Λέσβος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

| ιστότοπος = [http://www.lesvos.gr www.lesvos.gr]

}}

Η '''Λέσβος''' είναι [[Ελλάδα|ελληνικό]] [[νησί]] στο βορειοανατολικό [[Αιγαίο]].

Είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί της Ελλάδος μετά την [[Κρήτη]] και την [[Εύβοια]], με έκταση 1.636 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και ακτογραμμή 459 [[χιλιόμετρο|χλμ.]] Το νησί έχει [[Πληθυσμός|πληθυσμό]] 85.330 κατοίκους, σύμφωνα με την [[Ελληνική απογραφή 2011|Απογραφή του 2011]]. Διοικητικά ανήκει στην [[Νομός Λέσβου|Περιφερειακή Ενότητα Λέσβου]] της [[Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου|Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου]]. Βρίσκεται απέναντι από τις Τουρκικές ακτές. Είναι ένα εύφορο νησί, κατάφυτο από πευκώνες και ελαιώνες, με έντονες εναλλαγές των τοπίων. Έχει δύο [[Κόλπος (γεωγραφία)|κόλπους]]. Ο μεγαλύτερος είναι της Καλλονής και ο μικρότερος της Γέρας.

 

== Γεωγραφία ==

Η Λέσβος με έκταση 1.630 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ]]., είναι ένα από τα μεγαλύτερα νησιά της [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσογείου]] και αποτελεί το τρίτο σε έκταση καθώς και το πέμπτο σε πληθυσμό νησί στην Ελλάδα. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου Πελάγους]], κοντά στα [[μικρασιατικά παράλια]], και απέχει λιγότερο από 10 [[Χιλιόμετρο|χλμ.]] από την [[Τουρκία|τουρκική]] ηπειρωτική χώρα, αλλά και περίπου 200 χλμ. από το πλησιέστερο τμήμα της ελληνικής ηπειρωτικής χώρας. Η ακτογραμμή της έχει μήκος 370 χλμ. και χαρακτηρίζεται από δύο μεγάλους ημίκλειστους και επιμήκεις κόλπους (της Γέρας και της Καλλονής). Η πρωτεύουσά του, [[Μυτιλήνη]], κτισμένη στην νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, αποτελεί ταυτόχρονα την έδρα της [[Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου|Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου]].

 

 

Οι πεδινές εκτάσεις σχηματίζονται κοντά στα παράλια, με κυριότερες τις πεδιάδες της Καλλονής, του Πολιχνίτου, της Ερεσού και της Γέρας. Οι ακτές της Λέσβου εμφανίζουν πλούσιο διαμελισμό και χαρακτηρίζονται, στα νότια, από τον σχηματισμό δύο μεγάλων εγκολπώσεων με πολύ στενές εισόδους, τον κόλπο της Γέρας και τον κόλπο της Καλλονής. Ο [[κόλπος της Καλλονής]] είναι ο μεγαλύτερος, με έκταση που υπολογίζεται στα 110 τετραγωνικά χιλιόμετρα και μέσο βάθος δέκα μέτρων. Συνδέεται με το Αιγαίο μέσω ενός στενού διαύλου μήκους τεσσάρων χιλιομέτρων. Στις όχθες του βρίσκονται [[αλυκή|αλυκές]] και υγροβιότοποι. Χαρακτηρίζεται ως αβαθής και ημίκλειστος. Ο [[κόλπος της Γέρας]] είναι στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού και έχει έκταση 42 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Κατά μήκος των ακτών του έχουν σχηματιστεί υφάλμυρα [[έλος|έλη]].<ref>Z. Ζεμανίδου, Ε. Τσιμπούκη, Η. Καλδέλλη και Ν. Σουλακέλης, [http://kpe-kastor.kas.sch.gr/kpe/yliko/sppe2/oral/PDFs/204-214_oral.pdf Χαρτογράφηση των υγροβιότοπων της Λέσβου και η αξιοποίησή τους στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Λέσβου], ΚΠΕ Δήμου Ευεργέτουλα, 2ο Συνέδριο Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αθήνα, 15-17 Δεκεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε την 28 Φεβρουαρίου 2012.</ref>

[[Αρχείο:ΚΟΛΠΟΣ ΚΑΛΛΟΝΗΣ (ποταμός Τσικνιάς) & ΟΛΥΜΠΟΣ.jpg|μικρογραφία|Ο ποταμός Τσικνιάς στον Κόλπο Καλλονής]]

