Πορτογαλία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 62:
| σημειώσεις= <sup>1</sup>Πριν το ευρώ το [[Εσκούδο Πορτογαλίας|πορτογαλικό εσκούδο]].<br><sup>2</sup> Εκτός από τις [[Αζόρες]] που έχουν UTC-1
}}
 
Η '''Πορτογαλία''', επίσημα γνωστή ως '''Πορτογαλική Δημοκρατία''' ([[Πορτογαλική γλώσσα|πορτογαλικά]]: República Portuguesa), βρίσκεται στο δυτικό άκρο της [[Ιβηρική χερσόνησος|Ιβηρικής χερσονήσου]] στη νοτιοδυτική [[Ευρώπη]]. Βόρεια και ανατολικά συνορεύει με την [[Ισπανία]], ενώ νότια και δυτικά βρέχεται από τον [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικό ωκεανό]]. Η χώρα περιλαμβάνει και δύο αρχιπελάγη στον Ατλαντικό, τις [[Αζόρες]] και την [[Μαδέρα]]. Έχει έκταση 92.090 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τετραγωνικά χιλιόμετρα]] και πληθυσμό 10.295.909<ref name=stats/> κατοίκους, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2019. Πρωτεύουσα της χώρας είναι η [[Λισαβόνα]].
 
Γραμμή 97 ⟶ 96 :
Η είσοδος στον 20ο αιώνα σημαδεύεται από οικονομική αστάθεια που έχει πολλαπλές συνέπειες τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνική ζωή της χώρας: πολιτικές ταραχές, αναστατώσεις και στις ένοπλες δυνάμεις, εξάρτηση από ξένα οικονομικά κέντρα και μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς την Αμερική και τις Αφρικανικές αποικίες.
[[Αρχείο:Antonio Salazar-1.jpg|thumb|Ο [[Αντόνιο ντι Ολιβέιρα Σαλαζάρ]], δικτάτορας της χώρας από το 1932 μέχρι το 1968.]]
Το [[1908]] ο βασιλιάς της Πορτογαλίας ανέθεσε έκτακτες εξουσίες στον [[Φρανθίσκο Φράνκο|Φράνκο]] καταλύοντας τη συνταγματική νομιμότητα, γεγονός που προκάλεσε επαναστατικά κινήματα και οδήγησε στη δολοφονία του βασιλιά [[Κάρολος Α'|Καρόλου Α']] και του διαδόχου του Λουδοβίκου. Το [[1910]] η βασιλεία, είχε περάσει στον [[Εμμανουήλ Β΄ της Πορτογαλίας|Εμμανουήλ Β΄]], ανατράπηκε και ανακηρύχθηκε προεδρική δημοκρατία<ref>ο φιλελευθερισμός στην Πορτογαλία αν και από τους πιο παλιούς στην Ευρώπη, διακρινόταν από ελιτισμό, ολιγαρχισμό, και τάσεις περιορισμού και δεν ήταν τόσο δημοκρατικός Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του φασισμού: 1914-1945, μτφρ.Κώστας Γεώρμας, εκδ.φιλίστωρ, Αθήνα, 2000, σελ.210</ref>: πρώτος πρόεδρος της χώρας αναδείχθηκε ο Εμανουέλ ντε Αριάγκα. Όμως αυτό δεν έδωσε τέλος στις εξεγέρσεις και μετά τον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α' Παγκόσμιο Πόλεμο]] η πολιτική κατάσταση ήταν ρευστή, κυριαρχούσε η βία των πολιτοφυλακών και ένας γενικά μεσοαστικός ελιτίστικος αυταρχισμός.<ref name="ReferenceA">Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του φασισμού: 1914-1945, μτφρ.Κώστας Γεώρμας, εκδ.φιλίστωρ, Αθήνα, 2000, σελ.211</ref> Επιπλέον, πολλές κυβερνήσεις αλληλοδιαδέχονταν η μια την άλλη, σημειώνοντας την υψηλότερη κυβερνητική αστάθεια στην Ευρώπη καθώς τέσσερις φορές άλλαξαν οι αρχηγοί του κράτους.<ref>Συγκεκριμένα οι [[Ζοάο ντε Κάντο Σίλβα Αντούνες]] (Δεκέμβριος 1918-Οκτώβριος 1919), [[Αντόνιο Ζοζέ ντε Αλμέιντα]] (Οκτώβριος 1919-Οκτώβριος 1923), [[Μανουέλ Τεϊξέιρα Γκομέζ]] (Οκτώβρης 1923-Δεκέμβρης 1925) και [[Μπερναντίνο Λουίς Μαντσάντο Γκουιμαράες]] (Δεκέμβρης 1925-Ιούνιος 1926-β΄θητεία) Όθων Τσουνάκος, «Πορτογαλία», στο: Συλλογικό: Παγκόσμια Ιστορία τομ.24,Β, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1990, σελ.242</ref> Το [[1911]] επήλθε [[Χωρισμός Κράτους και Εκκλησίας|χωρισμός κράτους και εκκλησίας]] γεγονός που έφερε σε ρήξη το νεαρό δημοκρατικό καθεστώς με την [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] της χώρας και το [[Βατικανό]]. Θα λάβει μέρος στον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α' Παγκόσμιο Πόλεμο]] παρά το πλευρό της [[Αντάντ]]. Στην διάρκεια του πολέμου ο πρόεδρος [[Μπερναντίνο Λουίς Ματσάντο Γκουιμαράες]] ανατρέπεται με πραξικόπημα από τον στρατηγό [[Σιντόνιο Μπερναντίνο Καρντόζο ντα Σίλβα Πάις]] τον Δεκέμβριο του [[1917]] για να δολοφονηθεί μετά ένα χρόνο ο πραξικοπηματίας. Νέες μορφές δεξιού αυταρχισμού αναδύθηκαν μεταπολεμικά: οργανώσεις της ριζοσπαστικής δεξιάς με ελιτίστικο χαρακτήρα όπως η ‘’Integralismo Lusitano’’, ή η ‘’Crusada Nun’ Alvares Pereira’’ πιο πραγματιστική στη στοχοθεσία της ήθελε ένα εθνικιστικό αυταρχικό καθεστώς. Το [[1921]] θα λάβει χώρα ένα πραξικόπημα, το οποίο θα αποτύχει, από ομάδα αξιωματικών οι οποίοι είχαν ιδρύσει το ‘’Εθνικό Ρεπουμπλικανικό Προεδρικό Κόμμα’’.<ref name="ReferenceA"/> Στη χώρα, η οποία πλήττονταν από υψηλό πληθωρισμό, μεγάλο δημόσιο χρέος και χαμηλότατη οικονομική ανάπτυξη, εδραιώθηκε τελικά, τον [[Μάιος|Μάιο]] του 1926 η δικτατορία του [[Αντόνιο ντι Ολιβέιρα Σαλαζάρ]]: το εξαιρετικά αυταρχικό αυτό καθεστώς επιβίωσε για σαράντα οκτώ χρόνια.<ref>Όθων Τσουνάκος, «Πορτογαλία», στο: Συλλογικό: Παγκόσμια Ιστορία τομ.24,Β, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1990, σελ.242</ref> Επέβαλε μονοκομματικό καθεστώς, απαγόρευσε τα εργατικά συνδικάτα και καθιέρωσε κορπορατιστικό κράτος.<ref>John W. Young, Η Ευρώπη του ψυχρού πολέμου, 1945-1991-πολιτική ιστορία, μτφρ.Γιώργος Δεμερτζίδης, εκδ.Πατάκης, Αθήνα, 2004, σελ.315,</ref> Επίσης υπήρξε ανεκτική απέναντι σε άλλες φυλές μέσα στις αποικίες της,είχε υπό την προστασία του την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Στον [[ΒΠΠ|Β' Παγκόσμιο Πόλεμο]] η χώρα αρνήθηκε για πρώτη φορά να ταυτιστεί με την εξωτερική πολιτική της Βρετανίας και έμεινε ουδέτερη. Μετά το τέλος του πολέμου άντεξε σε εσωτερικούς κλυδωνισμούς που προκάλεσαν απεργίες και αντιμετώπισε επιτυχώς στρατιωτικό κίνημα το [[1947]]. Το καθεστώς Σαλαζάρ, υπήρξε ανθεκτικό επειδή οι αντίπαλοί του ήταν διαιρεμένοι και εξορίστηκαν ή φυλακίσθηκαν. Το καθεστώς ενισχύθηκε το [[1949]] όταν έγινε μέλος του [[ΝΑΤΟ]].
 
