Χαβάη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 62:
 
===Ορθογραφία ονόματος κράτους===
Το 1978, όταν το Σύνταγμα της Πολιτείας της Χαβάης πρόσθεσε τη Χαβάη ως δεύτερη επίσημη κρατική γλώσσα, δημιουργήθηκε ένα κάπως διχαστικό πολιτικό ζήτημα. Ο τίτλος του κρατικού συντάγματος είναι το Σύνταγμα της Πολιτείας της Χαβάης. Το άρθρο XV, τμήμα 1 του Συντάγματος χρησιμοποιεί το κράτος της Χαβάης . Τα διακριτικά δεν χρησιμοποιήθηκαν επειδή το έγγραφο, που συντάχθηκε το 1949, προηγήθηκε της χρήσης του 'okina ⟨'⟩ και του kahakō στη σύγχρονη ορθογραφία της Χαβάης. Η ακριβής ορθογραφία του ονόματος της πολιτείας στη Χαβάη είναι Hawai'i. Στο νόμο περί εισδοχής στη Χαβάη που χορήγησε την κυριαρχία της Χαβάης, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναγνώρισε τη Χαβάη ως το επίσημο όνομα του κράτους. Οι επίσημες κυβερνητικές εκδόσεις, οι τίτλοι των τμημάτων και των γραφείων και η σφραγίδα της Χαβάης χρησιμοποιούν την παραδοσιακή ορθογραφία χωρίς σύμβολα για στάσεις γλωττίδας ή φωνήεν. Αντίθετα, τα Εθνικά και Κρατικά Πάρκα, το Πανεπιστήμιο Hawai'i και ορισμένες ιδιωτικές επιχειρήσεις εφαρμόζουν αυτά τα σύμβολα. Δεν υπάρχει προηγούμενο για αλλαγές στα αμερικανικά κρατικά ονόματα από την υιοθέτηση του [[Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών|Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών]] το 1789. Ωστόσο, το Σύνταγμα της Μασαχουσέτης άλλαξε επισήμως την επαρχία Μασαχουσέτη Μπέι στην Κοινοπολιτεία της [[Μασαχουσέτη|Μασαχουσέτης]] το 1780 και το 1819 το έδαφος του Αρκάνσαου δημιουργήθηκε αλλά αργότερα εισήχθη στο κράτος ως κράτος του [[Αρκάνσας]].
 
== Γεωγραφία ==
=== Τοποθεσία, τοπογραφία, γεωλογία ===
Η Χαβάη αποτελεί ηφαιστειογενές νησιωτικό σύμπλεγμα, το οποίο συνεχίζει να αυξάνει σε έκταση λόγω της συνεχιζόμενης ροής [[Λάβα|λάβας]], ειδικότερα από το [[ηφαίστειο]] ''[[Κιλαουέα]]''. Καθώς βρίσκεται καταμεσής του [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικού ωκεανού]] θεωρείται, όπως εξάλλου και το [[Νησί του Πάσχα]], μεταξύ των πιο απομονωμένων κατοικημένων περιοχών σε όλο τον κόσμο. Η απομόνωση αυτή έχει επιδράσει σημαντικά στην ιστορία των νησιών και στη ζωή των κατοίκων τους.
 
Το [[αρχιπέλαγος]] της Χαβάης περιλαμβάνει δεκαοκτώ (18) νησιά και ατόλλες, και εκτείνεται σε μήκος άνω των 1.500 [[Μίλι|μιλίων]] (περίπου 2.400 χιλιομέτρων). Από αυτά τα νησιά, τα οκτώ (8) θεωρούνται «κύρια νησιά» και βρίσκονται στο νοτιοανατολικό μέλος του αρχιπελάγους. Αυτά είναι, σε σειρά από το βορειοδυτικό προς το νοτιοανατολικό σημείο, τα [[Νιιχάου]], [[Καουάι]], [[Οάχου]], [[Μολοκάι]], [[Λανάι]], [[Καχοολάβε]], [[Μάουι]] και [[Χαβάη (νήσος)|Χαβάη]]. Το τελευταίο είναι με σημαντική διαφορά το μεγαλύτερο νησί, και συχνά ονομάζεται από τους ντόπιους και τους Αμερικανούς το ''[[Μεγαλόνησος της Χαβάης|Μεγάλο Νησί]]'' (αγγλ. ''Big Island'') για να μην υπάρχει σύγχυση με την πολιτεία ως σύνολο. Η ολική έκταση του συγκροτήματος μόλις υπερβαίνει τα 16.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ξηράς.
 
