Υπόθεση Novartis στην Ελλάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Esslet (συζήτηση | συνεισφορές)
Αναίρεση έκδοσης 8371711 - Υπάρχει ανοιχτή συζήτηση, παρακαλώ να συμμετάσχεις εκεί. Δεν υπάρχει καμία κομματική υπεράσπιση, κατηγορίες που δεν ευσταθούν και δεν προκύπτουν από πουθενά, δες καταρχάς τι αφαιρείς: Καταθέσεις μαρτύρων
Ετικέτα: Αναίρεση
Glucken123 (συζήτηση | συνεισφορές)
Το λήμμα είναι τρικυμία εν κρανίω. Δεν δύναται να επαναφέρεις υλικό τέτοιου είδους.
Ετικέτα: Αναίρεση
Γραμμή 1:
{{Τρέχον γεγονός}}
[[Αρχείο:Industria Novartis.jpg|μικρογραφία|Τα κεντρικά γραφεία της Novartis στη [[Βασιλεία (Ελβετία)]]|330x330px]]
Η '''υπόθεση Novartis στην Ελλάδα''' αποτέλεσε σκάνδαλο δωροδοκίας ιατρών και υψηλά ιστάμενων πολιτικών προσώπων στην Ελλάδα από την πολυεθνική φαρμακοβιομηχανία [[Novartis]], η οποία έχει έδρα στη [[Βασιλεία (Ελβετία)|Βασιλεία]] της Ελβετίας.
Η '''υπόθεση Novartis στην Ελλάδα''' αναφέρεται στην έρευνα σχετικά με την φημολογούμενη χρηματοδότηση ιατρών και υψηλά ιστάμενων πολιτικών προσώπων στην Ελλάδα από την πολυεθνική φαρμακοβιομηχανία [[Novartis]], η οποία έχει έδρα στη [[Βασιλεία (Ελβετία)|Βασιλεία]] της Ελβετίας. Η πρώτη δικογραφία που σχηματίστηκε το 2018 βασίστηκε κυρίως στις καταθέσεις τριών προστατευόμενων μαρτύρων και αφορούσε δέκα πολιτικά πρόσωπα της περιόδου 2006-2015, συγκεκριμένα τους δύο πρώην πρωθυπουργούς [[Αντώνης Σαμαράς|Αντώνη Σαμαρά]] και [[Παναγιώτης Πικραμμένος|Παναγιώτη Πικραμμένο]], καθώς και τους πρώην υπουργούς [[Γιάννης Στουρνάρας|Γιάννη Στουρνάρα]], [[Δημήτρης Αβραμόπουλος|Δημήτρη Αβραμόπουλο]], [[Άδωνις Γεωργιάδης|Άδωνι Γεωργιάδη]], [[Ευάγγελος Βενιζέλος|Ευάγγελο Βενιζελο]], [[Ανδρέας Λυκουρέντζος|Ανδρέα Λυκουρέντζο]], [[Μάριος Σαλμάς|Μάριο Σαλμά]], [[Ανδρέας Λοβέρδος|Ανδρέα Λοβέρδο]] και [[Γιώργος Κουτρουμάνης|Γιώργο Κουτρουμάνη]]. Οι πράξεις που αναφέρονταν στη δικογραφία είναι η δωροληψία, παθητική δωροδοκία και η απιστία σχετικά με την υπηρεσία.<ref>{{cite news|url=http://www.eleftherostypos.gr/politiki/181410-politikos-seismos-gia-tin-dikografia-me-tin-novartis/|title=Πολιτικός «σεισμός» για την δικογραφία με την Novartis|newspaper=Ελεύθερος Τύπος|date=6/2/2018}}</ref> Η υπόθεση, στο σκέλος που αφορά τα πολιτικά πρόσωπα, έχει επανειλημμένα χαρακτηριστεί ''σκάνδαλο'' από στελέχη της τότε Κυβέρνησης του ΣΥ.ΡΙΖ.Α και εξακολουθεί να αποκαλείται ως τέτοιο από μερίδα του Τύπου, ενώ έχει χαρακτηριστεί ''σκευωρία'' από τους εμπλεκόμενους πολιτικούς και την τότε Αντιπολίτευση.
 
Η πρώτη δικογραφία που σχηματίστηκε το 2018 βασίστηκε στις καταθέσεις τριών προστατευόμενων μαρτύρων και αφορούσε δέκα πολιτικά πρόσωπα της περιόδου 2006-2015, συγκεκριμένα τους δύο πρώην πρωθυπουργούς [[Αντώνης Σαμαράς|Αντώνη Σαμαρά]] και [[Παναγιώτης Πικραμμένος|Παναγιώτη Πικραμμένο]], καθώς και τους πρώην υπουργούς [[Γιάννης Στουρνάρας|Γιάννη Στουρνάρα]], [[Δημήτρης Αβραμόπουλος|Δημήτρη Αβραμόπουλο]], [[Άδωνις Γεωργιάδης|Άδωνι Γεωργιάδη]], [[Ευάγγελος Βενιζέλος|Ευάγγελο Βενιζελο]], [[Ανδρέας Λυκουρέντζος|Ανδρέα Λυκουρέντζο]], [[Μάριος Σαλμάς|Μάριο Σαλμά]], [[Ανδρέας Λοβέρδος|Ανδρέα Λοβέρδο]] και [[Γιώργος Κουτρουμάνης|Γιώργο Κουτρουμάνη]]. Οι πράξεις που αναφέρονταν στη δικογραφία ήταν η δωροληψία, παθητική δωροδοκία και η απιστία σχετικά με την υπηρεσία.
Τα εμπλεκόμενα πολιτικά πρόσωπα αρνήθηκαν κατηγορηματικά εξ' αρχής όλες τις κατηγορίες εναντίον τους και κατέθεσαν πολλαπλές μηνύσεις εναντίον των προστατευόμενων μαρτύρων για ψευδορκία και συκοφαντική δυσφήμιση, εναντίον των Εισαγγελέων Διαφθοράς (Ε.Τουλουπάκη, Χ.Ντζουρα και Σ.Μανώλη) που χειρίστηκαν την υπόθεση για κατάχρηση εξουσίας και παράβαση καθήκοντος, ενώ μήνυση κατατέθηκε και εναντίον του τότε Πρωθυπουργού [[Αλέξης Τσίπρας|Αλέξη Τσίπρα]] και του αναπληρωτή υπουργού Δικαιοσύνης του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. [[Δημήτρης Παπαγγελόπουλος|Δημήτρη Παπαγγελόπουλου]] από τον Αντώνη Σαμαρά.
 
Τα εμπλεκόμενα πολιτικά πρόσωπα αρνήθηκαν κατηγορηματικά εξ' αρχής όλες τις κατηγορίες εναντίον τους. Μέχρι τις αρχές του 2020 η δικογραφία αρχειοθετήθηκε στο σκέλος που αφορά τους Παναγιώτη Πικραμμένο, Γιώργο Κουτρουμάνη, Ευάγγελο Βενιζέλο, Ανδρέα Λυκουρέντζο, Μάριο Σαλμά, Αντώνη Σαμαρά και Γιάννη Στουρνάρα, καθώς δεν προέκυψαν στοιχεία τέλεσης αδικημάτων.
Το 2017 παραιτήθηκε η μέχρι τότε επικεφαλής Εισαγγελέας Διαφθοράς [[Ελένη Ράικου]] που ερευνούσε και την υπόθεση Novartis καταγγέλλοντας παρεμβάσεις στο έργο της και την διαδέχθηκε η [[Ελένη Τουλουπάκη]]. Τα δύο επόμενα χρόνια η Ελένη Ράικου προχώρησε σε καταγγελίες εναντίον του τέως αναπληρωτή υπουργού Δημήτρη Παπαγγελόπουλου, στον οποίο αρχικά πρώτη αναφέρθηκε ως «''Ρασπούτιν''», κατηγορώντας τον για παρασκηνιακές κινήσεις στις έρευνες της Εισαγγελίας Διαφθοράς για την υπόθεση και για παρεμβάσεις στο έργο της Δικαιοσύνης.
 
Οι αρχές των ΗΠΑ επέβαλαν πρόστιμο ύψους 225 εκ. Δολαρίων στην Novartis Hellas για τις δραστηριότητες δωροδοκίας ιατρών.<ref>{{Cite web|url=http://www.ekathimerini.com/254083/article/ekathimerini/news/novartis-former-unit-to-pay-346-million-to-resolve-us-bribery-charges|title=Novartis, former unit to pay $346 million to resolve US bribery charges {{!}} Kathimerini|website=www.ekathimerini.com|language=English|accessdate=2020-08-02}}</ref> Η Ελληνική Κυβέρνηση μέχρι στιγμής δεν έχει κινηθεί νομικά εναντίον της Novartis για πιθανή αποζημίωση.
Ο Δημήτρης Παπαγγελόπουλος κατηγορήθηκε τα επόμενα έτη για πιέσεις προς εισαγγελικούς λειτουργούς και για παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη και στην έρευνα της Novartis, εκτός από την Ε. Ράικου, από τον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου και πρώην εποπτεύοντα της Εισαγγελίας Διαφθοράς [[Ιωάννης Αγγελής|Ιωάννη Αγγελή]], τον πρώην οικονομικό εισαγγελέα Παναγιώτη Αθανασίου, την πρώην εισαγγελέα Εφετών Γεωργία Τσατάνη, καθώς και από τους Αντώνη Σαμαρά, Ανδρέα Λοβέρδο και Παναγιώτη Πικραμμένο, αν και ο ίδιος ο Παπαγγελόπουλος αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες και τον χαρακτηρισμό «''Ρασπούτιν''» που του αποδόθηκε.
 
== Έρευνα στην Ελλάδα ==
Το 2018 αποκαλύφθηκε ότι ο ένας από τους τρεις προστατευόμενους μάρτυρες με το ψευδώνυμο «Ιωάννης Αναστασίου» ήταν ο [[Νίκος Μανιαδάκης]]. Η Εισαγγελία Διαφθοράς του άσκησε ποινική δίωξη για παθητική δωροδοκία μετατρέποντάς τον από μάρτυρα σε κατηγορούμενο, ενώ οι άλλοι δύο προστατευόμενοι μάρτυρες στις καταθέσεις τους τον είχαν κατηγορήσει για χρηματισμό. Ο ίδιος ο Νίκος Μανιαδάκης κατέθεσε μηνύσεις εναντίον των άλλων δύο μαρτύρων για ψευδορκία, ψευδή καταμήνυση και συκοφαντική δυσφήμηση και κατηγόρησε την τότε ηγεσία της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου για χειραγώγηση της υπόθεσης Novartis και κατήγγειλε ότι δέχτηκε πιέσεις από τους τρεις Εισαγγελείς Διαφθοράς για να ενοχοποιήσει πολιτικά πρόσωπα. Μηνύσεις, αναφορές και καταγγελίες εναντίον των τριών Εισαγγελέων Διαφθοράς (Ε.Τουλουπάκη, Χ.Ντζουρα και Σ.Μανώλη) που χειρίστηκαν την υπόθεση κατατέθηκαν, εκτός από τα εμπλεκόμενα πολιτικά πρόσωπα και τον Ν. Μανιαδάκη, και από τους συναδέλφους τους εισαγγελικούς λειτουργούς Ι. Αγγελή και Ε. Ράικου.
 
Η [[Ελλάδα]], ειδικότερα, αποτελεί χώρα ειδικού ενδιαφέροντος για την Novartis, αφού η τιμή ενός προϊόντος στην χώρα θα επηρέαζε την τιμή του διεθνώς. Έτσι, μια αύξηση 10 σεντ στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι μπορεί να μεταφράζεται σε κέρδη 25 εκατομμυρίων για την εταιρεία.<ref name=":12">{{Cite news|url=http://www.huffingtonpost.gr/entry/osa-ynorizoeme-yia-to-skandalo-novartis-oi-marteres-kleidia-oi-prothepoeryoi-oi-epoeryoi-kai-e-dikoyrafia-poe-semera-paei-ste-voele_gr_5a793a83e4b00f94fe9450ee|title=Όσα γνωρίζουμε για το σκάνδαλο Novartis. Οι μάρτυρες-κλειδιά, οι πρωθυπουργοί, οι υπουργοί και η δικογραφία που σήμερα πάει στη Βουλή|newspaper=HuffPost Greece|date=2018-02-06|language=el-GR|accessdate=2018-02-06}}</ref> Η ζημιά του Δημοσίου στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα του ΕΟΠΥΥ, από την τιμολόγηση των μονάδων σκευασμάτων έχει υπολογιστεί ότι ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ.<ref>{{Cite web|url=https://www.kathimerini.gr/950090/article/epikairothta/ellada/ypo8esh-novartis-nea-lista-me-onomata-300-giatrwn-poy-elegxontai-gia-dwrodokia|title=Υπόθεση Novartis: Νέα λίστα με ονόματα 300 γιατρών που ελέγχονται για δωροδοκία {{!}} Kathimerini|website=www.kathimerini.gr|accessdate=2019-11-25}}</ref>
Από τα μέσα του 2019 βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα από τους αντεισαγγελείς του Αρείου Πάγου Ευάγγελο Ζαχαρή και Λάμπρο Σοφουλάκη για την διερεύνηση τυχόν διάπραξης αξιόποινων πράξεων από τους Εισαγγελείς Διαφθοράς, την διερεύνηση των καταγγελιών του Ι. Αγγελή για παρεμβάσεις στην υπόθεση Novartis, αλλά και την διερεύνηση των εις βάρος του καταγγελιών από τους Εισαγγελείς Διαφθοράς.
 
