Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Σύμφωνα με δημοσίευα της [[Χαραυγή (εφημερίδα Κύπρου)|εφημερίδας Χαραυγής]], στα τέλη της δεκαετίας του 1910 εμφανίστηκαν στη Λεμεσό οι πρώτες [[Σοσιαλισμός|σοσιαλιστικές ομάδες]]. Επικεφαλής της πρώτης αυτής ομάδας σοσιαλιστών ήταν οι Γιάγκος Ηλιάδης και Πάνος Φασουλιώτης. Στις αρχές του 1920 μέσα σε αυτές τις σοσιαλιστικές ομάδες εμφανίζονται οι πρώτοι [[Κομμουνισμός|κομμουνιστές]]. Στην πλειοψηφία τους ήταν υπάλληλοι, κρυφοί κομμουνιστές που προπαγάνδιζαν τα ιδανικά του σοσιαλισμού στη Λεμεσό με αποτέλεσμα να προσεταιριστούν οι πρώτοι εργάτες που στη συνέχεια ηγήθηκαν του κινήματος. Οι πρώτοι πυρήνες λειτουργούσαν συνωμοτικά, έφερναν υλικό μέσω του λιμανιού της πόλης (κυρίως τις εφημερίδες [[Ριζοσπάστης|''Ριζοσπάστη'']] και τη γαλλική ''Ουμανιτέ'') και δραστηριοποιούνταν μέσα στις [[Συντεχνία|συντεχνίες]].<ref name=":4">{{Cite web|url=http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2015/08/15082015.pdf|title=ΚΚΚ-ΑΚΕΛ: 89 χρόνια αγώνων και θυσιών για τον τόπο και το λαό μας|last=Νικόλα|first=Νικόλας|date=2015-08-15|website=|publisher=[[Χαραυγή (εφημερίδα Κύπρου)|Χαραυγή]]|page=18|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/6shy5Jm96?url=http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2015/08/15082015.pdf|archivedate=2017-08-14|accessdate=2017-08-14|url-status=live}}</ref> Προς τα τέλη του 1922 εμφανίστηκε το ''Κυπριακό Εργατικό Κόμμα'' (ουσιαστικά ήταν οι προαναφερθέντες πυρήνες), με εκφραστικό όργανο την εφημερίδα ''Πυρσό'', την πρώτη σοσιαλιστική εφημερίδα στην Κύπρο. Κυρίαρχος τότε ήταν ο υπεύθυνος της εφημερίδας, [[Σοσιαλδημοκρατία|σοσιαλδημοκράτης]] Πάνος Φασουλιώτης.<ref name=":4" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2017/08/15082017.pdf|title=Oι πρωτοπόροι κομμουνιστές έθεσαν τα θεμέλια της ταξικής πάλης |last=Νικόλα|first=Νικόλας|date=2017-08-15|website=|publisher=[[Χαραυγή (εφημερίδα Κύπρου)|Χαραυγή]]|pages=22-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816115203/http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2017/08/15082017.pdf|archivedate=2017-08-16|accessdate=2017-08-16}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://politis.com.cy/article/to-louloudi-pou-den-anthise---i-alithia-gia-tin-idrisi-tou-akel|title=Λουλούδι που δεν άνθισε-Η αλήθεια για την ίδρυση του ΑΚΕΛ|last=Τζιαμπάζης|first=Κυριάκος|date=2016-08-30|website=|publisher=[[Πολίτης (εφημερίδα)|Πολίτης]]|archiveurl=https://archive.is/vuYo9|archivedate=2017-08-14|accessdate=2017-08-14}}</ref> Οι κομμουνιστές μέσα στους πυρήνες ήταν σε αντίθεση με τον Φασουλιώτη που έβλεπε περισσότερο προς τους Εργατικούς της Βρετανίας. Τον Ιούνιο του 1923 το κόμμα μετονομάστηκε σε ''Κυπριακό Εργατικό και Αγροτικό Κόμμα''. Η διαμάχη των δύο αντιλήψεων μέσα στους πυρήνες γίνεται εμφανής και από τον «Πυρσό». Σταδιακά πληθαίνουν τα υπέρ του κομμουνισμού δημοσιεύματα, αλλά και οι σοσιαλδημοκρατικές τάσεις μέσα από τα κείμενα του Φασουλιώτη. Οι κομμουνιστές απορρίπτουν τη συνεργασία με την αποικιοκρατία, ενώ ο Φασουλιώτης επιμένει στη συνεργασία με το Βρετανικό Εργατικό Κόμμα για εκπλήρωση του σοσιαλισμού διαμέσου της νομοθετικής οδού. Η σταδιακή επικράτηση των κομμουνιστών γίνεται εμφανής μέσα από τις αλλαγές στον «Πυρσό». Τον Νοέμβριο του 1923 αλλάζει και πάλι η ονομασία του κόμματος σε ''Κυπριακό Εργατικό και Αγροτικό Κόμμα (Κομμουνιστικό)'', ενώ γίνεται και διασύνδεση με το [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος]] (ΚΚΕ) και τη [[Κομμουνιστική Διεθνής|Γ΄ Διεθνή]]. Οι πρώτες προσπάθειες για ένταξη στη Γ΄ Διεθνή αποτυγχάνουν.<ref name=":4" /><ref name=":6" />

