|
== Μύθοι και ιστορία ==
[[Αρχείο:Amazonomachia Pio-Clementino Inv896.jpg|μικρογραφία|600x600px|εναλλ.=|Μαρμάρινο γλυπτό που απεικονίζει μάχη μεταξύ Αμαζόνων και Ελλήνων πολεμιστών.]]
Οι αρχαίοι [[Αρχαία Ελλάδα|Έλληνες]] και [[Αρχαία Ρώμη|Ρωμαίοι]] ήταν βέβαιοι ότι οι Αμαζόνες ήταν πραγματικές (αν και πολλές από τις ιστορίες που έλεγαν για αυτές δεν ήταν). Από τηντη δεκαετία του ΄90 και έπειτα οι αρχαιολόγοι άρχισαν να ανακαλύπτουν μία σειρά από τάφους στις περιοχές της [[Μογγολία|Μογγολίας]], του [[Καζακστάν]] και της νότιας [[Ρωσία|Ρωσίας]] που περιείχαν αποδείξεις ότι οι θρυλικές Αμαζόνες υπήρχαν πραγματικά.<ref name=":5" /> Αυτό συμφωνεί και με το γεγονός ότι οι Αμαζόνες αρχικά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν ένας λαός που αποτελούνταν από γυναίκες και άντρες και σε πολλές απεικονίσεις «αμαζονομαχιών» εμφανίζονται και άντρες να πολεμούν μαζί με τις γυναίκες. Σταδιακά όμως, η ιδέα αδάμαστων και τρομερών γυναικών πολεμιστριών ήταν τόσο γοητευτική για τους Έλληνες που άρχισαν να θεωρούν τις Αμαζόνες αποκλειστικά φυλή γυναικών και σταδιακά δημιούργησαν μια ολόκληρη μυθολογία γύρω από το όνομά τους.
=== Στη μυθολογία ===
Ίσως η πιο γνωστή ελληνίδαΕλληνίδα Αμαζόνα ήταν η [[Αταλάντη (μυθολογία)|Αταλάντη]] που ήταν δεινή κυνηγός, δρομέας και παλαιστής (όπως η [[Χουτουλούν]] των Μογγόλων) και ενέπνευσε πολλούς μύθους αλλά και πολλά έργα τέχνης. Επίσης, ο [[Ηρακλής]], ως μέρος των «άθλων» του, ανέλαβε να κλέψει τη ζώνη της βασίλισσας των Αμαζόνων, [[Ιππολύτη (μυθολογία)|Ιππολύτης]]. Κατά τη διάρκεια αυτής της εκστρατείας, ο [[Θησέας]], που συνόδευε τον Ηρακλή, έκλεψε μία Αμαζόνα, την [[Αντιόπη (Αμαζόνα)|Αντιόπη]]. Αυτό το τελευταίο γεγονός προκάλεσε την επίθεση των Αμαζόνων στην [[Αθήνα]]. Η λεγόμενη «Αμαζονομαχία» που ακολούθησε αποτελεί έναν από τους βασικούς ιδρυτικούς μύθους της Αθήνας και της κλασσικής ελληνικής αρχαιότητας. Τόσο σημαντική την θεωρούσαν οι Αθηναίοι που την απεικόνισαν και στην μία πλευρά της [[Ακρόπολη Αθηνών|Ακρόπολης]]. ''' '''
Οι Αμαζόνες πήραν επίσης μέρος στον [[Τρωικός πόλεμος|τρωικό πόλεμο]]. Για να βοηθήσουν τον [[Πρίαμος|Πρίαμο]], έστειλαν μια ομάδα τους υπό τις εντολές της βασίλισσάς τους, [[Πενθεσίλεια|Πενθεσίλειας]], αλλά ηττήθηκαν από τον [[Αχιλλέας|Αχιλλέα]].
