Ζωροαστρισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

* Υπάρχει ένας καθολικός και υπερβατικός [[θεός]], με την ονομασία (Ahura Mazda="Σοφός Κύριος") [[Αχούρα Μάζντα]], μόνος αδημιούργητος δημιουργός, ο οποίος και αποτελεί το αντικείμενο κάθε λατρείας. Από τον Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda) προέρχεται καθετί καλό. Είναι σοφός και δημιούργησε το σύμπαν. Επιβλέπει τις ενέργειες των ανθρώπων. Κατεξοχήν σύμβολα του (Ahura Mazda) [[Αχούρα Μάζντα]], είναι ο Ήλιος και το Πύρ. <ref>{{Cite book|title=Η αποτύπωση της μοναρχικής ιδεολογίας των Σασσανιδών στα στέμματα της Σασσανιδικής δυναστείας|first=Alinia - Mozdoor|last=Masoumeh|publisher=Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας|isbn=|year=2001|location=Ιωάννινα|page=69-74|url=http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/12601#page/74/mode/2up|quote=}}</ref>

* Ο Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda) θα κυριαρχήσει τελικά απέναντι στο κακό πνεύμα Άνγκρα Μαϊνιού ή Αριμάν (Ahriman), και τότε το σύμπαν θα βιώσει μία κοσμική αναγέννηση και ο χρόνος θα τελειώσει. Σε αυτή την τελική αναγέννηση, όλη η δημιουργία -ακόμη και οι ψυχές των νεκρών που αρχικά τιμωρήθηκαν στο σκοτάδι-, θα ενωθεί με την αναβίωση του Αχούρα Μάζντα σε ζωντανή μορφή. Στο τέλος του χρόνου ένας σωτήρας θα συντελέσει την τελική αναγέννηση του κόσμου με την ανάσταση των νεκρών.

* Στην ζωροαστρική παράδοση το πνεύμα του κακού αναπαρίσταται από τον Άνγκρα Μαϊνιού, που αναφέρεται και ως (Ahriman) Αριμάν ή καταστροφικό δόγμα, ενώ το καλό πνεύμα αναπαρίσταται από τον Σπέντα Μαϊνιού του Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda), όργανο του δόγματος της ένωσης για την πράξη της δημιουργίας. Θεωρείται ότι ο Σπέντα Μαϊνιού είναι υπερβατική έκφραση του Αχούρα Μάζντα και μέσο επικοινωνίας του με τον κόσμο.

* Ως εκφράσεις και πλευρές της δημιουργίας, ο Αχούρα Μάζντα εκπορεύτηκε τους Αμέσα Σπέντα (γενναιόδωρους αθάνατους), κάθε ένας από τους οποίους αποτελεί την υπόσταση και την αντιπροσωπεία μίας πλευράς της δημιουργίας. Οι Αμέσα Σπέντα με τη σειρά τους υποστηρίζονται από μία ομάδα άλλων αρχών, τις Γιαζάτα, κάθε μία από αυτές άξια λατρείας και υπόσταση ενός ηθικού ή υλικού κανόνα της δημιουργίας.<ref>{{Cite book|title=Ιστορία επιζώντων θρησκευμάτων, Σημαντικά κεφάλαια|first=Αναστάσιος|last=Γιαννουλάτος|publisher=Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη ΑΕ|isbn=978-960-503-709-3|year=2016|location=Αθήνα|page=62-64|quote=}}</ref>

* Προσηλυτισμός και πίστη: Αν και οι Πάρσι της Ινδίας ήταν παραδοσιακά αντίθετοι στον προσηλυτισμό μάλλον για ιστορικούς λόγους, οι ιρανοί ζωροάστρεςΖωροάστρες δεν ήταν ποτέ αντίθετοι στην αλλαγή θρησκείας. Αν και οι ιρανικές αρχές δεν επιτρέπουν τον προσηλυτισμό μέσα στα σύνορα του [[Ιράν]], οι εξόριστοι ιρανοί ζωροάστρεςΖωροάστρες έχουν υποστηρίξει ενεργά ιεραποστολικές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα με δύο γνωστά κέντρα, το Συμβούλιο Ζωροαστρών στο Λος Άντζελες των ΗΠΑ, και το Διεθνές Ζωροαστρικού Κέντρο στο Παρίσι, Γαλλία.

