Ιστορία της Κρήτης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Κάποια στιγμή ανάμεσα στο [[820]] και το [[829]], κατά την περίοδο της εικονομαχίας, επί βασιλείας [[Μιχαήλ Β´]], μία ομάδα εξόριστων από την [[Ανδαλουσία]] αποβιβάζεται στην Κρήτη μαζί με τις οικογένειές τους, έχοντας πίσω τους ένα μεγάλο ιστορικό περιπλάνησης στη Μεσόγειο. Ο θρύλος λέει ότι μετά την άφιξή τους στη Κρήτη, έκαψαν τα πλοία πίσω τους. Ήταν οι επιζήσαντες του αποτυχημένου πραξικοπήματος κατά του εμίρη [[Αλ-Χακάμ Α']] της [[Χαλιφάτο της Κόρδοβα|Κόρδοβα]]. Οι εξόριστοι της Ανδαλουσίας, οι οποίοι ήταν [[Μοζάραβες]] κυρίως ρωμαιογοτθικής καταγωγής, με επικεφαλής τον [[Αμπού Χαφέζ]], εδραίωσαν την πόλη του Χάνδακα σε μια πιθανότατα ακατοίκητη περιοχή, χωρίς αντίδραση από τον τοπικό πληθυσμό, καθώς οι κάτοικοι του νησιού δεν έτρεφαν πια καμία συμπάθια προς την άλλοτε ρωμαϊκή κυριαρχία την οποία χαρακτήριζε η διαφθορά και η επαχθείς φορολογία<ref>Lincoln Paine, The Sea and Civilization: A Maritime History of the World, Atlantic Books Ltd 2013. ISBN13: 9781400044092. Chapter: The Contest For Crete. </ref>, καθώς και οι ακραίες διώξεις κατά των εικονόφιλων του νησιού<ref>Θεοxαρης Ευστρατιου Δετορακης , Ιστορια της Κρητης, 1986, p. 137.</ref> όπως του Άγιου Ανδρόνικου και του [[Άγιος Ανδρέας ο Κρητικός|Άγιου Ανδρέα του μάρτυρα]] <ref>Janin, Raymond (1964). Constantinople Byzantine (2 ed.). Paris: Institut français d'etudes byzantines. p. 70.</ref>. Κατά την περίοδο του εμιράτου το νησί μετατράπηκε από μια προβληματική και ξεχασμένη παραμεθόριο της βυζαντινής αυτοκρατορίας σε εύπορο ανεξάρτητο κράτος όπου ανθούσε η γεωργία και το εμπόριο με εξαγωγές μελιού, κρασιών, τυριών και ξυλείας<ref>Lincoln Paine, The Sea and Civilization: A Maritime History of the World, Atlantic Books Ltd 2013. ISBN13: 9781400044092. Chapter: The Contest For Crete. </ref>. Η ιστορία του εμιράτου στο εσωτερικό δεν είναι ξεκάθαρη καθώς πολύ λίγα στοιχεία επιβίωσαν της βυζαντινής λεηλασίας του 961<ref name=":8">Miles, George C. (1964). Byzantium and the Arabs: Relations in Crete and the Aegean Area. Dumbarton Oaks Papers. pp. 11, 16–17. </ref>. Ωστόσο είναι βέβαιο ότι η Κρήτη δεν ήταν μια αποικία πειρατών όπως περιγράφεται στις μη αντικειμενικές βυζαντινές πηγές<ref>John H. Pryor, Geography, Technology, and War: Studies in the Maritime History of the Mediterranean, 649-1571 Cambridge University Press, 1992, p. 110.</ref><ref name=":7">Christides, Vassilios (1981). The Raids of the Moslems of Crete in the Aegean Sea: Piracy and Conquest.pp 78-99.</ref><ref>Christides, Vassilios (1984). The Conquest of Crete by the Arabs (ca. 824): A Turning Point in the Struggle between Byzantium and Islam. Academy of Athens. OCLC 14344967. p. 116.</ref><ref>Miles, George C. (1964). Byzantium and the Arabs: Relations in Crete and the Aegean Area. Dumbarton Oaks Papers. pp.14-17.</ref>. Από αρχαιολογικά ευρήματα και αναφορές από τον αραβικό κόσμο προκύπτει ότι ο Χάνδακας εκείνης της εποχής υπήρξε ένα σημαντικό πολιτισμικό κέντρο<ref>Miles, George C. (1964). Byzantium and the Arabs: Relations in Crete and the Aegean Area. Dumbarton Oaks Papers. pp.14-17.</ref><ref>Christides, Vassilios (1981). The Raids of the Moslems of Crete in the Aegean Sea: Piracy and Conquest.pp 78-99.</ref> με ισχυρή οικονομία και υψηλό επίπεδο διαβίωσης του κατοίκων του<ref>Christides, Vassilios (1984). The Conquest of Crete by the Arabs (ca. 824): A Turning Point in the Struggle between Byzantium and Islam. Academy of Athens. OCLC 14344967 pp. 33, 116–122</ref>. Ο ισλαμισμός επίσης φαίνεται να περιορίζεται στην πόλη του Χάνδακα και να μην εξαπλώνεται στην ενδοχώρα<ref>John H. Pryor, Geography, Technology, and War: Studies in the Maritime History of the Mediterranean, 649-1571 Cambridge University Press, 1992, p. 110. </ref><ref name=":7" />. Ο [[Γεώργιος Σφραντζής|Γεώργιος Φρατζής]] αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Γόρτυνα, η μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσα του νησιού, καθώς και η Κυδωνία, μια απο τις μεγαλύτερες πόλεις, δεν εντάχθηκαν ποτέ στην πολιτεία του εμιράτου<ref>Georgius Phrantzes, Joannes Cananus, Joannes Anagnostes. Επιμελητής Impensis E. Weberi, εκδότης I. Bekker, Βόννη 1838, ASIN: B001C71SAG σελ. 101</ref>. Η ύπαρξη ηγετικών φυσιογνωμιών όπως του Καραμούντη, του Φώτιου, του Δαμιανού της Τάρσου και του Λέοντα του Τριπολίτη, και ίσως ακόμα πολλών άλλων που δεν διασώζουν οι πηγές, υποδηλώνει την σύμπραξη πάμπολλων Ελλήνων και κυρίως Κρητικών με τούς εξόριστους της Ανδαλουσίας, εναντίων των βυζαντινών τον 9ο και τον 10ο αιώνα<ref>Christides, Vassilios (1984). The Conquest of Crete by the Arabs (ca. 824): A Turning Point in the Struggle between Byzantium and Islam. Academy of Athens. OCLC 14344967 pp. 104–109</ref>. Οι εξόριστοι τής Ανδαλουσίας βοήθησαν τούς Κρητικούς να αποτινάξουν τον βυζαντινό ζυγό, όχι τόσο με τον αριθμό τούς, ο οποίος ήταν ασήμαντος σε σύγκριση με το βυζαντινή αυτοκρατορία, όσο με τις συμμαχίες τους στον αραβικό κόσμο. Έτσι η Κρήτη, ένα αραιοκατοικημένο τότε νησί, έγινε μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου και ντε φάκτο αυτόνομη μπόρεσε να αντιταχθεί στο τεράστιο και ήδη πολλαπλά εκφυλισμένο ανατολικό ρωμαϊκό κράτος, για ενάμισι αιώνα.

