Ιερά Μυστήρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Σε αυτά ο άνθρωπος οφείλει να συμμετέχει ώστε να νοείται ως μέλος της Εκκλησίας.<ref name='imh'>{{cite web |url=http://www.imilias.gr/ti-kai-poia-einai-ta-mistiria-tis-ekklisias.html |title=Τι και ποιά είναι τα Μυστήρια της Εκκλησίας; |author= |date= |work= |publisher=Ιερά Μητρόπολις Ηλείας |accessdate=25 Ιουνίου 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170705221654/http://www.imilias.gr/ti-kai-poia-einai-ta-mistiria-tis-ekklisias.html |archivedate=2017-07-05 |url-status=dead }}</ref><ref name='fhol'>{{cite web |url=http://www.faneromenihol.gr/index.php/ta-iera-mystiria |title=Τα ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας |author= |date= |work= |publisher=Καθεδρικός Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Φανερωμένης Χολαργού |accessdate=25 Ιουνίου 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170706204141/http://www.faneromenihol.gr/index.php/ta-iera-mystiria |archivedate=2017-07-06 |url-status=dead }}</ref><ref name='pgk' />

 

Το Μυστήριο του Βαπτίσματος αποτελεί την είσοδο του ανθρώπου στην Εκκλησία. Η χρήση του νερού συνδέεται με τον καθαρισμό, ενώ η τριπλή κατάδυση και ανάδυση εικονίζει την έμπρακτη συμμετοχή του νεοφώτιστου στην τριήμερη Ταφή και την [[Ανάσταση του Χριστού]], αντίστοιχα.

 

Εφόσον το μυστήριο τελείται από κανονικό λειτουργό και σύμφωνα με τον ορθόδοξο τύπο της τριπλής κατάδυσης, θεωρείται έγκυρο και ανεξάλειπτο για όλο το βίο του πιστού. Δεν επιτρέπεται '''αναβαπτισμός''' του, ακόμη και εάν επιστρέψει από σοβαρά αμαρτήματα ή ακόμη και αίρεση.

 

Το Μυστήριο του Χρίσματος τελείται αμέσως μετά το Βάπτισμα με την επίχριση του βαπτιζόμενου με [[Άγιο Μύρο]]. Μέσω αυτού λαμβάνει τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Ως καθιέρωση του Μυστηρίου θεωρείται η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος, με μορφή περιστεριού, επί της κεφαλής του Ιησού κατά την ημέρα της βάπτισής του από τον [[Ιωάννης ο Βαπτιστής|Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο]].

 

Επανάληψη του Χρίσματος προβλέπεται από την Εκκλησία, για κάθε μέλος της το οποίο επέστρεψε σε αυτήν, αφού πλανήθηκε στην αίρεση.

 

Είναι πεποίθηση της Εκκλησίας, ότι αποτελεί κοινωνία όχι μόνο ζώντων αλλά και κεκοιμημένων. Κηδεία σημαίνει φροντίδα και εν προκειμένω την τελευταία φροντίδα του φθαρτού σώματος ενός πιστού στη μετάβασή του από την επίγεια στη μετά θάνατο ζωή. Προ της μεταφοράς της σορού του νεκρού από την οικία του στον τόπο της ταφής του, παρεμβάλλεται ως ενδιάμεσος σταθμός η εκκλησία, όπου ακολουθείται ειδική ακολουθία, η ονομαζόμενη νεκρώσιμη ή εξόδιος ακολουθία, μπροστά στο φέρετρο. Σε αυτή, γίνεται ουσιαστικά ένας διάλογος μεταξύ των φίλων του κεκοιμημένου και του Θεού. Τονίζεται μέσα από τους ύμνους η ματαιότητα των εγκοσμίων και εξυμνείται η αξία των αιωνίων αγαθών. Οι ιερείς και ο λαός, ζητούν το έλεος του Θεού και παρηγορία, διότι ουδείς άνθρωπος μπορεί αξίως να σταθεί την ώρα του φοβερού βήματος.

 

Πριν την ακολουθία τελείται η τελετή του τρισαγίου. Η ονομασία της δίδεται, διότι ξεκινά με το "Άγιος ο Θεός", τρεις φορές. Κατόπιν ψάλλονται τέσσερα τροπάρια όπου δέεται κλήρος και λαός να αναπαύσει το μεταστάντα μαζί με τους σεσωσμένους, παρακαλώντας συνάμα την Υπεραγία Θεοτόκο να δεηθεί προς τον Κύριο. Στη συνέχεια ο ιερέας ικετεύει τον Θεό, ο οποίος νίκησε το θάνατο και το διάβολο με την παρουσία του στον κόσμο, να λάβει υπόψη την τρεπτότητα του ανθρώπου και τη ροπή προς την αμαρτία, να παραβλέψει τος αμαρτίες του ως αγαθός και φιλάνθρωπος και να κατατάξει το μέλος της εκκλησίας στους κόλπους της θείας δόξας.