* Διαθρησκευτικοί γάμοι: Όπως σε αρκετές άλλες θρησκείες, οι ζωροάστρεςΖωροάστρες υποστηρίζουν τους γάμους με άτομα του ίδιου δόγματος, αλλά αυτό δεν αποτελεί απαίτηση της θρησκείας καθεαυτής. Ορισμένα μέλη του δόγματος στην Ινδία θεωρούν βέβαια ότι ο πατέρας οφείλει να είναι ζωροάστρηςΖωροάστρης ώστε τα παιδιά να ενταχθούν στο ζωροαστρισμό ως προϋπόθεση, αλλά αυτό θεωρείται από τους περισσότερους ως παράβαση της αρχής της θρησκείας για την ισότητα των φύλων και ίσως αποτελεί κατάλοιπο της ινδικής κουλτούρας και νομικών παλαιών απαιτήσεων.

Το όνομα της θρησκείας προέρχεται από τον ιδρυτή της, [[Ζωροάστρης|Ζωροάστρη]] (Ζαρατούστρα), ιερέα που θεωρείται ότι έζησε στο Ιράν τον 6ο αιώνα π.Χ. και θεωρείται από τους οπαδούς του [[προφήτης]]. Ο Ζωροάστρης πιστεύεται ότι δέχτηκε μια θεϊκή αποκάλυψη, που τον οδήγησε στην πίστη σ' έναν μόνο Θεό - τον [[Αχούρα Μάζντα]], (Ahura Mazda), τον Κύριο της Σοφίας. Στην πράξη ο Ζωροάστρης εξύψωσε μία προϋπάρχουσα ιρανική θεότητα, τον Αχούρα ΜάζδαΜάζντα, σε επίπεδο υπέρτατου Θεού, δαιμονοποιώντας ταυτόχρονα όλες τις άλλες θεότητες του ιρανικού πανθέου στο πλαίσιο μίας [[μεταφυσική]]ς και [[ηθική]]ς διαμάχης Καλού και Κακού, ή Τάξης και Χάους, η οποία αποκτά κοσμολογικό χαρακτήρα και διαστάσεις αφηρημένων εννοιών. Μετά τον θάνατό του ωστόσο κάποιες δευτερεύουσες θεότητες άρχισαν να λατρεύονται ξανά, αν και μόνον ως αυτονομημένοι «πράκτορες» του Αχούρα ΜάζδαΜάζντα πλέον, ενώ ο [[Αριμάν]] (Ahriman), η αφηρημένη έννοια του Κακού, εξυψώθηκε σε επίπεδο περίπου ισότιμο με τον Αχούρα ΜάζδαΜάζντα ως ο μέγας αντίπαλός του. Έτσι ο μονοθεϊστικός Ζωροαστρισμός γρήγορα κατέληξε διαρχικός, με αντίθετα άκρα τον Αχούρα ΜάζδαΜάζντα (Ahura Mazda) και τον Αριμάν (Ahriman), και δεκάδες κατώτερες παλαιές θεότητες να συντάσσονται ως κτιστοί άγγελοι ή δαίμονες με την πλευρά του ενός ή του άλλου.

Σύμφωνα με τις επιγραφές στο Βεχιστούν, ο ψευδο-Σμερδής κυβέρνησε για επτά μήνες μέχρι να ανατραπεί από τον [[Δαρείος Α΄ της Περσίας|Δαρείο τον Α]]΄, το 521 π.Χ. Οι Μαγκί, αν και διώχθηκαν, συνέχισαν να υπάρχουν. Ένα χρόνο μετά το θάνατο του ψευδο-Σμερδή, που ονομάζοτανονομαζόταν Γκαουμάτα, ένας δεύτερος ψεύτικος Σμερδής με το όνομα Βαχιαζντάτα επιχείρησε πραξικόπημα, το οποίο αν και αρχικά ήταν επιτυχές τελικά απέτυχε.