[[Αρχείο:Υγροβιότοπος Καλλονής, Λέσβος.jpg|εναλλ.=Στη λιμνοθάλασσα των Μέσων και στη λιμνοθάλασσα της Αλυκής Καλλονής έχουν τακτική παρουσία πολλά υδρόβια πουλιά: ερωδιοί, πάπιες, φοινικόπτερα, βαρβάρες, καστανόχηνες κ.ά. Επικρατούσα βλάστηση αλοφυτική.|μικρογραφία|Υγροβιότοπος Καλλονής, Λέσβος]]

Η Λέσβος, αν και διαθέτει πλούσια βλάστηση, δεν έχει μεγάλους ποταμούς, παρά μόνο χειμάρρους. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο ποταμός [[Ευεργέτουλας]] στο κεντρικό μέρος του νησιού, καθώς στο σημείο που εκβάλλει στο κόλπο της Γέρας σχηματίζεται το [[έλος Ντίπι]], το μεγαλύτερο του νησιού που αποτελεί σημαντικό υγροβιότοπο. Άλλοι σημαντικοί ποταμοί είναι οι Τσικνιάς, Τσιχλιώτας, Μυλοπόταμος, [[Σεδούντας]] και Αλμυροπόταμος. Τα δάση της καλύπτουν σχεδόν το ένα πέμπτο της επιφάνειάς της και οι [[Ελιά|ελαιώνες]] της, το ένα τέταρτο της έκτασής της. Αντίθετα όμως με την υπόλοιπη Λέσβο, το δυτικό τμήμα του νησιού είναι κυρίως ξερό και άγονο.

 

|publisher = Πανεπιστήμιο της Αθήνας

|work= Συλλογή Φυσικής Ιστορίας στα Βρίσα

|title = Prodeinotherium bavaricum (Proboscidea, Mammalia) from Lesvos island, Greece; the appearance of deinotheres in the eastern Mediterranean

|author = G.D. Koufos, N. Zouros, O. Mouzouridou

=== Προϊστορία ===

[[Αρχείο:Ο οικισμός του 3200-2400 π.Χ.jpg|thumb|250px|Ο προϊστορικός οικισμός στη Θερμή]]

Σύμφωνα με τη μυθική παράδοση πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Πελασγοί.Το όνομά του, όμως, το πήρε από τον Λέσβο, που έφτασε εδώ μαζί με Λαπίθες από τη Θεσσαλία.

 

[[Αρχείο:I Lesbos nunc Metellino - Buondelmonti Cristoforo - 1420.jpg|thumb|Χάρτης της Λέσβου, [[Κριστόφορο Μπουοντελμόντι]], 1420]]

[[Αρχείο:Mytilene medieval castle SouthWest.JPG|thumb|Νότια-νοτιοδυτική όψη του μεσαιωνικού κάστρου της Μυτιλήνης]]

Στο νησί υπάρχει αξιόλογη κίνηση κατά τη διάρκεια των πρώτων και μέσων βυζαντινών χρόνων (325 - 1071 μΧ). Παρόλα αυτά διάφορες επιδρομές ταλαιπώρησαν τους κατοίκους του νησιού, ιδιαίτερα στους μέσους βυζαντινούς χρόνους. Στη βυζαντινή περίοδο κτίστηκαν πολλές εκκλησίες και μοναστήρια. Σύμφωνα με μια θεωρία, ο μεγάλος αριθμός εκκλησιών (περίπου 60) που κατασκευάστηκαν στους πρώτους βυζαντινούς χρόνους υποδεικνύει ότι στο νησί έδρασαν διαφορετικές αιρέσεις από μη ορθόδοξους επισκόπους και οι κάτοικοι του νησιού διατηρούσαν τις παγανιστικές παραδόσεις, μερικές από τις οποίες επιβιώνουν μέχρι και σήμερα.<ref>{{cite book

|title = Archaeology and History in Roman, Medieval and Post-Medieval Greece

{{κύριο|Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Λέσβου}}

Σύμφωνα με το [[Πρόγραμμα Καλλικράτης]], από την 1η Ιανουαρίου 2011 το νησί και οι κοντινές βραχονησίδες αποτέλεσαν τον [[Δήμος Λέσβου|Δήμο Λέσβου]], ο οποίος προήλθε από τη συνένωση των δεκατριών πρώην [[Σχέδιο «Καποδίστριας»|καποδιστριακών]] δήμων του νησιού. Ο Δήμος Λέσβου ήταν ο μεγαλύτερος σε έκταση δήμος της χώρας<ref>[http://www.aegeantimes.gr/article.asp?id=59933&type=30&kata=0 Η αλαλάζουσα μετριότητα των πολιτικών αφανίζει τον μεγαλύτερο σε έκταση Δήμο της Χώρας!!!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150204215644/http://www.aegeantimes.gr/article.asp?id=59933&type=30&kata=0 |date=2015-02-04 }} www.aegeantimes.gr</ref>. Με την μεταρρύθμιση του [[Πρόγραμμα Κλεισθένης Ι|Προγράμματος Κλεισθένη]] το 2019 ο Δήμος Λέσβου χωρίστηκε σε δύο νέους δήμους, της [[Δήμος Μυτιλήνης|Μυτιλήνης]] και της [[Δήμος Δυτικής Λέσβου|Δυτικής Λέσβου]].

