|
[[Αρχείο:Lebensmittel-Galiamelone1-Asio.JPG|thumb|right|Πεπόνι της ποικιλίας ''reticulatus''.]]
Το '''πεπόνι''' ('''Cucumis melo - Σικυός ο πέπων'''), [[Αρχ.]] ''πέπων'' (ο κοινός), είναι ο [[καρπός]] της [[πεπονιά]]ς. Ανάλογα με την ποικιλία τα πεπόνια διαφέρουν στο σχήμα, στο μέγεθος, στο χρώμα της φλούδας και της σάρκας, στο άρωμα και στη γεύση.
== Ιστορία ==
Τα πεπόνια προέρχονται από την [[Αφρική]] ή την [[Ασία]]. Πολλά άγρια είδη του γένους Cucumis συναντώνται στην «μαύρη ήπειρο», όμως η νέα μοριακή γενετική ανάλυση έδειξε ότι τα άγρια φυτά, από τα οποία προέρχεται το σημερινό πεπόνι, κατάγεται τελικά από την Ασία και πιθανότατα από την περιοχή των Ιμαλάιων. Είναι γνωστά στην Κίνα εδώ και 3.000 χρόνια περίπου. Τα πρώτα πεπόνια ήταν πικρά , έμοιαζαν με αγγούρια και δεν τρώγονταν ωμά. Σταδιακά , με τις διασταυρώσεις άρχισαν να αναπτύσσονται φρούτα πιο γλυκά , τα οποία έφεραν οι Μαυριτανοί στην Ισπανία από την [[Περσία]] ή την [[Αφρική]]. Στη συνέχεια, έγιναν γνωστά στην Ιταλία , ενώ γύρω στο 150 αιώνα ήταν πολύ δημοφιλή στη Γαλλία. Ο Χριστόφορος Κολόμβος έφερε τα πεπόνια στο Νέο Κόσμο με «φυσικό » τρόπο: οι άντρες του, όταν έτρωγαν πεπόνι, πετούσαν τους σπόρους στο έδαφος, οι οποίοι και καρποφόρησαν. Σήμερα βρίσκουμε πεπόνια στα περισσότερα ζεστά μέρη του κόσμου.Στην Ελλάδα οι μεγαλύτερες καλλιέργειες πεπονιού απαντώνται στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη, ενώ, παγκοσμίως, τα σκήπτρα της παραγωγής κρατά η [[Κίνα]] και ακολουθούν η Ισπανία, η Τουρκία, το Ισραήλ, και οι [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Η.Π.Α]]. Ζουμερό, γλυκό και δροσιστικό, το πεπόνι είναι το πιο γκουρμέ φρούτο. Το πεπόνι δεν έχει μόνο απολαυστική γεύση, διαθέτει και διατροφικές ιδιότητες που το καθιστούν πολύτιμο για τον οργανισμό<ref>{{Cite web|url=https://www.mydiatrofi.gr/trofi/trofima/frouta/peponi-thermides-vitamines-kai-idiotites|title=Πεπόνι: θερμίδες, βιταμίνες και ιδιότητες - myDiatrofi|last=Τονι|first=Νζειμ|website=www.mydiatrofi.gr|language=el-gr|accessdate=2020-08-10}}</ref>
== Ποικιλίες ==
== Καλλιέργεια και παραγωγή ==
Στην [[Ελλάδα]] οι μεγαλύτερες καλλιέργειες βρίσκονται στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]] και στην [[Κρήτη]], ενώ συνολικά καλλιεργούνται 65.000 στρέμματα με την ετήσια παραγωγή να φτάνει τους 20.000 τόνους. Η [[Κίνα]] έχει την μεγαλύτερη παραγωγή πεπονιών στον κόσμο. Ακολουθούν η [[Ισπανία]], η [[Τουρκία]] το [[Ισραήλ]] και οι [[Η.Π.Α]].
== Διατροφικά Στοιχεία ==
Πιο συγκεκριμένα, το πεπόνι αποδίδει μόνο 34 θερμίδες/100 gr., 8,16 gr. υδατάνθρακες και 90gr. νερό. Δε θα πρέπει να ξεγελάει η ελαφριά του γεύση αφού έχει αρκετή φυσική ζάχαρη και έτσι η υπερκατανάλωσή του μπορεί να είναι επιβαρυντική για το βάρος μας. Η χημική του ανάλυση έχει δείξει ότι είναι πλούσιο σε '''βιταμίνες Α και, C''', καθώς και σε '''[[θειαμίνη,]] [[νιασίνη]], Β6 και [[κάλιο]]''', ενώ δεν περιέχει καθόλου χοληστερόλη. Καλό θα είναι να τρώγεται ώριμο, διαφορετικά παρέχει ελάχιστα από τα παραπάνω διατροφικά στοιχεία, που αναλύονται στον πίνακα. Όσο πιο ώριμο είναι το πεπόνι τόσο μεγαλύτερα ποσοστά [[β-καροτίνη]]<nowiki/>ς περιέχει. Χαρακτηριστικό δείγμα της ωριμότητάς του είναι το άρωμά του. Επομένως, διαλέγετε πεπόνια που έχουν ικανοποιητικό βάρος και είναι αρωματικά (γλυκιά οσμή). Διαφορετικά τοποθετήστε το για μερικές μέρες σε θερμοκρασία δωματίου μέχρι να αποκτήσει το άρωμά του και μετά κόψτε το.
ο πεπόνι, κατά την άποψη πολλών ερευνητών σε θέματα διατροφής, είναι πλούσιο σε έναν αριθμό συστατικών που είναι γνωστό ότι μειώνουν την πίεση του αίματος και τη χοληστερόλη και συνάμα προστατεύουν από διάφορους τύπους καρκίνου.
