Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Οι '''Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής''' ([[αγγλικά]]: ''United States of America'') αποκαλούμενες επίσης '''Ηνωμένες Πολιτείες''', '''ΗΠΑ''' ή '''Αμερική''', είναι η τρίτη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της γης. Είναι [[ομοσπονδία (πολιτική)|ομοσπονδιακή]] συνταγματική δημοκρατία που περιλαμβάνει [[πολιτεία ΗΠΑ|πενήντα πολιτείες]] και μια ομοσπονδιακή περιφέρεια. Η χώρα βρίσκεται ως επί το πλείστον στην κεντρική [[Βόρεια Αμερική]], όπου οι σαράντα οκτώ συνεχόμενες πολιτείες και η [[Ουάσινγκτον (Περιφέρεια της Κολούμπια)|Ουάσινγκτον Π.Κ.]], η περιφέρεια της πρωτεύουσας, βρίσκονται μεταξύ του [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικού]] και του [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικού ωκεανού]], που συνορεύουν με τον [[Καναδάς|Καναδά]] στα βόρεια και το [[Μεξικό]] στα νότια. Η πολιτεία της [[Αλάσκα]]ς βρίσκεται στο βορειοδυτικά της ηπείρου, με τον Καναδά στα ανατολικά και την [[Ρωσία]] στα δυτικά κατά πλάτος του [[Βερίγγειος Πορθμός|Βερίγγειου Πορθμού]]. Η πολιτεία της [[Χαβάη]]ς είναι [[αρχιπέλαγος]] στον μέσο [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό]]. Η χώρα επίσης κατέχει αρκετά εδάφη στον [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό]] και την [[Καραϊβική]].

Το 1507 ο [[Γερμανοί|Γερμανός]] [[χαρτογραφία|χαρτογράφος]] [[Μάρτιν Βάλντζεεμυλλερ]] δημιούργησε έναν παγκόσμιο χάρτη, στον οποίο ονόμασε το μεγάλο κομμάτι ξηράς του Δυτικού Ημισφαιρίου «[[Αμερική]]» από τον [[Ιταλία|Ιταλό]] εξερευνητή και [[Χαρτογραφία|χαρτογράφο]] [[Αμέριγκο Βεσπούτσι]].<ref>{{cite news|url=http://www.usatoday.com/news/nation/2007-04-24-america-turns-500_N.htm?csp=34|title=Cartographer Put 'America' on the Map 500 years Ago|work=USA Today|date=2007-04-24|accessdate=2008-11-30}}</ref> Οι πρώην Βρετανικές αποικίες χρησιμοποίησαν πρώτες το σύγχρονο όνομα της χώρας στην [[Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ|Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας]] του 1776, την «ομόψυχη Διακήρυξη των δεκατριών ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής».<!--Do not uppercase "united" here: it is unambiguously lowercased in the Declaration--><ref>{{cite web|url=http://www.archives.gov/exhibits/charters/charters.html|title=The Charters of Freedom|publisher=National Archives|accessdate=2007-06-20}}</ref>

Οι [[Ιθαγενείς πληθυσμοί της Αμερικής|ιθαγενείς]] της Αμερικής κατάγονταν από προγόνους (Πρωτο-Ινδιάνους) που [[Αποικισμός της Αμερικής|μετανάστευσαν από την Ασία]] και κατοικούν στις σημερινές (ηπειρωτικές) Ηνωμένες Πολιτείες για πολλές χιλιάδες έτη. Αυτός ο [[Ιθαγενείς Αμερικανοί|ιθαγενής Αμερικανός πληθυσμός]] μειώθηκε δραματικά από τις ασθένειες και τους εναντίον τους πολέμους μετά την ευρωπαϊκή αποικιοποίηση της Αμερικής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ιδρύθηκαν από τις δεκατρείς Βρετανικές αποικίες οι οποίες βρίσκονταν κατά μήκος της ακτής του Ατλαντικού. Στις 4 Ιουλίου 1776, εξέδωσαν τη [[Διακήρυξη Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών|Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας]], η οποία διακήρυξε το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και την εγκαθίδρυση μιας συνεργατικής ένωσης. Οι εξεγερμένες πολιτείες νίκησαν τη [[Βρετανική Αυτοκρατορία]] στην [[Αμερικανική Επανάσταση]], τον πρώτο επιτυχή [[Αποικιοκρατία|αποικιακό πόλεμο ανεξαρτησίας]].<ref>{{cite book|author=Jonathan R. Dull |year=2003 |title=Diplomacy of the Revolution, to 1783 |pages=352-361 |chapter=A Companion to the American Revolution |editor1=Jack P. Greene |editor2= J. R. Pole |publisher=Wiley |isbn= 1-4051-1674-9}}</ref> Το ισχύον Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών υιοθετήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1787· η επικύρωσή του το επόμενο έτος έκανε τις πολιτείες μέρος μιας ενιαίας δημοκρατίας με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση. Η Χάρτα των Δικαιωμάτων των ΗΠΑ περιλαμβάνει δέκα συνταγματικές τροποποιήσεις που εγγυώνται πολλά θεμελιώδη πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες και υιοθετήθηκε το 1791.