 

Το Μυστήριο της Εξομολόγησης ή Μετάνοιας έχει ως βάση τα λόγια του Ιησού {{πολυτονικό|«᾿Αμὴν λέγω ὑμῖν, ὅσα ἐὰν δήσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ὅσα ἐὰν λύσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται λελυμένα ἐν τῷ οὐρανῷ.» <small>Ματθ.18,18</small> «ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται.»}} <small>Ιωαν.20.23</small> με τα οποία παραχώρησε τη χάρη της συγχώρησης των αμαρτιών στους Αποστόλους. Διά της αποστολικής διαδοχής, που υφίσταται στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η χάρη αυτή μεταδόθηκε στους επισκόπους, οι οποίοι ορίζουν, με βάση την πνευματική τους επάρκεια, και πρεσβυτέρους για να τελούν την Εξομολόγηση. Βασική προϋπόθεση της συμμετοχής στο Μυστήριο της Εξομολόγησης είναι η ειλικρινής μετάνοια του ανθρώπου για την ανυπακοή στο θείο θέλημα. Στη Ορθοδοξία το Μυστήριο αυτό έχει ως σκοπό την αναγωγή του ανθρώπου στην αγαπητική του σχέση με το Θεό.

 

[[Αρχείο:Μυστικός Δείπνος του Duccio.jpg|thumb|right|250px|Στο Μυστικό Δείπνο ο Ιησούς Χριστός τέλεσε για πρώτη φορά το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, παραδίδοντάς το στους Αποστόλους και δι' αυτών στην Εκκλησία]]

Στη Θεία Ευχαριστία, Θεία Κοινωνία ή Μετάληψη τελείται ο καθαγιασμός των τίμιων δώρων, άρτου και οίνου, η μεταβολή τους σε Σώμα και Αίμα Χριστού και η μετάδοσή τους στους πιστούς. Είναι το μέγιστο των Μυστηρίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας και αυτό που καθαγιάζει την κοινωνία των συμμετεχόντων υπαλλάσοντάς την σε Σώμα Χριστού. Πρώτος μυσταγωγός της Θείας Ευχαριστίας υπήρξε ο Ιησούς Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο της Μεγάλης Πέμπτης, παραγγέλλοντας στους μαθητές του να την τελούν σε ανάμνησή του. Η τελετή του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας ονομάζεται Θεία Λειτουργία. Τα τέσσερα βασικότερα λειτουργικά κείμενα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι:

* η [[Λειτουργία Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων|Λειτουργία των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων]].

 

Μνήμη νεκρών ή μνημόσυνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποκαλείται το εκκλησιαστικό παρακλητικό τελετουργικό υπέρ των ψυχών των κεκοιμημένων χριστιανών. Ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης αναφέρει στα συγγράμματά του τη μνήμη των νεκρών ως "μυστήριον επί των ιερώς κεκοιμημένων". Η μνήμη των νεκρών αποτελεί ένα μέλος της λειτουργικής δομής του σώματος της εκκλησίας. Εκτός της νεκρώσιμης ακολουθίας και των ευχών κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας η εκκλησία πραγματοποιεί και δεήσεις για τα κεκοιμημένα μέλη, σε τακτές χρονικές περιόδους. Η αρχή αυτών των δεήσεων βρίσκεται στην [[Αγία Γραφή]] και μάλιστα ήδη από την [[Παλαιά Διαθήκη]].

 

 

== Προαιρετικά Μυστήρια ==

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία το Μυστήριο του Γάμου υφίσταται ως η αιώνια πνευματική ένωση του άνδρα και της γυναίκας και ως σαρκική για τη διαιώνιση του ανθρώπινου γένους.

 

Τέλος, οι έγγαμοι κληρικοί δε μπορούν να λάβουν τον τρίτο και τελικό βαθμό της ιεροσύνης, εκτός εάν ο πρεσβύτερος χηρεύσει ή επιλέξει τη [[μοναχός|μοναχική ζωή]] σε κοινή απόφαση με την πρεσβυτέρα του.

