Χρυσή Αυγή: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Τον Σεπτέμβριο του 2013, μετά από μια σειρά βίαιων επιθέσεων μελών της, που κορυφώθηκαν με τη [[δολοφονία του Παύλου Φύσσα]], εισαγγελικές έρευνες στοιχειοθέτησαν την κατηγορία της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης και συνελήφθησαν από την [[Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία (Ελλάδα)|αντιτρομοκρατική υπηρεσία]] ο αρχηγός της οργάνωσης, βουλευτές και στελέχη της.{{R|kath_eglim_org|tvxs σύλληψη βουλετών ΧΑ}} Συνολικά 69 πρόσωπα παραπέμφθηκαν σε [[δίκη της Χρυσής Αυγής|δίκη]],<ref name="taneadikh" /> που ξεκίνησε στις 20 Απριλίου 2015.<ref name="taneadikh2" /> Στις 7 Οκτωβρίου 2020, η Χρυσή Αυγή κρίθηκε ομόφωνα ως εγκληματική οργάνωση από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων.<ref>{{Cite web|url=https://www.efsyn.gr/ellada/dikaiosyni/i-diki-tis-hrysis-aygis/263097_hrysi-aygi-i-ora-tis-istorikis-apofasis-pallaiki|title=Χρυσή Αυγή: Η ώρα της ιστορικής απόφασης - Παλλαϊκή κινητοποίηση|last=|first=|ημερομηνία=07.10.2020|website=efsyn.gr|publisher=Εφημερίδα των Συντακτών|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref> Το δικαστήριο επέβαλε ποινές φυλάκισης σε όλη την ηγεσία της Χρυσής Αυγής, πρώην βουλευτές, αλλά και πολλά μέλη.<ref>{{Cite web|url=https://www.kathimerini.gr/politics/561127384/sti-fylaki-ta-igetika-stelechi-tis-chrysis-aygis|title=Βαριά απόφαση για τη Χρυσή Αυγή {{!}} Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ|last=Μάνδρου|first=Ιωάννα|accessdate=2020-10-22}}</ref>

 

[[Αρχείο:HA1cover.jpg|thumb|right|200px|Εξώφυλλο του 1ου τεύχους του περιοδικού ''Χρυσή Αυγή'', Δεκέμβριος 1980, όπου παρατηρείται μια κυκλική [[σβάστικα]] και από κάτω η λέξη ''[[Αγχιβασίην|ἀγχιβασίην]]''.<ref name="psaras_kryfo_xeri_karatzaferi_xrysh_avgi_sbastika_275"/>]]

Το 1973, ο 16χρονος τότε Νίκος Μιχαλολιάκος, γιος αξιωματικού της [[Ελληνική Χωροφυλακή|Χωροφυλακής]] που είχε θητεύσει στα [[Τάγματα Ασφαλείας]], εντάχθηκε στη [[νεοφασισμός|νεοφασιστική]] οργάνωση του [[Κωνσταντίνος Πλεύρης|Κώστα Πλεύρη]], «[[4η Αυγούστου (οργάνωση)|4η Αυγούστου]]».<ref name="nedos"/><ref>{{harvnb|Χασαπόπουλος|2013|p=11}}</ref> Κατά την αντιδικτατορική [[εξέγερση του Πολυτεχνείου]] το Νοέμβριο του 1973 ήταν μέλος μιας ομάδας νεολαίων της «4ης Αυγούστου» που επιχείρησαν ανεπιτυχώς να εισβάλλουν στο κατειλημμένο από φοιτητές [[Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο|κτήριο του Πολυτεχνείου]].<ref>{{cite news|url=http://archive.efsyn.gr/?p=149587|title=Οι «χρυσαυγίτες» στο Πολυτεχνείο του ’73|author=Δημήτρης Ψαρράς|newspaper=[[Η Εφημερίδα των Συντακτών]]|date=15-11-2013|accessdate=06-07-2017}}</ref> Συνελήφθη για πρώτη φορά στις 24 Ιουλίου 1974 έξω από την Βρετανική Πρεσβεία στο [[Κολωνάκι]], συμμετέχοντας σε διαμαρτυρία εθνικιστών για τη στάση της [[Ηνωμένο Βασίλειο|Μεγάλης Βρετανίας]] κατά τη διάρκεια της [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|τουρκικής εισβολής στην Κύπρο]].<ref name="nedos"/> Το 1976, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, προφυλακίστηκε για δύο μήνες στις [[φυλακές Κορυδαλλού]] κατηγορούμενος για συμμετοχή στο λιντσάρισμα δημοσιογράφων που κάλυπταν την κηδεία του χουντικού αρχιβασανιστή Μάλλιου, που είχε δολοφονήσει η [[Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη|17 Νοέμβρη]], όπου γνώρισε τους πρωταίτιους της [[Χούντα των Συνταγματαρχών|δικτατορίας]].<ref name="mihaloliakos"/><ref name="nedos"/> Αργότερα φυλακίστηκε για την εμπλοκή του στην υπόθεση των δεκατριών βομβιστικών επιθέσεων στην [[Αθήνα]] την τέταρτη επέτειο της [[Μεταπολίτευση]]ς, στις 23 Ιουλίου 1978.<ref name="mihaloliakos"/>

Η έκδοση του περιοδικού διακόπηκε τον Απρίλιο του 1984. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου ο Μιχαλολιάκος διορίστηκε από το φυλακισμένο πρώην δικτάτορα [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Παπαδόπουλο]] επικεφαλής της νεολαίας της [[Εθνική Πολιτική Ένωσις|ΕΠΕΝ]], παραιτήθηκε όμως τον Ιανουάριο, λόγω αντιθέσεων στο χώρο της [[ακροδεξιά]]ς μεταξύ εθνικοσοσιαλιστών και μη, και αντικαταστάθηκε από το [[Μάκης Βορίδης|Μάκη Βορίδη]].<ref name="mihaloliakos"/><ref name="nedos"/><ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=49-50}}</ref>

 

Μετά την αποχώρησή του από την ΕΠΕΝ, ο Μιχαλολιάκος αποφάσισε να προσανατολιστεί σε αυτόνομη δράση μαζί με μια μικρή ομάδα ομοϊδεατών. Το 1987 ξεκίνησε εκ νέου η έκδοση του περιοδικού,<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=52-3}}</ref> οπότε και συντάχθηκε για εσωτερική χρήση της οργάνωσης ένα καταστατικό, την ύπαρξη του οποίου η οργάνωση αρνήθηκε το 2013.<ref name="EfSyn20131002"/> Στο καταστατικό αυτό απορρίπτεται η δημοκρατική διακυβέρνηση υπέρ μιας «Νέας Ευρωπαϊκής εθνικοσοσιαλιστικής Πολιτείας», ενώ στα μέλη της ΧΑ επιβάλλεται ο [[ναζιστικός χαιρετισμός]].<ref name="katastatiko-a"/><ref name="katastatiko-b"/>