Τον Αύγουστο του 2016 αρχικά δύο, και στη συνέχεια τρεις, Έλληνες πολίτες πρώην υψηλόβαθμοι υπάλληλοι της Novartis στην Ελλάδα κατήγγειλαν στις αρχές των Η.Π.Α. ότι η εταιρεία χρησιμοποιεί αθέμιτες μεθόδους για να βελτιώσει τη θέση της στην ελληνική αγορά φαρμάκων επί σειρά ετών, σε βάρος άλλων φαρμακοβιομηχανιών. Οι μάρτυρες κατέθεσαν έγγραφα που υποδείκνυαν, μεταξύ άλλων, καταβολές χρηματικών ποσών από την εταιρεία σε γιατρούς του δημόσιου συστήματος υγείας και σε ιδιώτες γιατρούς. Οι δυο πρώτοι μάρτυρες, οι οποίοι είχαν απολυθεί το 2014 από την εταιρεία,<ref name=":42">{{Cite web|url=https://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|title=Υπόθεση Novartis: Σκάνδαλο ή σκευωρία;|website=LiFO|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180528001208/http://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|archivedate=2018-05-28|url-status=live}}</ref> κατέθεσαν τον Αύγουστο του 2016, ενώ ο τρίτος τον Οκτώβριο του 2017.<ref>{{Cite news|url=http://tvxs.gr/news/ellada/pos-oi-amerikanikes-arxes-ksetyliksan-koybari-tis-novartis|title=Πώς οι αμερικανικές αρχές ξετύλιξαν το κουβάρι της Novartis|last=tvxs.gr|newspaper=TVXS - TV Χωρίς Σύνορα|date=2018-02-08|language=el-GR|accessdate=2018-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/news/306859/skandalo-diafthoras-tis-novartis-stin-ellada-ereyna-i-epitropi-kefalaiagoras-ton-ipa|title=Σκάνδαλο διαφθοράς της Novartis στην Ελλάδα ερευνά η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ {{!}} ΕΛΛΑΔΑ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2016-12-12|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170623162441/http://www.iefimerida.gr/news/306859/skandalo-diafthoras-tis-novartis-stin-ellada-ereyna-i-epitropi-kefalaiagoras-ton-ipa|archivedate=2017-06-23|url-status=live}}</ref><ref name=":32">{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2017/11/16/society/stis-ipa-gia-to-skandalo-tis-novartis-i-eisaggeleas-diafthoras/|title=Στις ΗΠΑ για το σκάνδαλο της Novartis η εισαγγελέας διαφθοράς|last=Ελευθερία|first=Κόλλια|ημερομηνία=2017-11-16|website=Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online|language=el|accessdate=2019-11-22}}</ref>
Μέχρι τις αρχές του 2020 η δικογραφία αρχειοθετήθηκε στο σκέλος που αφορά τους Παναγιώτη Πικραμμένο, Γιώργο Κουτρουμάνη, Ευάγγελο Βενιζέλο, Ανδρέα Λυκουρέντζο, Μάριο Σαλμά, Αντώνη Σαμαρά και Γιάννη Στουρνάρα, καθώς δεν προέκυψε κανένα στοιχείο τέλεσης οποιουδήποτε αδικήματος.
 
== Ιστορικό ==
 
=== Πρόστιμα και καταδίκες της Novartis στο εξωτερικό ===
Η Novartis, ήδη από το 2003, είχε καταδικαστεί σε πολλές χώρες και πλήρωσε πρόστιμα εκατομμυρίων για δωροδοκία γιατρών και κρατικών υπαλλήλων ή για παράνομες πρακτικές στον χώρο του φαρμάκου. Σε καμία άλλη χώρα ωστόσο δεν κατηγορήθηκαν πολιτικά πρόσωπα για δωροδοκία.<ref name=":04">{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/news/394885/mono-stin-ellada-katigoroyntai-politikoi-gia-tin-ypothesi-novartis|title=Μόνο στην Ελλάδα κατηγορούνται πολιτικοί για την υπόθεση Novartis {{!}} ΠΟΛΙΤΙΚΗ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2018-02-08|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2019-11-22}}</ref>
 
Η έρευνα για τη Novartis στις Η.Π.Α. ξεκίνησε το 2005, αναφορικά με την προώθηση φαρμάκων της εταιρείας από δίκτυο γιατρών προς το κοινό στις Η.Π.Α., με αντάλλαγμα δώρα, γεύματα και ταξίδια που πλήρωνε η εταιρεία. Η υπόθεση έκλεισε πέντε χρόνια αργότερα και η εταιρεία πλήρωσε αποζημίωση 422,5 εκατομμυρίων δολαρίων στο αμερικανικό δημόσιο. Το 2015 οι αμερικανικές αρχές επέβαλλαν νέο πρόστιμο 390 εκατομμυρίων δολαρίων στην εταιρεία.<ref name=":04" />
 
Το 2014 οι αρχές της Ιταλίας επέβαλαν δύο πρόστιμα στις εταιρείες Roche και Novartis, επειδή είχαν συμπράξει με σκοπό την τεχνητή διαφοροποίηση των φαρμάκων Avastin και Lucentis, τα οποία όμως είναι ισοδύναμα από κάθε άποψη για τη θεραπεία οφθαλμολογικών παθήσεων.<ref name=":04" />
 
Το 2017 η Νότια Κορέα επέβαλε στη Novartis πρόστιμο 59,9 εκατομμυρίων δολαρίων για δωροδοκία γιατρών, ενώ πρόστιμα επεβλήθησαν στην εταιρεία και το 2013 από τη [[Ευρωπαϊκή Επιτροπή|Κομισιόν]] και το 2016 από την Κίνα. Πρόστιμα και καταδίκες στην εταιρεία επεβλήθησαν και από την Ρωσία, την Ινδία και την Ουγγαρία για αθέμιτες πρακτικές και δωροδοκία γιατρών.<ref name=":04" /> Η [[Ελλάδα]], ειδικότερα, είναι χώρα ειδικού ενδιαφέροντος για την Novartis, αφού η τιμή ενός προϊόντος στην χώρα θα επηρέαζε την τιμή του διεθνώς. Έτσι, μια αύξηση 10 σεντ στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι μπορεί να μεταφράζεται σε κέρδη 25 εκατομμυρίων για την εταιρεία.<ref name=":12">{{Cite news|url=http://www.huffingtonpost.gr/entry/osa-ynorizoeme-yia-to-skandalo-novartis-oi-marteres-kleidia-oi-prothepoeryoi-oi-epoeryoi-kai-e-dikoyrafia-poe-semera-paei-ste-voele_gr_5a793a83e4b00f94fe9450ee|title=Όσα γνωρίζουμε για το σκάνδαλο Novartis. Οι μάρτυρες-κλειδιά, οι πρωθυπουργοί, οι υπουργοί και η δικογραφία που σήμερα πάει στη Βουλή|newspaper=HuffPost Greece|date=2018-02-06|language=el-GR|accessdate=2018-02-06}}</ref> Η ζημιά του Δημοσίου στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα του ΕΟΠΥΥ, από την τιμολόγηση των μονάδων σκευασμάτων έχει υπολογιστεί ότι ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ.<ref>{{Cite web|url=https://www.kathimerini.gr/950090/article/epikairothta/ellada/ypo8esh-novartis-nea-lista-me-onomata-300-giatrwn-poy-elegxontai-gia-dwrodokia|title=Υπόθεση Novartis: Νέα λίστα με ονόματα 300 γιατρών που ελέγχονται για δωροδοκία {{!}} Kathimerini|website=www.kathimerini.gr|accessdate=2019-11-25}}</ref>
 
=== Αρχικές έρευνες και καταθέσεις πρώην στελεχών της Novartis Hellas στις Η.Π.Α. το 2016 ===
Τον Αύγουστο του 2016 αρχικά δύο, και στη συνέχεια τρεις, Έλληνες πολίτες πρώην υψηλόβαθμοι υπάλληλοι της Novartis στην Ελλάδα κατήγγειλαν στις αρχές των Η.Π.Α. ότι η εταιρεία χρησιμοποιεί αθέμιτες μεθόδους για να βελτιώσει τη θέση της στην ελληνική αγορά φαρμάκων επί σειρά ετών, σε βάρος άλλων φαρμακοβιομηχανιών. Οι μάρτυρες κατέθεσαν έγγραφα που υποδείκνυαν, μεταξύ άλλων, καταβολές χρηματικών ποσών από την εταιρεία σε γιατρούς του δημόσιου συστήματος υγείας και σε ιδιώτες γιατρούς. Οι δυο πρώτοι μάρτυρες, οι οποίοι είχαν απολυθεί το 2014 από την εταιρεία,<ref name=":42">{{Cite web|url=https://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|title=Υπόθεση Novartis: Σκάνδαλο ή σκευωρία;|website=LiFO|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180528001208/http://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|archivedate=2018-05-28|url-status=live}}</ref> κατέθεσαν τον Αύγουστο του 2016, ενώ ο τρίτος τον Οκτώβριο του 2017.<ref>{{Cite news|url=http://tvxs.gr/news/ellada/pos-oi-amerikanikes-arxes-ksetyliksan-koybari-tis-novartis|title=Πώς οι αμερικανικές αρχές ξετύλιξαν το κουβάρι της Novartis|last=tvxs.gr|newspaper=TVXS - TV Χωρίς Σύνορα|date=2018-02-08|language=el-GR|accessdate=2018-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/news/306859/skandalo-diafthoras-tis-novartis-stin-ellada-ereyna-i-epitropi-kefalaiagoras-ton-ipa|title=Σκάνδαλο διαφθοράς της Novartis στην Ελλάδα ερευνά η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ {{!}} ΕΛΛΑΔΑ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2016-12-12|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170623162441/http://www.iefimerida.gr/news/306859/skandalo-diafthoras-tis-novartis-stin-ellada-ereyna-i-epitropi-kefalaiagoras-ton-ipa|archivedate=2017-06-23|url-status=live}}</ref><ref name=":32">{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2017/11/16/society/stis-ipa-gia-to-skandalo-tis-novartis-i-eisaggeleas-diafthoras/|title=Στις ΗΠΑ για το σκάνδαλο της Novartis η εισαγγελέας διαφθοράς|last=Ελευθερία|first=Κόλλια|ημερομηνία=2017-11-16|website=Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online|language=el|accessdate=2019-11-22}}</ref>
 
=== Πρώτες έρευνες στην Ελλάδα το διάστημα 2016-2017, παραίτηση Ράικου και νέα Εισαγγελέας Τουλουπάκη ===
Η έρευνα των Εισαγγελέων Διαφθοράς στην Ελλάδα ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2016 με αρχικό υλικό τα στοιχεία για δωροδοκίες κρατικών λειτουργών και γιατρών, μετά από διαταγή της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου και αφότου ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης [[Σταύρος Κοντονής]] προσκόμισε φάκελο με καταγγελίες και δημοσιεύματα.<ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.in.gr/2018/02/05/greece/skandalo-novartis-prwin-prwthypoyrgoi-kai-ypoyrgoi-ferontai-emplekomenoi/|title=Σκάνδαλο Novartis: Πρώην πρωθυπουργοί και υπουργοί φέρονται εμπλεκόμενοι|last=in.gr|ημερομηνία=2018-02-05|website=in.gr|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180402205629/http://www.in.gr/2018/02/05/greece/skandalo-novartis-prwin-prwthypoyrgoi-kai-ypoyrgoi-ferontai-emplekomenoi/|archivedate=2018-04-02|url-status=live}}</ref> Τον Ιανουάριο του 2017 στελέχη της Εισαγγελίας Διαφθοράς κατάσχεσαν έγγραφα και ηλεκτρονικούς υπολογιστές από τα γραφεία της Novartis Hellas.<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2017/11/16/society/stis-ipa-gia-to-skandalo-tis-novartis-i-eisaggeleas-diafthoras/|title=Στις ΗΠΑ για το σκάνδαλο της Novartis η εισαγγελέας διαφθοράς|last=Ελευθερία|first=Κόλλια|ημερομηνία=2017-11-16|website=Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online|language=el|accessdate=2019-11-22}}</ref> Τον Μάρτιο του 2017 παραιτήθηκε η μέχρι τότε Εισαγγελέας Διαφθοράς Ελένη Ράικου που ερευνούσε, μεταξύ άλλων, και την υπόθεση Novartis<ref>{{Cite web|url=https://www.kathimerini.gr/902514/article/epikairothta/ellada/vary-klima-meta-thn-paraithsh-raikoy|title=Βαρύ κλίμα μετά την παραίτηση Ράικου, της Ιωάννας Μάνδρου {{!}} Kathimerini|website=www.kathimerini.gr|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170620033258/http://www.kathimerini.gr/902514/article/epikairothta/ellada/vary-klima-meta-thn-paraithsh-raikoy|archivedate=2017-06-20|url-status=live}}</ref> και την διαδέχθηκε η [[Ελένη Τουλουπάκη]]. Το Νοέμβριο του 2017 η Ε. Τουλουπάκη μετέβη στις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]] και επισκέφτηκε τις αμερικανικές αρχές και δη την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (αρμόδια σε περιπτώσεις παραβίασης ομοσπονδιακών νόμων, εν προκειμένω αυτού για τις Πρακτικές Διαφθοράς στο Εξωτερικό).<ref name=":3" />
 
=== Παραπομπή δικογραφίας στη Βουλή στις αρχές του 2018 και αντιδράσεις ===
Στις 5 Φεβρουαρίου 2018 η Εισαγγελία Διαφθοράς παρέδωσε το πρώτο μέρος της δικογραφίας στην εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου προκειμένου να διαβιβαστεί στη Βουλή με βάση το νόμο περί ευθύνης υπουργών. Η έρευνα, η οποία βασίστηκε κυρίως στις καταθέσεις τριών ανώνυμων μαρτύρων, αφορούσε δέκα πολιτικά πρόσωπα της περιόδου 2006-2015 και συγκεκριμένα τους δύο πρώην πρωθυπουργούς [[Αντώνης Σαμαράς|Αντώνη Σαμαρά]] και [[Παναγιώτης Πικραμμένος|Παναγιώτη Πικραμμένο]] και τους πρώην υπουργούς [[Γιάννης Στουρνάρας|Γιάννη Στουρνάρα]], [[Δημήτρης Αβραμόπουλος|Δημήτρη Αβραμόπουλο]], [[Άδωνις Γεωργιάδης|Άδωνι Γεωργιάδη]], [[Ευάγγελος Βενιζέλος|Ευάγγελο Βενιζελο]], [[Ανδρέας Λυκουρέντζος|Ανδρέα Λυκουρέντζο]], [[Μάριος Σαλμάς|Μάριο Σαλμά]], [[Ανδρέας Λοβέρδος|Ανδρέα Λοβέρδο]] και [[Γιώργος Κουτρουμάνης|Γιώργο Κουτρουμάνη]].<ref name=":52">{{Cite web|url=https://www.in.gr/2018/02/05/greece/skandalo-novartis-prwin-prwthypoyrgoi-kai-ypoyrgoi-ferontai-emplekomenoi/|title=Σκάνδαλο Novartis: Πρώην πρωθυπουργοί και υπουργοί φέρονται εμπλεκόμενοι|last=in.gr|ημερομηνία=2018-02-05|website=in.gr|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180402205629/http://www.in.gr/2018/02/05/greece/skandalo-novartis-prwin-prwthypoyrgoi-kai-ypoyrgoi-ferontai-emplekomenoi/|archivedate=2018-04-02|url-status=live}}</ref> Ωστόσο, η δικογραφία στη Βουλή δεν περιελάμβανε αποδεικτικά στοιχεία, αλλά μόνο υπόνοιες, περιγραφές και εκτιμήσεις των προστατευόμενων μαρτύρων για δωροδοκία σε πολιτικά πρόσωπα.<ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/news/394885/mono-stin-ellada-katigoroyntai-politikoi-gia-tin-ypothesi-novartis|title=Μόνο στην Ελλάδα κατηγορούνται πολιτικοί για την υπόθεση Novartis {{!}} ΠΟΛΙΤΙΚΗ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2018-02-08|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2019-11-22}}</ref><ref name=":43">{{Cite web|url=https://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|title=Υπόθεση Novartis: Σκάνδαλο ή σκευωρία;|website=LiFO|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180528001208/http://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|archivedate=2018-05-28|url-status=live}}</ref>
 