Το αν ο Κύρος ο Β' ήταν πράγματι ζωροαστριστήςΖωροαστριστής αποτελεί ιστορικό ερώτημα. Σίγουρα όμως ο Ζωροαστρισμός τον είχε επηρεάσει στο βαθμό που τον καθιέρωσε ως τη θρησκεία της αυτοκρατορίας του, αν και όχι υποχρεωτική, ενώ το δόγμα των ζωροαστρώνΖωροαστρών οδήγησε τον Κύρο στονστο να απελευθερώσει αργότερα τους [[Εβραίοι|Εβραίους]] και να τους επιτρέψει την επιστροφή στην [[Ιουδαία]], όταν κατέλαβε τη [[Βαβυλώνα]] το 539 π.Χ. Ο Δαρείος ο Α' ήταν σίγουρα πιστός στο θεό Αχούρα Μάζντα, όπως καταγράφεται συχνά στις γραφές Βεχιστούν. Το αν όμως ήταν οπαδός του Ζωροαστρισμού δεν έχει ακόμη καθοριστεί, καθώς η πίστη στο θεό δεν ήταν απαραίτητα αποτέλεσμα ζωροαστρικήςΖωροαστρικής διδαχής.

Ο Δαρείος ο Α' και αργότερα οι Αχαιμενίδες αυτοκράτορες, αν και αναγνώριζαν τη θεότητα του Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda), φαίνεται να είχαν επιτρέψει την ύπαρξη άλλων θρησκειών. Κατά την περίοδο της αυτοκρατορίας τους ο Ζωροαστρισμός διαδόθηκε και πολλά κείμενα της [[Αβέστα]] χρονολογούνται σε αυτή την εποχή. Επίσης, κατά τα τέλη της περιόδου αρκετές θεότητες και θεολογικά σχήματα πρωτοϊνδοιρανικών θρησκειών ενσωματώθηκαν στο ζωροαστρισμό, δημιουργώντας και το αντίστοιχο θρησκευτικό ημερολόγιο.

Πριν από τον 6ο αιώνα ήδη ο ζωροαστρισμόςΖωροαστρισμός είχε διαδοθεί στη βόρεια [[Κίνα]] μέσω του δρόμου του μεταξιού, ενώ αναγνωρίστηκε επίσημα από αρκετά κινεζικά κρατίδια. Ερείπια ζωροαστρικώνΖωροαστρικών ναών έχουν βρεθεί στο Καϊφένγκ και το [[Ζεγιάνγκ|Ζενγιάνγκ]], όπου σύμφωνα με ορισμένους μελετητές λειτουργούσαν ως και το 1130. Μέχρι τον 13ο αιώνα όμως, ο ζωροαστρισμός είχε χάσει την αναγνωρίσιμη θέση του στην Κίνα, αλλά ορισμένα στοιχεία του (όπως και του [[Μανιχαϊσμός|μανιχαϊσμού]]) εικάζεται ότι έχουν ενσωματωθεί σε [[Βουδισμός|βουδιστικές]] πρακτικές και ερμηνείες, κυρίως σε θέματα συμβολισμών του φωτός.