 

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας είχε διαμορφωθεί ένας στενός πυρήνας μελών γύρω από την ηγεσία αποτελούμενος από έναν περίγυρο περίπου 100 ατόμων (κυρίως νεαρών ''[[σκίνχεντ]]ς'') στην [[Αττική]] και μικρότερων ομάδων στην επαρχία. Διαμορφώθηκε επίσης μια παραστρατιωτική δομή υπό τον υπ' αριθμόν 2 της οργάνωσης, τον αποστρατευμένο μετά τη [[μεταπολίτευση]] αξιωματικό Γιάννη Γιαννόπουλο, συγκατηγορούμενο του Μιχαλολιάκου το 1978 για την υπόθεση των βομβιστικών επιθέσεων, που τη δεκαετία του '80 βρισκόταν στη [[Νότιος Αφρική|Νότιο Αφρική]], όπου ισχυριζόταν πως είχε δράσει υπέρ του [[Άπαρτχαϊντ]].<ref name="IOS-02071998"/> Από το 1992 έως το 1997 καταγγέλθηκαν πάνω από 50 επιθέσεις χρυσαυγιτών.<ref name="ios-3ekatharismata-pezodromiou"/> Η τυπολογία των επιθέσεων αυτών είναι ίδια με εκείνες που πραγματοποιούσαν οι [[μελανοχίτωνες]] του [[Μουσολίνι]]: αστραπιαίες επιδρομές ενόπλων με στόχο το σακάτεμα του θύματος (ή των θυμάτων) και εξαφάνιση των δραστών. Μετά τις καταγγελίες των συμβάντων, η Χρυσή Αυγή συνήθως διάψευδε τη συμμετοχή της σε αυτά, ακόμα κι όταν δράστες ήταν επώνυμα μέλη ή στελέχη της, ενώ στα έντυπα της οργάνωσης όπως την εφημερίδα της περιέχονταν σαφείς προτροπές προς τα μέλη και τους οπαδούς της για την ανάληψη τέτοιων ενεργειών με στόχο την «κυριαρχία στο πεζοδρόμιο» απέναντι σε «εθνικούς και φυλετικούς εχθρούς».<ref name="ios-3ekatharismata-pezodromiou"/><ref>Περιοδικό ''Searchlight'', τεύχη 331-42, 2003, σελ. 20, 21</ref> Παρά τη στρατιωτική δομή της οργάνωσης, ο Μιχαλολιάκος απαντούσε στις αιτιάσεις ενός μέρους του Τύπου, το οποίο προς τα τέλη της δεκαετίας του 1990 χαρακτήριζε τη Χρυσή Αυγή «εγκληματική οργάνωση», ότι η Χρυσή Αυγή δεν ευθύνεται για τις πράξεις των οπαδών της και ότι κανένα μέλος της δεν είχε ποτέ καταδικαστεί.<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=94-5}}</ref>

 

{{κύριο|Περίανδρος Ανδρουτσόπουλος}}

Με απόφαση του Μιχαλολιάκου η Χρυσή Αυγή συμμετείχε στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1996|βουλευτικές εκλογές του 1996]] με κεντρικό σύνθημα «Ψηφίστε μας για να φοβηθούν». Απέσπασε 4.487 ψήφους (0,07%), αποτέλεσμα που δε θεωρήθηκε ικανοποιητικό και αποδόθηκε από την οργάνωση σε «συνωμοσία σιωπής» και νοθεία κράτους και κομμάτων.<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=344-5}}</ref><ref name="ypes1996"/> Μετά την εκλογική αυτή αποτυχία επιχειρήθηκε η τηλεοπτική προβολή της οργάνωσης μέσα από σταθμούς, όπως ο [[Τηλετώρα]], όπου εμφανίζονταν και άλλοι εκπρόσωποι της άκρας δεξιάς, όπως ο Κώστας Πλεύρης. Η τηλεοπτική παρουσία οδήγησε σε διαμαρτυρίες οπαδών της οργάνωσης ότι ατονίζει η δράση «στο πεζοδρόμιο» και στην αποχώρηση της κλειστής, σκληροπυρηνικής ομάδας υπό τον Γιαννόπουλο. Για την εκτόνωση της δυσαρέσκειας της βάσης δημιουργήθηκε η «φάλαγγα», μια παραστρατιωτική δομή 10–12 ατόμων υπό το νέο υπαρχηγό της οργάνωσης, [[Αντώνης Ανδρουτσόπουλος|Αντώνη Ανδρουτσόπουλο]], γνωστό με το ψευδώνυμο «Περίανδρος», που ανέλαβε επίσης τη διεύθυνση του περιοδικού της οργάνωσης.<ref name="IOS-02071998"/>

 

Στις [[Ελληνικές ευρωεκλογές 1999|ευρωεκλογές του 1999]] η Χρυσή Αυγή συνεργάστηκε με την [[Πρώτη Γραμμή]], σχηματισμό του Κώστα Πλεύρη με τον οποίο ήταν υποψήφιος ο Μιχαλολιάκος.<ref name="hri99"/> Η Πρώτη Γραμμή έλαβε 48.532 ψήφους (0,75%), επικρατώντας των άλλων δύο σχηματισμών της ακροδεξιάς στις εκλογές, δηλαδή του «Κόμματος Ελληνισμού» του Σωτήρη Σοφιανόπουλου και του «Ελληνικού Μετώπου» του [[Μάκης Βορίδης|Μάκη Βορίδη]]. Σημείωσε τις καλύτερες επιδόσεις σε περιοχές της Αθήνας όπου κατοικούσαν ανώτερα κοινωνικά στρώματα, στη Θεσσαλονίκη και στους νομούς Λακωνίας, Πιερίας και Φλώρινας.<ref name="ios19990619"/> Λίγες μέρες αργότερα ωστόσο, ο Μιχαλολιάκος με αφορμή την προβολή της Πρώτης Γραμμής στην [[Ακρόπολις (εφημερίδα)|εφημερίδα «Ακρόπολις»]], ο διευθυντής της οποίας είχε καταθέσει εις βάρος του το 1976, αποστασιοποιήθηκε από το σχήμα και μετά από δυο βδομάδες ανακοίνωσε ότι η Χρυσή Αυγή δε θα κατερχόταν ξανά σε εκλογές.<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=348-9}}</ref> Ενώ η κηδεία του [[χούντα των Συνταγματαρχών|δικτάτορα]] [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Παπαδόπουλου]] τον Ιούνιο του 1999 αποτέλεσε αφορμή για ζυμώσεις με σκοπό τη συνεργασία στο χώρο της ακροδεξιάς και αναμενόταν ότι η Χρυσή Αυγή θα συνεργαζόταν με την «Εθνική Συμμαχία» του [[Γρηγόρης Μιχαλόπουλος|Γρηγόρη Μιχαλόπουλου]], τελικά απείχε από τις [[ελληνικές βουλευτικές εκλογές 2000|βουλευτικές εκλογές του 2000]],<ref name="ios20000415"/> καταγγέλλοντας όσους δε συμμετείχαν «στη μάχη του πεζοδρομίου». Μετά τα πενιχρά αποτελέσματα των ακροδεξιών κομμάτων στις εκλογές, ο Μιχαλολιάκος θεώρησε ότι δικαιώθηκε απέναντι στις «τραγελαφικές απόψεις για είσοδο στη Βουλή» και προανήγγειλε «μεγάλη μάχη, στην κοινωνία, στη ζωή, στο πεζοδρόμιο».<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=352-4}}</ref>