 

Η Ιεροσύνη ή Χειροτονία είναι το Μυστήριο, κατά το οποίο με την επίθεση των χεριών του επισκόπου στο χειροτονούμενο άρρενα μεταδίδεται η χάρη του Αγίου Πνεύματος σε αυτόν και του παρέχεται το δικαίωμα να ιερουργεί και να ποιμαίνει την Εκκλησία. Πέρα από τις πνευματικές προϋποθέσεις, μια βασική προϋπόθεση για τη λήψη της ιεροσύνης είναι η αγαμία των μη έγγαμων υποψηφίων, ενώ για τους έγγαμους είναι η αγαμία αμφότερων των συζύγων πριν και η μονογαμία μετά το γάμο τους. Η αυστηρή επιλογή των υποψηφίων κληρικών είναι ανάλογη του υψηλού λειτουργήματος, που επιτελούν, λαμβάνοντας τη Χάρη και την Ευλογία να προσφέρουν τα ανάξια χέρια τους και να δανείζουν τη ρυπαρή γλώσσα τους στο Μεγάλο Αρχιερέα Ιησού Χριστό<ref>Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου - Λόγος εἰς τὸ Κατὰ Ἴωάννην, 86, 4 (PG 59, 472)</ref>, το μόνο Αναμάρτητο, για την τέλεση όλων των μυστηρίων της Εκκλησίας.

{{multiple image|image1=Xeirotonia eis diakonon.gif|caption1=Χειροτονία υποδιακόνου εις διάκονον|width1=100|image2=Xeirotonia eis presbyteron.gif|caption2=Χειροτονία διακόνου εις πρεσβύτερον|width2=100|image3=Xeirotonia eis episkopon.gif|caption3=Χειροτονία πρεσβυτέρου εις επίσκοπον|width3=100}}

Εφόσον το μυστήριο τελείται από κανονικούς λειτουργούς και σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες, θεωρείται έγκυρο και ανεξάλειπτο για όλο το βίο του πιστού, ακόμη και εάν καθαιρεθεί (παυθεί από τα ιερατικά του καθήκοντα) και δεν επιτρέπεται '''αναχειροτονία''' του.

 

[[Μοναχός|Μοναχική κουρά]] αποκαλείται το μυστήριο της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθόδοξης Eκκλησίας]] το οποίο εισάγει το [[Βάπτισμα (Χριστιανισμός)|βαπτισμένο]] μέλος του σώματος της εκκλησίας σε διαρκή [[Εξομολόγηση|μετάνοια]] και αδιάκοπη μνεία και μνήμη του Θεού<ref>Νικόλαος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 499</ref>. Θεωρείται ως βάπτισμα, όπου το μέλος της εκκλησίας ενδύεται με το [[Άγγελοι|αγγελικό σχήμα]], συντελώντας ουσιαστικά μία αναγέννηση στο χώρο της θείας δόξας<ref>Lennant Ryden, Das leben des Heiligen narren Symeon von Leontios von Neapolis, Upsala 1963, page 131</ref>. Συχνά επιλέγεται διαζευκτικά με το γάμο, οπότε ο κειρόμενος μοναχός (ή η μοναχή) εγκαταλείπει τα εγκόσμια και αφιερώνεται ολοκληρωτικά στην Εκκλησία και τον Χριστό, δίνοντας όρκους παρθενίας, εγκράτειας, ακτημοσύνης, υπακοής και διαρκούς προσευχής προς το Θεό.

 

* Μεγαλόσχημος Μοναχός

 

Το Μυστήριο του Ιερού Ευχελαίου εδράζεται σε δύο χωρία της Καινής Διαθήκης. Το πρώτο είναι από την επιστολή του Ιακώβου του Αδελφοθέου {{πολυτονικό|«ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας, καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ' αὐτὸν ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου• καὶ ἡ εὐχὴ τῆς πίστεως σώσει τὸν κάμνοντα, καὶ ἐγερεῖ αὐτὸν ὁ Κύριος• κἂν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ.»}} <small>Ιακ.5.14</small> και το δεύτερο από το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο {{πολυτονικό|«καὶ ἤλειφον ἐλαίῳ πολλοὺς ἀρρώστους καὶ ἐθεράπευον.»}} <small>Μαρκ.6.13</small>. Όπως γίνεται φανερό από τα παραπάνω σκοπός του Ευχελαίου είναι η ίαση οποιασδήποτε ασθένειας, ως διαταραχή της αρμονικής λειτουργίας του σώματος, που κατά την ορθόδοξη θεολογία οφείλεται σε πνευματικά αίτια και κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό.

 

[[Αγιασμός]] αποκαλείται από την [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] η ιερή τελετή του αγιασμού των υδάτων η οποία τηρήται εις ανάμνηση της [[Θεοφάνια (εορτή)|βάπτισης του Χριστού]]. Ο Αγιασμός αποτελεί τη μετάδοση της αφθαρτοποιού Χάριτος στο νερό από το Άγιο Πνεύμα, ενώ στην εκκλησιαστική πράξη διαχωρίζεται σε δύο μορφές το Μεγάλο Αγιασμό που τελείται κατά τη δεσποτική εορτή των Θεοφανείων και τον Μικρό Αγιασμό, που δύναται να τελεσθεί όλες τις άλλες ημέρες.