Αλβανία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας Ετικέτες: Αναιρέθηκε Επεξεργασία από κινητό Διαδικτυακή επεξεργασία από κινητό |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας Ετικέτα: Αναίρεση |
||
Γραμμή 1:
{{Πηγές|3=2020|2=07|23}}
{{Πληροφορίες Χώρας
| εθνικό_όνομα = ''Republika e Shqipërisë''
| προφορά_ονόματος =
| εθνικό όνομα ελληνικά = Δημοκρατία της Αλβανίας
| σημαία = Flag of Albania.svg
| άρθρο σημαίας = Σημαία της Αλβανίας
| εθνόσημο = Coat of arms of Albania.svg
| πλάτος εθνόσημου = 70px
| άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο της Αλβανίας
| εθνικό_σύνθημα = Εσύ Αλβανία μου δίνεις τιμή, μου δίνεις το όνομα Αλβανός<br/>
([[Αλβανική γλώσσα|αλβανικά]]: Ti Shqipëri më jep nder, më jep emrin Shqipëtar)
| εθνικός_ύμνος = [[Hymni i Flamurit|Ύμνος της Σημαίας]]<br/>([[Αλβανική γλώσσα|αλβανική]]: Himni i Flamurit)<center>[[File:Hymni i Flamurit instrumental.ogg]]</center>
| χάρτης = Europe-Albania.svg
| λεζάντα_χάρτη = Η θέση της Αλβανίας (πράσινο) <br/>στην [[Ευρώπη|Ευρωπαϊκή ήπειρο]] (σκούρο γκρι)
| λεζάντα_αριστερά =
| πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη = [[Τίρανα]]
| συντεταγμένες_πρωτεύουσας = {{coord|41.33|19.82|type:city|format=dms|display=inline,title|name=Τίρανα}}
| μεγαλύτερη_πόλη =
| επίσημες_γλώσσες = [[Αλβανική γλώσσα|Αλβανικά]]
| πολίτευμα = [[Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]]
| τίτλοι_ηγετών = [[Πρόεδρος της Αλβανίας|Πρόεδρος]]<br/>[[Πρωθυπουργός της Αλβανίας|Πρωθυπουργός]]
| ονόματα_ηγετών = [[Ιλίρ Μέτα]]<br/>[[Έντι Ράμα]]
| βουλή_όνομα = [[Βουλή της Αλβανίας|Συνέλευση]]
| τύπος_κυριαρχίας =
| γεγονός_κυριαρχίας = •Πριγκιπάτο του Άρβανου<br/>•Λίγκα της Λέζας<br/>•Ανεξάρτητη Αλβανία <br/>•Δεύτερο Πριγκιπάτο της Αλβανίας <br/>• Ισχύον [[Σύνταγμα]]
| ημερομηνίες_κυριαρχίας = 1190<br/><br/>2 Μαρτίου 1444<br/>28 Νοεμβρίου 1912<br/>29 Ιουλίου 1913<br/><br/>28 Νοεμβρίου 1998<br/>
| θέση_έκτασης = 143
| έκταση = 28.748
| ποσοστό_νερού = 4,7
| σύνορα = 717
| ακτογραμμή = 362
| θέση_πληθυσμού = 138
| πληθυσμός = 2.831.741 <ref>{{Cite web |url=http://www.geohive.com/cntry/albania.aspx |title=GeoHive - Albania population statistics<!-- Bot generated title --> |accessdate=2012-12-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130818134239/http://www.geohive.com/cntry/albania.aspx |archivedate=2013-08-18 |url-status=dead }}</ref>
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2011
| πυκνότητα_πληθυσμού = 99,0
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 113
| εκτίμηση_πληθυσμού = 2.845.955<ref name="stat">[http://www.instat.gov.al/en/themes/demography-and-social-indicators/population/publication/2020/population-in-albania-1-january-2020/ Επίσημη εκτίμηση]</ref>
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 1-2020
| χρονιά_ΑΕΠ = 2016
| ΑΕΠ = 34,155 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=57&pr.y=1&sy=2016&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=914&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Αλβανία |publisher=[[ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2017 |accessdate=2017-05-09}}</ref>
| θέση_ΑΕΠ = 113
| ΑΕΠ_κατακεφαλή = 11.840 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή = 95
| χρονιά_ΑΕΠ_Ον = 2016
| ΑΕΠ_Ον = 12,126 δισ. $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_Ον = 113