 

Η ΧΑ δημιούργησε μια νεολαιίστικη οργάνωση, το Μέτωπο Νεολαίας, που το 1998 ξεκίνησε να εκδίδει το περιοδικό ''Αντεπίθεση''.<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=308}}</ref> Σύμφωνα με ένα κείμενο του 1999 από την ''Αντεπίθεση'', το Μέτωπο Νεολαίας σχηματίστηκε στην προσπάθεια εκμετάλλευσης μιας θετικής προδιάθεσης σημαντικού μέρους της νεολαίας προς τη ΧΑ και ως χώροι δράσης του επελέγησαν εκείνοι «όπου η νεολαία δίνει το μαζικό παρών όπως η μουσική και τα γήπεδα».<ref name="IOS17092005">{{cite news|url=http://www.iospress.gr/mikro2005/mikro20050917.htm|title=Στίχοι του μίσους|author=Ο ΙΟΣ|newspaper=[[Ελευθεροτυπία (εφημερίδα)|Ελευθεροτυπία]]|date=17-09-2005|accessdate=01-08-2017}}</ref> Με αφορμή το κάψιμο [[Σημαία της Ελλάδας|ελληνικών σημαιών]] από [[Αλβανοί|Αλβανούς]] φιλάθλους σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου τον Οκτώβριο του 1999, δημιουργήθηκε το 2000 από τη Χρυσή Αυγή μια νέα οργάνωση με το όνομα «Γαλάζια Στρατιά», αποσκοπώντας στην διείσδυση [[νεοναζί|νεοναζιστικών]] ιδεών στο χώρο των οπαδών της [[Εθνική Ελλάδος (ποδόσφαιρο ανδρών)|ελληνικής εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου]].<ref name="INGR_HOOLIGANS"/><ref name="Ethnos_Gipeda"/><ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=140}}</ref> Έδρα της Γαλάζιας Στρατιάς ήταν η τοπική οργάνωση Παγκρατίου της Χρυσής Αυγής και πρόεδρός της το μέλος της Χρυσής Αυγής [[Ηλίας Παναγιώταρος]], ο οποίος αρνούνταν ότι η Γαλάζια Στρατιά, που εμφανιζόταν ως ανεξάρτητος σύνδεσμος φιλάθλων, ήταν παράρτημα της Χρυσής Αυγής.<ref name="Ethnos_Gipeda"/><ref name="IOS_filathloi"/> Το 2001 η Γαλάζια Στρατιά οργάνωσε συγκέντρωση διαμαρτυρίας με [[Ρατσισμός|ρατσιστικά]] αντιτουρκικά συνθήματα στα γραφεία της [[Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία|ΕΠΟ]], εναντίον της κοινής υποψηφιότητας της ελληνικής και της τουρκικής ομοσπονδίας για τη διοργάνωση του [[Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου 2008|Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου 2008]], ενέργεια που έτυχε ευνοϊκής δημοσιογραφικής κάλυψης και σχολιασμού από το σύνολο σχεδόν των ελληνικών ΜΜΕ.<ref name="IOS_filathloi"/> Σε αγώνες της ελληνικής εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου τα μέλη της Γαλάζιας Στρατιάς δημιουργούσαν επεισόδια, [[ναζιστικός χαιρετισμός|χαιρετούσαν ναζιστικά]] και ύψωναν πανό με τη [[σβάστικα]] ή τα σταυρωτά βέλη, φασιστικών υποδηλώσεων εμβλήματα της οργάνωσης.<ref name="INGR_HOOLIGANS"/><ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=144}}</ref> Πραγματοποιούσαν ακόμη από το φθινόπωρο του 2001 σποραδικές επιθέσεις σε νεαρούς, μετανάστες και έγχρωμους που περνούσαν κοντά από την έδρα της οργάνωσης.<ref name="IOS_filathloi"/>

 