Ο Ζωροαστρισμός βασίζεται στην πάλη μεταξύ δύο αντίθετων δυνάμεων, του «εχθρικού πνεύματος» (Ahriman) ([[Άνγκρα Μαινιού]], δηλαδή του [[Αριμάν]]), και του «καλού πνεύματος» (Σπέντα Μαινιού), το οποίο ταυτίζεται με τον Αχούρα ΜάζδαΜάζντα (Ahura Mazda). Στον ζωροαστρισμόΖωροαστρισμό υπάρχουν αντίθετες δυνάμεις, που δρουν σε μια μορφή δυαδικότητας (φως-σκότος, καλό-κακό) και συγκρούονται μεταξύ τους. Στον Ζωροαστρισμό ο φυσικός κόσμος γίνεται αντιληπτός υπό θετικό πρίσμα ως κατασκεύασμα του αγαθού Θεού και καμία οντολογική διάκριση μεταξύ ύλης και πνεύματος δεν είναι σαφής (όπως συμβαίνει π.χ. στον [[πλατωνισμός|πλατωνισμό]]), σε αντίθεση με τη θεμελιώδη κοσμική ηθική διάκριση μεταξύ Καλού και Κακού. Έτσι το τελικό ιδανικό είναι η συνολική ψυχοσωματική ανάσταση των ευσεβών πιστών στο τέλος του κοσμικού χρόνου, μετά από μία τιτάνια μάχη μεταξύ αγγέλων και δαιμόνων η οποία θα καταλήξει στην αναμέτρηση του ίδιου του Αχούρα ΜάζδαΜάζντα (Ahura Mazda) με τον Αριμάν (Ahriman) και στην τελική νίκη του Καλού. Οι ρίζες αυτής της επικής ζωροαστρικής εσχατολογίας ανιχνεύονται στην πρωτοϊνδοευρωπαϊκή μυθολογία. Ο ζωροαστρισμός είναι η πρώτη μαζική θρησκεία η οποία αυτοπροσδιορίστηκε με βάση όχι μόνο λατρευτικά και μυθικά στοιχεία αλλά και ένα σαφές μεταφυσικό και ηθικό δόγμα, το οποίο μάλιστα αναμόρφωσε πλήρως την προϋπάρχουσα ιρανική θρησκεία επαναπροσδιορίζοντας την έννοια της ευσέβειας με επίκεντρο ένα σύνολο ηθικών κανόνων. Στο πλαίσιο αυτό απέρριπτε πλήρως τον [[μυστικισμός|μυστικισμό]] αλλά και τον [[ασκητισμός|ασκητισμό]], ο οποίος συνήθως αποτελεί προϋπόθεση του πρώτου, προωθώντας αντιθέτως την ενεργό συμμετοχή του κάθε πιστού στον αγώνα υπέρ του Αχούρα ΜάζδαΜάζντα (Ahura Mazda) μέσω καθημερινών «ηθικά ορθών» πράξεων. Εκτός από τον Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda) και τον Αριμάν (Ahriman) υπάρχουν και οι Izadan (= μικρότεροι θεοί), που υποδιαιρούνται σε δύο κατηγορίες, τους ουράνιους και τους επίγειους. Ο Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda) βρίσκεται στην κορυφή των ουράνιων Izadan και ο Ζωροάστρης στην κορυφή των γήινων Izadan.<ref>{{Cite book|title=Η αποτύπωση της μοναρχικής ιδεολογίας των Σασσανιδών στα στέμματα της Σασσανιδικής δυναστείας|first=Alinia - Mozdoo|last=Masoumeh|publisher=Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας|isbn=|year=2001|location=Ιωάννινα|page=36-37|url=http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/12601#page/42/mode/2up|quote=}}</ref>

Οι ζωροαστρικές γραφές -η [[Αβέστα]]- περιλαμβάνουν πολλά κείμενα: τα παλαιότερα είναι τα γκάτας (άσματα), που αποδίδονται στον Ζωροάστρη. Τα γκάτας δοξάζουν τον [[Αχούρα Μάζντα]] (Ahura Mazda) ως τον μοναδικό Θεό. Παρόλο που αναφέρονται ελάχιστα στις διδαχές του [[Ζωροάστρης|Ζωροάστρη]], οι τελετές σήμερα παίζουν σπουδαίο ρόλο στο τυπικό του ζωροαστρισμού. Η φωτιά κατέχει επίσης σημαντική θέση στον ζωροαστρισμό, αλλά δεν λατρεύεται ως θεότητα. Το φως με τη μορφή της ιερής φωτιάς είναι το σύμβολο του Αχούρα Μάζντα, συμβολίζοντας την παρουσία του Θεού στη δημιουργία. Στους ζωροαστρικούς χώρους λατρείας η ιερή φωτιά (ή [[Ατάρ]]) παραμένει αναμμένη συνεχώς σε μια τεφροδόχο στο εσωτερικό ιερό, όπου μόνο οι αγνοί ιερείς μπορούν να εισέρχονται.