Το [[1963]], στη Λισαβόνα, 1.000 φοιτητές αψήφησαν την απαγόρευση του καθεστώτος Σαλαζάρ και συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο του Πανεπιστημίου, διεκδικώντας το αυτονόητο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες δικαίωμα να συστήνουν φοιτητικούς συλλόγους. "Κάτω το 044032" έγραφε ένα από τα πανό. Ο αριθμός ανταποκρινόταν στο διάταγμα που απαγόρευε τους συλλόγους και τις φοιτητικές εκδηλώσεις, ακόμη και τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας των Φοιτητών, ένα ακόμη αίτημα των Πορτογάλων φοιτητών. Όλα αυτά δεν φάνηκαν να συγκινούν τους δύο γηραιούς, σκληρούς και επί δεκαετίες δικτάτορες της [[Ιβηρική χερσόνησος|Ιβηρικής Χερσονήσου]], τον [[Φρανθίσκο Φράνκο]] της [[Ισπανίας]] και τον Σαλαζάρ της Πορτογαλίας, οι οποίοι συναντήθηκαν στις [[15 Μαΐου]] του [[1963]] για να συζητήσουν "διεθνή και εσωτερικά προβλήματα". Η ώρα της αποχώρησής τους απείχε ακόμη αρκετά<ref>Ιστορικό Λεύκωμα 1963, σελ. 116-117, Καθημερινή (1997)</ref>.