Στο χώρο της μουσικής, η ΧΑ προσπάθησε να διαδώσει την ιδεολογία της και να στρατολογήσει νέα μέλη διοργανώνοντας Γιορτές Νεολαίας και προσεγγίζοντας τη μουσική σκηνή της άκρας δεξιάς, γνωστή ως "white power music", που υπάρχει στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1980. Η ΧΑ οργάνωσε δύο μεγάλες συναυλίες με μουσική white power το 1994 και το 2003,<ref name="Kathimerini20130518">{{cite news|url=http://www.kathimerini.gr/488492/article/epikairothta/ellada/stratologhsh-akrode3iwn-kai-kathxhsh-me-tragoydia|title=Στρατολόγηση ακροδεξιών και «κατήχηση» με τραγούδια|author=Λίνα Γιάνναρου|newspaper=[[Η Καθημερινή]]|date=18-05-2013|accessdate=31-07-2017}}</ref> ενώ τον Ιανουάριο του 2005 ολόκληρη η ηγετική της ομάδα παρέστη σύσσωμη σε μία νεοναζιστική συναυλία με white power συγκροτήματα, που είχε οργανώσει και διαφημίσει μέσω των εντύπων της η ΧΑ. Η συναυλία περιγράφηκε σε ρεπορτάζ στην εφημερίδα της ΧΑ από τον [[Ηλίας Κασιδιάρης|Κασιδιάρη]]<ref name="EfSyn20170213"/> και η ηχογράφησή της κυκλοφόρησε τον επόμενο Σεπτέμβριο με την ''Αντεπίθεση''.<ref>{{cite news|url=http://www.efsyn.gr/arthro/hrysi-aygi-o-sozon-eayton-sothito|title=Χρυσή Αυγή: Ο σώζων εαυτόν σωθήτω!|newspaper=[[Η Εφημερίδα των Συντακτών]]|author=Γιάννης Μπασκάκης, Δημήτρης Ψαρράς|date=25-02-2017|accessdate=01-08-2017}}</ref> Στο χώρο της white power μουσικής δραστηριοποιούνται πολλά στελέχη της ΧΑ:<ref name="Kathimerini20130518"/> ο βουλευτής της ΧΑ [[Γιώργος Γερμενής]] συμμετέχει από το 1994<ref>{{cite web|url=http://www.naermataron.com/members/kaiadas.html|title=Naer Mataron - Members |website=Naer Mataron|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091021045009/http://www.naermataron.com/members/kaiadas.html|archivedate=2009-10-21|accessdate=2017-07-31}}</ref> ως μπασίστας με το ψευδώνυμο ''[[Καιάδας]]'' στο ελληνο-νορβηγικό [[black metal]] συγκρότημα ''Naer Mataron'', το οποίο έχει κυκλοφορήσει τραγούδια με αναφορές στην [[Παγανισμός|παγανιστική]] [[Σκανδιναβική μυθολογία|νορβηγική μυθολογία]] και αντιχριστιανικούς στίχους,<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=305-6}}.</ref> ο βουλευτής [[Αρτέμης Ματθαιόπουλος]] είναι μέλος στο ρατσιστικό συγκρότημα ''Pogrom'', που δημιουργήθηκε το 2004 σε μια Γιορτή Νεολαίας της ΧΑ, πήρε το όνομά του από το αντιαλβανικό πογκρόμ της ''Γαλάζιας Στρατιάς'' το Σεπτέμβριο του 2004<ref name="Kathimerini20130518"/> και έχει αντισημιτικά, αντικοινοβουλευτικά και αντιμεταναστευτικά τραγούδια,<ref>{{cite news|url=http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/o_fyteutos_gampros_pou_ymnouse_to_aousbits-63898575/|title=Ο «φυτευτός» γαμπρός που υμνούσε το Αουσβιτς - «Θα μπω μέσα στη Βουλή και θα την κάψω όλη...»|newspaper=[[Έθνος (εφημερίδα)|Έθνος]]|author=Αναστασία Κούκα|date=6-10-2013|accessdate=31-07-2017}}</ref> ενώ ο θεωρητικός της ΧΑ και ένα από τα παλαιότερα στελέχη της, Γιώργος Μισιάκας ή «Μάστορας», έχει γράψει ένα από τα λίγα βιβλία για την ιστορία της "white power" μουσικής σκηνής στην Ελλάδα<ref name="Kathimerini20130518"/> και συμμετέχει με το ψευδώνυμο «Qualiaron» στο συγκρότημα ''Iron Youth'', που σχηματίστηκε το 1996 και κυκλοφορεί το τραγούδι «Whose flag?», που απορρίπτει τη [[σημαία της Ελλάδας]] ως «γαλανόλευκο κουρέλι» που συμβολίζει τη [[Σιωνιστική Κατοχική Κυβέρνηση|Σιωνιστική κατοχική κυβέρνηση]] και αναγνωρίζει μόνο «το κόκκινο, το λευκό και το μαύρο» της ναζιστικής σημαίας.<ref name="EfSyn20170213"/>

 

Το 2002 η Χρυσή Αυγή παρουσίαζε στην ιστοσελίδα της οργανώσεις της σε 32 πόλεις, χαρακτηριζόμενες ως «πυρήνες αγωνιστικής πρωτοβουλίας» στα μεγάλα αστικά κέντρα και «ομάδες δράσης» σε μικρότερες πόλεις, με επικεφαλής ανώνυμα στελέχη.<ref name="ta-nea-augo"/>

 

Σύμφωνα με καταγγελία του Ζαφειρόπουλου και άλλων πρώην χρυσαυγιτών, το Φεβρουάριο του 2008 ο Ζαφειρόπουλος δέχτηκε επίθεση με σπρέι και ξυλοκοπήθηκε από μια ομάδα χρυσαυγιτών με επικεφαλής τον [[Ηλίας Κασιδιάρης|Ηλία Κασιδιάρη]].<ref name="elkosmos2012">{{cite news|url=http://elkosmos.gr/politiki/politiki/xoros/11055-2012-06-06-08-41-11.html|title=Ο Πλεύρης, η Χρυσή Αυγή και η αλήθεια|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120610033520/http://www.elkosmos.gr/politiki/politiki/xoros/11055-2012-06-06-08-41-11.html|archivedate=2012-06-10|date=06-06-2012|accessdate=31-07-2017|author=Δημήτρης Ζαφειρόπουλος|newspaper=[[Ελεύθερος Κόσμος]]|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.ethnos.gr/politiki/arthro/oi_proin_syntrofoi_karfonoun_ton_ntai-63667729/|title=Οι πρώην σύντροφοι «καρφώνουν» τον νταή|newspaper=[[Έθνος (εφημερίδα)|Έθνος]]|date=10-6-2012|accessdate=31-07-2017}}</ref>

 

{{Κύριο1|Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα#Μεταναστευτικό ζήτημα στον Άγιο Παντελεήμονα|Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα: Ενότητα «Άγιος Παντελεήμονας»}}

Το 2009 η Χρυσή Αυγή εγκαταστάθηκε στην περιοχή του [[Άγιος Παντελεήμονας (Αθήνα)|Άγιου Παντελεήμονα στην Αθήνα]] όταν ο Χρήστος Ρήγας, στέλεχός της, άνοιξε το μπαρ «Πύλες»,<ref name="Nea-AgPant"/> που χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο.<ref name="IOS-AgPant"/> Στην περιοχή τελούνταν επιθέσεις εις βάρος μεταναστών, σε ορισμένες από τις οποίες αναγνωρίζονταν άτομα που συνδέονταν με τη Χρυσή Αυγή, με αποτέλεσμα η περιοχή να γίνει άβατη για μετανάστες.<ref name="Nea-AgPant"/> Στον Άγιο Παντελεήμονα δρούσαν μέλη της ΧΑ από άλλες περιοχές της Αθήνας ή κοντινές πόλεις, τα οποία παρουσιάζονταν ως «αγανακτισμένοι κάτοικοι» της γειτονιάς.<ref name="ethnos52214956"/> Ως «επιστάτης», «τομεάρχης» ή «μέλος της ασφάλειας» της Χρυσής Αυγής στην περιοχή συστηνόταν ο Γιώργος Βάθης, ο οποίος στο παρελθόν είχε φυλακιστεί για κακούργημα και διατηρούσε στην περιοχή κατάστημα επίπλων μέχρι το 2006, όταν αποκαλύφθηκε ότι αποτελούσε «βιτρίνα» κυκλώματος εξαναγκασμού αλλοδαπών γυναικών στην πορνεία.<ref name="IOS-AgPant"/>

