Φριζικές γλώσσες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 20:
Οι '''φριζικές γλώσσες'''<ref>[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:92001E000323:EL:HTML ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΩΤΗΣΗ E-0323/01 υποβολή: Bart Staes (Verts/ALE) προς την Επιτροπή. Το Ευρωπαϊκό Έτος Γλωσσών και η προγραμματισμένη κατάργηση του τμήματος Φρισικής γλώσσας και λογοτεχνίας στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ. | http://eur-lex.europa.eu]</ref> είναι μία στενά συνδεδεμένη ομάδα γλωσσών των [[Γερμανικές γλώσσες|γερμανικών γλωσσών,]]<ref>{{Cite web|url=https://www.omniglot.com/writing/frisian.htm|title=Frisian languages, alphabets and pronunciation|website=www.omniglot.com|accessdate=2020-01-25}}</ref> που ομιλούνται από περίπου 500.000 ομιλητές. Οι Φρισικές γλώσσες είναι οι κοντινότερες γλώσσες στην [[αγγλικές γλώσσες]], με τους δύο αυτούς γλωσσικούς κλάδους να δημιουργούν την [[Αγγλοφριζικές γλώσσες|αγγλοφριζική ομάδα]]. Σήμερα, λόγω γλωσσικών επιρροών από άλλες γλώσσες ([[Ολλανδική γλώσσα|ολλανδικά]], [[Δανική γλώσσα|δανικά]] και [[Γερμανική γλώσσα|γερμανικά]]), οι φριζικές γλώσσες δεν είναι κατανοητές μεταξύ τους.
Υπάρχουν τρεις φρισικές γλώσσες: τα [[Δυτική Φριζική γλώσσα|Δυτικά Φριζικά]] που μιλιούνται από την πλειονότητα των [[Φρίσιοι|Φρισσίων]] στην ολλανδική επαρχία [[Επαρχία Φρίσλαντ|Φρίσλαντ]]<ref>{{Cite web|url=http://www.taalportaal.org/taalportaal/topic/pid/topic-14225224491227143|title=Taalportaal {{!}} A general introduction to Frisian|website=www.taalportaal.org|accessdate=2020-01-25}}</ref>, τα [[Βόρεια Φριζική γλώσσα|Βόρεια Φριζικά]]<ref>{{Cite web|url=https://www.omniglot.com/writing/northfrisian.htm|title=North Frisian language, alphabet and pronunciation|website=www.omniglot.com|accessdate=2020-01-25}}</ref> που μιλιούνται στα σύνορα [[Δανία|Δανίας]] - [[Γερμανία|Γερμανίας]] καθώς και τα [[Σάτερλαντ Φρισικά|Σάτερλαντ Φριζικά]]<ref>{{Cite web|url=https://www.omniglot.com/writing/saterlandfrisian.htm|title=Saterland Frisian language, alphabet and pronunciation|website=www.omniglot.com|accessdate=2020-01-25}}</ref> που μιλιούνται στην [[Γερμανία]].
== Χαρακτηριστικά ==
=== Διαχωρισμός ===
Οι φριζικές γλώσσες χωρίζονται σε τρεις γλώσσες: [[Δυτική Φριζική γλώσσα|Δυτικά Φριζικά]], [[Βόρεια Φριζική γλώσσα|Βόρεια Φριζικά]] και [[Σάτερλαντ Φριζικά]]. Μερικοί γλωσσολόγοι θεωρούν ότι στην πραγματικότητα υπάρχει μόνο μία Φριζική γλώσσα, με τις 3 μορφές της να είναι αποκαλούνται [[Διάλεκτος|διάλεκτοι]]. Οι περισσότεροι όμως συμφωνούν ότι υπάρχουν 3 ξεχωριστές μορφές της Φριζικής γλώσσας.
Τα Φριζικά αποκαλούνται ''Frysk'' στα Δυτικά Φριζικά, ''Fräisk'' στα Σάτερλαντ Φριζικά και ''Frasch'', ''Fresk'', ''Freesk'' και ''Fräisch'' στα Βόρεια Φριζικά. Λόγω του μεγάλου αριθμού διαλέκτων, τα Φριζικά λέγονται και ''Friisk'', ως τεχνητός όρος<ref>{{Cite web|url=https://www.omniglot.com/writing/frisian.htm|title=Frisian languages, alphabets and pronunciation|website=www.omniglot.com|accessdate=2020-01-25}}</ref>.
Γραμμή 32:
=== Ομιλητές ===
Οι περισσότεροι ομιλητές των Φριζικών ζουν στην [[Ολλανδία]], κυρίως στην επαρχία [[Επαρχία Φρίσλαντ|Φρίσλαντ]]. Το επίσημο όνομα της επαρχίας αυτής άλλαξε το [[1997]] από ''Friesland'' ([[Ολλανδική γλώσσα|ολλανδικά]]) σε ''Fryslân'' ([[Δυτική
Στην [[Γερμανία]], υπάρχουν περίπου 2
Στην [[Βόρεια Φρισία]] στην γερμανική επαρχία [[Σλέσβιχ-Χόλσταϊν]] υπολογίζεται ότι υπάρχουν 5
Υπάρχουν επίσης πάρα πολλοί ομιλητών των Φρισικών γλωσσών στις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Η.Π.Α.]] και στον [[Καναδάς|Καναδά]].