Νωρίτερα την ίδια μέρα ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος και υπουργός Επικρατείας του ΣΥ.ΡΙΖ.Α [[Δημήτρης Τζανακόπουλος]] είχε μεταβεί στον Άρειο Πάγο προκειμένου να ενημερωθεί, όπως ανακοίνωσε, σχετικά με την υπόθεση. Η επίσκεψη αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την αντιπολίτευση και ο εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ [[Παύλος Χρηστίδης]] μίλησε για «προσπάθεια ωμής παρέμβασης στο έργο της Δικαιοσύνης».<ref name=":52" /> Παράλληλα, τα εμπλεκόμενα στην έρευνα πολιτικά πρόσωπα διέψευσαν τις κατηγορίες. Ο Α. Σαμαράς αναφέρθηκε σε «συκοφαντίες» και «κατασκευασμένες μαρτυρίες ανωνύμων», ο Π. Πικραμμένος διέψευσε την εμπλοκή του στην υπόθεση, ο Γ. Στουρνάρας μίλησε για «πολιτική στοχοποίηση και bullying» και ο Δ. Αβραμόπουλος δήλωσε ότι δεν έχει καμία σχέση με το ζήτημα καθώς επί Υπουργίας του «η πολιτική του φαρμάκου και η τιμολόγησή του δεν ανήκε στην αρμοδιότητα του υπουργείου Υγείας». Ο Ε. Βενιζέλος αναφέρθηκε σε βάρβαρη προσβολή των θεσμών του κράτους δικαίου από την κυβέρνηση και τους δικαστικούς λειτουργούς, «προκειμένου να διαμορφωθεί ένα σκηνικό φτηνού πολιτικού αντιπερισπασμού», ο Α. Γεωργιάδης μίλησε για σκευωρία χαρακτηρίζοντας «τρίχες» τις αποκαλύψεις της δικογραφίας και ο Α. Λυκουρέντζος δήλωσε ότι στη θητεία του δεν υπέγραψε «καμία απόφαση σχετικά με την τιμολόγηση των φαρμάκων για οποιαδήποτε εταιρεία και φυσικά ούτε και για την Novartis».<ref name=":52" /> Παράλληλα, μέχρι τις αρχές του 2018 οι Αντώνης Σαμαράς, Δημήτρης Αβραμόπουλος, Ευάγγελος Βενιζέλος και Άδωνις Γεωργιάδης κατέθεσαν μηνύσεις έναντι των προστατευόμενων μαρτύρων για ψευδορκία, συκοφαντική δυσφήμιση και ψευδή καταμήνυση.<ref>{{Cite web|url=http://newpost.gr/politiki/655568/mhnysh-gia-thn-ypothesh-novartis-katethese-o-ey-benizelos|title=Μήνυση για την υπόθεση Novartis κατέθεσε ο Ευ. Βενιζέλος|website=Newpost.gr|accessdate=2019-11-22}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://newpost.gr/politiki/655628/mhnysh-kai-apo-ton-adwni-gewrgiadh-gia-thn-ypothesh-novartis|title=Μήνυση και από τον Άδωνι Γεωργιάδη για την υπόθεση Novartis|website=Newpost.gr|accessdate=2019-11-22}}</ref> Ο Α. Σαμαράς κατέθεσε επίσης μήνυση και εναντίον του τότε πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του τότε αναπληρωτή υπουργού Δικαιοσύνης Δημήτρη Παπαγγελόπουλου τους οποίους κατηγόρησε ως υπεύθυνους για το στήσιμο μιας «άθλιας σκευωρίας».<ref>{{Cite web|url=https://www.protagon.gr/epikairotita/minysi-samara-se-tsipra-den-tha-epivalei-kathestws-madouro-stin-ellada-vinteo-44341567258|title=Μήνυση Σαμαρά σε Τσίπρα: «Δεν θα επιβάλει καθεστώς Μαδούρο στην Ελλάδα» [βίντεο]|website=Protagon.gr|language=el|accessdate=2019-11-24}}</ref>
 
Στις 22 Φεβρουαρίου 2018, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ για τη συγκρότηση ειδικής επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία των βουλευτών και για τα δέκα πολιτικά πρόσωπα τα οποία αναφέρονταν στην πρόταση.<ref>{{Cite web|url=https://www.kathimerini.gr/949900/article/epikairothta/politikh/proanakritikh-kai-gia-toys-deka-politikoys-poy-emplekontai-sthn-ypo8esh-novartis|title=Προανακριτική και για τους δέκα πολιτικούς που εμπλέκονται στην υπόθεση Novartis {{!}} Kathimerini|website=www.kathimerini.gr|accessdate=2019-11-22}}</ref>
 
==== Πρώτη αντιπαράθεσηΑντιπαράθεση ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Νέας Δημοκρατίας για τη δικογραφία ====
Η, τότε στην αξιωματική αντιπολίτευση, Νέα Δημοκρατία ισχυρίστηκε ότι οι κατηγορίες εναντίον των πολιτικών στελεχών της είναι αβάσιμες μαρτυρίες ανωνύμων που κατέθεσαν στην ελληνική Δικαιοσύνη. Στα πρώτα έγγραφα που έστειλαν οι αμερικανικές αρχές στις 13 Δεκεμβρίου 2017 μετά από αίτημα της εισαγγελέως Ε. Τουλουπάκη, και τα οποία ενσωματώθηκαν στην δικογραφία της Novartis, εμφανίζεται το όνομα του Γ. Στουρνάρα και του [[Κωνσταντίνος Φρουζής|Κωνσταντίνου Φρουζή]] μεταξύ άλλων, μη πολιτικών προσώπων. Στη συνέχεια, η Ε. Τουλουπάκη ζήτησε από το FBI να χρησιμοποιήσει επτά ονόματα συγκεκριμένων πολιτικών προσώπων.<ref name=":62">{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/news/395061/ayta-einai-ta-eggrafa-toy-fbi-gia-ti-novartis-poia-onomata-perilamvanoyn|title=Αυτά είναι τα έγγραφα του FBI για τη Novartis -Ποια ονόματα περιλαμβάνουν {{!}} ΠΟΛΙΤΙΚΗ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2018-02-08|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181026075357/http://www.iefimerida.gr/news/395061/ayta-einai-ta-eggrafa-toy-fbi-gia-ti-novartis-poia-onomata-perilamvanoyn|archivedate=2018-10-26|url-status=live}}</ref><ref name=":44">{{Cite web|url=https://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|title=Υπόθεση Novartis: Σκάνδαλο ή σκευωρία;|website=LiFO|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180528001208/http://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|archivedate=2018-05-28|url-status=live}}</ref>
 
Τα εμπλεκόμενα στην έρευνα πολιτικά πρόσωπα διέψευσαν τις κατηγορίες. Ο Α. Σαμαράς αναφέρθηκε σε «συκοφαντίες» και «κατασκευασμένες μαρτυρίες ανωνύμων», ο Π. Πικραμμένος διέψευσε την εμπλοκή του στην υπόθεση, ο Γ. Στουρνάρας μίλησε για «πολιτική στοχοποίηση και bullying» και ο Δ. Αβραμόπουλος δήλωσε ότι δεν έχει καμία σχέση με το ζήτημα καθώς επί Υπουργίας του «η πολιτική του φαρμάκου και η τιμολόγησή του δεν ανήκε στην αρμοδιότητα του υπουργείου Υγείας».
Στις 23 Ιανουαρίου 2018 το FBI έστειλε νέο έγγραφο-απάντηση με τα επτά ονόματα που ζήτησε η Ε. Τουλουπάκη (Λοβέρδος, Σαλμάς, Γεωργιάδης, Λυκουρέντζος, Σαμαράς, Στουρνάρας και Αβραμόπουλος) και χωρίς να αναφέρονται τα ονόματα των Πικραμμένου, Βενιζέλου και Κουτρουμάνη. Στα έγγραφα δεν περιλαμβανόταν κανένα στοιχείο και καμία κατηγορία. Το γεγονός αυτό επιβεβαίωσε και ο δικηγόρος των προστατευόμενων μαρτύρων που κατέθεσαν στις Η.Π.Α., [[Παύλος Σαράκης]], σύμφωνα με τον οποίο στην έκθεση της έρευνας του FBI δεν αναφέρονταν όλα τα ονόματα των πολιτικών που προστέθηκαν έπειτα στη δικογραφία που εστάλη στη Βουλή, αλλά μόνο κάποια από αυτά.<ref name=":62" /><ref name=":44" />
 
Η Νέα Δημοκρατία χαρακτήρισε τους προστατευόμενους μάρτυρες ως ψευδομάρτυρες, αναφέρθηκε στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης που πέτυχε και ισχυρίστηκε ότι τα κέρδη της Novartis μειώθηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Υποστήριξε επίσης ότι στελέχη του ΣΥ.ΡΙΖ.Α είχαν εξαγγείλει πως στην υπόθεση Novartis εμπλέκονται και πολιτικά πρόσωπα, όταν ακόμα οι καταθέσεις που ενέπλεκαν τα περισσότερα από αυτά δεν είχαν ληφθεί και ενώ δεν αναφέρονταν στην έκθεση του FBI πριν το ζητήσει η Ε. Τουλουπάκη. Στελέχη της τότε κυβέρνησης του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., από την άλλη, θεωρούσαν τους μάρτυρες αξιόπιστους και υποστήριξαν πως οι αποφάσεις των πολιτικών προσώπων που κατηγορούνται ευνόησαν τη Novartis.<ref name=":44" />
 
== Αρχικές καταθέσεις των προστατευόμενων μαρτύρων ==
Ολόκληρη η δικογραφία βασίζεται κυρίως στις καταθέσεις τριών προστατευόμενων μαρτύρων, γεγονός που από την αρχή υπήρξε σημείο αντιπαράθεσης και προκάλεσε την αντίδραση των εμπλεκόμενων προσώπων και της αντιπολίτευσης.<ref>{{Cite web|url=http://news.in.gr/greece/article/?aid=1500196796|title=Υπόθεση Novartis: «Μάξιμος» και «Κελέση» μίλησαν για όλους και για όλα|website=in|language=el|accessdate=2018-02-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180207100506/http://news.in.gr/greece/article/?aid=1500196796|archivedate=2018-02-07|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/news/394885/mono-stin-ellada-katigoroyntai-politikoi-gia-tin-ypothesi-novartis|title=Μόνο στην Ελλάδα κατηγορούνται πολιτικοί για την υπόθεση Novartis {{!}} ΠΟΛΙΤΙΚΗ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2018-02-08|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2019-11-22}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|title=Υπόθεση Novartis: Σκάνδαλο ή σκευωρία;|website=LiFO|language=el|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180528001208/http://www.lifo.gr/articles/opinions/181066/ypothesi-novartis-skandalo-i-skeyoria|archivedate=2018-05-28|url-status=live}}</ref> Δεν υπήρχαν στοιχεία από λογαριασμούς που να αποδείκνυαν διακίνηση πολιτικού χρήματος ή ξέπλυμά του.<ref name=":22">{{Cite news|url=http://www.kathimerini.gr/947507/article/epikairothta/politikh/ypo8esh-novartis-polla-erwthmata-apo-tis-kata8eseis-me-doseis|title=Υπόθεση Novartis: Πολλά ερωτήματα από τις καταθέσεις με... δόσεις, της Ιωάννας Μάνδρου {{!}} Kathimerini|language=el|accessdate=2018-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208083721/http://www.kathimerini.gr/947507/article/epikairothta/politikh/ypo8esh-novartis-polla-erwthmata-apo-tis-kata8eseis-me-doseis|archive-date=2018-02-08|url-status=live}}</ref>
 