[[Αρχείο:Amazon preparing for the battle (Queen Antiope or Armed Venus) - Pierre-Eugene-Emile Hebert 1860 - NG of Arts Wash DC rotated and cropped.jpg|μικρογραφία|Αμαζόνα που ετοιμάζεται για μάχη. Έργο του Pierre-Eugene-Emile Hebert (1860).|357x357px|εναλλ.=]]Η υπόθεση ότι οι Αμαζόνες ήταν υπαρκτά πρόσωπα και ήταν γυναίκες σκυθικών φυλών στηρίζεται και από αρχαιολογικά ευρήματα. Σε πολλές περιοχές που στην αρχαιότητα θεωρούνταν σκυθικό έδαφος, όπως η [[Ουκρανία]], η [[Ρωσία]], η [[Γεωργία]], το [[Καζακστάν]], το [[Αφγανιστάν]], ο [[Πόντος]], η [[Μογγολία]], ο [[Δνείπερος]] ποταμός και η βόρεια [[Θράκη]], έχουν βρεθεί πολυάριθμοι τάφοι πολεμιστών από τους οποίους το 30% - 40% είναι γυναικείοι. Ακόμα και στην έρημο [[Τάκλα Μακάν]], στην βόρεια Κίνα, έχουν βρεθεί τάφοι γυναικών πολεμιστριών που ταιριάζουν στο προφίλ των Αμαζόνων.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":7">{{Cite book|title=The lost history of the Amazons : recent research findings on the legendary women nation|first=Gerhard|last=Pöllauer|isbn=1446193055|year=2010|location=|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/1011502683|id=1011502683}}</ref>
Τάφοι γυναικών πολεμιστριών έχουν βρεθεί επίσης και στηνστη [[Βεργίνα]] και τα όπλα που βρέθηκαν σε αυτούς δεν είναι μακεδονικά αλλά σκυθικά και ιλλυρικά. Οι ιστορικοί εικάζουν ότι, επειδή οι τάφοι αυτοί είναι πολυτελείς, περιέχουν τα οστά συγγενών του [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Μεγάλου Αλεξάνδρου]] και του πατέρα του, του [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φίλιππου Β΄]]. Ο Φίλιππος είναι γνωστός για την προτίμησή του στις δυναμικές και πολεμικά εκπαιδευμένες γυναίκες καθώς δύο από τις συζύγους του, η [[Μήδα]] και η [[Αυδάτη Ευρυδίκη της Μακεδονίας|Αυδάτη]] ήταν πριγκίπισσες πολεμίστριες, η πρώτη από τηντη Θράκη και η δεύτερη από την Ιλλυρία. Η μισαδελφή του μεγάλου Αλεξάνδρου επίσης, η [[Κυνάνη]], που ήταν κόρη του Φιλίππου και της Αυδάτης, γαλουχήθηκε από τη μητέρα της με τα σκυθικά πρότυπα και έμεινε γνωστή για τις πολεμικές της ικανότητες ενώ έγινε και εκείνη σημαντική στρατηγός όπως και ο Αλέξανδρος και πολέμησε στο πλευρό του πατέρα της στην Ιλλυρία. Η ανιψιά επίσης του Αλεξάνδρου, η κόρη της Κύνας, που αρχικά πήρε το σκυθικό όνομα Ανταία αλλά αργότερα το άλλαξε σε [[Ανταία Ευρυδίκη της Μακεδονίας|Ευρυδίκη]] για να μηνμη θεωρείται ξένη από τους Μακεδόνες, γαλουχήθηκε και αυτή με πολεμικό τρόπο από την μητέρα της και έγινε και εκείνη στρατηγός. Εικάζεται ότι κάποιες από αυτές τις γυναίκες, που είχαν καταγωγή από τα εδάφη των Αμαζόνων και ήταν γαλουχημένες με αμαζονικά πρότυπα, είναι θαμμένες σε αυτούς τους τάφους στηνστη Βεργίνα.