Στις 12 Μαΐου 2011, κατά την διάρκεια πορείας διαμαρτυρίας πολιτών που ακολουθούσε το τρισάγιο του πολίτη Μανώλη Καντάρη προς τον χώρο που είχε δολοφονηθεί από αλλοδαπούς δράστες, προκλήθηκαν επεισόδια από μερίδα πολιτών οι οποίοι σύμφωνα με αναφορές ήταν μέλη της Χρυσής Αυγής. Κατά την διάρκεια των επεισοδίων προκλήθηκαν καταστροφές σε καταστήματα αλλοδαπών, ενώ ξυλοκοπήθηκαν αρκετοί περαστικοί Έλληνες και αλλοδαποί.<ref name="tovima400365"/><ref name="tanealia"/>

 

Στις 7 Σεπτεμβρίου 1993 σημειώθηκε έκρηξη βόμβας στα γραφεία της Χρυσής Αυγής. Η επίθεση είχε αποδοθεί στον [[Επαναστατικός Λαϊκός Αγώνας|ΕΛΑ]].<ref>{{cite web|url=http://www.hri.org/news/greek/mpegrb/2003/03-02-03.mpegrb.html|title=Macedonian Press Agency: News in Greek, 03-02-03|publisher=|accessdate=11 April 2016}}</ref> Στις 19 Μαρτίου 2010, τα γραφεία της Χρυσής Αυγής στην οδό Σωκράτους στο κέντρο της Αθήνας δέχθηκαν ισχυρή βομβιστική επίθεση, με αποτέλεσμα να καταστραφούν ολοκληρωτικά τα γραφεία και ένα μεγάλο μέρος του ορόφου, όπως επίσης και να προκληθούν υλικές ζημιές στις διπλανές οικοδομές.<ref name="ta_nea_ekrhsh_xa" /> Την ευθύνη για την επίθεση είχε αναλάβει με προκήρυξη η τρομοκρατική οργάνωση [[Συνωμοσία των Πυρήνων της Φωτιάς]].<ref>[http://www.topontiki.gr/article/4233/analipsi-eythynis-apo-tin-synomosia-pyrinon-fotias "Ανάληψη ευθύνης από την «Συνωμoσία Πυρήνων Φωτιάς»" Εφημ. ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ 22.3.2010]</ref>

 

Στις 13 Φεβρουαρίου του 2013, εξερράγη εμπρηστικός μηχανισμός στα γραφεία του κόμματος στον [[Πειραιάς|Πειραιά]].<ref>[http://www.protothema.gr/greece/article/257157/ekrhksh-sta-grafeia-ths-xryshs-ayghs-ston-peiraia/ Έκρηξη στα γραφεία της Χρυσής Αυγής στον Πειραιά], Πρώτο Θέμα 13/02/2013</ref> Την ευθύνη για την επίθεση ανέλαβε η τρομοκρατική οργάνωση «Οργάνωση Μηδενική Ανοχή».<ref>[http://www.skai.gr/news/greece/article/225102/analipsi-euthunis-gia-tin-epithesi-sta-grafeia-tis-ha/ Η "Οργάνωση Μηδενική Ανοχή" ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση την Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου στα γραφεία της Χ.Α. στον Πειραιά], skai.gr 03/03/2013</ref>

 

[[Αρχείο:Έμβλημα.png|thumb|350px|Εναλλακτικό λογότυπο του {{nowrap|Λαϊκού Συνδέσμου – Χρυσή Αυγή.}}]]

Όταν το Μάιο του 2011 ξεκίνησαν να λαμβάνουν χώρα στην [[πλατεία Συντάγματος]] [[Διαδηλώσεις στην Ελλάδα 2011|μαζικές διαδηλώσεις εναντίον της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης]] η ΧΑ τις αντιμετώπισε αρνητικά ως «[[καρναβάλι]] προοδευτικών»·<ref>{{cite news|url=https://www.tovima.gr/2011/06/05/politics/plateia-anw-kai-katw-syntagmatos/|date=05-06-2011|title=Πλατεία… Ανω και Κάτω Συντάγματος|author=Δημήτρης Χαραλάμπους|newspaper=[[Το Βήμα]]|accessdate=06-05-2019}}</ref> ο [[Ηλίας Κασιδιάρης]] απέρριψε το «κίνημα των αγανακτισμένων» ως «απόλυτα βολικό για το βρώμικο και ανθελληνικό σύστημα εξουσίας» προκρίνοντας το «μαχητικό» τρόπο δράσης της ΧΑ που «στον δρόμο [...] καταλαμβάνει πόλεις, κυριαρχεί παντού», ενώ άλλο στέλεχος της ΧΑ επέκρινε την ιδεολογική ποικιλία και την πολυπολιτισμική σύνθεση του πλήθους των διαδηλωτών και απέρριψε ως εγωιστικά και υλιστικά τα κίνητρα της διαμαρτυρίας τους.<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|pp=387-391}}.</ref> Σε άρθρα τους στην εφημερίδα της ΧΑ τον Αύγουστο ο Μιχαλολιάκος και άλλο στέλεχος της οργάνωσης έγραψαν ότι επρόκειτο για μία καθοδηγούμενη και ανώδυνη εκτόνωση, κάτι που δικαίωνε την αρνητική στάση της ΧΑ. Το Δεκέμβριο, όταν το κίνημα των «αγανακτισμένων» είχε πια κατασταλεί, η ΧΑ οργάνωσε στο Σύνταγμα μία δική της συγκέντρωση «κατά του Μνημονίου».<ref>{{cite news|url=https://www.efsyn.gr/politiki/183856_allo-aganaktismenoi-allo-nazistes|title=​Αλλο «αγανακτισμένοι», άλλο ναζιστές|date=18-02-2019|author=[[Δημήτρης Ψαρράς]]|newspaper=[[Η Εφημερίδα των Συντακτών]]|accessdate=06-05-2019}}</ref>