Η [[Πρωτοχρονιά]] των ζωροαστριστών σηματοδοτεί τον ερχομό της [[Άνοιξη]]ς και συμβολίζει την ετήσια αναγέννηση της ζωής και την ήττα του κακού. Στη γιορτή του [[Φαρβαρντίν]] πραγματοποιούνται ειδικές τελετές για τις ψυχές που φεύγουν. Επίσης γίνονται επικλήσεις με προσευχές στα πνεύματα που προστατεύουν τους νεκρούς - τα [[Φαρβασί]]. Οι ζωροαστριστές δεν αποτεφρώνουν ούτε θάβουν τους νεκρούς, καθώς η φωτιά και η γη θεωρούνται αγνές και δεν πρέπει να μολύνονται. Οι νεκροί εκτίθενται σε ειδικά χτισμένους κυκλικούς πύργους, τους [[Ντάκχμα]] («Πύργοι της Σιωπής»), όπου τα όρνεα τρώνε τις σάρκες τους.<ref name=":0">{{Cite book|title=Η αποτύπωση της μοναρχικής ιδεολογίας των Σασσανιδών στα στέμματα της Σασσανιδικής δυναστείας|first=Alinia - Mozdoor|last=Masoumeh|publisher=Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας|isbn=|year=2001|location=Ιωάννινα|page=37|url=http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/12601#page/42/mode/2up|quote=}}</ref> Τέλος, πιστεύουν στην ημέρα της κρίσης, στην κόλαση και στον παράδεισο, σ' έναν σωτήρα (σοασιάντ) που θα αναστήσει τους νεκρούς και στην αιώνια ζωή. Είναι πιθανόν τα «πιστεύω» αυτά να επηρέασαν τον [[Ιουδαϊσμός|Ιουδαϊσμό]], τον [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμό]] και τον [[Ισλαμισμός|Ισλαμισμό]].

Δέκα χιλιάδες χειμώνες θα περάσουν, ο ήλιος θα πάψει να φαίνεται. Η ημέρα, ο μήνας και το έτος θα έχουν μικρότερη διάρκεια και οι άνθρωποι θα γίνουν φαύλοι. Μετά από μια μάχη μεταξύ των καλών και των κακών θα συμβεί η τελική κρίση, οπότε και οι κακοί θα τιμωρηθούν για τρεις ημέρες αλλά τελικά θα συγχωρεθούν. Οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν ανάμεσα στο καλό και το κακό, και ανάλογα με την επιλογή, που θα κάνουν σ' αυτή την ζωή, θα έχουν την αντίστοιχη ανταμοιβή στην ημέρα της Κρίσης. Οι πιστοί ενθαρρύνονται να κάνουν καλές πράξεις, να σκέφτονται σωστά και να μιλούν καλά.<ref name=":0" />

Ίχνη του Ζωροαστρισμού εντοπίζονται σε παλαιές δοξασίες των πολιτισμών της προϊστορικής Ινδοϊρανικής περιόδου, δηλαδή την εποχή πριν τις μεταναστεύσεις που οδήγησαν στη διακρικήδιακριτή ιστορική πορεία των ινδικών και ιρανικών πληθυσμών. Συνεπώς, ο Ζωροαστρισμός έχει ένα κοινό πλαίσιο με την ιστορική θρησκεία των Βεδών που επίσης προέρχεται από την ίδια περίοδο. Παράδειγμα αποτελεί η ζωροαστρική λέξη ''Αχούρα'' με τη βεδική λέξη ''Ασούρα'', με κοινή ερμηνεία ''δαίμονας'', και έτσι εικάζεται μία κοινή προέλευση από μία ενιαία πρωτοϊνδοιρανική θρησκεία. Ο Ζωροαστρισμός όμως σίγουρα επηρεάστηκε από τον ύστερο πολιτισμό της ιρανική ηρωικής εποχής (από το 1500 π.Χ. και μετά), κάτι που δεν ισχύει για τις ινδικές θρησκείες. Επίσης, οι πολιτιστικές ομάδες που επηρέασαν τον Ζωροαστρισμό ήταν πολλές και διαφορετικές στην πορεία των χρόνων, όπως η αλληλεπίδραση του δυτικού Ιράν με τον πολιτισμό της γόνιμης ημισελήνου με αμοιβαία ανταλλαγή χαρακτηριστικών. Παρά τις διάφορες επιρροές, ο Ζωροαστρισμός παραμένει ένα τέκνο του ινδοϊρανικού πολιτισμού και αντιπροσωπεύει το αρχαιότερο και μεγαλύτερο σώμα της προϊσλαμικής ιρανικής φιλοσοφίας. Μαζί με τις Βεδές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τα αρχαιότερα κείμενα του ινδικού πολιτισμού, είναι δυνατό να αναπαραχθεί μία βασική εικόνα των δογμάτων της ινδοϊρανικής περιόδου. Επειδή οι δύο αυτές ομάδες επίσης αντιπροσωπεύουν τις αρχαιότερες ακέραιες αποδείξεις των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, η ανάλυσή τους επίσης μπορεί να συνδεθεί με μία ακόμη πιο παλαιά πρωτοϊνδοευρωπαϊκή θρησκεία, που επηρέασε με τη σειρά της σύγχρονους θρησκευτικούς φιλοσόφους και αναλυτές.