<ref name=":0" /> Η Αμαζόνα βασίλισσα [[Θάληστρις]] συνάντησε τον Μέγα Αλέξανδρο κατά τηντη διάρκεια της εκστρατείας του στην Ασία με σκοπό να αποκτήσει το παιδί του.<ref>{{Cite news|url=http://www.mixanitouxronou.gr/i-13-meres-ke-nichtes-tou-m-alexandrou-me-tin-vasilissa-ton-amazonon-o-mithos-tis-erotikis-sinantisis-prokimenou-i-thalistris-na-gennisi-to-pedi-tou/|title=Οι 13 μέρες και νύχτες του Μ. Αλέξανδρου με την βασίλισσα των Αμαζόνων. Ο μύθος της ερωτικής συνάντησης προκειμένου η Θάληστρις να γεννήσει το παιδί του - ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ|newspaper=ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ|date=2014-10-21|language=el-GR|accessdate=2017-11-30}}</ref> Το 327 π.Χ. επίσης ο Μέγας Αλέξανδρος συνάντησε, αυτή τη φορά στο πεδίο της μάχης, την Αμαζόνα [[Κλεόφη]].<ref name=":0" />
Το 2004 μάλιστα, προς μεγάλη έκπληξη των αρχαιολόγων, ανακαλύφθηκε στην [[Μεγάλη Βρετανία]] ένας ομαδικός τάφος 120 υψηλόβαθμων πολεμιστών, ανάμεσα στους οποίους ήταν και δύο γυναίκες, που είχαν αποτεφρωθεί τιμητικά μαζί με τα όπλα τους και τα άλογά τους. Εκείνο που προκάλεσε την έκπληξη δεν ήταν τόσο το γεγονός ότι οι πολεμιστές ήταν γυναίκες όσο ότι τα αντικείμενά τους και τα όπλα τους προέρχονταν από την σαρματιανή περιοχή του Δούναβη, την αρχαία Θράκη και [[Ιλλυρία]], την πατρίδα των Αμαζόνων. Ο αυτοκράτορας [[Μάρκος Αυρήλιος]] είχε χρησιμοποιήσει πολλές φορές στρατιώτες από τηντη φυλή των [[Σαρμάτες|Σαρματών]] αλλά θεωρούνταν ότι ήταν αποκλειστικά άντρες. Με την ανακάλυψη αυτού του τάφου αποδείχθηκε ότι συμμετείχαν και γυναίκες, οι οποίες μάλιστα ήταν και υψηλόβαθμες στην στρατιωτική ιεραρχία και προέρχονταν από την πατρίδα των Αμαζόνων.<ref name=":0" />
Το γεγονός ότι οι Ρωμαίοι θεωρούσαν ότι οι γυναίκες αυτές ήταν Αμαζόνες και όχι απλά γυναίκες πολεμίστριες διαφαίνεται και από το γεγονός ότι όταν συνάντησαν γυναίκες στο στρατό των γερμανικών φυλών δεν έσπευσαν να τις αποκαλέσουν Αμαζόνες καθώς δεν προέρχονταν από εδάφη Αμαζόνων όμως, προσπαθώντας να εξηγήσουν την πολεμική τους δεινότητα, κατέληξαν στο ότι οι [[Γότθοι]] προφανώς θα πρέπει να κατάγονταν από τις Αμαζόνες.<ref name=":0" /> Αυτό αποδεικνύει ότι οι Ρωμαίοι γνώριζαν πολύ καλά την διαφορά ανάμεσα στις μυθολογικές Αμαζόνες και στους Αμαζόνες ως ιστορικό λαό. Για εκείνους, όπως και για τους αρχαίους Έλληνες, οι Αμαζόνες ήταν υπαρκτά πρόσωπα.