Ενώ η εκλογική ισχύς της Χρυσής Αυγής ως τις αρχές του 2012 ήταν μηδενική, από τον Φεβρουάριο ως τις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Μαΐου 2012|εκλογές του Μαΐου του 2012]] γνώρισε ταχεία άνοδο, επωφελούμενη από την κατάρρευση της επιρροής του [[Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός|ΛΑΟΣ]], λόγω της συμμετοχής του στην [[Κυβέρνηση Παπαδήμου]], και την ανάδειξη της ασφάλειας και του μεταναστευτικού σε κύρια θέματα της προεκλογικής περιόδου.<ref name="mavris"/> Στις εκλογές του Μαΐου αναδείχθηκε έκτο κόμμα λαμβάνοντας περίπου 440 χιλιάδες ψήφους (6,97%) και πέτυχε για πρώτη φορά την είσοδό της στη [[Βουλή των Ελλήνων|Βουλή]] εκλέγοντας [[Κατάλογος Βουλευτών της Βουλής των Ελλήνων (Μάιος 2012)|21 βουλευτές]].<ref name="ypes-05-2012"/> Στις επόμενες [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Μαΐου 2012|εκλογές του Ιουνίου]] διατήρησε το ποσοστό της και κέρδισε [[Κατάλογος Ελλήνων βουλευτών (Ιούνιος 2012)|18 έδρες]].<ref name="ypes-06-2012"/>

 

 

Αρκετοί μελετητές ασχολήθηκαν με την εκλογική άνοδο της Χρυσής Αυγής διατυπώνοντας διάφορες ερμηνείες.

Σύμφωνα με τον Γιάννη Μαυρή, σε μια ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος των [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Ιουνίου 2012|εκλογών του 2012]] κυριότεροι λόγοι για τους οποίους ψήφισαν τον Λαϊκό Σύνδεσμο Χρυσή Αυγή, οι ψηφοφόροι του δήλωσαν την έκφραση της διαμαρτυρίας και της αγανάκτησής τους για την γενική κατάσταση στην χώρα, αλλά και το μεταναστευτικό ζήτημα. Υψηλά ποσοστά υποστήριξης σημειώθηκαν σε περιοχές της «[[Πρώτη Ελληνική Δημοκρατία|Παλαιάς Ελλάδας]]» όπως η [[Λακωνία]], κάτι που δείχνει την πολιτικο–ιδεολογική συνέχεια των ψηφοφόρων της περιοχής με την προδικτατορική, αλλά και μεταπολιτευτική [[Δεξιά (πολιτική)|δεξιά]], [[συντηρητισμός|συντηρητική]] παράταξη. Ωστόσο, η σημαντικότερη μερίδα των ψηφοφόρων προήλθε από εργατικές–λαϊκές περιοχές της πρωτεύουσας και σχετίζονταν με την υψηλή ανεργία και την παρουσία μεταναστών.<ref name="mavris"/>

Σύμφωνα με τον καθηγητή πολιτικών επιστημών στο [[Πάντειο Πανεπιστήμιο]], Θανάση Διαμαντόπουλο, η ενίσχυση της Χρυσής Αυγής οφείλεται στην [[παγκοσμιοποίηση]] της οικονομίας, η οποία δημιουργεί οικονομικά προβλήματα ενισχύοντας τον εθνικισμό, αλλά και στην κατάρρευση του [[Πολιτικό σύστημα της Ελλάδας|ελληνικού πολιτικού συστήματος]]. Κατά τον Διαμαντόπουλο, τα αντιδυτικά στοιχεία που φιλοξενούνταν στα δύο μεγάλα κόμματα, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, βρήκαν καταφύγιο στη Χρυσή Αυγή που προβάλλει τη «δυνατότητα για μία δυναμική αντίδραση βίαιη, πεζοδρομιακού τύπου».<ref name="nkaragianni"/>

 

Σύμφωνα με τις Βασιλοπούλου και Χαλικιοπούλου, η εκλογική άνοδος της Χρυσής Αυγής οφείλεται στην στρατηγική απάντηση της οργάνωσης στην οικονομική ελληνική κρίση. Σε μια κοινωνία απογοητευμένη από την δημοκρατία και με ένα εκλογικά ρευστό σώμα, η Χρυσή Αυγή πρόταξε επιτυχημένα μία ''εθνικιστική λύση'', μέσω της χρησιμοποίησης δυο φασιστικών μύθων, του μύθου της κοινωνικής παρακμής και τον μύθο της εθνικής παλιγγενεσίας. Με την εργαλειοποίηση αυτών των μύθων κατάφερε να προτείνει λύσεις για διάφορα οικονομικά, πολιτικά και ιδεολογικά προβλήματα τα οποία είχαν συσσωρευτεί κατά την διάρκεια της κρίσης. Έτσι, η Χρυσή Αυγή παρουσίαζε τον εαυτό της ως σωτήρα του έθνους, ότι είχε να επιτελέσει εθνική αποστολή.{{sfn|Vasilopoulou|Halikiopoulou|2015|ps=:We understand the rise of Golden Dawn within the context of high levels of disillusionment, dissatisfaction with democracy and electoral volatility. Within this context, we examine Golden Dawn’s strategic response to the crisis in terms of the offering of a ‘nationalist solution’ through the employment of two fascist myths in its discourse: the myth of social decadence and the myth of national rebirth. It is through these two myths that Golden dawn promises the dispossessed an escape from their social, economic and overall human desolation...The success of Golden Dawn must be understood precisely within this context: as dependent on the extent to which it was able to propose plausible solutions to the three sets of crises – economic, political and ideological – that befell Greece and culminated in an overall crisis of democracy to which Golden Dawn offered a nationalist solution. This can be shown by drawing upon the theories of fascism developed by authors such as Michael Mann and Roger Griffin. We argue that the nature of the Greek crisis and the fact that its economic, political and ideological dimensions challenged the Greek nation-state at its core, opened up a political opportunity for Golden Dawn to present itself as the saviour of the nation and defender of the national mission. Like fascist movements of the past, Golden Dawn puts forward ‘a “palingenetic myth” of populist ultra-nationalism, seeking a nation rising Phoenix-like from the ashes of an old decadent social order}}

 

{{κύριο|Δολοφονία του Παύλου Φύσσα|Δίκη της Χρυσής Αυγής}}

{{δείτε|Επίθεση στα γραφεία της Χρυσής Αυγής στο Νέο Ηράκλειο}}

[[Αρχείο:Παύλος Φύσσας 2011.jpeg|thumb|O [[Παύλος Φύσσας]] σε συναυλία το 2011.]]