[[Αρχείο:Γενική_Γραμματεία_Αιγαίου_και_Νησιωτικής_πολιτικήςjpg.jpeg|δεξιά|μικρογραφία|Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής πολιτικής]]

Οι δεκατρείς Δήμοι ήταν (σε παρένθεση οι πληθυσμοί των απογραφών 2001/1991):

* [[Δήμος Αγίας Παρασκευής Λέσβου|Δήμος Αγίας Παρασκευής]] (2.628 / 2.788)

 

=== Μουσική παράδοση της Λέσβου ===

Σύμφωνα με τον [[Οβίδιος|Οβίδιο]] ([[Μεταμορφώσεις]] ΧΙ), οι Μαινάδες περιφρονημένες από τον [[Ορφέας|Ορφέα]] εξαγριώθηκαν και τον διαμέλισαν στα όρη της Πιερίας. Το κεφάλι και η λύρα του παρασύρθηκαν από τα κύματα και κατέληξαν στη Λεσβιακή ακτή. Εκεί οι κάτοικοι ενταφίασαν το κεφάλι και ίδρυσαν ναό - μαντείο προς τιμή του κοντά στο χωριό Άντισσα.<ref>{{Cite journal|url=https://www.academia.edu/1510611/The_discovery_of_the_oracle_of_Orpheus_on_Lesbos_island_in_Greek_with_English_abstract_|title=&quot;Σπήλιος&quot; Άντισσας. Το μαντείο του Ορφέα στην Λέσβο / Locating the oracle of Orpheus on Lesbos island (in Greek with English abstract). 2002|last=(Χαρίσης)|first=Haralampos (Χαράλαμπος) Harissis|language=en}}</ref>Έτσι, ο Ορφέας συνέχισε να τραγουδά και να χρησμοδοτεί από τη Λέσβο. Από τη Λέσβο κατάγεται ο [[Τέρπανδρος]], δημιουργός της αιολικής [[Λυρική ποίηση|λυρικής ποίησης]], καθώς και ο [[Αλκαίος ο Μυτιληναίος|Αλκαίος]], η [[Σαπφώ]] και ο [[Αρίων]], κορυφαίοι ποιητές που ανέδειξαν με μοναδικό τρόπο τη δύναμη της ποιητικής και μουσικής τέχνης.

 

=== Μουσεία ===

[[Αρχείο:Archaeological museum mytilene a.JPG|thumb|Το νέο [[Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης]]]]

* Ψηφιακό Μουσείο «Γεώργιος Ιακωβίδης», [[Χίδηρα Λέσβου|Χύδηρα Λέσβου]]

* [[Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης]]

* [[Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου]]

* [[Ιστορικό ελαιοτριβείο Βρανά]]

 