| ΑΕΠ_κατακεφαλή_Ον = 4.203 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή_Ον = 99
| HDI_έτος = 2018
| HDI = {{increase}} 0,791<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2019_overview_-_english.pdf |title=2019 Human Development Report |year=2018 |accessdate=9 Δεκεμβρίου 2019 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref>
| HDI_κατάταξη = 69
| HDI_κατηγορία = <span style="color:#009900;">υψηλός</span>
| νόμισμα = [[Λεκ]]
| κωδικός_νομίσματος = ALL
| ώρα_ζώνης = [[Ώρα Κεντρικής Ευρώπης|CET]]
| διαφορά_UTC = +1
| θερινή_διαφορά_UTC = +2
| top_level_domain = [[.al]]
| οδηγούν_από = δεξιά
| κωδικός_κλήσης = 355
| σημειώσεις =
}}
Η '''Αλβανία''' ([[Αλβανική γλώσσα|αλβανικά]]: Shqipëria), γνωστή επισήμως ως '''Δημοκρατία της Αλβανίας''' ([[Αλβανική γλώσσα|αλβανικά]]: ''Republika e Shqipërisë'' {{προφορά|ɾɛˈpubliˌka ɛ ˌʃcipəˈɾis}}) είναι [[Βαλκάνια|βαλκανική]] χώρα της ΝΑ Ευρώπης. Συνορεύει βόρεια και βορειοδυτικά με το [[Μαυροβούνιο]], βορειοανατολικά με το [[Κοσσυφοπέδιο]], ανατολικά με τη [[Βόρεια Μακεδονία]] και νότια με την [[Ελλάδα]]. Βρέχεται από την [[Αδριατική θάλασσα]] δυτικά, και το [[Ιόνιο πέλαγος]] νοτιοδυτικά. Απέχει λιγότερο από 72 χλμ. από την [[Ιταλία]] μέσω του [[Πορθμός του Οτράντο|Πορθμού του Οτράντο]] που συνδέει την [[Αδριατική]] με το [[Ιόνιο]].
Η Αλβανία είναι μέλος του [[ΟΗΕ]], του [[ΝΑΤΟ]], του [[Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη|Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη]], του [[Συμβούλιο της Ευρώπης|Συμβουλίου της Ευρώπης]], του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου|Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου]], του [[Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης|Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης]] και είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της [[Ένωση για τη Μεσόγειο|Ένωσης για τη Μεσόγειο]]. Η Αλβανία είναι υποψήφια προς ένταξη χώρα στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]]. Η χώρα έκανε επίσημη αίτηση για [[Διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης|ένταξη]] στην [[ΕΕ]] στις 28 Απριλίου 2009 και έλαβε καθεστώς επίσημης υποψήφιας στις 24 Ιουνίου 2014.<ref>[http://www.tanea.gr/news/politics/article/5134574/benizelos-shmantiko-thema-apodosh-sthn-albania-kathestwtos-ypopshfias-xwras/ Καθεστώς υποψήφιας χώρας για ένταξη στην ΕΕ έλαβε η Αλβανία], Τα Νέα, 24 Ιουνίου 2014</ref>
Η σημερινή επικράτεια της Αλβανίας ήταν σε πολλές φάσεις της ιστορίας μέρος των Ρωμαϊκών επαρχιών της Δαλματίας (νότιο Ιλλυρικό), της [[Μακεδονία (Ρωμαϊκή επαρχία)|Μακεδονίας]] (συγκεκριμένα της Νέας Ηπείρου) και της [[Μοισία]]ς. Το σημερινό κράτος έγινε ανεξάρτητο μετά τη κατάρρευση της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]] στην Ευρώπη μετά τους [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικούς Πολέμους]]. Η Αλβανία ανακήρυξε ανεξαρτησία στις 28 Νοεμβρίου 1912 (αναγνωρίστηκε το 1913) και πρώτος κυβερνήτης της ήταν ο [[Ισμαήλ Κεμάλ|Ισμαήλ Κεμάλι]] (Ismail Qemali). Πέρασε μέσα από πολιτικά καθεστώτα Πριγκιπάτου, Δημοκρατίας και Βασιλείου μέχρι την εισβολή των Ιταλών το 1939, όποτε έγινε και [[προτεκτοράτο]]. Το 1944 έγινε [[Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αλβανίας|Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία]] υπό τον [[Ενβέρ Χότζα]] και το [[Κόμμα Εργασίας Αλβανίας|Εργατικό Κόμμα]] (PPSH).