Όμως γυναίκες πολεμίστριες από τα εδάφη των Αμαζόνων, που οι ιστορικοί της εποχής αποκαλούν ξεκάθαρα «αμαζόνες», συνάντησαν στηνστη ζωή τους και πολλά άλλα ιστορικά πρόσωπα. Ο [[Ηρόδοτος|Ηροδότος]], ο [[Στράβων|Στράβωνας]] και ο Ιουστινιανός περιγράφουν τηντη μοιραία συνάντηση του Πέρση βασιλιά Κύρου με την σκύθισσα βασίλισσα [[Τόμυρις]] τον 6<sup>ο</sup> αι. π.Χ. που κατέληξε με τον αποκεφαλισμό του Κύρου. Η βασίλισσα [[Αρτεμισία Α΄ της Καρίας|Αρτεμισία Α΄]] επίσης, η μοναδική γυναίκα ναύαρχος του Ξέρξη, που συμμετείχε και στηνστη [[ναυμαχία της Σαλαμίνας]], θεωρούνταν Αμαζόνα από τους Έλληνες όπως επίσης και η [[Αρτεμισία Β΄ της Καρίας|Αρτεμισία Β]]΄ που κατέκτησε τηντη Ρόδο και έχτισε Μαυσωλείο που κοσμούν σκηνές με Αμαζόνες. Η Ιλλυρή βασίλισσα [[Τεύτα]], τα πειρατικά πλοία της οποίας έσπερναν τον τρόμο στους Ρωμαίους τον 3<sup>ο</sup> αι. π.Χ. θεωρούνταν επίσης Αμαζόνα όπως και η τελευταία σύζυγος του Μιθριδάτη, η [[Υψικράτεια]], που τον βοήθησε στη μάχη του ενάντια στους Ρωμαίους.<ref name=":0" />
=== Στις διηγήσεις άλλων λαών ===
Οι Αμαζόνες δεν εμφανίζονται όμως μόνο στις διηγήσεις των Ελλήνων, αλλά και στις παραδόσεις πολλών άλλων λαών.<ref name=":6" /> Στις διηγήσεις των λαών της Ευρασίας υπάρχουν πολλές ιστορίες με γυναίκες πολεμίστριες που ορισμένες φορές μοιάζουν σε ύποπτο βαθμό με διάφορους ελληνικούς αμαζονικούς μύθους, αλλά εκεί που ο ελληνικός μύθος τελειώνει με την νίκη του Έλληνα ήρωα, η ίδια ιστορία, ειπωμένη από την πλευρά των ασιατικών λαών, τελειώνει συχνά εντελώς διαφορετικά. Οι γυναίκες αυτές δεν πολεμούν χωρίς άντρες αλλά είτε μόνες είτε στο πλευρό των αντρών και, αν και αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες, στο τέλος νικούν. Για παράδειγμα, σε μια αναστροφή του μύθου του [[Αχιλλέας|Αχιλλέα]] και της [[Πενθεσίλεια|Πενθεσίλειας]], η [[Αμεζάν]] (το όνομα της οποίας μοιάζει υπερβολικά πολύ με το όνομα αμαζόνα) σκοτώνει κατά λάθος τον εραστή της και θρηνεί. Η [[Πάρτου Πάτιμα]] των Λακς, μία σκυθική φυλή της Αλβανίας, που υπερασπίζει τηντη φυλή της από μία άλλη γυναίκα, την Τιμούρ, (που σημαίνει «σίδερο»), η [[Σαμουραμάτ|Σεμίραμις]] των Αρμενίων, πριγκίπισσα [[Μπάνου Τσίτσακ]], η [[Σιρίν]] των Αζερμπαϊτζανών, η [[Νουσάμπα]] που συνάντησε τον [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Μεγάλο Αλέξανδρο]] (Ισκαντάρ) όπως και η βασίλισσα [[Θάληστρις|Θάληστρη]], η ιστορία της οποίας λέγεται από τους λαούς της Ασίας από την δική της πλευρά, η [[Τιργαταώ]] της Μαιωτίας και η [[Αμάγη]] των Ροξολάνων αλλά και οι ιστορίες των ανώνυμων γυναικείων φυλών της Ασίας που διηγούνται οι λαοί του Καυκάσου και τις αποκαλούν Έμετς ή Εμαζούν, είναι παραδείγματα αμαζονικών ιστοριών από την πλευρά των λαών που Έλληνες αποκαλούσαν «Σκύθες». Αυτές οι ιστορίες μοιάζουν υπερβολικά πολύ με τις αμαζονικές ιστορίες του Ηρόδοτου, γεγονός που μας κάνει να αναρωτηθούμε αν ο τελευταίος τις άκουσε πρώτη φορά στα ταξίδια τους και τις μετέφερε έπειτα παραλλαγμένες στην ελληνική κοινωνία. Επίσης η μεσαιωνική βασίλισσα της Γεωργίας [[Ταμάρ]] που αντιστάθηκε στον [[Ταμερλάνος|Ταμερλάνο]], αποκαλείται από τους Γεωργιανούς «Αμαζόνα». Οι Γεωργιανοί μιλούν για την βασίλισσα [[Σπαρέθρα]] που, αντίθετα με την [[Τόμυρις]], έγινε σύμμαχός του Κύρου.<ref name=":0" />