[[Αρχείο:NordfrisiskeDialekter.png|μικρογραφία|Οι [[Διάλεκτος|διάλεκτοι]] των [[Βόρεια
[[Αρχείο:Frisian USC2000 PHS.svg|μικρογραφία|Τα [[Δυτικά Φριζικά]] στις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Η.Π.Α.]]|εναλλ.=]]
Γραμμή 47:
Υπάρχουν μερικές οργανώσεις που στοχεύουν για την προστασία των Φρισικών γλωσσών, κυρίως για τα Δυτικά Φριζικά. Η οργάνωση ''The Ried fan de Fryske Beweging''<ref>{{Cite web|url=https://www.fryskebeweging.frl/|title=Ried fan de Fryske beweging|website=Fryske Beweging|language=nl|accessdate=2020-01-25}}</ref> είναι μια οργάνωση που αποσκοπεί στην προστασία της Δυτικής Φριζικής γλώσσας και κουλτούρα ενώ η Φρισική Ακαδημία (''The Fryske Academy''<ref>{{Cite web|url=https://www.fryske-akademy.nl/|title=Thús|website=Fryske Akademy|language=fr|accessdate=2020-01-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200111133557/https://www.fryske-akademy.nl/|archivedate=2020-01-11|url-status=dead}}</ref>'')'' παίζει μεγάλο ρόλο στην δημιουργία έρευνας για τα δυτική φριζική γλώσσα, ιστορία και κοινωνία. Το τοπικό δίκτυο ''Omrop Fryslân''<ref>{{Cite web|url=https://www.omropfryslan.nl/|title=Omrop Fryslân - Ofstimd op dy!|website=Omrop Fryslân|language=fy|accessdate=2020-01-25}}</ref> επίσης δίνει μία πλατφόρμα για την επέκταση των Δυτικών Φριζικών σε τομείς όπως η εκπαίδευση.
Παρόλα αυτά, οι 3 Φριζικές γλώσσες κινδυνεύουν με εξαφάνιση, ειδικά τα [[Σάτερλαντ Φριζικά]] και οι περισσότερες διάλεκτοι των [[Βόρεια
Τα Δυτικά Φριζικά επίσης κινδυνεύουν από τα [[Ολλανδική γλώσσα|Ολλανδικά]] λόγω της χρήσης και των δύο γλωσσών στην [[Επαρχία Φρίσλαντ|Φρίσλαντ]], και λόγω της έλλειψης εκπαίδευσης, τα Ολλανδικά επικρατούν πάρα πολλές φορές στους περισσότερους δημόσιους τομείς.
== Ιστορία ==
Στον Μεσαίωνα, τα Φριζικά εδάφη εκτεινόντουσανν από το [[Βέλγιο]] ως την βόρεια [[Γερμανία]]. Εκείνη την χρονική περίοδο, τα Φριζικά μιλιόντουσαν σε όλη την περιοχή της [[Βόρεια Θάλασσα|Βόρειας Θάλασσας]]. Σήμερα αυτή η περιοχή ονομάζεται ''Great Frisia'' ή ''[[Magna Frisia]]'',<ref>{{Cite web|url=http://oarewurden.frl/fry/languages/|title=Other Words Literature|website=oarewurden.frl|accessdate=2020-01-25}}</ref>
Γλωσσικά μιλώντας, οι Φριζικές γλώσσες είναι οι κοντινότερες γλώσσες στα [[Αγγλική γλώσσα|Αγγλικά]] και στα [[Σκωτς γλώσσα|Σκωτς]]. Η επιρροή όμως των [[Γερμανική γλώσσα|Γερμανικών]], [[Ολλανδική γλώσσα|Ολλανδικών]] και άλλων τοπικών γλωσσών αλλά και οι γλωσσικών εξελίξεις των Αγγλικών έχουν κάνει τις γλώσσες μη - κατανοητές μεταξύ τους.<ref>{{Cite web|url=https://www.pri.org/stories/2016-12-23/first-cousin-english-language-alive-and-well-netherlands|title=The first cousin of the English language is alive and well in the Netherlands|website=Public Radio International|language=en|accessdate=2020-01-25}}</ref> Τα παλιά Φριζικά στην πραγματικότητα είχαν πολλές ομοιότητες με τα [[Αρχαία αγγλική γλώσσα|αρχαία Αγγλικά]]. Οι γλωσσικές εξελίξεις των 2 γλωσσών ήταν πολύ παρόμοιες. Ένα καλό παράδειγμα είναι η μετατροπή του γερμανικού ch στο ινγκβαεονικό k:
Γραμμή 65:
Η ιστορία των Φριζικών γλωσσών χωρίζεται σε 3 περιόδους:
* [[Παλιά Φριζική περίοδος]] ([[1150]] - [[1550]])
* [[Μεσαία Φριζική περίοδος]] ([[1550]] - [[1820]])
* [[Μοντέρνα Φριζική περίοδος]] ([[1820]] μέχρι σήμερα)
Τα πρώτα κείμενα στα φριζικά προέρχονται από τον [[8ος αιώνας|8ο αιώνα]]. Κατά την εξέλιξη από την Παλιά Φριζική περίοδο στην Μεσαία Φριζική περίοδο, οι [[Πτώση|γραμματικές πτώσεις]] χάθηκαν. Ταυτοχρόνως, η χρονογράφηση της Μεσαίας Φριζικής περιόδου συμπίπτει με την στιγμή στην οποία τα Φριζικά σταμάτησαν να γράφονται. Έτσι, μετά τον [[16ος αιώνας|16ο αιώνα]], τα Φριζικά μετατράπηκαν σε προφορική [[γλώσσα]], λόγω της κατάληψης της επαρχίας [[Επαρχία Φρίσλαντ|Φρίσλαντ]] το [[1498]] από τον [[Δούκα Αλβέρτο της Σαξονίας]] που καθιέρωσε τα [[Ολλανδική γλώσσα|ολλανδικά]] ως γλώσσα του [[Κράτος|κράτους]]<ref>{{Cite web|url=https://minorityrights.org/minorities/frisians/|title=Frisians|website=Minority Rights Group|language=en-GB|accessdate=2020-01-25}}</ref>.
| |||