Ο Ζωροαστρισμός συχνά συγκρίνεται με τον [[Μανιχαϊσμός|Μανιχαϊσμό]], ο οποίος τυπικά καταγράφεται ως ιρανική θρησκεία αλλά προέρχεται από τον [[Γνωστικισμός|Γνωστικισμό]]. Μία τέτοια σύγκριση σε επιφανειακό επίπεδο μπορεί να θεωρηθεί έγκυρη, καθώς και οι δύο θρησκείες είναι διαδικέςδυαδικές και ο μανιχαϊσμός υιοθέτησε αρκετές μορφές για το δικό του πάνθεο από τον Ζωροαστρισμό. Στην ουσία τους και τις πρακτικές τους όμως, οι δύο θρησκείες είναι τελείως διαφορετικές. Ο μανιχαϊσμός εξισώνει την ύλη με το κακό και το καλό με την πνευματικότητα, έχοντας αποτελέσει τη βάση για κάθε μορφή ασκητισμού σήμερα, αλλά και για αρκετά είδη μυστικισμού. Ο Ζωροαστρισμός αντίθετα απαρνείται κάθε μορφή ασκητισμού, δεν διακρίνει την ύλη από το πνεύμα αλλά μόνο το καλό από το κακό, και δεν θεωρεί τον πνευματικό κόσμο διαφορετικό από τον φυσικό, καθώς η έννοια του παραδείσου εφαρμόζεται το ίδιο και στους δύο κόσμους. Το βασικό δόγμα του μανιχαϊσμού αναφέρει ότι ο κόσμος και όλα τα υλικά σώματα είναι δημιουργία της ουσίας του κακού (ή του σατανά). Αυτή έρχεται σε αντίθεση με την αρχή του ζωροαστρισμού που θεωρεί τον κόσμο δημιούργημα του θεού ως έκφραση του καλού, ενώ κάθε απόκλιση είναι συνέπεια της έκφρασης του κακού. Όπως προκύπτει από αρκετά μανιχαϊστικά κείμενα και ορισμένες ζωροαστρικές πηγές, οι υποστηρικτές αλλά και τα ιερατεία των δύο θρησκειών είχαν έντονες διαφορές και διαφωνίες.

Τα αρχαιότερα κείμενα της Αβέστα είναι γραμμένα σε παλαιά γραφή, ενώ η πλειοψηφία τους χρονολογείται σε μεταγενέστερη περίοδο, μάλλον της εποχής των ΑχαΙμενιδώνΑχαιμενιδών, κατά τη βασιλεία του Δαρείου του Α' της Περσίας. Όλα τα κείμενα θεωρείται ότι έχουν μεταφερθεί προφορικά από γενιά σε γενιά για αιώνες μέχρι τη συγγραφή τους και στα υπάρχοντα αντίγραφα οι λέξεις της αρχαίας γλώσσας είναι στη γραφή Ντιν νταμπιρέχ, προϊόν της εποχής των Σασανιδών (226-651 μ.Χ.).

Η [[Ινδία]] θεωρείται η χώρα που φιλοξενεί σήμερα τη μεγαλύτερη κοινότητα ζωροαστρώνΖωροαστρών στον κόσμο. Όταν οι πρώτοι μουσουλμάνοι χαλίφηδες κατέλαβαν την [[Περσία]], ο τοπικός πληθυσμός που δεν ήταν πρόθυμος να προσηλυτιστεί στο [[Ισλάμ]] αναζήτησε καταφύγιο στις ορεινές περιοχές του κεντρικού [[Ιράν]], δηλαδή την περιφέρεια του [[Γιαζντ]] και τους γύρων οικισμούς. Αργότερα, κατά τον 9ο αιώνα μ.Χ., μία ομάδα κατέφυγε στις παράκτιες περιοχές της δυτικής [[Ινδία]]ς, ενώ άλλες διασκορπίστηκαν σε όλο τον κόσμο. Πρόσφατα, οι [[ΗΠΑ]] έχουν αποτελέσει σημαντικό προορισμό ομάδων ζωροαστρώνΖωροαστρών, έχοντας το δεύτερο μεγαλύτερο πληθυσμό πιστών μετά την [[Ινδία]].

