Χαλκός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Διάσωση 1 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 56:
 
== Ιστορία ==
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους ο χαλκός είναι το πρώτο από τα μέταλλα που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για την κατασκευή σκευών, εργαλείων και όπλων. Εκτιμάται ότι ο χαλκός έγινε γνωστός περίπου το 9.000 π.Χ., πιθανόν επειδή απαντά ως [[αυτοφυής]] και δεν απαιτεί μεταλλουργική διαδικασία για την παρασκευή του σε καθαρή μορφή.<br /> H χρήση καθαρού χαλκού ήταν γνωστή στη [[Μικρά Ασία]] από το 6.500 π.Χ. ενώ από τα μέσα της 4ης χιλιετίας άρχισε να αναπτύσσεται η μεταλλουργία που προκάλεσε και την αστικοποίηση της [[Μεσοποταμία]]ς. Περί το 3.000 π.Χ. η χρήση χαλκού ήταν πλήρως διαδεδομένη στην [[Εγγύς Ανατολή]]. Η χρήση του ορείχαλκου ήταν ευρύτερα διαδεδομένη στη 2η χιλιετία μέχρι την 1η όπου ακολούθησε η ευρύτερη χρήση του [[Σίδηρος|σιδήρου]].{{παραπομπή}}
 
Είναι επίσης γνωστό ότι η μεταλλουργία του χαλκού ήταν ενεργή γενικότερα στο χώρο του Αιγαίου (πχ. στην [[Σέριφος|Σέριφο]])<ref>{{Cite web|url = http://www.oryktosploutos.net/2014/09/blog-post_13.html#.VMTGh_l_vLc|title = Η αρχαία μεταλλουργία χαλκού στη Σέριφο!}}</ref> κατά την διάρκεια της [[Εποχή του Χαλκού|Πρώιμης Εποχής του Χαλκού]], η οποία θεωρητικά σηματοδοτεί την έναρξη χρήσης του χαλκού για την κατασκευή εργαλείων, [[Όπλο|όπλων]], χρηστικών [[Αγγείο (αρχαιολογία)|αγγείων]], [[Κόσμημα|κοσμημάτων]] κλπ.
 
Το αγγλικό του όνομα ''copper'' προκύπτει από το λατινικό Cuprum, λέξη η οποία με τη σειρά της προέρχεται από το νησί της [[Κύπρος|Κύπρου]]<ref>[http://periodic.lanl.gov/elements/29.html Εργαστήριο Λος Άλαμος, ΗΠΑ]</ref>, όπου και εξορυσσόταν κατά την [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|ρωμαϊκή εποχή]].
 
== Προέλευση-Μεταλλεύματα χαλκού ==
Γραμμή 66:
Ανευρίσκεται αυτοφυής στη φύση, ωστόσο σήμερα τα κοιτάσματα αυτοφυούς χαλκού είναι είτε περιορισμένα είτε μη οικονομικά εκμεταλλεύσιμα, όπως το αποκαλούμενο "Desseminated Copper Ore" στην [[Μοντάνα]] και άλλες Πολιτείες των [[ΗΠΑ]].
 
Περισσότερο συνήθης είναι η εμφάνισή του στο φλοιό της γης, ως θειούχο ορυκτό, όπως ο [[χαλκοπυρίτης]](CuFeS2), ο [[κοβελλίνης]] (CuS), ο χαλκοσίνης (Cu2S), ο [[κυπρίτης]], ο [[μαλαχίτης]] και ο [[αζουρίτης]]. Η συγκέντρωσή του στα ορυκτά αυτά είναι συνήθως χαμηλή. Τυπικά [[Μετάλλευμα|μεταλλεύματα]] χαλκού περιέχουν από 0,5% Cu (ανοικτά ορυχεία) έως 1- 2% Cu (υπόγεια ορυχεία)<ref>{{Cite web|url=http://www.oryktosploutos.net/2017/04/top-10-copper-mining-companies-in-2016.html|title=Top 10 copper mining companies in 2016|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>. Μεταλλικός χαλκός παράγεται από τα παραπάνω μεταλλεύματα με [[πυρομεταλλουργία]]: [[φρύξη]], [[σύντηξη]] και εξευγενισμό<ref name=":0">{{Cite web|url = http://www.oryktosploutos.net/2013/02/blog-post_11.html#.VMTB2Pl_vLe|title = Η μεταλλουργία και οι χρήσεις του Χαλκού}}</ref>.
 