Σύμφωνα με τη δικογραφία που έφθασε στη Βουλή το Φεβρουάριο του 2018, οι προστατευόμενοι μάρτυρες είναι τρεις, δύο άνδρες και μία γυναίκα, που αναφέρονται με τα ψευδώνυμα «''Μάξιμος Σαράφης''», «''Ιωάννης Αναστασίου''» (πρόκειται για τον [[Νίκος Μανιαδάκης|''Νίκο Μανιαδάκη'']]) και «''Αικατερίνη Κελέση''».<ref name=":0">{{Cite web|url=http://news.in.gr/greece/article/?aid=1500196756|title=Novartis: Τρεις άγνωστοι μάρτυρες «έχτισαν» το κατηγορητήριο|website=in|language=el|accessdate=2018-02-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180207084207/http://news.in.gr/greece/article/?aid=1500196756|archivedate=2018-02-07|url-status=live}}</ref><ref name=":22" /> Στην δικογραφία υπάρχουν και άλλοι 17 μάρτυρες που έχουν καταθέσει επώνυμα αλλά δεν αναφέρονται σε δωροδοκίες πολιτικών.<ref name=":22" />
Σύμφωνα με τους τρεις προστατευόμενους μάρτυρες, οι παράνομες πληρωμές γίνονταν με βαλίτσες γεμάτες χαρτονομίσματα ή μέσω συνεργατών, ανέρχονται σε ποσά που αγγίζουν τα 50 εκατομμύρια ευρώ και έλαβαν χώρα σε χρονικό διάστημα που ξεκινά από το 2007 και φτάνει έως το 2015. Οι μάρτυρες υποστήριξαν ότι οι ίδιοι δεν πήραν μέρος στη δωροδοκία αλλά γνώριζαν για τις συναντήσεις ή είχαν ακούσει ότι κορυφαίο στέλεχος της Novartis θα έδινε χρήματα και παρείχαν δικές τους, προσωπικές εκτιμήσεις σχετικά με τα εμπλεκόμενα ποσά.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.kathimerini.gr/947526/article/epikairothta/politikh/ypo8esh-novartis-ti-yposthrizoyn-oi-martyres|title=Υπόθεση Νovartis: Τι υποστηρίζουν οι μάρτυρες {{!}} Kathimerini|website=www.kathimerini.gr|accessdate=2019-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902083720/https://www.kathimerini.gr/947526/article/epikairothta/politikh/ypo8esh-novartis-ti-yposthrizoyn-oi-martyres|archivedate=2019-09-02|url-status=live}}</ref> Οι καταθέσεις τους έγιναν τμηματικά και με χρονική απόσταση δέκα ή και είκοσι ημερών, από τα τέλη του 2017 ως τις αρχές του 2018,<ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/news/394885/mono-stin-ellada-katigoroyntai-politikoi-gia-tin-ypothesi-novartis|title=Μόνο στην Ελλάδα κατηγορούνται πολιτικοί για την υπόθεση Novartis {{!}} ΠΟΛΙΤΙΚΗ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2018-02-08|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2019-11-22}}</ref> και φαινόταν να είναι αόριστοι στις καταθέσεις τους και να μην έχουν άμεση και προσωπική γνώση των συμβάντων που περιγράφουν. Ο πρώην αντιπρόεδρος της Novartis Hellas [[Κωνσταντίνος Φρουζής]], παρόλο που περιγράφηκε στη δικογραφία του Φεβρουαρίου 2018 από τους προστατευόμενους μάρτυρες ως το κεντρικό πρόσωπο που χρημάτιζε τα πολιτικά πρόσωπα, εντούτοις δεν είχε κληθεί να καταθέσει από την Εισαγγελία Διαφθοράς στο πλαίσιο της έρευνας.<ref name=":22" />
 
=== Μαρτυρία «Μάξιμου Σαράφη» ===
Ο προστατευόμενος μάρτυρας «Μάξιμος Σαράφης» στις συνολικά επτά τμηματικές καταθέσεις του κατονόμασε ως δωρολήπτες τους πρώην υπουργούς Υγείας Δημήτρη Αβραμόπουλο, Ανδρέα Λοβέρδο, Μάριο Σαλμά και Αδωνι Γεωργιάδη.<ref name=":1" />
 
Για τον Δημήτρη Αβραμόπουλο ο μάρτυρας κατέθεσε ότι παρέσυρε τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή να εξαγγείλει ότι η Ελλάδα έπρεπε να παραγγείλει πανδημικά εμβόλια έναντι της γρίπης για το σύνολο του πληθυσμού και ότι ο πρώην αντιπρόεδρος της Novartis Hellas Κωνσταντίνος Φρουζής έλεγε ότι δωροδόκησε τον Δ. Αβραμόπουλο, μεταξύ άλλων. Ο μάρτυρας ενέπλεξε τον Δ. Αβραμόπουλο και στον διαγωνισμό ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ για την προμήθεια διαγνωστικών τεστ μοριακού έλεγχου του αίματος για τον [[AIDS|ιό του AIDS]], τα οποία διέθεταν μόνο εταιρείες του ομίλου Novartis.<ref name=":1" />
 
Για τον Ανδρέα Λοβέρδο ο μάρτυρας ανέφερε ότι εξέδωσε δελτίο τιμών για την κατ’ εξαίρεσιν τιμολόγηση δύο φαρμάκων της Novartis και τη μη έγκριση ανταγωνιστικού φαρμάκου.<ref name=":1" />
 
Για τον Μάριο Σαλμά ο μάρτυρας κατέθεσε ότι «κυκλοφορούσε στην αγορά η φήμη» ότι έριχνε τις τιμές των φαρμάκων, ώστε να αναγκάζονται έπειτα οι εταιρείες να τον προσεγγίσουν με παράνομο τρόπο για να επαναφέρει τις τιμές, καθώς και ότι ο Κ. Φρουζής παρέδωσε στον Μ. Σαλμά το ποσό των 120.000 ευρώ.<ref name=":1" />
 
Για τον Άδωνι Γεωργιάδη ο μάρτυρας υποστήριξε ότι επί υπουργίας του εκδόθηκαν δελτία τιμών με αυξήσεις στα φάρμακα της Novartis, ότι κυκλοφόρησαν νέα ακριβά φάρμακα της εταιρείας και ότι λάμβανε χρηματικά δώρα από τη Novartis.<ref name=":1" />
 
Για τον Ευάγγελο Βενιζέλο ο μάρτυρας κατέθεσε ότι ο Κ. Φρουζής δωροδοκούσε τον τότε πρόεδρο του ΕΟΦ Δημήτρη Λιντζέρη, για τον οποίο, σύμφωνα με τον μάρτυρα, ο Κ. Φρουζής ανέφερε ότι «στην αγορά κυκλοφορούσε ότι [ο Λιντζέρης] λειτουργεί ως ταμίας του Βενιζέλου».<ref name=":1" />
 
Για τον Γιάννη Στουρνάρα, ο μάρτυρας ανέφερε ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες κέρδισαν από απόφασή του να συμψηφιστούν χρέη του Δημοσίου με τις μεθόδους rebate και clawback και ότι την ίδια περίοδο υπήρξε αύξηση των χορηγιών εταιρειών προς εταιρεία συμφερόντων της συζύγου του Γ. Στουρνάρα.<ref name=":1" />
 
=== Μαρτυρία «Ιωάννη Αναστασίου» ===
Ο προστατευόμενος μάρτυρας «Ιωάννης Αναστασίου» (Νίκος Μανιαδάκης) έκανε λόγο για δωροδοκία του Μάριου Σαλμά, χωρίς ωστόσο να παρουσιάσει συγκεκριμένα στοιχεία για όσα κατήγγειλε.<ref name=":1" />
 
Ο μάρτυρας κατέθεσε ότι «ήταν διάχυτη η φήμη στον χώρο των φαρμακευτικών εταιρειών» ότι ο Μ. Σαλμάς λάμβανε χρήματα από εκπροσώπους φαρμακευτικών εταιρειών προκειμένου να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εταιρειών. Ο μάρτυρας δήλωσε επίσης ότι μετά από μια συνάντηση του Μ. Σαλμά, την οποία όμως δεν μπορούσε να προσδιορίσει, με εκπροσώπους φαρμακευτικής επιχείρησης, είδε στην εσωτερική τσέπη του σακακιού του πρώην αναπληρωτή υπουργού, μία «μεγάλη δεσμίδα χαρτονομισμάτων των 50 ευρώ».<ref name=":1" />
 
Σχετικά με την εταιρεία Novartis, ο μάρτυρας σε επόμενη κατάθεση του υποστήριξε ότι «ήταν γνωστή στην αγορά για τις αθέμιτες πρακτικές και την επιθετικότητά της» και ότι το μερίδιό της στην ελληνική αγορά ήταν το τρίτο ψηλότερο στην Ευρώπη (10%).<ref name=":1" />
 
=== Μαρτυρία «Αικατερίνης Κελέση» ===
Η προστατευόμενη μάρτυρας «Αικατερίνη Κελέση» εμφανίστηκε να καταθέσει συνολικά οκτώ φορές, με την πρώτη κατάθεση στις 6 Νοεμβρίου του 2017 και την τελευταία στις 4 Φεβρουαρίου 2018.<ref name=":1" />
 
Η μάρτυρας υποδείκνυε ως χρηματισθέντες από τον Κ. Φρουζή της Novartis, μεταξύ άλλων, τους Αντώνη Σαμαρά, Παναγιώτη Πικραμμένο, Ανδρέα Λοβέρδο, Ανδρέα Λυκουρέντζο, Αδωνι Γεωργιάδη, Γιάννη Στουρνάρα και Μάριο Σαλμά. Σύμφωνα με την μάρτυρα, ο Κ. Φρουζής δωροδόκησε στο Μέγαρο Μαξίμου τον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, έχοντας μαζί του «μια μαύρη τσάντα samsonite τύπου τρόλεϊ, την οποία είχε γεμίσει με δεσμίδες χαρτονομισμάτων χρώματος μοβ, κίτρινου, πράσινου, τα οποία παρέδωσε στον Αντώνη Σαμαρά».<ref name=":1" />
 
Για τον Παναγιώτη Πικραμμένο η μάρτυρας υποστήριξε ότι ο Κ. Φρουζής διέδιδε ότι του έδωσε 100.000 ευρώ προκειμένου να προωθήσει την ταχύτερη καταβολή των χρεών του Δημοσίου προς τη Novartis.<ref name=":1" />
 
Για τον Ανδρέα Λοβέρδο η μάρτυρας κατέθεσε ότι εξυπηρετούσε την ταχεία τιμολόγηση των προϊόντων της εταιρείας και ότι χρησιμοποιούσε μια εταιρεία για τη νομιμοποίηση μέρους από τα χρήματα που λάμβανε.<ref name=":1" />
 
Για τον Άδωνι Γεωργιάδη η μάρτυρας υποστήριξε ότι είχε πολύ στενή επαφή με τον Κ. Φρουζή και ότι μεσολάβησε για την αποπληρωμή χρεών του Δημοσίου προς τη Novartis ότι έλαβε ως αντάλλαγμα ποσό 2 εκατομμυρίων ευρώ.<ref name=":1" /> Η μάρτυρας υποστήριξε επίσης ότι ο Κ. Φρουζής έδωσε μεγάλο χρηματικό ποσό μέσω συνεργάτιδος του στον Άδωνι Γεωργιάδη για να ανακαινίσει το σπίτι του. Σύμφωνα, όμως, με ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού [[Star Channel|STAR]], η κατοικία του Γεωργιάδη δεν είχε κανένα ίχνος πρόσφατης ανακαίνισης.<ref>{{Cite web|url=http://www.star.gr/ellada/406927/aytopsia-star-sto-spiti-toy-adwnh-gewrgiadh|title=Αυτοψία STAR στο σπίτι του Άδωνη Γεωργιάδη|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180210014708/http://www.star.gr/ellada/406927/aytopsia-star-sto-spiti-toy-adwnh-gewrgiadh|archivedate=2018-02-10|accessdate=2018-02-09|url-status=dead}}</ref>
 
Για τον Γιάννη Στουρνάρα, η μάρτυρας ανέφερε ότι χρηματιζόταν μέσω εταιρείας της συζύγου του και ότι έλαβε «απευθείας συνολικά ως δώρα τουλάχιστον 1 εκατ. ευρώ».<ref name=":1" />
 
=== Καταθέσεις εναντίον του μάρτυρα «Ιωάννη Αναστασίου» (Νίκου Μανιαδάκη) ===
Όπως έγινε γνωστό στις αρχές του 2019, η προστατευόμενη μάρτυρας «Αικατερίνη Κελέση», με κατάθεση της στις 6 Νοεμβρίου 2017, υποστήριξε πως ο επίσης προστατευόμενος μάρτυρας «Ιωάννης Αναστασίου» (Νίκος Μανιαδάκης), σύμβουλος του τότε υπουργού Α. Λοβέρδου, εισέπραττε χρήματα από τη Novartis προκειμένου να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της, εν γνώση του υπουργού.<ref>{{Cite web|url=https://www.news247.gr/koinonia/ypothesi-novartis-apo-giannis-anastasioy-se-nikos-maniadakis-otan-o-proin-symvoylos-ypoyrgoy-edose-ypoyrgoys.6681232.html|title=Υπόθεση Novartis: Από «Γιάννης Αναστασίου» σε Νίκος Μανιαδάκης - Όταν ο πρώην σύμβουλος υπουργού "έδωσε" υπουργούς|website=www.news247.gr|language=el|accessdate=2019-11-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902093807/https://www.news247.gr/koinonia/ypothesi-novartis-apo-giannis-anastasioy-se-nikos-maniadakis-otan-o-proin-symvoylos-ypoyrgoy-edose-ypoyrgoys.6681232.html|archivedate=2019-09-02|url-status=live}}</ref> Επιπλέον, η μάρτυρας κατέθεσε ότι η Novartis στήριζε οικονομικά εταιρεία της συζύγου του Μανιαδάκη και ότι ο τελευταίος δωροδοκήθηκε με ποσά των 50.000 και 200.000 ευρώ. Σχετικά με το τελευταίο ποσό η «Αικατερίνη Κελέση» άλλαξε έπειτα την κατάθεση της.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.in.gr/2019/01/04/greece/apokalypsi-tinazetai-ston-aera-ypothesi-tis-novartis-tha-milisei-kai-deyteros-prostateyomenos-martyras/|title=Τινάζεται στον αέρα η υπόθεση Novartis - Θα μιλήσει και δεύτερος προστατευόμενος μάρτυρας;|last=Κανέλλης|first=Βασίλης Σ|ημερομηνία=2019-01-04|website=in.gr|language=el|accessdate=2019-11-23}}</ref>
 
Ο προστατευόμενος μάρτυρας «Μάξιμος Σαράφης» έχει επίσης καταθέσει πως ο Ν. Μανιαδάκης πήρε 120.000 ευρώ από τη Novartis.<ref name=":2" /> Παρά τις καταγγελίες αυτές των δύο προστατευόμενων μαρτύρων εναντίον του τρίτου, οι Εισαγγελείς Διαφθοράς ενέταξαν τον Ν. Μανιαδάκη στο πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων κατά παράβαση του νόμου.<ref name=":2" />
 
Ο ίδιος ο Νίκος Μανιαδάκης, τον Ιούνιο του 2019, κατέθεσε μήνυση για ψευδορκία, ψευδή καταμήνυση και συκοφαντική δυσφήμηση εναντίον των δύο άλλων προστατευόμενων μαρτύρων με τα ψευδώνυμα «Αικατερίνη Κελέση» και «Μάξιμος Σαράφης», αλλά με την πραγματική ταυτότητά τους την οποία ο ίδιος γνωρίζει και υποστήριξε ότι πρόκειται για τους Φιλίστωρ Δεστεμπασίδη, στέλεχος της Novartis, και Μαρία Μαραγγέλη, γραμματέα του Κωνσταντίνου Φρουζή.<ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/ellada/minysi-kata-ton-dyo-allon-martyron-katathetei-o-n-maniadakis|title=Υπόθεση Novartis: Μήνυση κατά των δύο άλλων προστατευόμενων μαρτύρων καταθέτει ο Ν. Μανιαδάκης {{!}} ΕΛΛΑΔΑ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2019-06-05|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2019-11-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190611120457/https://www.iefimerida.gr/ellada/minysi-kata-ton-dyo-allon-martyron-katathetei-o-n-maniadakis|archivedate=2019-06-11|url-status=live}}</ref>
 