Μικρές κοινότητες ζωροαστρών υπάρχουν σήμερα σε όλο τον κόσμο με συνεχή παρουσία στη δυτική [[Ινδία]], το κεντρικό [[Ιράν]] και το νότιο [[Πακιστάν]]. Οι ζωροάστρεςΖωροάστρες της διασποράς κυρίως καταγράφονται στη [[Μεγάλη Βρετανία]] και τις πρώην βρετανικές αποικίες, όπως ο [[Καναδάς]] και η [[Αυστραλία]]. Οι πληθυσμοί των πιστών μπορούν να διακριθούν σε δύο ομάδες: αυτή με νοτιοασιατική προέλευση, γνωστή και ως Πάρσι, και την κεντροασιατική.

Κοινότητες ζωροαστρώνΖωροαστρών υπάρχουν σήμερα στην [[Τεχεράνη]], όπως και στο [[Γιαζντ]], το [[Κερμάν]] και το [[Κερμανσάχ]], όπου αρκετοί κάτοικοι μιλούν μία ιρανική γλώσσα διακριτή από τα συνήθη περσικά. Η γλώσσα αυτή ονομάζεται Ντάρι, αλλά είναι γνωστή και ως Γκάμπρι ή Μπαντινάν που σημαίνει κυριολεκτικά "της καλής θρησκείας". Σε ορισμένες περιπτώσεις η ονομασία της γλώσσας προέρχεται από το όνομα της πόλης ή περιοχής χρήσης της, όπως τα Γιαζντί ή τα Κερμάνι. Οι Ιρανοί ζωροάστρεςΖωροάστρες ιστορικά ήταν γνωστοί ως Γκαμπρ.

Η αρχαία ζωροαστρικήΖωροαστρική πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί αντικείμενο ενδιαφέροντος για αρκετές ομάδες από το [[Ιράν]], αλλά βρίσκει επίσης οπαδούς και σε χώρες της κεντρικής Ασίας, όπως το [[Ταζικιστάν]] και το [[Ουζμπεκιστάν]]. Με προτροπή μάλιστα της κυβέρνησης του [[Ταζικιστάν]], η [[UNESCO]] κήρυξε το έτος [[2003]] ως έτος εορτασμού της επετείου των 3000 χρόνων του ζωροαστρικούΖωροαστρικού πολιτισμού με ειδικές εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο.

Μετά την πτώση της αυτοκρατορίας των [[Σασανίδες|Σασανιδών]] το 651 μ.Χ. αρκετοί πιστοί του Ζωροαστρισμού μετανάστευσαν. Ανάμεσά τους αρκετοί εγκαταστάθηκαν στο Γκουτζαράτ στις δυτικές ακτές της [[Ινδία]]ς. Οι απόγονοι αυτών σήμερα είναι γνωστοί ως Πάρσι. Οι συγκεκριμένοι ζωροάστρεςΖωροάστρες αντιμετωπίστηκαν με θρησκευτική ανοχή και συχνά με θαυμασμό από τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες στην Ινδία, ενώ από το 19ο αιώνα και μετά οι Πάρσι διατήρησαν ιδιαίτερη φήμη για την παιδεία τους και την ευρεία επιρροή τους σε όλες τις κοινωνικές εκφάνσεις, η οποία οφείλεται εν μέρει και στη στρατηγική διχασμού της βρετανικής αποικιοκρατίας με εκδήλωση προτίμησης σε ορισμένες κοινότητες.

* Alinia - Mozdoor, Masoumeh, [http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/12601#page/1/mode/2up Η αποτύπωση της μοναρχικής ιδεολογίας των Σασσανιδών στα στέμματα της Σασσανιδικής δυναστείας], Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Σχολή Φιλοσοφική, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Ιωάννινα 2001, (διδακτορική διατριβή).