|
[[Αρχείο:ActionPanama.JPG|μικρογραφία|320x320εσ|Παγκόσμια Εταιρεία τουτης Διαδικτυακού Κανάλιδιώρυγας του Παναμά - Δανεισμός Ομολόγων του 1888.]]
'''Το σκάνδαλο του Παναμά''' (Γαλλικά: Le scandale de Panama) ήταν υπόθεση διαφθοράς που ξέσπασε στη [[Γαλλία]] το 1892 κατά την [[Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία]] το 1892 και συνδέεται με την αποτυχημένη προσπάθεια μιαςτης γαλλικής οικοδομικής Εταιρείας του Παναμά να κατασκευάσει τη [[Διώρυγα του Παναμά]]. Σχεδόν μισό δισεκατομμύριο φράγκα χάθηκαν, εκατοντάδες χιλιάδες αποταμιευτές καταστράφηκαν οικονομικά και μέλη της γαλλικής κυβέρνησης δωροδοκήθηκαν για να αποσιωπήσουν τα οικονομικά προβλήματα της εταιρείας, προκαλώντας αυτό που θεωρείται ως το μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό σκάνδαλο με πολιτικές διαστάσεις του 19ου αιώνα. <ref>{{Cite web|url=http://www.ak190x.de/Bauwerke/panamaen.htm|title=Why de Lesseps failed to build the Panama Canal|last=.|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>
== Τα γεγονότα ==
Μετά τατην επιτυχία της εγκαίνιακατασκευής της [[Διώρυγα του Σουέζ|διώρυγας του Σουέζ]] στις 17 Νοεμβρίου 1869, η φήμη του [[Φερντινάν Λεσσέψ]] εκτοξεύθηκε, ίδρυσε την Εταιρεία του Παναμά και όταν το 1881 ανέλαβεαποφασίστηκε τηνη κατασκευή της [[Διώρυγα του Παναμά|Διώρυγας του Παναμά]], το έργο ανατέθηκε σ' αυτόν, ο οποίος ίδρυσε την Εταιρεία του Παναμά (Compagnie universelle du canal interocéanique de Panama) και ανέλαβε το έργο. Οι εργασίες όμως προχωρούσαν δύσκολα, μέσα σε λίγα χρόνια σημειώθηκαν μεγάλες απώλειες κυρίως λόγω της ελονοσίας και άλλων ασθενειών που προκαλούσε το υγρό και ζεστό κλίμα της περιοχής.
Στις 4 Φεβρουαρίου 1889, το Δικαστήριο διέταξε την εκκαθάριση της Εταιρείας του Παναμά στο Παρίσι. Οι εργασίες στον ισθμό σταμάτησαν εν τω μεταξύ, ενώ ο εκκαθαριστής που διορίστηκε από το δικαστήριο ανέλαβε τη συντήρηση των υπαρχόντων κτηρίων, εργαλείων και μηχανημάτων. Ωστόσο, μέσα σε λίγα χρόνια, σημειώθηκαν υψηλές απώλειες λόγω του υγρού και ζεστού κλίματος. Ηη γαλλική κυβέρνηση καθυστερούσε την εκκαθάριση όλο και περισσότερο, επειδή οι προσφορές εξαγοράς από διάφορες αμερικανικές εταιρείες φαίνονταν ανεπαρκείς. Δεν ήταν δυνατή η έναρξη μιας ενδιάμεσης εταιρείας λόγω έλλειψης κεφαλαίων. Ο εκκαθαριστής όρισε μια εξεταστική επιτροπή, της οποίας η έκθεση του 1890 συνέστησε τη συνέχιση του καναλιού σύνδεσηςέργου και την ανανέωση της σύμβασης του 1878 με την [[Κολομβία]]. Αυτό συμφωνήθηκε το 1890 στη [[Μπογκοτά]], με ισχύ μέχρι το 1904.