Το βράδυ της 17ης Σεπτεμβρίου 2013 μια ομάδα περίπου 40 χρυσαυγιτών συγκεντρώθηκε έξω από τα γραφεία της οργάνωσης στη [[Νίκαια Αττικής|Νίκαια]] και κατευθύνθηκε στο [[Κερατσίνι]], όπου ένας από αυτούς, ο 45χρονος Γεώργιος Ρουπακιάς, μέλος της Χρυσής Αυγής, [[Δολοφονία του Παύλου Φύσσα|δολοφόνησε με μαχαίρι τον Παύλο Φύσσα]], έναν 34χρονο [[αριστερά (πολιτική)|αριστερό]] [[χιπ χοπ]] μουσικό,<ref name="theguardianfyssas"/><ref name="tvxsfyssas1"/><ref name="tvxsfyssas2"/><ref name="amnestyfyssas"/><ref name="EfSyn20150918Dolofonia">{{Cite news|title=Πώς οργανώθηκε η δολοφονία|url=https://www.efsyn.gr/ellada/dikaiosyni/i-diki-tis-hrysis-aygis/41171_pos-organothike-i-dolofonia|author=Γιάννης Μπασκάκης|date=18-09-2015|newspaper=[[Η Εφημερίδα των Συντακτών]]|accessdate=10-07-2019}}</ref> γνωστό στο [[Κερατσίνι]] για την [[Αντίφα|αντιφασιστική]] του δράση, που ήταν γνωστός με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο «Killah P».<ref name="killah"/> Πριν και μετά τη δολοφονία ο Ρουπακιάς μίλησε με τον πρόεδρο της τοπικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής στη [[Νίκαια Αττικής|Νίκαια]], Γιώργο Πατέλη,<ref name="ethnosroupakias"/> ένα απόστρατο των ειδικών δυνάμεων και 3 μέλη της οργάνωσης,<ref name="kathimerini520492"/> ενώ κατά την απολογία του δήλωσε ψευδώς ότι δεν είχε στενή σχέση με τη Χρυσή Αυγή.<ref name="koutipandorasroup"/> Επίσης, όπως έγινε γνωστό από την παρακολούθηση των συνομιλιών στελεχών της ΧΑ από την [[Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία (Ελλάδα)|Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία]], έγινε προσπάθεια να χρεωθεί η δολοφονία στο ΚΚΕ.<ref name="iefKKE"/> Επίσημα η Χρυσή Αυγή δε δέχτηκε ότι ο Ρουπακιάς έχει σχέση με την Χρυσή Αυγή και παρουσίασε πιθανό σενάριο παραίτησης των βουλευτών ώστε να γίνουν νέες εκλογές στις 15 εκλογικές περιφέρειες της χώρας όπου έχουν εκλεγεί οι βουλευτές της Χρυσής Αυγής.<ref name="thepressprojectsenario"/> Μια μέρα μετά την δολοφονία, μέλη της Χρυσής Αυγής χτύπησαν και απείλησαν με μαχαίρι γυναίκα με αφορμή μια αντιφασιστική μπλούζα που φορούσε.<ref name="theguardiangynaika"/>

 

 

Την 1η Νοεμβρίου 2013 δύο άτομα που επέβαιναν σε μοτοσικλέτα μεγάλου κυβισμού [[Επίθεση στα γραφεία της Χρυσής Αυγής στο Νέο Ηράκλειο|άνοιξαν πυρ έξω από τα γραφεία της ΧΑ στο Νέο Ηράκλειο]] της Αθήνας, με αποτέλεσμα τους θανάτους του 22χρονου Μανώλη Καπελώνη και του 27χρονου Γιώργου Φουντούλη, αλλά και το σοβαρό τραυματισμό του Αλέξανδρου Γέροντα, όλοι μέλη της Χρυσής Αυγής.<ref name="kath2meliXA"/><ref name=tanea-poiahtan>{{cite news|last=Παπαδόπουλος|first=Γιάννης|title=Ποια ήταν τα δύο θύματα της δολοφονικής επίθεσης στο Ν. Ηράκλειο|url=http://www.tanea.gr/news/greece/article/5051429/poia-htan-ta-dyo-thymata-ths-bias/|accessdate=13 Δεκεμβρίου 2015|newspaper=Τα Νέα|date=4/11/2013}}</ref> Την ευθύνη για την επίθεση ανέλαβε η πρωτοεμφανιζόμενη οργάνωση «Μαχόμενες Λαϊκές Επαναστατικές Δυνάμεις», που σε προκήρυξή της ανέφερε ότι η επίθεση «έγινε ως αντίποινα για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα».<ref name="zougla819462"/><ref name="NEA5054384">{{cite news | url=http://www.tanea.gr/news/greece/article/5054384/neoi-stoxoi-kai-epistrofh-ston-emfylio/ | title=Η προκήρυξη των τρομοκρατών: Νέοι στόχοι και επιστροφή στον Εμφύλιο | accessdate=2013-12-03 | first=Λία | last=Νεσφυγέ | date=18 Νοεμβρίου 2013 | publisher=Τα Νέα}}</ref>

[[File:Ethnikiavgi.jpg|thumb|Το σύμβολο της Εθνικής Αυγής.]]

Το Φεβρουάριο του 2014 ο εκπρόσωπος τύπου της Χρυσής Αυγής, Ηλίας Κασιδιάρης, ανακοίνωσε ότι είχε ιδρυθεί ένα νέο κόμμα με την επωνυμία «Εθνική Αυγή», για να λάβει μέρος στις εκλογές στην περίπτωση που η Χρυσή Αυγή τεθεί εκτός νόμου. Στον Άρειο Πάγο κατατέθηκε δήλωση με το νέο σήμα και καταστατικό σχεδόν ίδιο με εκείνο που είχε παρουσιάσει η Χρυσή Αυγή το 2012, υπογεγραμμένο από 206 ιδρυτικά μέλη της «Εθνικής Αυγής», γνωστά στελέχη της Χρυσής Αυγής.<ref name="bal masque"/><ref name="newyorktimes2014"/> Ο Άρειος Πάγος ενέκρινε τη συμμετοχή της Χρυσής Αυγής στις [[Ελληνικές ευρωεκλογές 2014|ευρωεκλογές του 2014]],<ref name="kathariospagos"/> στις οποίες η Χρυσή Αυγή αναδείχθηκε τρίτο κόμμα με 536.910 ψήφους (9,39%) και εξέλεξε τρεις ευρωβουλευτές.<ref name="ypesmay2014"/> Στις ευρωεκλογές αυτές, όπως και στις εκλογές του 2012, η ΧΑ σημείωσε υψηλότερα ποσοστά ανάμεσα στους άντρες ψηφοφόρους, τους νέους και τους ψηφοφόρους με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.<ref name="Ellinas 2015 7">{{harvnb|Ellinas|2015|p=7}}</ref> Αύξησε τα ποσοστά της στους περισσότερους δήμους της χώρας, ιδίως στη [[Βόρεια Ελλάδα]] και συγκεκριμένα την [[Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας|κεντρική]] και [[Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας|δυτική Μακεδονία]], και κινητοποίησε ψηφοφόρους στις μη–αστικές περιοχές όπου είχε υψηλά ποσοστά [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές του 1977|στις εκλογές του 1977]] η [[Εθνική Παράταξη]].<ref name="Ellinas 2015 7"/>