== Προστατευόμενοι βιότοποι ==

* '''GR4110007:''' Ο Κόλπος της Καλλονής και οι παράκτιοι υγρότοποι της Λέσβου είναι προστατευόμενος βιότοπος του Natura 2000 κατά μία έκταση 147,8 [[τ.χλμ.]]<ref name=":0">{{Cite web|url=http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/SDF.aspx?site=GR4110007|title=N2K GR4110007 dataforms|website=natura2000.eea.europa.eu|accessdate=2019-06-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/lesvos-paraktioi-ygrotopoi-kai-kolpos-kallonis-special-protection-area-birds-directive|title=Lesvos Paraktioi Ygrotopoi Kai Kolpos Kallonis|website=Protected Planet|accessdate=2019-06-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190623113449/https://www.protectedplanet.net/lesvos-paraktioi-ygrotopoi-kai-kolpos-kallonis-special-protection-area-birds-directive|archivedate=2019-06-23|url-status=dead}}</ref> Ο Κόλπος της Καλλονής είναι ο μεγαλύτερος της Λέσβου, είναι ημί-περίκλειστος και ρηχός, με μέσο βάθος 10 μ. και μέγιστο βάθος 19 μ., και συνδέεται με το Αιγαίο πέλαγος μέσω ενός στόματος που σχηματίζεται από τα Ακρωτήρια Πλατύ και Καλλονή. Έχει μεγάλους πληθυσμούς σαρδέλας και προσφέρεται για αλιεία. Στην προστατευόμενη πανίδα της περιοχής περιλαμβάνονται: [[Μεσογειακή φώκια|μεσογειακές φώκιες μοναχοί]], δελφίνια, μύχοι της Μεσογείου, [[Σκαντζόχοιρος της ανατολικής Ευρώπης|σκαντζόχοιροι της Ανατολικής Ευρώπης]]. Στην υδατική ζώνη υπάρχουν υποθαλάσσια λιβάδια [[Ποσειδωνία η ωκεάνιος|Ποσειδωνίας.]] Στην προστατευόμενη χλωρίδα περιλαμβάνονται: Ίρις η οχρόλευκη, Σιληνή squamigera. Η περιοχή είναι σημαντική για την αναπαραγωγή και τη μετανάστευση πολλών ειδών της ορνιθοπανίδας: [[Σαΐνι|σαΐνια]], ποταμότρυγγες, [[Αλκυόνη (πτηνό)|αλκυόνες]], [[κιρκίρι]], [[Πρασινοκέφαλη (πάπια)|πρασινοκέφαλες πάπιες]], [[Σαρσέλα|σαρσέλες]], ασπρομετωπόχηνες, [[Σταχτόχηνα|σταχτόχηνες]], ωχροκελάδες, [[Μαυροσταχτάρα|μαυροσταχτάρες]], [[Σταχτοτσικνιάς|σταχτοτσικνιάδες]], [[Στικταετός|στικταετοί]], [[Πορφυροτσικνιάς|πορφυροτσικνιάδες]], [[Κρυπτοτσικνιάς|κρυπτοτσικνιάδες]], [[Βαλτόμπουφος|βαλτόμπουφοι]], κ.α.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://filotis.itia.ntua.gr/biotopes/c/GR4110004/|title=NatureBank - Βιότοπος NATURA - LESVOS: KOLPOS KALLONIS KAI CHERSAIA PARAKTIA ZONI|website=filotis.itia.ntua.gr|accessdate=2019-06-23}}</ref>

* '''GR4110005:''' Ο Κόλπος Γέρας, το έλος Ντίπι, το Όρος Όλυμπος και ο ποταμός Ευεργετούλας είναι προστατευόμενοι βιότοποι του Natura 2000, με κωδικό , κατά μία έκταση 119,18 [[τ.χλμ.]]<ref>{{Cite web|url=http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/SDF.aspx?site=GR4110005#top|title=N2K GR4110005 dataforms|website=natura2000.eea.europa.eu|accessdate=2019-06-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/lesvos-kolpos-geras-elos-ntipi-kai-oros-olympos-potamos-evergetoulas-site-of-community-importance-habitats-directive|title=Lesvos Kolpos Geras; Elos Ntipi Kai Oros Olympos – Potamos Evergetoulas|website=Protected Planet|accessdate=2019-06-25}}{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://votaniki.gr/prostasia/diktio-natura-2000/lesvos-kolpos-geras-elos-ntipi-kai-oros-olympos-potamos-eyergetoylas-gr4110005/|title=Λέσβος: κόλπος Γέρας, έλος Ντίπι και Όρος Όλυμπος – Ποταμός Ευεργετούλας (GR4110005) - Βοτανική|last=votaniki|ημερομηνία=2018-12-26|language=en-US|accessdate=2019-06-25}}</ref>

 

== Εικόνες ==

Αρχείο:Volcanic rock landscape.JPG|Το άγονο ηφαιστειογενές δυτικό τμήμα της Λέσβου

Αρχείο:Σκάλα Ερεσού Θέα από Βίγλα.jpg|Σκάλα Ερεσού

Αρχείο:ΚΟΛΠΟΣ ΓΕΡΑΣ ΛΕΣΒΟΥ (ΛΑΡΙΣΟΣ).jpg|Ο Κόλπος Γέρας

Αρχείο:I Panaya i GorgonaII.jpg|To εκκλησάκι της Παναγιάς της Γοργόνας στη Σκάλα Συκαμνιάς

Αρχείο:Skala Sykameas, Lesbos.jpg|Λιμανάκι Σκάλα Συκαμνιάς

Αρχείο:Lesbos Messa05.JPG|Ο ναός των Μέσσων, βόρεια τον κόλπο της Καλλονής

Αρχείο:Lesbos Messa14.JPG|Κίονας από τον ναό των Μέσων

Αρχείο:Σπήλαιο Λέσβου.jpg|Σπήλαιο Λέσβου

Αρχείο:Άποψη της μονής από τον πρώτο προαύλιο χώρο.jpg|Η μονή Υψηλού

</gallery>