Όλα τα νησιά της Χαβάης διαμορφώθηκαν από ηφαίστεια αναδυόμενα από τον πυθμένα της θάλασσας από μια πηγή μάγματος, που περιγράφεται στη γεωλογική θεωρία ως ''θερμό σημείο''. Η θεωρία υποστηρίζει ότι ενώ η τεκτονική πλάκα κάτω από ένα μεγάλο μέρος του [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικού ωκεανού]] κινείται με βορειοδυτική κατεύθυνση, το θερμό σημείο παραμένει στάσιμο, δημιουργώντας αργά τα νέα [[ηφαίστεια]]. Αυτό εξηγεί γιατί μόνο τα ηφαίστεια στο νότιο μισό του νησιού Χαβάη είναι, στην παρούσα φάση, ενεργά.
 
Η τελευταία ηφαιστειακή έκρηξη εκτός του νησιού της Χαβάης συνέβη στο Haleakala του [[Μάουι]] προς το τέλος του [[18ος αιώνας|18ου αιώνα]] (αν και πρόσφατη έρευνα υποστηρίζει ότι η πιο πρόσφατη εκρηκτική δραστηριότητα στο Haleakala θα μπορούσε να είναι εκατοντάδες έτη παλιότερη). Το νεώτερο ηφαίστειο που διαμορφώνεται είναι το Loihi Seamount, στην υποθαλάσσια περιοχή νότια του νησιού Χαβάη.
 
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα και η συνεχής [[διάβρωση]] δημιούργησαν εντυπωσιακά γεωλογικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Το νησί Χαβάη είναι διακεκριμένο ως το πέμπτο υψηλότερο νησί στον κόσμο. Εάν το ύψος του νησιού μετριόταν από τη βάση του, βαθιά μέσα στον ωκεανό, ως την χιονισμένη κορυφή του [[Μάουνα Κέα]], θα μπορούσε να θεωρηθεί υψηλότερο και από το [[Έβερεστ]].
 
Η απομόνωση των νησιών της Χαβάης και το ευρύ φάσμα των περιβαλλόντων που βρίσκονται στα ορεινά νησιά που βρίσκονται κοντά στους τροπικούς κύκλους, έχουν οδηγήσει σε μια απέραντη σειρά ενδημικών ειδών χλωρίδας και πανίδας. Η Χαβάη έχει τα περισσότερα απειλούμενα με εξαφάνιση είδη [[Πτηνά|πουλιών]] και [[Ζώο|ζώων]] ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του πλανήτη.
 
===Τοπογραφία===
[[Αρχείο:Hawaii State Map.jpg|thumb|Τα [[νησιά της Χαβάης]] βρίσκονται στον Βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό|alt=Map with Hawaiian islands in the middle]]
Το αρχιπέλαγος της Χαβάης βρίσκεται 2.000 χλμ (3.200 χλμ.) Νοτιοδυτικά των παρακείμενων [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Ηνωμένων Πολιτειών]]. Η Χαβάη είναι το νοτιότερο αμερικανικό κράτος και το δεύτερο δυτικότερο μετά την Αλάσκα. Η Χαβάη, όπως η [[Αλάσκα]], δεν συνορεύει με κανένα άλλο κράτος των ΗΠΑ. Είναι το μοναδικό κράτος των ΗΠΑ που δεν είναι γεωγραφικά τοποθετημένο στη [[Βόρεια Αμερική]], το μόνο κράτος που περιβάλλεται εντελώς από το νερό και το οποίο είναι εξ ολοκλήρου ένα [[αρχιπέλαγος]], και το μόνο κράτος στο οποίο ο καφές μπορεί να καλλιεργηθεί εμπορικά.
 
Εκτός από τα οκτώ κύρια νησιά, το κράτος έχει πολλά μικρότερα νησιά και νησίδες. Το Κάουλα είναι ένα μικρό νησί κοντά στο Νιιχάου. Τα βορειοδυτικά νησιά της Χαβάης είναι μια ομάδα εννέα μικρών, παλαιότερων νησιών στα βορειοδυτικά των Καλαίι που εκτείνονται από το Nihoa έως το Ature Kure. αυτά είναι υπολείμματα κάποτε πολύ μεγαλύτερων ηφαιστειακών βουνών. Σε όλο το αρχιπέλαγος υπάρχουν περίπου 130 μικρά πετρώματα και νησίδες, όπως τα Μολόικη, τα οποία είναι είτε ηφαιστειακά, θαλάσσια ιζηματογενή είτε ερυθρογενή.
Γραμμή 88:
===Γεωλογία===
[[Αρχείο:Pāhoehoe lava meets Pacific.jpg|thumb|left|Το Pāhoehoe, ή ομαλή λάβα, χύνεται στον Ειρηνικό Ωκεανό, σχηματίζοντας νέο βράχο από την ακτή του νησιού Χαβάη.]]
Τα νησιά της Χαβάης σχηματίστηκαν από ηφαιστειακή δραστηριότητα που ξεκίνησε σε μια υποθαλάσσια πηγή [[μάγμα]] που ονομάζεται hotspot της Χαβάης. Η διαδικασία συνεχίζει να χτίζει νησιά. η [[Τεκτονικές πλάκες|τεκτονική πλάκα]] κάτω από ένα μεγάλο μέρος του Ειρηνικού Ωκεανού κινείται συνεχώς βορειοδυτικά και το καυτό σημείο παραμένει στάσιμο, δημιουργώντας αργά νέα ηφαίστεια. Λόγω της θέσης του hotspot, όλα τα ενεργά ηφαίστεια της γης βρίσκονται στο νότιο μισό του νησιού της Χαβάης. Το νεότερο ηφαίστειο, το Lō'ihi Seamount, βρίσκεται νότια της ακτής της Νήσου Χαβάης.
 