Ιδρυτές αποτέλεσαν οι Χαράλαμπος Βατυλιώτης (Βάτης), Kώστας Xριστοδουλίδης (Σκελέας), Γ. Λεύκης, Χρ. Σαββίδης, Χαρ. Σολομωνίδης, Κατίνα Νικολάου-Τουμάζου, Πλάτωνας Τουμάζου, Κώστας Δράκος, Χριστόδουλος Αρτεμίου, Κλεάνθης Κιουπής, Γιώργος Σολιάτης, Χαράλαμπος Σκαπανέας, Κώστας Ερωτας, Λεωνίδας Χριστοδουλίδης και Αννινος Γεωργίου. Στο Συνέδριο ως εκπρόσωποι της μαθητικής και εργατικής νεολαίας έλαβαν μέρος οι Κυριάκος Κουκουλλής, Μάρκος Μαρκουλλής, Γιώργος Σολομωνίδης, Ευστάθιος Ξυναρής, Μ. Μικελλίδης, ενώ συμμετείχαν επίσης οι γιατροί Νικολαΐδης και Βασιλείου.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2016/08/15082016.pdf|title=Oι πρωτοπόροι κομμουνιστές έθεσαν τα θεμέλια της ταξικής πάλης|last=Νικόλα|first=Νικόλας|date=2016-08-15|website=|publisher=[[Χαραυγή (εφημερίδα Κύπρου)|Χαραυγή]]|page=23|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/6shtITzSc?url=http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2016/08/15082016.pdf|archivedate=2017-08-14|accessdate=2017-08-14|url-status=dead}}</ref><ref name=":4" />

*{{Cite web|url=http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2015/08/15082015.pdf|title=ΚΚΚ-ΑΚΕΛ: 89 χρόνια αγώνων και θυσιών για τον τόπο και το λαό μας|last=Νικόλα|first=Νικόλας|date=2015-08-15|website=|publisher=[[Χαραυγή (εφημερίδα Κύπρου)|Χαραυγή]]|page=18|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/6shy5Jm96?url=http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2015/08/15082015.pdf|archivedate=2017-08-14|accessdate=2017-08-14|url-status=live}}

*{{Cite web|url=http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2016/08/15082016.pdf|title=Oι πρωτοπόροι κομμουνιστές έθεσαν τα θεμέλια της ταξικής πάλης|last=Νικόλα|first=Νικόλας|date=2016-08-15|website=|publisher=[[Χαραυγή (εφημερίδα Κύπρου)|Χαραυγή]]|page=23|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/6shtITzSc?url=http://dialogos.com.cy/haravgi/wp-content/uploads/sites/3/2016/08/15082016.pdf|archivedate=2017-08-14|accessdate=2017-08-14|url-status=dead}}