ΤοΤον Δεκέμβριο του 1892, η εταιρεία κήρυξε [[πτώχευση]]. Περίπου 800.000 Γάλλοι έχασαν τις επενδύσεις τους σε μετοχές, ομόλογα και ιδρυτικές μετοχές της εταιρείας του Παναμά, στο σημαντικό ποσό των περίπου 1,8 δισεκατομμυρίων φράγκων χρυσού. Η εταιρεία αποκόμισε 1,2 δισεκατομμύρια φράγκα χρυσού, 960 εκατομμύρια εκ των οποίων επενδύθηκαν στον Παναμά και ένα μεγάλο ποσό χρησιμοποιήθηκε για δωροδοκία χρηματιστών, πολιτικών και μέσων ενημέρωσης. [1]<ref [2]name=":0">Arendt, Hannah (1973 -03-21) ''The Origins of Totalitarianism (New ed.) Harvest Books.'' p. 95-99.</ref>
== Το σκάνδαλο ==
Το 1892/1893, ένας μεγάλος αριθμός υπουργών (μεταξύ των οποίων και ο [[Ζωρζ Κλεμανσώ]]) κατηγορήθηκαν ότι δωροδοκήθηκαν από τον [[Φερντινάν Λεσσέψ]] το 1888, γεγονός που οδήγησε σε δίκη διαφθοράς εναντίον του Λεσσέψ και του γιου του Σαρλ. Εν τω μεταξύ, 510 μέλη του κοινοβουλίου - συμπεριλαμβανομένων έξι υπουργών - κατηγορήθηκαν ότι έλαβαν δωροδοκίεςχρηματικά ποσά από την εταιρεία του Παναμά για να κρύψουναποκρύψουν την οικονομική κατάσταση της εταιρείας από το κοινό. Ο Λεσσέψ, ο γιος του Σαρλ, μέλη της διοίκησης, καθώς και ο μηχανικός [[Γουστάβος Άιφελ|Γκυστάβ Εφέλ]], αρχικά καταδικάστηκαν σε πολυετείς φυλακίσεις, που αργότερα ακυρώθηκαν.
Στη δίκη δωροδοκίας, ο Μπετώ, πρώην υπουργός Ανάπτυξης της Πόλης, καταδικάστηκε σε πενταετή ποινή φυλάκισης, εκ των οποίων εξέτισε τα τρία χρόνια. Ο βαρόνος ΡενάςΡενάκ -Γάλλος τραπεζίτης, οικονομικός σύμβουλος της εταιρείας και μεσάζων για τις διάφορες δωροδοκίες - αυτοκτόνησε. Άλλοι κατηγορούμενοι κατέφυγαν στην Αγγλία. Στις 7 Δεκεμβρίου 1894, ο Λεσσέψ πέθανε.
Οι πολιτικοί που κατηγορήθηκαν για ανάμιξη περιελάμβανανπεριλάμβαναν τον [[Λεό Μπουρζουά]] και τον Αλφρέ Ζοζέφ Νακέ. [3] Διαπιστώθηκε ότι 104 νομοθέτες είχαν εμπλακεί στη διαφθορά και ανατέθηκε από το γαλλικό κοινοβούλιο στον [[Ζαν Ζωρές]] να διεξάγει έρευνα, που ολοκληρώθηκε το 1893. [4]<ref>{{Cite web|url=https://www.marxists.org/archive/jaures/1893/panama-scandal.htm|title=Jaurès, Jean (1893)On the Panama Scandal|last=.|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref> Οι έρευνες για την υπόθεση του Παναμά επαναλήφθηκαν το 1897 αλλά οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν.
== Επιπτώσεις ==
[[Αρχείο:The Panama Canal; Baron de Reinach, one of the promoters of Wellcome L0031403.jpg|μικρογραφία|Ο βαρόνος Ρενάκ αναγκάζεται να πιεί δηλητήριο. Γελοιογραφία, ακουαρέλα του H. Robert, 1897.]]
Ο [[Ζωρζ Κλεμανσώ]] ηττήθηκε στις εκλογές του 1893 λόγω της σχέσης του με τον Corneliusεμπλεκόμενο HerzΚορνέλιους Χερζ. Παρόλο που κατέρρευσαν τρεις κυβερνήσεις, αυτή η κρίση διέφερε από την [[Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία#Η κρίση Μπουλανζέ|υπόθεση Μπουλανζέ]] του 1889, στο ότι η Δημοκρατία δεν απειλήθηκε ποτέ πραγματικά να ανατραπεί. Ωστόσο, προκάλεσε αμφιβολίες στο κοινό και σήμαινεέπληξε ότιτην οιαξιοπιστία πολιτικοίτων δεν ήταν πλέον αξιόπιστοιπολιτικών. Για τους μοναρχικούς απέδειξε ότι η δημοκρατία ήταν διεφθαρμένη. [5]<ref>{{Cite web|url=http://www.historyhome.co.uk/europe/3rd-rep.htm#panama|title=historyhome.co.uk/europe/3rd-rep.htm#panama|last=.|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>
Η Hannah[[Χάνα ArendtΆρεντ]] υποστηρίζει ότι η υπόθεση είχε τεράστια σημασία στην ανάπτυξη του γαλλικού αντισημιτισμού, λόγω της συμμετοχής δύο Εβραίων Γερμανικής καταγωγής, του Βαρόνουβαρόνου JacquesΖακ ReinachΡενάκ και του CorneliusΚορνέλιους HerzΧερζ. Αν και δεν ήταν μεταξύ των δωροδοκούντων μελών του Κοινοβουλίου ή στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας, σύμφωνα με τοντην ArendtΆρεντ ήταν υπεύθυνοι για τη διανομή των χρημάτων δωροδοκίας, ο ReinachΡενάκ μεταξύ της δεξιάς πτέρυγας των αστικών κομμάτων, ο HerzΧερζ μεταξύ των αντι-κληρικών ριζοσπαστών. ΗΟ ReinachΡενάκ ήταν ένας μυστικός χρηματοοικονομικός σύμβουλος της κυβέρνησης και χειρίστηκε τις σχέσεις της με την εταιρεία του Παναμά. Ο HerzΧερζ ήταν η επαφή του ReinachΡενάκ στη ριζοσπαστική πτέρυγα, αλλά ο εκβιασμός του Herz με διπλό χειρισμό τελικά οδήγησε τον Reinach να αυτοκτονήσει.