Στην βόρειο Αφρική μιλάνε για τηντη βασίλισσα [[Σέρποτ]] που καταγόταν από την «γη των γυναικών» που βρισκόταν στην περιοχή Χορ, που ήταν η αιγυπτιακή λέξη για την Ασσυρία ή Συρία. Επίσης μία σειρά από γυναίκες πολεμίστριες από τη Νουβία και την Αραβία όπως η [[Φερετίμη]] από την Κυρήνη που νίκησε τους Πέρσες, η [[Σανακντακέτο]] της Μερόης που ήταν μεγάλη στρατηγός, η μονόφθαλμη [[Αμανιρένας]] και η [[Αμανικασέτο]] που απώθησαν τους Ρωμαίους, οι βασίλισσες [[Ζαμπίμπι]] και [[Σαμσί]] που επαναστάτησαν ενάντια στον βασιλιά Τίγκλαθ, αλλά και η μεικτής καταγωγής αραμαϊκο-αιγυπτιακο-αραβική βασίλισσα Μπατ Ζαμπάι, γνωστή και ως [[Ζηνοβία]], και πολλές άλλες λιγότερο γνωστές γυναίκες πολεμίστριες αναφέρονται στην ιστορία και την παράδοση αυτών των λαών ως αντίστοιχα των Αμαζόνων των Ελλήνων που προέρχονταν από διάφορες «περιοχές γυναικών» ή ζούσαν σε αποκλειστικά γυναικείες κοινωνίες.<ref name=":0" />
Οι Κινέζοι επίσης, που ήρθαν συχνά σε επαφή με τις πολεμικές νομαδικές φυλές της Ευρασίας και τις πολεμοχαρείς γυναίκες τους, έχουν φυσικά και εκείνοι μία σειρά από ιστορίες σχετικά με αμαζονικές γυναίκες που πολεμούσαν σαν άντρες και ζούσαν σε αποκλειστικά γυναικείες κοινωνίες ή σε κοινωνίες όπου κυριαρχούσαν οι γυναίκες.<ref name=":4" /><ref name=":1" /> Κάποιες από αυτές ήταν η [[Παρθένος του Γιου]] που εκτός από πολεμίστρια ήταν και εφευρέτρια διάφορων μεταλλουργικών τεχνικών για την παραγωγή πιο αποτελεσματικών όπλων και η [[Φου Χάο]] που θεωρείται εθνική ηρωίδα από τους Κινέζους. Επιπρόσθετα οι Κινέζοι αναγνώριζαν δύο γεωγραφικές περιοχές ως «περιοχές γυναικών» όπου οι γυναίκες κατείχαν την εξουσία. Η μία ήταν στην βόρεια Ινδία και το Θιβέτ που ονόμαζαν Στρι Ράγια και η άλλη βρίσκονταν περίπου στα ανατολικά σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που ονόμαζαν Φου Λιν.<ref name=":0" /> Ειδικά αυτό το τελευταίο ίσως να αντικατοπτρίζει την επιρροή που είχαν δεχτεί από τους ελληνικούς μύθους για τις Αμαζόνες. Σε αυτές τις περιοχές οι Κινέζοι πίστευαν είτε ότι δεν υπάρχουν άντρες είτε ότι δεν ξεχωρίζουν από τις γυναίκες και ότι οι τελευταίες αποκτούν παιδιά με μαγικό τρόπο από τον άνεμο ή το νερό. Όταν υπάρχουν άντρες εφαρμόζουν το λεγόμενο «ζούο χουν», την πολυανδρία, κάτι που μοιάζει πολύ με τα σκυθικά έθιμα, δεν έχουν την λέξη «πατέρας» αλλά τα παιδιά παίρνουν το όνομα της μητέρας τους και μεγαλώνουν μαζί της.<ref name=":0" /><ref name=":4" />
|