Πιο συγκεκριμένα, τα στοιχεία που έρχονται στο φως για το πεπόνι cantaloupe καθιστούν το φρούτο ακόμα πιο σημαντικό από ότι υποστηρίζουν οι παραδοσιακές θεωρίες. Σε ένα ενδιαφέρον πείραμα αποδείχτηκε ότι διαθέτει αντιπηκτικές και αντιθρομβωτικές ιδιότητες.
Οι ερευνητές ανέμειξαν αιμοπετάλια με τη γλυκιά, νερουλή σάρκα του πεπονιού. Συμπέραναν ότι το πεπόνι περιέχει έναν παράγοντα που εμποδίζει τη συσσώρευση των ανθρωπίνων αιμοπεταλίων. Έτσι, τα αιμοπετάλια δεν κατάφεραν να ενωθούν, με αποτέλεσμα να αποτύχουν στη δημιουργία θρόμβων που ευθύνονται για τις καρδιοπάθειες και τα εγκεφαλικά επεισόδια.
Το αντιπηκτικό χημικό του πεπονιού είναι η αδενοσίνη, το ίδιο συστατικό που υπάρχει στα κρεμμύδια, το σκόρδο και τα μανιτάρια. Από ότι φαίνεται, λοιπόν, το πεπόνι είναι ακόμη μια τροφή που βοηθά στην αραίωση του αίματος, μειώνοντας τις πιθανότητες καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών.
Επίσης, το πεπόνι είναι εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών καθώς περιέχει '''[[βιταμίνη C]]''' και, β-καροτίνη, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία του οργανισμού από διάφορους τύπους καρκίνου, [[καρδιακά νοσήματα]] και άλλα ακόμα προβλήματα που συνδέονται με την μεγάλη ηλικία, όπως ο καταρράκτης (Phytother Res.2005).
Ακόμη, περιέχει βιταμίνη Α (19%/100gr), η οποία είναι σημαντική για καλύτερη όραση και αποτελεσματικότερη άμυνα σε μολύνσεις καθώς ενδυναμώνει τα λεμφοκύτταρα του οργανισμού. Όσον αφορά τη [[βιταμίνη C]], περιέχεται σε υψηλά ποσοστά (41%/100gr) βοηθώντας και αυτή με τη σειρά της το αμυντικό σύστημα του οργανισμού ενάντια στις μολύνσεις, προστατεύοντας παράλληλα από το οξειδωτικό στρες και τα προϊόντα του μεταβολισμού που επιταχύνουν τη διαδικασία της γήρανσης.
Περιέχει ακόμη [[Βιταμίνη Β9|βιταμίνη Β<sub>6</sub>]], η οποία συμβάλλει στη σύνθεση των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου καθώς συντελεί στην καλύτερη πνευματική και ψυχολογική υγεία.
Πλούσιο, συν τοις άλλοις, σε κάλιο, συμβάλλει στη ρύθμιση της καρδιακής λειτουργίας και της αρτηριακής πίεσης, διαθέτοντας συνάμα διουρητική δράση (κυρίως λόγω του μεγάλου ποσοστού νερού που περιέχει). Σε μία πρόσφατη μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι άτομα με υψηλότερα επίπεδα καλίου στον οργανισμό τους σημείωσαν την χαμηλότερη πίεση αίματος.
Αντίθετα, άτομα με ελάχιστες ποσότητες καλίου στο αίμα, διέτρεξαν μεγαλύτερο κίνδυνο υψηλής πίεσης του αίματος. Παράλληλα, άλλες μελέτες έδειξαν ότι το κάλιο μπορεί να παρεμποδίσει την δράση της [[LDL χοληστερόλης]] (κακή χοληστερόλη) και να αποβεί επιζήμια για τον οργανισμό.
Επομένως το πεπόνι είναι μια αξιοσημείωτη πηγή ωφέλιμων και θρεπτικών ουσιών με σημαντικές προστατευτικές και ευεργετικές δράσεις για την υγεία μας και όχι μόνο. Στην αρχαιότητα είχε και καλλυντικές ιδιότητες, τις οποίες χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα με τις μάσκες προσώπου που γίνονται με φλούδες πεπονιού.
Πιστεύεται ότι η φλούδα του πεπονιού τονώνει το δέρμα και βοηθά στη μείωση της [[Ακμή|ακμής]] κατά την εφηβεία.
Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης:
Ιδανικό για κατανάλωση σε φέτες ή σε φρουτοσαλάτες, ωμό. Χτυπώντας το στο μίξερ φτιάχνουμε γρανίτα, παγωτό, χυμό, αναψυκτικό. Όμως, μην αφήνετε το πεπόνι κομμένο σε φέτες για πολλή ώρα, διότι ότι η βιταμίνη C που περιέχει, καταστρέφεται γρήγορα εάν εκτεθεί στον αέρα.
Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να καταναλώνεται αμέσως μετά αφού θα κοπεί.<ref>{{Cite web|url=http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=2416|title=Πεπόνι: Πλούσιο σε βιταμίνες, φτωχό σε θερμίδες|website=www.iatronet.gr|language=el|accessdate=2020-08-10}}</ref>
== Δείτε επίσης ==
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{βικιλεξικό}}
{{βικιλεξικό}}https://www.iatronet.gr/diatrofi/trofima-rofimata/article/2416/peponi-ploysio-se-vitamines-ftwxo-se-thermides.html<nowiki/>{{commons|Cucumis melo}}
{{commons|Cucumis melo}}
https://www.mydiatrofi.gr/trofi/trofima/frouta/peponi-thermides-vitamines-kai-idiotites
{{Authority control}}
| 