== Οι αντιδράσεις ==
Η αντιπολίτευση κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι επεμβαίνει στην απονομή της δικαιοσύνης.<ref>{{Cite news|url=http://www.ekathimerini.com/225541/article/ekathimerini/news/opposition-accuses-govt-of-interfering-with-justice-over-novartis-scandal|title=Opposition accuses gov’t of interfering with justice over Novartis scandal|last=|first=|date=|work=ekathimerini.com|language=en|archive-url=|archive-date=|accessdate=2018-02-06|via=}}</ref> Σύμφωνα με την [[Η Καθημερινή|Καθημερινή]], πηγές της [[Νέα Δημοκρατία|Νέας Δημοκρατίας]] αναφέρουν ότι η υπόθεση βασίζεται σε 3 ανώνυμους μάρτυρες, πως καμιά κατηγορία δεν βασίζεται σε μαρτυρία, αλλά σε τι “άκουσαν”, “τους είπαν”, “υποθέτουν”, “εικάζουν” οι 3 μάρτυρες κατηγορίας, και στον τρόπο διαχείρισης της υπόθεσης από την βουλη και τον [[Αλέξης Τσίπρας|πρωθυπουργό]].<ref>{{Cite news|url=http://www.kathimerini.gr/947282/article/epikairothta/politikh/e3i-erwthmata-gia-thn-ypo8esh-novartis-8etei-h-nd|title=Eξι ερωτήματα για την υπόθεση Novartis θέτει η ΝΔ {{!}} Kathimerini|language=el|accessdate=2018-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20180206212641/http://www.kathimerini.gr/947282/article/epikairothta/politikh/e3i-erwthmata-gia-thn-ypo8esh-novartis-8etei-h-nd|archive-date=2018-02-06|url-status=live}}</ref> O πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας ζήτησε να διαλευκανθεί άμεσα η υπόθεση χωρίς κουκούλες και να παρουσιαστούν οι ανώνυμοι μάρτυρες στην Βουλή.<ref>{{Cite news|url=http://www.kathimerini.gr/947533/article/epikairothta/politikh/mhtsotakhs-oxi-sth-sykofantia-apo-koykoyloforoys|title=Μητσο­τάκης: «Οχι στη συκοφαντία από κουκουλοφόρους», Αριστοτελίας Πελώνη {{!}} Kathimerini|language=el|accessdate=2018-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208100718/http://www.kathimerini.gr/947533/article/epikairothta/politikh/mhtsotakhs-oxi-sth-sykofantia-apo-koykoyloforoys|archive-date=2018-02-08|url-status=live}}</ref>
 
Ο Ε. Βενιζέλος αναφέρθηκε σε βάρβαρη προσβολή των θεσμών του κράτους δικαίου από την κυβέρνηση και τους δικαστικούς λειτουργούς, «προκειμένου να διαμορφωθεί ένα σκηνικό φτηνού πολιτικού αντιπερισπασμού», ο Α. Γεωργιάδης μίλησε για σκευωρία χαρακτηρίζοντας «τρίχες» τις αποκαλύψεις της δικογραφίας και ο Α. Λυκουρέντζος δήλωσε ότι στη θητεία του δεν υπέγραψε «καμία απόφαση σχετικά με την τιμολόγηση των φαρμάκων για οποιαδήποτε εταιρεία και φυσικά ούτε και για την Novartis».<ref name=":52" />
Ο Αντώνης Σαμαράς αρνήθηκε τις κατηγορίες και μίλησε για σκευωρία.<ref>{{Cite news|url=http://www.kathimerini.gr/947269/article/epikairothta/politikh/mhnyei-tsipra---papaggelopoylo-o-samaras-gia-th-novartis|title=Μηνύει Τσίπρα - Παπαγγελόπουλο ο Σαμαράς για τη Novartis|last=|first=|date=|work=Η Καθημερινή|language=el|archive-url=https://web.archive.org/web/20180206194118/http://www.kathimerini.gr/947269/article/epikairothta/politikh/mhnyei-tsipra---papaggelopoylo-o-samaras-gia-th-novartis|archive-date=2018-02-06|accessdate=2018-02-06|via=|url-status=live}}</ref> O Παναγιώτης Πικραμμένος αρνήθηκε τις κατηγορίες.<ref>{{Cite news|url=https://www.thetimes.co.uk/article/greek-ex-prime-ministers-deny-involvement-in-alleged-bribery-scandal-2mpb60fk7|title=Greek ex-prime ministers deny involvement in alleged bribery scandal|last=Carassava|first=Anthee|date=2018-02-06|work=|newspaper=The Times|language=en|issn=0140-0460|archive-url=|archive-date=|accessdate=2018-02-06|via=}}</ref> Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος ανέφερε πως «πρόκειται για απόλυτη γελοιότητα και ανυπόστατες φήμες».<ref>{{Cite news|url=http://www.kathimerini.gr/947290/article/epikairothta/politikh/avramopoylos-gia-novartis-telika-prokeitai-gia-apolyth-geloiothta|title=Αβραμόπουλος για Novartis: Τελικά πρόκειται για απόλυτη γελοιότητα|last=|first=|date=|work=Η Καθημερινή|language=el|archive-url=https://web.archive.org/web/20180206234110/http://www.kathimerini.gr/947290/article/epikairothta/politikh/avramopoylos-gia-novartis-telika-prokeitai-gia-apolyth-geloiothta|archive-date=2018-02-06|accessdate=2018-02-06|via=|url-status=live}}</ref> Ο Ευάγγελος Βενιζέλος έκανε λόγο για «οχετό συκοφαντιών» και «πλήρη γελοιοποίηση των θεσμών».<ref>{{Cite news|url=http://www.kathimerini.gr/947265/article/epikairothta/politikh/venizelos-gia-novartis-oxetos-sykofantiwn---ayth-th-fora-ta-pampers-einai-vregmena|title=Βενιζέλος για Novartis: Οχετός συκοφαντιών - Αυτή τη φορά τα «πάμπερς» είναι... βρεγμένα|last=|first=|date=2018-02-06|work=Η Καθημερινή|language=el|archive-url=https://web.archive.org/web/20180207141231/http://www.kathimerini.gr/947265/article/epikairothta/politikh/venizelos-gia-novartis-oxetos-sykofantiwn---ayth-th-fora-ta-pampers-einai-vregmena|archive-date=2018-02-07|accessdate=2018-02-06|via=|url-status=live}}</ref> Ο Ανδρέας Λοβέρδος ανέφερε πως θα καταθέσει μηνύσεις και αγωγές «κατά των φυσικών και ηθικών αυτουργών της ελεεινής σκευωρίας».<ref>{{Cite news|url=http://www.kathimerini.gr/947277/article/epikairothta/politikh/loverdos-kata8etw-mhnyseis-kai-agwges-kata-twn-fysikwn-kai-h8ikwn-aytoyrgwn-ths-eleeinhs-skeywrias|title=Λοβέρδος: Καταθέτω μηνύσεις και αγωγές κατά των φυσικών και ηθικών αυτουργών της ελεεινής σκευωρίας|last=|first=|date=|work=Η Καθημερινή|language=el|archive-url=https://web.archive.org/web/20180206215005/http://www.kathimerini.gr/947277/article/epikairothta/politikh/loverdos-kata8etw-mhnyseis-kai-agwges-kata-twn-fysikwn-kai-h8ikwn-aytoyrgwn-ths-eleeinhs-skeywrias|archive-date=2018-02-06|accessdate=2018-02-06|via=|url-status=live}}</ref>
 
Παράλληλα, μέχρι τις αρχές του 2018 οι Αντώνης Σαμαράς, Δημήτρης Αβραμόπουλος, Ευάγγελος Βενιζέλος και Άδωνις Γεωργιάδης κατέθεσαν μηνύσεις έναντι των προστατευόμενων μαρτύρων για ψευδορκία, συκοφαντική δυσφήμιση και ψευδή καταμήνυση.<ref>{{Cite web|url=http://newpost.gr/politiki/655568/mhnysh-gia-thn-ypothesh-novartis-katethese-o-ey-benizelos|title=Μήνυση για την υπόθεση Novartis κατέθεσε ο Ευ. Βενιζέλος|website=Newpost.gr|accessdate=2019-11-22}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://newpost.gr/politiki/655628/mhnysh-kai-apo-ton-adwni-gewrgiadh-gia-thn-ypothesh-novartis|title=Μήνυση και από τον Άδωνι Γεωργιάδη για την υπόθεση Novartis|website=Newpost.gr|accessdate=2019-11-22}}</ref> Ο Α. Σαμαράς κατέθεσε επίσης μήνυση και εναντίον του τότε πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του τότε αναπληρωτή υπουργού Δικαιοσύνης Δημήτρη Παπαγγελόπουλου τους οποίους κατηγόρησε ως υπεύθυνους για το στήσιμο μιας «άθλιας σκευωρίας».<ref>{{Cite web|url=https://www.protagon.gr/epikairotita/minysi-samara-se-tsipra-den-tha-epivalei-kathestws-madouro-stin-ellada-vinteo-44341567258|title=Μήνυση Σαμαρά σε Τσίπρα: «Δεν θα επιβάλει καθεστώς Μαδούρο στην Ελλάδα» [βίντεο]|website=Protagon.gr|language=el|accessdate=2019-11-24}}</ref>
Στις 7 Φεβρουαρίου ο Δημήτρης Αβραμόπουλος χαρακτήρισε "αλητήριους" και "συκοφάντες" τους μάρτυρες της υπόθεσης και έκανε λόγο για μεγάλη σκευωρία,<ref>{{Cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-42981572|title=EU boss slams 'sick' Greek bribery probe|date=2018-02-07|newspaper=BBC News|language=en-GB|accessdate=2018-02-07}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.protothema.gr/politics/article/758843/avramopoulos-gia-novartis-sukofades-kai-nosira-muala-mou-estisan-skeuoria/|title=Αβραμόπουλος για Novartis: Συκοφάντες και νοσηρά μυαλά μου έστησαν σκευωρία|language=el|accessdate=2018-02-07}}</ref> ενώ ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας [[Κυριάκος Μητσοτάκης]] μίλησε για "κουκουλοφόρους" μάρτυρες και ανακοίνωσε ότι θα συνεργαστεί άμεσα στην έρευνα της βουλής.<ref>{{Cite news|url=https://www.efsyn.gr/arthro/koykoyloforoys-vlepei-sto-skandalo-tis-novartis-o-mitsotakis|title=«Κουκουλοφόρους» βλέπει στο σκάνδαλο της Novartis ο Μητσοτάκης|date=2018-02-07|newspaper=Η Εφημερίδα των Συντακτών|language=el|accessdate=2018-02-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20180207204950/http://www.efsyn.gr/arthro/koykoyloforoys-vlepei-sto-skandalo-tis-novartis-o-mitsotakis|archive-date=2018-02-07|url-status=live}}</ref>
 
== Μετέπειτα εξελίξεις το 2018 ==
Γραμμή 193 ⟶ 122 :
 
Η πρόταση εγκρίθηκε στις αρχές Οκτωβρίου και ακολούθως συστάθηκε επιτροπή προκαταρκτικής εξέτασης, έπειτα από μυστική ψηφοφορία με 173 ψήφους υπέρ, 83 κατά, 4 άκυρα ψηφοδέλτια και 1 λευκό.<ref>{{Cite web|url=https://www.real.gr/politiki/arthro/proanakritiki_gia_papaggelopoulo_me_173_psifous_diarroes_gia_nea_dimokratia_kai_kinima_allagis-578085/|title=Προανακριτική για Παπαγγελόπουλο με 173 ψήφους - Διαρροές για Νέα Δημοκρατία και Κίνημα Αλλαγής|last=Real.gr|website=Real.gr|accessdate=2019-11-25}}</ref>
 
=== Κατάθεση Κ. Φρουζή ===
Τον Νοέμβριο του 2019 ο πρώην αντιπρόεδρος της Novartis Κωνσταντίνος Φρουζής υπήρξε ο πρώτος που κλήθηκε να καταθέσει ενώπιον της προανακριτικής επιτροπής της Βουλής , η οποία είχε συσταθεί έναν μήνα πριν. Αυτή ήταν και η πρώτη κατάθεσή του, παρόλο που του είχε ασκηθεί ποινική δίωξη από το 2018. Στην κατάθεση του, ο Κ. Φρουζής δήλωσε ότι αφότου του ασκήθηκε δίωξη προσεκλήθη σε άτυπη συνάντηση με τους τρεις εισαγγελείς Διαφθοράς, στην οποία η επικεφαλής Εισαγγελέας Ε. Τουλουπάκη του είπε πως έχει συντριπτικά στοιχεία εναντίον του ίδιου και των δέκα πολιτικών προσώπων και του ζήτησε να καταθέσει κατά των δέκα πολιτικών και να ενταχθεί σε πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων.<ref>{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2019/11/12/society/ypothesi-novartis-i-katathesi-tou-frouzi-stin-proanakritiki/|title=Υπόθεση Novartis : Η κατάθεση Φρουζή στην Προανακριτική|last=Team|first=ΤοΒΗΜΑ|ημερομηνία=2019-11-12|website=Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online|language=el|accessdate=2019-11-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191113144827/https://www.tovima.gr/2019/11/12/society/ypothesi-novartis-i-katathesi-tou-frouzi-stin-proanakritiki/|archivedate=2019-11-13|url-status=live}}</ref>
 