Κατά τον 19ο αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτόπισαν ιθαγενείς φυλές, απέκτησαν το έδαφος της [[Λουιζιάνα|Λουιζιάνας]] από τη [[Γαλλία]], τη [[Φλόριντα]] από την [[Ισπανία]], μέρος της Χώρας του [[Όρεγκον]] από το [[Ηνωμένο Βασίλειο]], μέρος της χώρας του [[Μεξικό]], και την [[Αλάσκα]] από τη [[Ρωσία]], και προσάρτησαν τη [[Δημοκρατία του Τέξας]] και τη Δημοκρατία της Χαβάης. Οι διαμάχες μεταξύ του [[Νότιες Ηνωμένες Πολιτείες|αγροτικού Νότου]] και του [[Βόρειες Ηνωμένες Πολιτείες|βιομηχανικού Βορρά]] για την επέκταση του θεσμού της δουλείας και τα δικαιώματα των πολιτειών προκάλεσαν τον [[Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος|Εμφύλιο Πόλεμο]] της δεκαετίας του 1860. Η νίκη του Βορρά απέτρεψε μια μόνιμη διαίρεση της χώρας και οδήγησε στο τέλος της νόμιμης δουλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη δεκαετία του 1870, η εθνική τους οικονομία ήταν η μεγαλύτερη του κόσμου.<ref>{{cite web|author=Maddison, Angus|url=http://www.ggdc.net/maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_09-2008.xls|title=Historical Statistics for the World Economy|publisher=The Groningen Growth and Development Centre, Economics Department of the University of Groningen|year=2006|accessdate=2008-11-06}}</ref> Ο Ισπανοαμερικανικός Πόλεμος και ο [[Α' Παγκόσμιος Πόλεμος]] επιβεβαίωσαν τη θέση της χώρας ως στρατιωτικής δύναμης. Αναδύθηκε από τον [[Β' Παγκόσμιος Πόλεμος|Β' Παγκόσμιο Πόλεμο]] ως η πρώτη χώρα με πυρηνικά όπλα και μόνιμο μέλος του [[Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών|Συμβουλίου Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών]].

Η έκταση ξηράς των ηπειρωτικών Ηνωμένων Πολιτειών είναι περίπου 7.700.000 τ.χλμ. Η [[Αλάσκα]], που διαχωρίζεται από τις ηπειρωτικές Ηνωμένες Πολιτείες με τον Καναδά, είναι η μεγαλύτερη σε έκταση πολιτεία με 1.718.000 τ.χλμ. Η [[Χαβάη]], που καταλαμβάνει ένα αρχιπέλαγος στον κεντρικό [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό]], νοτιοδυτικά της Βόρειας Αμερικής, με έκταση 28.311 τ.χλμ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η τρίτη ή τέταρτη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο σε συνολική έκταση (ξηρά και νερό), κατατασσόμενη πίσω από τη [[Ρωσία]] και τον [[Καναδάς|Καναδά]] και ελάχιστα πάνω από την [[Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας|Κίνα]]. Η κατάταξη διαφέρει και εξαρτάται από το πώς αμφισβητούμενα από την Κίνα και την [[Ινδία]] εδάφη προσμετρώνται και πώς το συνολικό μέγεθος των Ηνωμένων Πολιτειών μετράται: οι υπολογισμοί κυμαίνονται από 9.522.055 τ.χλμ.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/616563/United-States|title=United States|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=2008-03-25}}</ref> έως 9.629.091 τ.χλμ.<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2005/Table03.pdf|title=Population by Sex, Rate of Population Increase, Surface Area and Density|publisher=UN Statistics Division|work=Demographic Yearbook 2005|accessdate=2008-03-25}}</ref> και 9.826.676 τ.χλμ.<ref name="WF">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html|title=United States|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=2009-09-30|accessdate=2010-01-05 }}</ref> Χωρίς τη νησιωτική περιοχή (μόνο η ηπειρωτική), οι ΗΠΑ έρχονται τρίτες, μετά την [[Κίνα]] και τη [[Ρωσία]] και λίγο πιο πάνω από τον [[Καναδάς|Καναδά]].<ref>{{cite web|url=http://web.archive.org/web/20080208233209rn_1/education.yahoo.com/reference/factbook/countrycompare/area/3d.html|title=World Factbook: Area Country Comparison Table|publisher=Yahoo Education|accessdate=2007-02-28}}</ref>