Ωστόσο, πριν από τοτην θάνατόαυτοκτονία του, ο ReinachΡενάκ έδωσε μια λίστα με τα υποβιβασμέναεμπλεκόμενα μέλη του Κοινοβουλίου στηστον ''Ελεύθερο Λόγο'' (Libre Parole), την αντισημιτική εφημερίδα του EdouardΕντουάρ DrumontΝτρυμόν, σεμε αντάλλαγμα τηςτην εφημερίδαςκάλυψη πουτου καλύπτειρόλου τοντου ρόλοαπό τουτην Reinachεφημερίδα. ΔιανυκτέρευσηΞαφνικά, η ιστορίαυπόθεση μετέτρεψετου τοΠαναμά Laμετέτρεψε Libreτον Parole''Ελεύθερο Λόγο'' από ένα σκοτεινό φύλλο σε έναμία από τα πιοτις ισχυράσημαντικότερες έγγραφαεφημερίδες στη χώρα. Ο κατάλογος των ενόχων δημοσιεύτηκεδημοσιεύονταν κάθε πρωί σε μικρές δόσεις, έτσι ώστε εκατοντάδες πολιτικοί έπρεπεζούσαν ναμε ζουντην σεαγωνία τεντωμένουςαποκάλυψής γάντζουςτους για μήνες. Το σκάνδαλο έδειξε, κατά την άποψη τουτης ArendtΆρεντ, ότι οι μεσάζοντες μεταξύ του επιχειρηματικού τομέα και του κράτους ήταν σχεδόν αποκλειστικά Εβραίοι, βοηθώντας έτσι να ανοίξει τοο δρόμοδρόμος για την [[Υπόθεση Ντρέιφους|υπόθεση DreyfusΝτρέϋφους]]. [2]<ref name=":0" />
Το 1894, δημιουργήθηκε μια δεύτερη γαλλική εταιρεία, η CompagnieΝέα Nouvelleεταιρεία duτης CanalΔιώρυγας deτου PanamaΠαναμά (NewCompagnie PanamaNouvelle du Canal Companyde Panama) για τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων και ενδεχομένως την ολοκλήρωση της κατασκευής. Η νέα εταιρεία αναζήτησε έναν αγοραστή για τα περιουσιακά στοιχεία, με ζητούμενη τιμή 109 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Η κατασκευή του καναλιού αναλήφθηκε από τις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Ηνωμένες Πολιτείες]] που αγόρασαν τη μίσθωση, τις μετοχές και τα περιουσιακά στοιχεία στητον συνθήκη Hay-Bunau-Varilla του ΝοεμβρίουΝοέμβριο 1903, για 40 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Οι εργασίες συνεχίστηκαν το 1904 και τοη κανάλιδιώρυγα άνοιξε στις 3 Αυγούστου 1914.
== Παραπομπές ==
<references />
{{Authority control
}}
[[Κατηγορία:Πολιτικά σκάνδαλα στη Γαλλία]]
[[Κατηγορία:Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία]]
Το σκάνδαλο συνδέεται με τις χρηματοδοτικές δυσκολίες της Universal Company του Interoceanic Canal του Παναμά, της εταιρείας που δημιουργήθηκε από τον Ferdinand de Lesseps για να συγκεντρώσει τα απαραίτητα κεφάλαια και να πραγματοποιήσει το έργο. Ενώ ο ιστότοπος αποδεικνύεται πιο ακριβός από το αναμενόμενο, ο Lesseps ξεκινά μια δημόσια συνδρομή. Μέρος αυτών των κεφαλαίων χρησιμοποιείται από τον χρηματοδότη Jacques de Reinach για να δωροδοκήσει δημοσιογράφους και να λάβει παράνομα την υποστήριξη πολιτικών προσώπων. Αφού η εταιρεία τέθηκε σε εκκαθάριση, η οποία κατέστρεψε τους συνδρομητές, ο βαρόνος de Reinach βρέθηκε νεκρός, ενώ αρκετοί πολιτικοί κατηγορήθηκαν για διαφθορά. Το σκάνδαλο έσπασε έπειτα στο φως της ημέρας. Ένα παρόμοιο οικονομικό σκάνδαλο, η υπόθεση του Άρθουρ Ραφαλόβιτς με ρωσικά δάνεια, αποκαλύφθηκε λίγο αργότερα.
|