=== Κατάθεση Μ. Μαραγγέλη ===
Στα τέλη Νοεμβρίου 2011, η πρώην γραμματέας του Κωνσταντίνου Φρουζή, Μαρία Μαραγγέλη, κατέθεσε ενώπιον της προανακριτικής επιτροπής ότι δεν είχαν υποπέσει στην αντίληψη της δωροδοκίες των Δημήτρη Αβραμόπουλου, Ανδρέα Λοβέρδου, Άδωνι Γεωργιάδη και Ανδρέα Λυκουρέντζου, ούτε είχε προσέξει να φεύγει ο Κ. Φρουζής από την Novartis με βαλίτσα με χρήματα για τον Α. Σαμαρά, αλλά δήλωσε ότι ο Φρουζής συνάντησε τουλάχιστον μια φορά τους Α. Λοβέρδο, Α. Σαμαρά και Γ. Στουρνάρα. Επίσης, αρνήθηκε ότι έχει εξεταστεί για την υπόθεση εκτός Ελλάδας καθώς και ότι είναι μία εκ των τριών προστατευόμενων μαρτύρων, όπως περιγράφηκε σε δημοσιεύματα και όπως [[Υπόθεση Novartis στην Ελλάδα#Καταθέσεις εναντίον του μάρτυρα «Ιωάννη Αναστασίου» (Νίκου Μανιαδάκη)|είχε υποστηρίξει ο Ν. Μανιαδάκης]].<ref>{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2019/11/26/politics/proanakritiki-diapseydei-i-grammateas-tou-frouzi-oti-einai-prostateyomeni-martyras/|title=Προανακριτική : Διαψεύδει η γραμματέας του Φρουζή ότι είναι προστατευόμενη μάρτυρας|last=Λάμπρος|first=Σταυρόπουλος|ημερομηνία=2019-11-26|website=Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online|language=el|accessdate=2020-02-25}}</ref>
 
=== Κατάθεση Φ. Δεστεμπασίδη ===
Τις ίδιες μέρες κλήθηκε να καταθέσει στην επιτροπή και ο Φιλίστωρ Δεστεμπασίδης, πρώην υπεύθυνος επικοινωνίας της Novartis, ο οποίος αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις των μελών της επιτροπής, οι οποίες θεώρησε ότι δεν έχουν σχέση με την υπόθεση. Στην κατάθεση του αρνήθηκε επίσης ότι είναι ένας από τους προστατευόμενους μάρτυρες, όπως είχε δηλώσει ο Ν. Μανιαδάκης.<ref>{{Cite web|url=https://www.in.gr/2019/11/27/politics/vouli/amilitos-o-filitror-destempasidis-gia-tin-ypothesi-tis-novartis/|title=«Αμίλητος» ο Φιλίστρωρ Δεστεμπασίδης για την υπόθεση της Novartis|last=in.gr|ημερομηνία=2019-11-27|website=in.gr|language=el|accessdate=2020-02-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200224133308/https://www.in.gr/2019/11/27/politics/vouli/amilitos-o-filitror-destempasidis-gia-tin-ypothesi-tis-novartis/|archivedate=2020-02-24|url-status=live}}</ref>
 
=== Κατάθεση Ν. Μανιαδάκη ===
Ο Νίκος Μανιαδάκης, πρώην προστατευόμενος μάρτυρας στην Ελλάδα, κατέθεσε στην επιτροπή της Βουλής στις αρχές Δεκεμβρίου του 2019. Στην κατάθεση του επέμεινε ότι οι άλλοι δύο προστατευόμενοι μάρτυρες με τα ψευδώνυμα «Κελέση» και «Σαράφης» είναι χωρίς αμφιβολία οι Φιλίστωρ Δεστεμπασίδης και Μαρία Μαραγγέλη.<ref>{{Cite web|url=https://www.capital.gr/epikairotita/3397762/upothesi-novartis-o-maniadakis-katonomase-tous-martures-me-tin-koukoula|title=Υπόθεση Novartis: Ο Μανιαδάκης κατονόμασε τους μάρτυρες με την 'κουκούλα'|last=Capital.gr|website=Capital.gr|language=el|accessdate=2020-02-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200225212937/https://www.capital.gr/epikairotita/3397762/upothesi-novartis-o-maniadakis-katonomase-tous-martures-me-tin-koukoula|archivedate=2020-02-25|url-status=live}}</ref> Δήλωσε επίσης ότι το 2015 ένας Έλληνας δικηγόρος του πρότεινε να καταθέσει με άλλους 2 μάρτυρες στις αρχές των ΗΠΑ για παράνομες πρακτικές της Novartis και όταν εκείνος αρνήθηκε υπήρξαν ανώνυμες καταγγελίες σε βάρος του στην εισαγγελία διαφθοράς, αλλά αρνήθηκε ότι δέχθηκε πιέσεις από τον Δ. Παπαγγελόπουλο, χωρίς να γνωρίζει εάν ασκήθηκαν σε άλλους. Ο Μανιαδάκης δήλωσε ακόμη ότι ο αντεισαγγελέας Διαφθοράς Χ. Ντζούρας κανόνισε συνάντηση του Μανιαδάκη με πράκτορες του FBI και του είπε ότι μπορεί με τον τρόπο αυτό να λάβει χρήματα, καθώς και ότι ο δικηγόρος Παύλος Σαράκης μετέφερε τρεις μάρτυρες από την Ελλάδα στις Η.Π.Α., από τους οποίους οι δυο είναι προστατευόμενοι μάρτυρες στην Ελλάδα.<ref name=":10">{{Cite web|url=https://www.cnn.gr/news/politiki/story/199511/novartis-synexizetai-gia-deyteri-mera-i-katathesi-maniadaki-stin-proanakritiki|title=Novartis: Συνεχίστηκε για δεύτερη μέρα η κατάθεση Μανιαδάκη στην Προανακριτική|last=Παναγιωτίδου|first=Όλγα|ημερομηνία=2019-12-04|website=CNN.gr|language=el|accessdate=2020-02-25}}</ref>
 
Για την επικεφαλής της εισαγγελίας Διαφθοράς, Ε. Τουλουπάκη, ο Ν. Μανιαδάκης κατέθεσε ότι, αφότου η δικογραφία της υπόθεσης έφθασε στη Βουλή το 2018, η Τουλουπάκη είπε στους μάρτυρες να μη φοβούνται τους πολιτικούς καθώς δεν θα επανεκλεγούν και το κυβερνών κόμμα (ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α) θα κερδίσει τις εκλογές. Ο Μανιαδάκης δήλωσε ακόμα ότι ποτέ δεν είχε πει στην Ε. Τουλουπάκη ότι ο Γ. Στουρνάρας τον είχε εκβιάσει ή απειλήσει, όπως εκείνη ανέφερε σε υπόμνημα της προς τον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ε. Ζαχαρή. Υποστήριξε επίσης ότι δεχόταν αφόρητες πιέσεις από τους Εισαγγελείς Διαφθοράς για να δώσει στοιχεία εναντίον πολιτικών και συγκεκριμένα για τους Γεωργιάδη, Σαμαρά, Στουρνάρα, Λοβέρδο και Βενιζέλο.<ref name=":10" /><ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.gr/news/politiki/story/199407/maniadakis-oi-eisaggeleis-diafthoras-me-piezan-gia-na-doso-stoixeia-enantion-politikon|title=Μανιαδάκης: Οι Εισαγγελείς Διαφθοράς με πίεζαν για να δώσω στοιχεία εναντίον πολιτικών|last=Παναγιωτίδου|first=Όλγα|ημερομηνία=2019-12-03|website=CNN.gr|language=el|accessdate=2020-02-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2019/12/03/society/ypothesi-novartis-maniadakis-den-paradextika-pragmata-pou-den-eginan/|title=Υπόθεση Novartis - Μανιαδάκης: Δεν παραδέχτηκα πράγματα που δεν έγιναν|last=Team|first=ΤοΒΗΜΑ|ημερομηνία=2019-12-03|website=Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online|language=el|accessdate=2020-02-25}}</ref>
 
=== Κατάθεση Ι. Αγγελή ===
Ο Ιωάννης Αγγελής, αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου και πρώην εποπτεύων της εισαγγελέως διαφθοράς Ε. Τουλουπάκη, δήλωσε ενώπιον της επιτροπής ότι όταν επεσήμανε στην Τουλουπάκη ότι δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για την άσκηση ποινικής δίωξης εναντίον του Α. Σαμαρά, του Α. Λοβέρδου ή του Μ.Σαλμά, εκείνη απάντησε ότι για την ίδια τα στοιχεία είναι αρκετά, οπότε ο Αγγελής την προειδοποίησε ότι θα προσφύγει σε βάρος της για κατάχρηση εξουσίας. Σχετικά με βίντεο που φερόταν να υποδείκνυε ότι ο Π. Πικραμμένος είχε χρηματιστεί, ο Ι. Αγγελής υποστήριξε ότι ενώ αρχικά η Ε. Τουλουπάκη επιβεβαίωσε την ύπαρξη του, την επόμενη μέρα δήλωσε ότι το βίντεο αφορά τελικά άλλο πρόσωπο. Υποστήριξε επίσης ότι εφόσον η Ε. Τουλουπάκη γνώριζε ότι ο Ν. Μανιαδάκης ήταν ύποπτος, ήταν παράνομη η είσοδος του σε καθεστώς προστατευόμενου μάρτυρα και θα έπρεπε να κληθεί ως ύποπτος, ενώ για τον Δ. Παπαγγελόπουλο ο Αγγελής απέφυγε να τον κατονομάσει ξεκάθαρα ως τον «Ρασπούτιν».<ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/politiki/novartis-boles-aggeli-kata-toyloypaki|title=Novartis: Ο Αγγελής «καίει» Παπαγγελόπουλο - «Ανησυχεί γιατί ξέρει τι έχει κάνει» {{!}} ΠΟΛΙΤΙΚΗ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2019-12-11|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2020-02-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200225212936/https://www.iefimerida.gr/politiki/novartis-boles-aggeli-kata-toyloypaki|archivedate=2020-02-25|url-status=live}}</ref><ref name=":11">{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/ellada/ypothesi-novartis-keraynoi-aggeli-gia-toyloypaki|title=Υπόθεση Novartis: Κεραυνοί Αγγελή για Τουλουπάκη -Τι είπε για Τσίπρα {{!}} ΕΛΛΑΔΑ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2019-12-10|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2020-02-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200225212935/https://www.iefimerida.gr/ellada/ypothesi-novartis-keraynoi-aggeli-gia-toyloypaki|archivedate=2020-02-25|url-status=live}}</ref>
 
Ο Ι. Αγγελής κατέθεσε επίσης ενώπιον της προανακριτικής επιτροπής ένα έγγραφο το οποίο, αν και διέθετε η Ε. Τουλουπάκη, δεν συμπεριλήφθηκε στην δικογραφία που εστάλη στην Βουλή το 2018, και σύμφωνα με το οποίο το FBI είχε ενημερώσει την εισαγγελία Διαφθοράς τουλάχιστον από τον Αύγουστο του 2017 πως δεν έχει στοιχεία για χρηματισμό ή εμπλοκή πολιτικών προσώπων στην υπόθεση Novartis, αλλά μόνο για χρηματισμούς γιατρών.<ref>{{Cite web|url=https://www.tanea.gr/2019/12/12/politics/parliament/ypothesi-novartis-eggrafo-tou-fbi-gia-mi-emploki-politikon-katethese-o-aggelis/|title=Υπόθεση Novartis: Έγγραφο του FBI για μη εμπλοκή πολιτικών κατέθεσε ο Αγγελής|ημερομηνία=2019-12-12|website=ΤΑ ΝΕΑ|language=el|accessdate=2020-02-25}}</ref> Ο Αγγελής δήλωσε επίσης ότι η Τουλουπάκη απέκρυπτε όσα έγγραφα λάμβανε, γεγονός το οποίο ο ίδιος συνειδητοποίησε όταν ο, υπεύθυνος για τις μεταφράσεις, Χ. Ντζούρας του έδωσε περισσότερες μεταφράσεις απ' όσα ήταν τα συνολικά έγγραφα.<ref name=":11" /> Ο Αγγελής δήλωσε ακόμη ότι σε διάλογο που είχε με τον υπεύθυνο του FBI στην Αθήνα Αριστείδη Παπαδάκο, ο τελευταίος του μετέφερε ότι είναι σε θέση να γνωρίζει ότι δεν υπάρχει ευθύνη πολιτικών στην υπόθεση και ότι ο Αμερικανός πρέσβης είχε ενημερώσει σχετικά τους πρώην υπουργούς Κοντονή και Καλογήρου.<ref name=":11" />
 
=== Κατάθεση Ε. Βουλκίδη ===
Στις αρχές του 2020, κλήθηκε να καταθέσει στην επιτροπή ο Εμμανουήλ Βουλκίδης, ιδιοκτήτης διαφημιστικής εταιρείας, ο οποίος [[Υπόθεση Novartis στην Ελλάδα#Αρχειοθέτηση της δικογραφίας για Πικραμμένο, Βενιζέλο, Λυκουρέντζο, Κουτρουμάνη και άρση ασυλίας Λοβέρδου|είχε κατηγορηθεί για νομιμοποίηση παράνομων εσόδων της Novartis]]. Ο Ε. Βουλκίδης κατέθεσε ότι ο Φ. Δεστεμπασίδης ήταν υπεύθυνος για τη διανομή της διαφήμισης της Novartis και το 2009 είπε στον Βουλκίδη ότι θα του παρέχει διαφημίσεις από την εταιρεία έναντι προμήθειας από τα έσοδα, την οποία ο Βουλκίδης θα επιστρέφει στον ίδιο το Δεστεμπασίδη. Ο Ε. Βουλκίδης υποστήριξε ότι έδωσε ως προμήθεια 400.000€ στον Φ. Δεστεμπασίδη μέσα σε πέντε χρόνια και αρνήθηκε ότι έχει δώσει χρήματα σε οποιονδήποτε άλλο.<ref>{{Cite web|url=https://www.in.gr/2020/01/09/greece/ypothesi-novartis-poion-kaiei-stin-katathesi-tou-o-emmanouil-voulkidis/|title=Υπόθεση Novartis: Ποιον «καίει» στην κατάθεση του ο Εμμανουήλ Βουλκίδης|last=in.gr|ημερομηνία=2020-01-09|website=in.gr|language=el|accessdate=2020-02-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200226124442/https://www.in.gr/2020/01/09/greece/ypothesi-novartis-poion-kaiei-stin-katathesi-tou-o-emmanouil-voulkidis/|archivedate=2020-02-26|url-status=live}}</ref>
 