Ο χαλκός εμφανίζεται επίσης σε μικρότερο βαθμό στα οξειδωμένα [[Μετάλλευμα|μεταλλεύματα]] (ανθρακικά, οξείδια,υδροξυ-πυριτικά, θειικά). Μεταλλικός χαλκός παράγεται από αυτά τα μέταλλα με [[υδρομεταλλουργία]]: [[εκχύλιση]] (leaching), βιοεκχύλιση (bioleaching) [πχ. στην Σκουριώτισσα Κύπρου]<ref>{{Cite web|url = http://www.oryktosploutos.net/2014/03/blog-post_24.html#.VMTEQPl_vLc|title = Υδρομεταλλουργία και βιοεκχύλιση μεταλλευμάτων χαλκού: Σκουριώτισσα Κύπρου}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.oryktosploutos.net/2017/11/i.html#.Wgc1lMa6_IV|title=Μεταλλείο και μεταλλουργία στη Σκουριώτισσα Κύπρου|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>, εκχύλιση σε οργανικό διαλύτη (solvent extraction) και ηλεκτρανάκτηση (electrowinning).
 
Τα μεταλλεύματα χαλκού απαντώνται σε πολλούς κοιτασματολογικούς τύπους παγκοσμίως, μεταξύ των οποίων σημαντικά είναι τα μεταλλεύματα πορφυρικού τύπου όπου είναι συνήθης η παράλληλη μεταλλοφορία του χρυσού<ref>{{Cite web|url = http://www.oryktosploutos.net/2015/04/o.html#.VTvfyyHtmko|title = Τα πορφυρικά κοιτάσματα χαλκού και το κοίτασμα των Σκουριών|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref>. Επίσης μεγάλη σημασία ως μελλοντικές πηγές χαλκού έχουν οι περιεκτικότητες χαλκού στα πεδία «κονδύλων» (nodules) σε μεγάλα βάθη σε ωκεάνιες περιοχές, καθώς και σε κοιτάσματα συμπαγών θειούχων μεταλλευμάτων που συνδέονται με [[Ηφαίστειο|ηφαιστειακή]] δραστηριότητα<ref>{{Cite web|url = http://www.orykta.gr/oryktes-protes-yles-tis-ellados/metalleytika-orykta/130-halkopyritis|title = www.orykta.gr|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref>.
 
Μια τρίτη σημαντική πηγή του χαλκού είναι τα [[σκραπ]] χαλκού και κραμάτων χαλκού. H παραγωγή
χαλκού από αντικείμενα που ανακυκλώνονται είναι επίσης σημαντική: 10-15% της παραγωγής των ορυχείων<ref name=":0" />.
 
Στην Ελλάδα δεν παράγεται πρωτογενής χαλκός από "ίδια" κοιτάσματα. Ο δευτερογενής χαλκός (από ανακύκλωση) που παράγεται δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια διότι πραγματοποιείται σε μεγάλο βαθμό από ένα κύκλωμα παράνομων συλλεκτών και μεταποιητών που δεν ελέγχονται από την ελληνική πολιτεία <ref>{{Cite web|url = http://energypress.gr/news/paragoyme-halko-stin-ellada|title = Παράγουμε χαλκό στην Ελλάδα;|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref>'''.''' Εντούτοις, η μεταλλεία και μεταλλουργία του χαλκού ήταν ενεργή στον τόπο μας από τα αρχαία χρόνια, ειδικότερα στο χώρο του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου]]<ref>{{Cite web|url=http://www.oryktosploutos.net/2014/09/blog-post_13.html#.WdCDlWh-rIV|title=Πέτρου Τζεφέρη, “Η αρχαία μεταλλουργία χαλκού στη Σέριφο!"|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>. Κοιτάσματα χαλκού υπήρχαν και υπάρχουν και στην ηπειρωτική Ελλάδα, με αποκορύφωμα το μεγάλο κοίτασμα πορφυρικού τύπου (χρυσού-χαλκού) στις Σκουριές Χαλκιδικής. Στην περιοχή Λιμογάρδιου Λαμίας (σημ. Ναρθάκι), υπάρχουν υπόγειες μεταλλευτικές στοές αλλά και χαλκομιγείς εκβολάδες που αποδεικνύουν τη λειτουργία και εκμετάλλευση αρχαίου μεταλλείου<ref>{{Cite web|url=http://www.oryktosploutos.net/2017/09/19.html#.WdCD4mh-rIU|title=Τα μεταλλεία χαλκού στην Όθρυ (Λιμογάρδι) του 19ου αιώνα|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>.
 