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με το μεγάλο μέγεθός τους και την γεωγραφική τους ποικιλία, περιλαμβάνουν τα περισσότερα είδη κλίματος. Στα ανατολικά του 100ου δυτικού μεσημβρινού, το κλίμα αλλάζει από [[υγρό υποτροπικό κλίμα|υγρό ηπειρωτικό]] στα βόρεια σε [[υγρό υποτροπικό κλίμα|υγρό υποτροπικό]] στα νότια. Το νότιο άκρο της [[Φλόριντα]] και η Χαβάη έχουν τροπικό κλίμα. Οι Μεγάλες Πεδιάδες δυτικά του 100ού μεσημβρινού είναι ημίξηρες. Πολλά από τα δυτικά βουνά έχουν [[αλπικό κλίμα]]. Το κλίμα είναι ξηρό στην Μεγάλη Λεκάνη, ερημικό στα Νοτιοδυτικά, [[Μεσογειακό κλίμα|Μεσογειακό]] στην παράκτια Καλιφόρνια και [[ωκεάνιο κλίμα|ωκεάνιο]] στο παραλιακό [[Όρεγκον]] και στην [[Ουάσινγκτον (πολιτεία)|Ουάσινγκτον]] και τη νότια Αλάσκα. Το μεγαλύτερο μέρος της Αλάσκας είναι υποαρκτικό ή πολικό. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες δεν είναι σπάνιες—οι πολιτείες που συνορεύουν με τον [[Κόλπος του Μεξικού|Κόλπο του Μεξικού]] είναι επιρρεπείς σε [[τροπικός κυκλώνας|κυκλώνες]], και οι περισσότεροι [[σίφωνας|σίφωνες]] του κόσμου δημιουργούνται μέσα στη χώρα, κυρίως στην ''Κοιλάδα των Τυφώνων'' στα Μεσοδυτικά.<ref>{{cite web|author=Perkins, Sid|url=http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701131631/http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archivedate=2007-07-01|title=Tornado Alley, USA|accessdate=2006-09-20|date=2002-05-11|work=Science News|url-status=live}}</ref>

Η χλωρίδα και πανίδα των ΗΠΑ θεωρείται υπερποικίλη: περί τα 17.000 είδη [[ανώτερα φυτά|ανώτερων φυτών]] συναντώνται στις ηπειρωτικές Ηνωμένες Πολιτείες και την [[Αλάσκα]], και πάνω από 1.800 είδη [[αγγειόσπερμα|αγγειόσπερμων]] βρίσκονται στη [[Χαβάη]], από τα οποία μερικά βρίσκονται στην ηπειρωτική χώρα.<ref>{{cite web|author=Morin, Nancy|url=http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf|title=Vascular Plants of the United States|publisher=National Biological Service|work=Plants|accessdate=2008-10-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724222726/http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf|archivedate=2013-07-24|url-status=dead}}</ref> Στις Ηνωμένες Πολιτείες ενδημούν περισσότερα από 400 είδη θηλαστικών, 750 πτηνών, και 500 ερπετών και αμφιβίων.<ref>{{cite web|url=http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html|title=Global Significance of Selected U.S. Native Plant and Animal Species|publisher=SDI Group|date=2001-02-09|accessdate=2009-01-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090118023008/http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html|archivedate=2009-01-18|url-status=dead}}</ref> Περίπου 91.000 είδη εντόμων έχουν περιγραφεί.<ref>{{cite web|url=http://www.si.edu/Encyclopedia_SI/nmnh/buginfo/bugnos.htm|title=Numbers of Insects (Species and Individuals)|publisher=Smithsonian Institution|accessdate=2009-01-20}}</ref> Η ''Πράξη απειλούμενων ειδών'', (Endangered Species Act) του 1973 προστατεύει τα απειλούμενα και υπό εξαφάνιση είδη και τα περιβάλλοντα τους, τα οποία παρακολουθούνται από την ''Υπηρεσία Θαλάσσιας και Άγριας Ζωής Ηνωμένων Πολιτειών'', (United States Fish and Wildlife Service). Υπάρχουν πενήντα οκτώ εθνικά πάρκα και εκατοντάδες άλλα πάρκα ομοσπονδιακής διαχείρισης, δάση, και περιοχές άγριας ζωής.<ref>{{cite web|url=http://home.nps.gov/applications/release/Detail.cfm?ID=639|title=National Park Service Announces Addition of Two New Units|publisher=National Park Service|date=2006-02-28|accessdate=2006-06-13}}</ref> Συνολικά, η κυβέρνηση κατέχει 28,8% της χερσαίας έκτασης της χώρας.<ref name=FL>{{cite web|url=http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf|title=Federal Land and Buildings Ownership|publisher=Republican Study Committee|date=2005-05-19|accessdate=2009-03-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090309172818/http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf|archivedate=2009-03-09|url-status=dead}}</ref> Το μεγαλύτερο μέρος από αυτήν την έκταση είναι προστατευόμενη περιοχή, αν και μέρος του μισθώνεται για εξόρυξη πετρελαίου και αερίου, εξαγωγή ορυκτών, υλοτομία, ή στέγαση βοοειδών· το 2,4% χρησιμοποιείται για στρατιωτικούς σκοπούς.<ref name=FL/>