=== Κατάθεση Ε. Ράικου ===
Η Ελένη Ράικου, εισαγγελέας Διαφθοράς [[Υπόθεση Novartis στην Ελλάδα#Πρώτες έρευνες στην Ελλάδα το διάστημα 2016-2017, παραίτηση Ράικου και νέα Εισαγγελέας Τουλουπάκη|μέχρι τον Μάρτιο του 2017]], σχετικά με τις συνθήκες της παραίτησης της από την εισαγγελία κατέθεσε στην επιτροπή ότι τον Φεβρουάριο του 2017 την προσέγγισε η δημοσιογράφος Γ. Παπαδάκου και τη ρώτησε αν έχει στοιχεία εναντίον πολιτικών για την υπόθεση, στο οποίο η Ε. Ράικου απάντησε αρνητικά. Τις επόμενες μέρες, σύμφωνα με την Ε. Ράικου, την ρώτησε τηλεφωνικά ο Δ. Παπαγγελόπουλος αν έχει στοιχεία εναντίον πολιτικών και εκείνη και πάλι το αρνήθηκε. Στις αρχές του επόμενου μήνα η Γ. Παπαδάκου ρώτησε και πάλι αν υπάρχουν στοιχεία εναντίον πολιτικών και όταν η Ράικου απάντησε εκ νέου αρνητικά η Παπαδάκου υποστήριξε ότι γνωρίζει πως υπάρχουν στοιχεία τα οποία θα παρέχει στη Ράικου, αλλά τελικά δεν το έκανε ποτέ. Σύμφωνα με την κατάθεση της Ε. Ράικου, ο Δ. Παπαγγελόπουλος απαιτούσε τη δίωξη συγκεκριμένων πολιτικών προσώπων με κατασκευή πλαστών στοιχείων και λίγες μέρες αργότερα εκείνη την περίοδο της τηλεφώνησε εκ νέου ζητώντας της να στείλει τη δικογραφία στη Βουλή. Όταν εκείνη αρνήθηκε επειδή δεν είχε στοιχεία ο Δ. Παπαγγελόπουλος την απείλησε, σύμφωνα με την κατάθεση της στην επιτροπή, και εκείνη εν τέλει υπέβαλλε την παραίτησή της το Μάρτιο του 2017 καθώς αισθάνθηκε εκβιαζόμενη και θεσμικά απροστάτευτη και θεώρησε ότι υπάρχει «συμβόλαιο θανάτου» και «σχέδιο εκτέλεσής» της σε τελική φάση. Η Ράικου δήλωσε ακόμα στην επιτροπή ότι η στάση του Δ. Παπαγγελόπουλου προκάλεσε ζημιά εκατομμυρίων ευρώ στο Δημόσιο καθώς έστρεψε την υπόθεση προς τα πολιτικά πρόσωπα και όχι εκεί που οδηγούσαν τα στοιχεία, ενώ τον κατήγγειλε για παρεμβάσεις και σε άλλες υποθέσεις.<ref>{{Cite web|url=https://www.lifo.gr/now/greece/266258/proanakritiki-novartis-omo-ekviasmo-apo-ton-papaggelopoylo-katiggeile-i-eleni-raikoy|title=Υπόθεση Novartis: Ωμό εκβιασμό από τον Παπαγγελόπουλο κατήγγειλε η Ελένη Ράικου|website=LiFO|language=el|accessdate=2020-02-26}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.tanea.gr/2020/01/15/politics/nees-vomves-raikou-stin-proanakritiki-gia-novartis-i-ereyna-metatrapike-se-skeyoria-me-pseydomartyres/|title=Νέες βόμβες Ράικου στην Προανακριτική για Novartis: Η έρευνα μετατράπηκε σε σκευωρία με ψευδομάρτυρες|ημερομηνία=2020-01-15|website=ΤΑ ΝΕΑ|language=el|accessdate=2020-02-26}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.lifo.gr/now/greece/266363/ypothesi-novartis-i-raikoy-epimenei-oti-o-papaggelopoylos-pieze-gia-politika-prosopa|title=Υπόθεση Novartis - Ράικου: Ο Παπαγγελόπουλος πίεζε για κατασκευή στοιχείων και πολιτικά πρόσωπα|website=LiFO|language=el|accessdate=2020-02-26}}</ref> Μετά την κατάθεση της Ε. Ράικου στην επιτροπή, ο Δ. Παπαγγελόπουλος αρνήθηκε τις κατηγορίες και σχολίασε ότι είναι «αυτοπαγιδευμένη στο βούρκο των ευθυνών και των ψεμάτων της» και ότι «προσπαθεί με νέα βρωμερά ψέματα να σωθεί».<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.gr/news/politiki/story/204035/papaggelopoylos-aytopagideymeni-sto-voyrko-ton-eythynon-kai-ton-psematon-tis-i-k-raikoy|title=Παπαγγελόπουλος: Αυτοπαγιδευμένη στο βούρκο των ευθυνών και των ψεμάτων της η κ. Ράικου|last=Newsroom|ημερομηνία=2020-01-14|website=CNN.gr|language=el|accessdate=2020-02-26}}</ref>
 
Η Ε. Ράικου, σε επόμενες καταθέσεις της στην προανακριτική επιτροπή στα τέλη Ιανουαρίου 2020, υποστήριξε ότι όταν ξεκίνησε τη δρομολόγηση διαδικασιών αποζημίωσης του ελληνικού Δημοσίου από τη Novartis όπως είχε συμβεί και σε άλλες χώρες, μετά από έρευνα σε ελληνικές και ξένες τράπεζες εμβασμάτων από ένα λογαριασμό της εταιρείας, τότε ξεκίνησε να της ασκείται πίεση από τον Δ. Παπαγγελόπουλο και τη δημοσιογράφο για να ερευνήσει πολιτικά πρόσωπα.<ref>{{Cite web|url=https://www.kathimerini.gr/1060899/article/epikairothta/ellada/8elame-h-novartis-na-apozhmiwsei-to-dhmosio|title=«Θέλαμε η Novartis να αποζημιώσει το Δημόσιο», του Τάσου Τέλλογλου {{!}} Kathimerini|website=www.kathimerini.gr|accessdate=2020-02-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200226124443/https://www.kathimerini.gr/1060899/article/epikairothta/ellada/8elame-h-novartis-na-apozhmiwsei-to-dhmosio|archivedate=2020-02-26|url-status=live}}</ref> Η Ε. Ράικου κατέθεσε επίσης ότι ο Δ. Παπαγγελόπουλος επεδίωκε την κατάλυση της Δημοκρατίας και του κράτους Δικαίου και ότι παρενέβαινε στο έργο και άλλων δικαστικών λειτουργών, όπως στου οικονομικού εισαγγελέα Παναγιώτη Αθανασίου, τον οποίο και η επιτροπή κάλεσε έπειτα για κατάθεση.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.gr/news/politiki/story/204897/sfyrokopima-raikoy-se-papaggelopoylo|title=Σφυροκόπημα Ράικου σε Παπαγγελόπουλο: «Ήθελε να καταλύσει τη δημοκρατία»|last=Παναγιωτίδου|first=Όλγα|ημερομηνία=2020-01-22|website=CNN.gr|language=el|accessdate=2020-02-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200226124444/https://www.cnn.gr/news/politiki/story/204897/sfyrokopima-raikoy-se-papaggelopoylo|archivedate=2020-02-26|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/politiki/novartis-raikoy-den-ypekypsa-se-parembaseis-papaggellopoyloy|title=Υπόθεση Novartis-Ράικου: Αρνήθηκα να υποκύψω στις παρεμβάσεις Παπαγγελλόπουλου και στοχοποιήθηκα {{!}} ΠΟΛΙΤΙΚΗ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2020-01-23|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2020-02-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200226125944/https://www.iefimerida.gr/politiki/novartis-raikoy-den-ypekypsa-se-parembaseis-papaggellopoyloy|archivedate=2020-02-26|url-status=live}}</ref>
 
=== Κατάθεση Π. Αθανασίου ===
Ο πρώην οικονομικός εισαγγελέας Παναγιώτης Αθανασίου κατέθεσε ενώπιον της προανακριτικής επιτροπής της Βουλής στα τέλη Ιανουαρίου 2020 ότι ο Δ. Παπαγγελόπουλος παρενέβαινε σε υποθέσεις οικονομικού ενδιαφέροντος, ασκούσε πιέσεις προς τον ίδιο αναφορικά με τις υποθέσεις που χειριζόταν και τον προέτρεπε να κατασκευάσει στοιχεία. Ο Αθανασίου υποστήριξε επίσης ότι η εισαγγελέας Διαφθοράς Τουλουπάκη είχε στενές σχέσεις και συχνή επικοινωνία με τον Παπαγγελόπουλο. Ο ίδιος ο Παπαγγελόπουλος χαρακτήρισε τον Π. Αθανασίου «ψεύτη και βραδυφλεγή» και υποστήριξε ότι θα αποκαλύψει άμεσα τα ψέματα του, ενώ ο Αθανασίου επέμεινε ότι όσα κατέθεσε είναι απολύτως αληθή και ότι «ο κ. Παπαγγελόπουλος το γνωρίζει πάρα πολύ καλά».<ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/politiki/ypothesi-novartis-baries-kataggelies-kata-papaggelopoyloy-parapompi|title=Υπόθεση Novartis: Βαριές καταγγελίες και από τρίτο εισαγγελέα -Πιο κοντά στην παραπομπή ο Παπαγγελόπουλος {{!}} ΠΟΛΙΤΙΚΗ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2020-01-29|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2020-02-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200226125946/https://www.iefimerida.gr/politiki/ypothesi-novartis-baries-kataggelies-kata-papaggelopoyloy-parapompi|archivedate=2020-02-26|url-status=live}}</ref>
 
=== Κατάθεση Ν. Μανία ===
Ο Νίκος Μανίας, σύμβουλος για θέματα φαρμακευτικής πολιτικής και υπεύθυνος του μηχανογραφικού συστήματος για την τιμολόγηση των φαρμάκων, κατέθεσε στην επιτροπή ότι στις αρχές Απριλίου 2019 η πρώην Γενική Επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης, Μαρία Παπασπύρου, τον πληροφόρησε ότι υπήρχε μία μαρτυρία σε βάρος του που τον ενέπλεκε σε παρανομίες με τον Α. Λοβέρδο και του πρότεινε να γίνει μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος. Ο Μανίας συμφώνησε και την επόμενη μέρα πήγε στην Εισαγγελέα Διαφθοράς, Ε. Τουλουπάκη, η οποία τον ενημέρωσε ότι προκειμένου να καταστεί μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος θα πρέπει να καταγγείλει αξιόποινες πράξεις, για οποίες όμως ο ίδιος δήλωσε ότι δεν γνώριζε. Ο Μανίας υπέβαλλε στη συνέχεια μια αναγγελία αξιόποινων πράξεων, χωρίς να καταθέσει, και, αν και εξέφρασε το σεβασμό του για το έργο της Εισαγγελίας, υποστήριξε ότι αισθάνθηκε πίεση από την Ε. Τουλουπάκη να μιλήσει για τον Α. Λοβέρδο και τον Α. Γεωργιάδη, το οποίο ο ίδιος αρνήθηκε να κάνει δηλώνοντας ότι δεν γνωρίζει τους δύο πολιτικούς και ότι ο Λοβέρδος δεν μπορούσε να παρεμβαίνει στις τιμές των φαρμάκων. Υποστήριξε επίσης ότι δεν διάβασε την αναφορά που υπέγραψε καθώς δεν ενημερώθηκε από τους Εισαγγελείς ότι έχει το δικαίωμα να το κάνει.<ref>{{Cite web|url=https://www.ereportaz.gr/oli-i-katathesi-mania-stin-proanakritiki/|title=Όλη η κατάθεση Μανία στην Προανακριτική|ημερομηνία=2020-01-31|website=eReportaz|language=el|accessdate=2020-02-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200228125026/https://www.ereportaz.gr/oli-i-katathesi-mania-stin-proanakritiki/|archivedate=2020-02-28|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://newpost.gr/politiki/5e32960986e27d3e25e01694/proanakritiki-gia-novartis-manias-den-eiha-diavasei-tin-katathesi-poy-ypegrapsa-i-toyloypaki-me-piese-na-miliso-gia-loverdo-kai-georgiadi|title=Προανακριτική για Novartis - Μανίας: «Δεν είχα διαβάσει την κατάθεση που υπέγραψα - Η Τουλουπάκη με πίεσε να μιλήσω για Λοβέρδο και Γεωργιάδη»|website=Newpost.gr|accessdate=2020-02-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200228130539/http://newpost.gr/politiki/5e32960986e27d3e25e01694/proanakritiki-gia-novartis-manias-den-eiha-diavasei-tin-katathesi-poy-ypegrapsa-i-toyloypaki-me-piese-na-miliso-gia-loverdo-kai-georgiadi|archivedate=2020-02-28|url-status=live}}</ref>
 
Η Εισαγγελέας Διαφθοράς Ε. Τουλουπάκη, σε έγγραφη απάντηση της, χαρακτήρισε αναληθείς τους ισχυρισμούς του Ν. Μανία και υποστήριξε ότι κατά την αναγγελία αξιόποινων πράξεων ο Μανίας ανέφερε όσα ήθελε και δεν του υποβλήθηκαν ερωτήσεις, καθώς και ότι διάβασε και συμφώνησε με την έκθεση που συνέταξε η δικαστική γραμματέας. Η Τουλουπάκη ζήτησε ακόμη να διερευνηθεί εάν συντρέχουν ενδείξεις τέλεσης αξιόποινης πράξης από τον Ν.Μανία και συγκεκριμένα αυτή της ψευδούς καταμήνυσης.<ref>{{Cite web|url=http://newpost.gr/politiki/5e32e0aa295be6090fb817fe/toyloypaki-o-manias-ypegrapse-tis-katatheseis-poy-mas-edose-zita-ereyna-gia-pseydi-kataminysi|title=Τουλουπάκη: Ο Μανίας υπέγραψε τις καταθέσεις που μας έδωσε – Ζητά έρευνα για ψευδή καταμήνυση|website=Newpost.gr|accessdate=2020-02-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200228125029/http://newpost.gr/politiki/5e32e0aa295be6090fb817fe/toyloypaki-o-manias-ypegrapse-tis-katatheseis-poy-mas-edose-zita-ereyna-gia-pseydi-kataminysi|archivedate=2020-02-28|url-status=live}}</ref>
 