Εθνικός ήρωας της Αλβανίας είναι ο [[Σκεντέρμπεης]] (Skendërbej), γνωστός και ως Γεώργιος Καστριώτης (Gjergj Kastrioti).
Η Αλβανία είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με Μεταβατική Οικονομία. Οι μεταρρυθμίσεις ελεύθερης αγοράς έχουν ανοίξει τη χώρα σε διεθνείς επενδύσεις, κυρίως στον τομέα της ενέργειας και των υποδομών μεταφοράς.
== Ετυμολογία - ονομασίες ==
Γραμμή 12 ⟶ 83 :
== Ιστορία ==
=== Αρχαιότητα ===
[[File:Parku Arkeologjik i Apollonisë 04.jpg|thumb|right|250px|Η αρχαία Απολλωνία ήταν σημαντική ελληνική πόλη, η οποία έγινε αφορμή του Πελοποννησιακού πολέμου.]]
Οι αρχαίοι κάτοικοι του μεγαλύτερου μέρους της περιοχής που καλύπτει σήμερα η Αλβανία (και του μεγαλύτερου μέρους της πρώην [[Γιουγκοσλαβία]]ς) ήταν οι [[Ιλλυριοί]]. Τα αρχαιολογικά ευρήματα συγκεντρωμένα στις παράκτιες περιοχές δεν αποδίδουν έως τώρα σαφή εικόνα του [[πολιτισμός (αρχαιολογία)|πολιτισμού]] αυτών των ανθρώπων.
Η άποψη των ιστορικών είναι ότι οι σύγχρονοι Αλβανοί προέρχονται από τους γηγενείς αρχαίους Ιλλυριούς, και από άλλους αρχαίους βαλκανικούς λαούς ([[Θράκες]] και [[Δακία|Δάκες]]){{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=23/07/2020}}.
Στην ευρύτερη περιοχή, η παρουσία των Ιλλυριών ανιχνεύεται στο σχηματισμό πολιτικής δομής κατά τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ.. Οι Ιλλυριοί πάντως σχημάτισαν βασίλεια γύρω από πολέμαρχους που αντιμάχονταν μεταξύ τους στο μεγαλύτερο τμήμα της ιστορίας τους (δεν υπήρχε ενότητα των ιλλυρικών φυλών). Κατά την αρχαιότητα, είχαν αναπτύξει σχέσεις με τους Έλληνες. Κατά περιόδους, είχαν συγκρούσεις με ελληνικές φυλές, κατά των [[Χάονες|Χαόνων]] και των [[Μολοσσοί|Μολοσσών]] στην [[Ήπειρος (περιοχή)|Ήπειρο]] και κατά του [[μακεδονικό βασίλειο|Μακεδονικού βασιλείου]], μα και κατά την ίδρυση ελληνικών αποικιών σε μέρη που κατοικούσαν Ιλλυριοί ([[Επίδαμνος]], [[Απολλωνία η Ιλλυρική|Απολλωνία]]).
=== Ρωμαϊκή κυριαρχία και Μεσαίωνας ===
| |||