 

Το [[843]] ο ευνούχος στρατηγός [[Θεόκτιστος]] αποβιβάζεται στην Κρήτη και ξεκινά να την οργανώνει ως θέμα χωρίς όμως να επιχειρήσει στον Χάνδακα όπου βρίσκονταν οι Σαρακηνοί. Κατά την διάρκεια της εκστρατείας άκουσε φήμες ότι η τότε [[Θεοδώρα (9ος αιώνας)|αυτοκράτειρα Θεοδώρα]] σκόπευε να ανεβάσει στον θρόνο τον αδελφό της τον Βάρδα. Έτσι εγκατέλειψε το εκστρατευτικό σώμα στην Κρήτη και επέστρεψε εσπευσμένα στην Κωνσταντινούπολη, μόνο για να βεβαιωθεί ότι η φήμες ήταν λανθασμένες. Εντωμεταξύ στην Κρήτη ο βυζαντινός στρατός είχε καταστραφεί ολοσχερώς από τους Σαρακηνούς.<ref>Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2. p. 447.</ref><ref>Winkelmann, Friedhelm; Lilie, Ralph-Johannes; et al. (2001). "Theoktistos (# 8050)". Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit: I. Abteilung (641–867), 4. Band: Platon (#6266) – Theophylaktos (#8345) (in German). Walter de Gruyter. pp. 578–581. ISBN 3-11-016674-7. p. 579.</ref>

 

 

 

Το [[911]] ο βυζαντινός ναύαρχος [[Ιμέριος (ναύαρχος)|Ιμέριος]] θα αποπειραθεί να καταλάβει το νησί της Κρήτης με 177 πλοία και 43.000 στρατιώτες.<ref>Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People. Leiden, The Netherlands: Brill. ISBN 978-90-04-10811-0. p. 192.</ref> Μετά την αποβίβαση στην ακτογραμμή του Χάνδακα, το κάστρο θα τεθεί σε πολιορκία για 6 μήνες, έως ότου φτάσει η είδηση ότι ο βυζαντινός αυτοκράτορας [[Λέων ΣΤ' ο Σοφός|Λέων ο Σοφός]] ασθένησε και πρόκειται να πεθάνει, οπότε εγκαταλείφθηκε η πολιορκία και ο βυζαντινός στόλος αναχώρησε εσπευσμένα. Κατά την επιστροφή στην Κωνσταντινούπολη ο βυζαντινός στόλος θα καταστραφεί ολοσχερώς ανοικτά της Χίου από τις αρμάδες του Λέοντα του Τριπολίτη και του επισης Έλληνα ναυάρχου [[Δαμιανός της Ταρσού|Δαμιανού της Τάρσου]] τον Απρίλιο του 912 μ.Χ.<ref>Kazhdan, Alexander Petrovich, ed. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6. p. 933</ref><ref>Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People. Leiden, The Netherlands: Brill. ISBN 978-90-04-10811-0. p. 192.</ref><ref>Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press.ISBN 0-8047-2630-2. p. 470.</ref> Ο Λέων και ο Δαμιανός συνεργάστηκαν στενά στις επιθέσεις κατά των βυζαντινών <ref>Khoury Odetallah, Rashad (1995). "Leo Tripolites - Ghulām Zurāfa and the Sack of Thessaloniki in 904".Byzantinoslavica. 56 (1): 97–102.ISSN 0007-7712. p. 98.</ref> ορμώμενοι από το ασφαλές λιμάνι του Χάνδακα<ref>The New Cambridge Medieval History: Volume 3, C.900-c.1024 ISBN-10: 1107460581 p. 556.</ref>.