Η τελευταία ηφαιστειακή έκρηξη έξω από το νησί της Χαβάης σημειώθηκε στο Haleakalā στο Μάουι πριν από τα τέλη του 18ου αιώνα, πιθανώς εκατοντάδες χρόνια νωρίτερα. Το 1790, η Kīlauea εξερράγη. ήταν η πιο θανατηφόρη έκρηξη που ήταν γνωστό ότι συνέβη στη σύγχρονη εποχή σε ό, τι είναι τώρα οι Ηνωμένες Πολιτείες. Έως 5.405 πολεμιστές και οι οικογένειές τους που έρχονται στην Kīlauea σκοτώθηκαν από την έκρηξη. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα και η επακόλουθη διάβρωση δημιούργησαν εντυπωσιακά γεωλογικά χαρακτηριστικά. Το νησί της Χαβάης έχει το δεύτερο υψηλότερο σημείο μεταξύ των νησιών του κόσμου.
 
Στις πλευρές των ηφαιστείων, η αστάθεια της κλίσης έχει προκαλέσει επιζήμιους [[Σεισμός|σεισμούς]] και συναφή [[Τσουνάμι|τσουνάμι,]] ιδιαίτερα το 1868 και το 1975. Οι απόκρημνοι βράχοι έχουν δημιουργηθεί από καταστροφικές [[Χιονοστιβάδα|χιονοστιβάδες]] στις βυθισμένες πλευρές των ηφαιστείων των ωκεάνιων νησιών.
 
Το Kīlauea ξέσπασε τον Μάιο του 2018, ανοίγοντας 22 διάκενα σχισμών στην Ανατολική ζώνη του Rift. Τα κτήματα Leilani Estates και Lanipuna Gardens βρίσκονται σε αυτό το έδαφος. Η καταστροφή επηρέασε τουλάχιστον 36 κτίρια και αυτό σε συνδυασμό με τις ροές λάβας και τους καπνούς διοξειδίου του θείου απαιτούσαν την εκκένωση περισσότερων από 2.000 κατοίκων από τις γειτονιές.
Γραμμή 115:
Αν και τα νησιά της Χαβάης βρίσκονται νοτιώτερα του [[Τροπικός του Καρκίνου|Τροπικού του Καρκίνου]], περιλαμβάνονται δηλαδή στην τροπική ζώνη, το κλίμα δεν είναι τυπικό για μια τροπική περιοχή σε αυτό το γεωγραφικό πλάτος και μπορεί να χαρακτηριστεί [[Υποτροπικό κλίμα|υποτροπικό]]. Αυτό δείχνει πως τα νησιά Χαβάη κατέχουν μια θέση κάπου ανάμεσα μεταξύ των θερμών χωρών κοντά στον [[Ισημερινός|ισημερινό]] και των δροσερότερων περιοχών, μακρύτερα προς τα βορεινά. Το κλίμα είναι το σταθερότερο σ' όλο τον κόσμο. Οι θερμοκρασίες και η υγρασία τείνουν να είναι λιγότερο ακραίες, με τις θερινές υψηλές θερμοκρασίες να φθάνουν σπάνια πάνω από τους 25-30[[Βαθμός Κελσίου|°C]] και τις χειμερινές θερμοκρασίες σπάνια να πέφτουν κάτω από τους 10-15°C.
 
Το όρος Waialeale, στο νησί [[Καουάι|Καουάι,]] είναι χαρακτηριστικό για τις βροχοπτώσεις και έχει τις δεύτερες υψηλότερες μέσες ετήσιες βροχοπτώσεις στη γη: περίπου {{ασαφές|11,7 μέτρα}}. Το κλίμα διαφέρει αρκετά από νησί σε νησί και γενικά οι περιοχές μπορούν να διαιρεθούν σε ''προσήνεμες'' και σε ''υπήνεμες'' πλευρές. Οι ''προσήνεμες'' πλευρές κοιτούν στα βορειοανατολικά και έχουν τις περισσότερες βροχοπτώσεις. Οι ''υπήνεμες'' πλευρές είναι ξηρότερες, με λιγότερη βροχή και λιγότερη συννεφιά. Αυτό το γεγονός αξιοποιείται και από την τουριστική βιομηχανία, η οποία συγκεντρώνει όλα τα θέρετρα στις ηλιόλουστες υπήνεμες ακτές.
{{climate chart
| [[Honolulu]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Χαβάη"