δυνάμεις του Άξονα|Άξονα]] (1941-1944). Στην κατεχόμενη Ελλάδα έδρασαν [[Εθνική Αντίσταση (Ελλάδα)|αντιστασιακές οργανώσεις]], μαζικότερη από τις οποίες ήταν το [[αριστερά (πολιτική)|αριστερό]] [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο|ΕΑΜ]]
[[Αρχείο:Hellenic Gendarme Guard Duty 1950s.jpeg|thumb|[[Ελληνική Χωροφυλακή|Χωροφύλακας]] φρουρεί τον [[Μνημείο του άγνωστου στρατιώτη (Ελλάδα)|Άγνωστο Στρατιώτη]] (1954).]]
▲Το 1935 ο [[Γεώργιος Β΄ της Ελλάδας|βασιλιάς Γεώργιος Β΄]] επανήλθε στην Ελλάδα μετά από ένα [[Ελληνικό δημοψήφισμα του 1935|νόθο δημοψήφισμα]] και τον Αύγουστο του 1936, σε συνεργασία με τον πρωθυπουργό [[Ιωάννης Μεταξάς|Ιωάννη Μεταξά]], επέβαλε [[καθεστώς της 4ης Αυγούστου|δικτατορία]], εγκαινιάζοντας μία μακρά περίοδο αυταρχικής διακυβέρνησης που θα διαρκούσε με μικρά διαλείμματα ως το 1974.<ref name="FleischerAuthoritarianRule237"/> Η Ελλάδα εισήλθε στο [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο]] το 1940, απαντώντας σε [[Ελληνοϊταλικός Πόλεμος|επίθεση της Ιταλίας]], η οποία αντιμετωπιζόταν επιτυχώς. Ωστόσο, με την [[Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα|επέμβαση της Γερμανίας]] η χώρα ηττήθηκε και ακολούθησε περίοδος [[Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|στρατιωτικής κατοχής]] από τις δυνάμεις του [[Δυνάμεις του Άξονα|Άξονα]] (1941-1944). Στην κατεχόμενη Ελλάδα έδρασαν [[Εθνική Αντίσταση (Ελλάδα)|αντιστασιακές οργανώσεις]], μαζικότερη από τις οποίες ήταν το [[αριστερά (πολιτική)|αριστερό]] [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο|ΕΑΜ]]/[[Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός|ΕΛΑΣ]]. Το 1946 ξέσπασε ανάμεσα στο [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|ΚΚΕ]] και την κυβέρνηση [[Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1946–1949)|εμφύλιος πόλεμος]], που κράτησε μέχρι το 1949 και τελείωσε με την ήττα του κομμουνιστικού στρατού. Το 1952 η Ελλάδα έγινε μέλος του [[ΝΑΤΟ]].
Το 1952 η Ελλάδα έγινε μέλος του [[ΝΑΤΟ]]. Το ίδιο έτος συντάχθηκε ένα [[Σύνταγμα της Ελλάδας|νέο σύνταγμα]]. Τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα [[Ελληνικό οικονομικό θαύμα|γνώρισε σημαντική οικονομική ανάπτυξη]], ενώ η πολιτική ζωή χαρακτηριζόταν από την ύπαρξη περιορισμών της απρόσκοπτης λειτουργίας των κοινοβουλευτικών θεσμών και των ατομικών ελευθεριών. Το ΚΚΕ είχε τεθεί εκτός νόμου από το 1947 και όσοι πολίτες κρίνονταν μειωμένης «[[εθνικοφροσύνη]]ς» δεν απολάμβαναν πλήρη ισοτιμία. Από το 1955 και έως το 1963 πρωθυπουργός διετέλεσε ο δεξιός πολιτικός [[Κωνσταντίνος Καραμανλής]]. Ο Καραμανλής εφάρμοσε πολιτική νομισματικής σταθερότητας και οικονομικού εκσυγχρονισμού, επίλυσης του [[Κυπριακό (ζήτημα)|Κυπριακού ζητήματος]] όχι με την [[Ένωσις (Κύπρος)|ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα]], όπως ζητούσε η αντιβρετανική [[Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών|ΕΟΚΑ]], αλλά με την [[Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου|ανεξαρτησία της Κύπρου]] το 1960 και καταστολής της αριστερής πολιτικής δράσης μετά τις εκλογές του 1958.
====Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία====
| |||