=== Κατάθεση Κ. Ράνου ===
Ο Κωνσταντίνος Ράνος, πρώην μέλος της επιτροπής τιμών για τα φάρμακα, κατέθεσε στην προανακριτική επιτροπή ότι το 2014 ο τότε υπουργός Υγείας Ά. Γεωργιάδης παρενέβη στην τιμολόγηση των φαρμάκων και ζήτησε αλλαγή απόφασης για 30 φάρμακα. Ο Ράνος υποστήριξε επίσης ότι η Ελλάδα ήταν πρώτη στην Ευρώπη και τρίτη στον κόσμο στην κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη έως το 2011 οπότε και ξεκίνησε να μειώνεται, μέχρι να εκλεγεί ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α και να αρχίσει εκ νέου αύξηση. Για τον Α. Λοβέρδο, ο Ράνος κατέθεσε ότι απέρριπτε σημειώματα, όπως έκαναν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, που του παρείχε σχετικά με την τιμολόγηση των φαρμάκων, αλλά επέμεινε ότι ο Λοβέρδος δεν ζημίωσε με τις ενέργειές του το ελληνικό δημόσιο.<ref>{{Cite web|url=https://www.newsit.gr/politikh/proanakritiki-gia-papaggelopoulo-na-katathesei-os-ypopti-i-touloupaki-zita-to-kinal/2968482/|title=Προανακριτική για Παπαγγελόπουλο: Να καταθέσει ως ύποπτη η Τουλουπάκη ζητά το ΚΙΝΑΛ|last=|first=|ημερομηνία=|website=www.newsit.gr|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200228125027/https://www.newsit.gr/politikh/proanakritiki-gia-papaggelopoulo-na-katathesei-os-ypopti-i-touloupaki-zita-to-kinal/2968482/|archivedate=2020-02-28|accessdate=2020-02-28|url-status=live}}</ref>
 
=== Κατάθεση Γ. Τσατάνη ===
Η Γεωργία Τσατάνη, πρώην εισαγγελέας Εφετών, κατέθεσε στην προανακριτική επιτροπή της Βουλής στις αρχές Φεβρουαρίου 2020. Η Γ. Τσατάνη, η οποία είχε χειριστεί μεταξύ άλλων και την υπόθεση Βγενόπουλου, κατήγγειλε παρεμβάσεις, πιέσεις και απειλές στο έργο της από τον πρώην Υπουργό του ΣΥ.ΡΙΖ.Α Δ. Παπαγγελόπουλο, καθώς και επικριτικά σε βάρος τη δημοσιεύματα από συγκεκριμένο δημοσιογράφο. Σχετικά με τη Novartis, η Τσατάνη υποστήριξε ότι δεν γνωρίζει αν έχει παρέμβει ο Δ. Παπαγγελόπουλος στη συγκεκριμένη υπόθεση.<ref>{{Cite web|url=http://newpost.gr/politiki/5e3bde71cb04b220383cba3d/proanakritiki-gia-novartis-tsatani-allaxe-o-nomos-gia-na-diohtho-osa-eipe-o-papaggelopoylos-gia-emena-itan-stin-prokiryxi-ton-pyrinon-tis-fotias|title=Προανακριτική για Novartis - Τσατάνη: «Άλλαξε ο νόμος για να διωχθώ - Όσα είπε ο Παπαγγελόπουλος για εμένα ήταν στην προκήρυξη των "Πυρήνων της Φωτιάς"»|website=Newpost.gr|accessdate=2020-02-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200228125028/http://newpost.gr/politiki/5e3bde71cb04b220383cba3d/proanakritiki-gia-novartis-tsatani-allaxe-o-nomos-gia-na-diohtho-osa-eipe-o-papaggelopoylos-gia-emena-itan-stin-prokiryxi-ton-pyrinon-tis-fotias|archivedate=2020-02-28|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2020/02/06/politics/proanakritiki-kata-papaggelopoulou-vaksevani-i-eisaggeleas-tsatsani/|title=Τσατάνη για Παπαγγελόπουλο: Με πίεζε εκβιαστικά να επιστρέψω την δικογραφία Βγενόπουλου|last=Λάμπρος|first=Σταυρόπουλος|ημερομηνία=2020-02-06|website=Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online|language=el|accessdate=2020-02-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200228125031/https://www.tovima.gr/2020/02/06/politics/proanakritiki-kata-papaggelopoulou-vaksevani-i-eisaggeleas-tsatsani/|archivedate=2020-02-28|url-status=live}}</ref>
 
=== Κατάθεση Ε. Κυβέλου ===
Η Ε. Κυβέλου, πρώην αντεισαγγελέας Εφετών, κατέθεσε στην επιτροπή ότι όταν διαφώνησε με την ανάθεση της Εισαγγελίας Διαφθοράς στην Ε. Τουλουπάκη ως μη επαρκή για τη θέση καθώς δεν είχε χειριστεί καμία σοβαρή περίπτωση διαφθοράς, τότε στράφηκαν σε βάρος της διάφορα δημοσιεύματα. Η Κυβέλου υποστήριξε επίσης ότι μόνο φιλικοί προς τον Δ. Παπαγγελόπουλο εισαγγελείς συμφωνούσαν με την τοποθέτηση της Τουλουπάκη στην Εισαγγελία Διαφθοράς ενώ οι περισσότεροι στο εισαγγελικό σώμα διαφωνούσαν, καθώς και ότι ο Παπαγγελόπουλος στοχοποίησε την πρώην εισαγγελέα Εφετών Γ. Τσατάνη.<ref name=":13">{{Cite web|url=https://www.thetoc.gr/politiki/article/novartis-astunomiki-tainia-thumizei-i-katathesi-twn-prostateuomenwn-marturwn/|title=Novartis: Αστυνομική ταινία θυμίζει η κατάθεση των μαρτύρων|ημερομηνία=2020-02-18|website=The TOC|language=el|accessdate=2020-03-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200303131607/https://www.thetoc.gr/politiki/article/novartis-astunomiki-tainia-thumizei-i-katathesi-twn-prostateuomenwn-marturwn/|archivedate=2020-03-03|url-status=live}}</ref>
 
=== Καταθέσεις προστατευόμενων μαρτύρων ===
Στα μέσα Φεβρουαρίου 2020 οι δύο προστατευμένοι μάρτυρες, με τα ψευδώνυμα «Μάξιμος Σαράφης» και «Αικατερίνη Κελέση», εξέφρασαν αντιρρήσεις για τη δια ζώσης εξέταση τους από την προανακριτική επιτροπή της Βουλής σε ειδικό χώρο της ΓΑΔΑ. Ο «Μάξιμος Σαράφης» ζήτησε να καταθέσει με ηλεκτρονικά μέσα και αλλοιωμένη φωνή, επικαλούμενος φόβο διαρροής της πραγματικής του ταυτότητας, αντίποινα και κίνδυνο της ζωής του και της οικογένειάς του. Η «Αικατερίνη Κελέση» αρνήθηκε να εξεταστεί συνολικά, ζητώντας να ανακληθεί η κλήση της ως μάρτυρας επικαλούμενη ευρωπαϊκή οδηγία περί υποχρέωσης της εμπιστευτικότητας.<ref>{{Cite web|url=https://www.lifo.gr/now/greece/270400/proanakritiki-novartis-sarafis-kai-kelesi-antidroyn-stin-dia-zosis-eksetasi-toys|title=Υπόθεση Novartis: «Σαράφης» και «Κελέση» αντιδρούν στη δια ζώσης εξέτασή τους|website=LiFO|language=el|accessdate=2020-03-03}}</ref>
 
Η προανακριτική επιτροπή αποφάσισε τελικά οι δύο προστατευμένοι μάρτυρες να εξεταστούν με αυτοπρόσωπη παρουσία τους και χωρίς καλυμμένα χαρακτηριστικά σε ειδικό χώρο της ΓΑΔΑ. Η απόφαση αυτή λήφθηκε κατά πλειοψηφία με σύμφωνη γνώμη όλων των κομμάτων, πλην του ΣΥ.ΡΙΖ.Α που ζήτησε οι μάρτυρες να εξεταστούν με καλυμμένα χαρακτηριστικά. Το ΚΚΕ ζήτησε να καταθέσουν οι δύο μάρτυρες χωρίς καλυμμένα πρόσωπα και επιπλέον χωρίς τις κωδικές τους ονομασίες, με την πραγματική τους ταυτότητα. Ο Ιωάννης Μπούγας, πρόεδρος της προανακριτικής επιτροπής, υποστήριξε ότι ο νόμος για την προστασία αποδίδεται στους μάρτυρες για να προστατεύονται από το οργανωμένο έγκλημα και τον υπόκοσμο και όχι από τους βουλευτές.<ref>{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2020/02/18/society/ypothesi-novartis-sarafis-kai-kelesi-katathetoun-sti-gada/|title=Υπόθεση Novartis: «Σαράφης» και «Κελέση» καταθέτουν στη ΓΑΔΑ|last=Team|first=ΤοΒΗΜΑ|ημερομηνία=2020-02-18|website=Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online|language=el|accessdate=2020-03-03}}</ref> Το εξαμελές κλιμάκιο της προανακριτικής επιτροπής υπεύθυνο για την εξέταση των μαρτύρων αποτελούνταν από τον πρόεδρο της επιτροπής Ιωάννη Μπούγα και τους Θανάση Πλεύρη από τη ΝΔ, Σπύρο Λάππα από τον ΣΥΡΙΖΑ, Βασίλη Κεγκέρογλου από το ΚΙΝΑΛ, Νίκο Καραθανασόπουλο από το ΚΚΕ και Βασίλη Βιλιάρδο από την Ελληνική Λύση.<ref name=":13" /> Παρόλ' αυτά, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αποφάσισε τελικά να απέχει από την εξέταση των προστατευόμενων μαρτύρων, επιμένοντας να καταθέσουν οι μάρτυρες με προστατευμένα χαρακτηριστικά.<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.lifo.gr/now/greece/270740/ypothesi-novartis-afanti-kai-i-prostateyomeni-martyras-aikaterini-kelesi|title=Υπόθεση Novartis: Άφαντη και η προστατευόμενη μάρτυρας «Αικατερίνη Κελέση»|website=LiFO|language=el|accessdate=2020-03-03}}</ref>
 
Στις 18 Φεβρουαρίου, ημέρα που είχε οριστεί για την εξέταση του μάρτυρα «Μάξιμου Σαράφη» στη ΓΑΔΑ από το κλιμάκιο της επιτροπής, ο μάρτυρας δεν εμφανίστηκε να καταθέσει επικαλούμενος την απόρριψη του αιτήματος του για κατάθεση με ηλεκτρονικά μέσα, και ακολούθως εκδόθηκε ένταλμα βίαιης προσαγωγής του και ξεκίνησε η αναζήτηση του από την αστυνομία, αλλά το ένταλμα δεν κατέστη εφικτό να εκτελεστεί. Την ίδια μέρα, δεν προσήλθε να καταθέσει και η «Αικατερίνη Κελέση» και εκδόθηκε και γι'αυτήν ένταλμα βίαιης προσαγωγής.<ref>{{Cite web|url=https://www.tanea.gr/2020/02/19/politics/proanakritiki-gia-novartis-anazitoun-ton-sarafi-anamenoun-tin-kelesi/|title=Προανακριτική για Novartis: Αναζητούν τον «Σαράφη» – Αναμένουν την «Κελέση»|ημερομηνία=2020-02-19|website=ΤΑ ΝΕΑ|language=el|accessdate=2020-03-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200303131606/https://www.tanea.gr/2020/02/19/politics/proanakritiki-gia-novartis-anazitoun-ton-sarafi-anamenoun-tin-kelesi/|archivedate=2020-03-03|url-status=live}}</ref><ref name=":14" />
 
Μετά την εξαφάνιση των προστατευόμενων μαρτύρων, η επιτροπή της Βουλής ζήτησε με επιστολή προς τον Άρειο Πάγο να διασφαλίσει, μεταξύ άλλων, ότι οι δύο μάρτυρες θα καταθέσουν στην επιτροπή με τον τρόπο που τους εξέτασε στο παρελθόν ο αντεισαγγελέας Σοφουλάκης.<ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/politiki/proanakritiki-novartis-dieykriniseis-areios-pagos|title=Προανακριτική Novartis: Σήμερα θα δώσει διευκρινίσεις ο Αρειος Πάγος για τους προστατευόμενους μάρτυρες {{!}} ΠΟΛΙΤΙΚΗ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2020-02-21|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2020-03-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200303131609/https://www.iefimerida.gr/politiki/proanakritiki-novartis-dieykriniseis-areios-pagos|archivedate=2020-03-03|url-status=live}}</ref> Ο εποπτεύων της εισαγγελίας Διαφθοράς, αντεισαγγελέας Παναγιώτης Μπρακουμάτσος, απάντησε ότι οι δύο προστατευόμενοι μάρτυρες μπορούν να καθορίσουν οι ίδιοι τον τρόπο με τον οποίο επιθυμούν να καταθέσουν στην επιτροπή της Βουλής. Μετά την ανακοίνωση της απάντησης αυτής, ο «Μάξιμος Σαράφης» προσήλθε στη ΓΑΔΑ και ζήτησε να καταθέσει με ηλεκτρονικά μέσα και αλλοιωμένη φωνή, σε διαφορετικό δωμάτιο από τα μέλη της επιτροπής, ενώ την επόμενη μέρα εμφανίστηκε και η «Αικατερίνη Κελέση» ζητώντας επίσης να καταθέσει με ηλεκτρονικά μέσα.<ref>{{Cite web|url=https://www.iefimerida.gr/ellada/ypothesi-novartis-maximos-sarafis-gada-katathesi|title=Υπόθεση Novartis: Ο «Μάξιμος Σαράφης» παρουσιάστηκε στη ΓΑΔΑ -Τη Δευτέρα θα καταθέσει {{!}} ΕΛΛΑΔΑ|last=IEFIMERIDA.GR|first=NEWSROOM|ημερομηνία=2020-02-21|website=iefimerida.gr|language=el|accessdate=2020-03-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200303131606/https://www.iefimerida.gr/ellada/ypothesi-novartis-maximos-sarafis-gada-katathesi|archivedate=2020-03-03|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2020/02/22/politics/emfanistike-sti-gada-i-prostateyomeni-aikaterini-kelesi/|title=Novartis: Στη ΓΑΔΑ η προστατευόμενη μάρτυρας «Αικατερίνη Κελέση»|last=Team|first=ΤοΒΗΜΑ|ημερομηνία=2020-02-22|website=Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online|language=el|accessdate=2020-03-03}}</ref>
 
== Παραπομπές ==