== Παρασκευή ==
Γραμμή 114:
 
=== Διατροφή ===
Ο χαλκός είναι απαραίτητο για τον [[Άνθρωπος|ανθρώπινο οργανισμό]] ιχνοστοιχείο. O χαλκός μεταπίπτει στον ανθρώπινο ή ζωικό οργανισμό μεταξύ των μορφών του μονοσθενούς χαλκού (Cu<sup>+1</sup>) και στην πλειοψηφία του δισθενούς χαλκού (Cu<sup>+2</sup>). Ο χαλκός έχει την δυνατότητα να παίρνει και να δίνει εύκολα ηλεκτρόνια και αυτό εξηγεί και το σημαντικό ρόλο του στις αντιδράσεις οξείδωσης-αναγωγής ([[Οξειδοαναγωγή|οξειδοαναγωγικές]]) και τη δέσμευση των ελεύθερων ριζών. Ανευρίσκεται στο [[κρέας]], στα [[Καρύδι|καρύδια]], τα [[Οστρακοειδή (διατροφή)|οστρακόδερμα,]] τα [[Λαχανικό|λαχανικά]] και στους [[Σπόρος|σπόρους]] (άλευρα ολικής άλεσης).
 
=== Κατασκευές ===
O χαλκός είναι βιοστατικό στοιχείο, δηλαδή παρεμποδίζει την ανάπτυξη [[Μικροοργανισμός|μικροοργανισμών]] στην επιφάνειά του. Λόγω αυτής της ιδιότητας του, χρησιμοποιείται για την κατασκευή βιοστατικών ινών, για πόμολα θυρών και φίλτρων σε κλιματιστικά, ιδιαίτερα σε νοσοκομειακές εγκαταστάσεις. Παλαιότερα είχε χρησιμοποιηθεί και στην [[ναυπηγική]], επειδή δεν επέτρεπε την ανάπτυξη θαλάσσιων οργανισμών στα [[ύφαλα]] των πλοίων.
 
Παλαιότερα, αλλά και σήμερα κάποιες φορές για λόγους αισθητικής, κατασκευάζονταν σφυρήλατα και άλλα [[μαγειρικά σκεύη]] από χαλκό (κοινώς μπακίρια). Η χρήση τους έχει εγκαταλειφθεί λόγω του ότι προκαλούσαν δηλητηριάσεις από το οξείδιο που δημιουργείται κατά το μαγείρεμα. Τα (σχετικά σπάνια σήμερα) χάλκινα μαγειρικά σκεύη επικασσιτερώνονται (το λεγόμενο ''γάνωμα'') ή επικαλύπτονται με [[Ανοξείδωτος χάλυβας|ανοξείδωτο χάλυβα]] για να αποφεύγονται οι δηλητηριάσεις. Ο χαλκός αν έρθει σε επαφή με όξινα υλικά με ph κάτω από 6.5, που μπορεί να χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα, και ιδιαίτερα σε ψηλές θερμοκρασίες, μπορεί να διαβρωθεί και να μολύνει τις μαγειρεμένες τροφές με τοξικά οξείδια. Αντίθετα, δεν υπάρχει κίνδυνος διάβρωσης όταν ο χαλκός έρχεται σε επαφή μόνο με υγρά ουδέτερου ή βασικού ph όπως το νερό του δικτύου υδροδότησης (ph 7.2 ως 7.8). Για αυτό το λόγο η χρήση του χαλκού για μαγειρικά σκεύη είναι σπάνια, αλλά χρησιμοποιείται εκτεταμένα και άφοβα, υπό μορφή [[κράμα|κράματος]], για την κατασκευή των σωληνώσεων, στροφίγγων, βρυσών κτλ στα δίκτυα υδροδότησης πόσιμου νερού.
 
Στην κατασκευή κτιρίων χρησιμοποιείται για στέγες και σωληνώσεις. Στις εφαρμογές του σε σωληνώσεις στα κτίρια περιλαμβάνονται εκτός από αυτές μεταφοράς θερμού ή ψυχρού νερού οικιακής χρήσης υπό πίεση, επίσης οι σωληνώσεις κεντρικής θέρμανσης με θερμαντικά σώματα με ακτινοβολία, οι σωληνώσεις θέρμανσης δαπέδων καθώς και οι σωληνώσεις φυσικού αερίου ή φωταερίου.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Χαλκός"