Η δίκη των 69 κατηγορουμένων από το [[Τριμελές Εφετείο]] Κακουργημάτων ξεκίνησε στις 20 Απριλίου του 2015.<ref name="taneadikh"/><ref name="taneadikh2"/>

 

Στις 15 Ιουνίου του 2018, ο βουλευτής της Χρυσής Αυγής [[Κωνσταντίνος Μπαρμπαρούσης]], μιλώντας από το βήμα της Βουλής, κάλεσε τον Ελληνικό Στρατό να συλλάβει τον [[Πρόεδρος της Δημοκρατίας|Πρόεδρο της Δημοκρατίας]], τον [[Πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας|πρωθυπουργό]] και τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας για να αποτρέψει την επικείμενη συνομολόγηση της [[Συμφωνία των Πρεσπών|συμφωνίας των Πρεσπών]] για το [[Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα]]. Αμέσως, αποβλήθηκε όλη η κοινοβουλευτική ομάδα της Χρυσής Αυγής και αργότερα, ο υπουργός Άμυνας Πάνος Καμμένος ζήτησε την ποινική δίωξη για εσχάτη προδοσία.<ref>{{cite web|url=http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=991148|title=Π. Καμμένος: Ζητά ποινική δίωξη για εσχάτη προδοσία κατά της Χρυσής Αυγής|last=Σταυρόπουλος Λάμπρος|date=2018-06-15}}</ref> Λίγες ώρες μετά το συμβάν ο Νίκος Μιχαλολιάκος ανακοίνωσε την οριστική διαγραφή του βουλευτή από το κόμμα της Χρυσής Αυγής.<ref>{{Cite news|url=https://www.protothema.gr/politics/article/797006/alert-ektos-ko-tis-hrusis-augis-o-barbarousis/|title=Εκτός Κ.Ο. της Χρυσής Αυγής ο Μπαρμπαρούσης|work=ProtoThema|language=el-GR|accessdate=2018-06-15}}</ref> Τον Ιανουάριο του 2019 ο Μπαρμπαρούσης έγινε πάλι δεκτός στην ΚΟ της Χρυσής Αυγής.<ref>{{Cite news|title=Τεκμήριο ενοχής Μιχαλολιάκου η επιστροφή Μπαρμπαρούση|url=https://www.efsyn.gr/politiki/boyli/179562_tekmirio-enohis-mihaloliakoy-i-epistrofi-mparmparoysi|last=Ψαρράς|first=Δημήτρης|date=16-01-2019|newspaper=[[Η Εφημερίδα των Συντακτών]]|accessdate=14-09-2019}}</ref>

 

Από τη Χρυσή Αυγή αποχώρησε και ο δεύτερος εκλεγμένος ευρωβουλευτής [[Αθανάσιος Κωνσταντίνου]], αφήνοντας το κόμμα χωρίς εκπροσώπηση στο [[Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο]].<ref>[https://jailgoldendawn.com/2020/08/25/%CE%BF%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%B4%CE%AC%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%B7-%CE%AD%CF%86%CF%85%CE%B3%CE%B5-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83/ Οριστική κατεδάφιση: Έφυγε από τη Χρυσή Αυγή και ο (τελευταίος ευρωβουλευτής) Αθ. Κωνσταντίνου]</ref>

 

===Νεοναζισμός===

Το πιο συγκροτημένο ιδεολογικό κείμενο της Χρυσής Αυγής κυκλοφόρησε τη δεκαετία του 1980 με τον τίτλο «Διακήρυξη Ιδεολογικών Αρχών» και είναι ένα μανιφέστο του μεταπολεμικού νεοναζισμού, με αντιχριστιανικό, αντιμαρξιστικό και αντισημιτικό χαρακτήρα. Το κείμενο καταγγέλλει αρχικά τους [[Συμμαχικές δυνάμεις κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο|νικητές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου]] και εξυμνεί τον [[εθνικοσοσιαλισμός|εθνικοσοσιαλισμό]], τον οποίο παρουσιάζει ως συνεχιστή της [[αρχαία Ελλάδα|αρχαίας Ελλάδας]].<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=234-6}}</ref> Έπειτα, καταφέρεται [[αντισημιτισμός|ενάντια στον «Εβραίο όλων των εποχών»]], τον οποίο κατηγορεί ότι μολύνει [[ρατσισμός|φυλετικά]] «το λευκό Άνθρωπο» και ότι δημιούργησε το Χριστιανισμό (που ονομάζει «Ιουδαιοχριστιανισμό» και χαρακτηρίζει «[[μπολσεβίκοι|μπολσεβικισμό]] της [[αρχαιότητα|Αρχαιότητος]]») και, αργότερα, τον [[καπιταλισμός|καπιταλισμό]] και τον [[κομμουνισμός|κομμουνισμό]].<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=236-8}}</ref> Απορρίπτει τη [[δημοκρατία]] ως «σύστημα ιστορικά καταδικασμένο ... γιατί στηρίζεται στη θέληση των πολλών» και καλεί σε μια «νέα [[εθνικοσοσιαλισμός|εθνικοσοσιαλιστική]] σταυροφορία».<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=238-9}}</ref> Παρουσιάζει τους υποστηρικτές της διακήρυξης ως «αμετάκλητα φυλετιστές» και αντίθετους στη «φυλετική επιμειξία» και την ισότητα των ανθρώπων και προβάλλει το [[Άπαρτχαϊντ]] ως το «μοναδικό φυλετικό κράτος της οικουμένης σήμερα».<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=240-1}}</ref> Η Διακήρυξη καταλήγει με τη διεκτραγώδηση μιας πολιτισμικής και καλλιτεχνικής παρακμής, που αποδίδει «στον Εβραίο», και αντιπαραβάλλει «λίγες προσωπικότητες» της «Λευκής φυλής», από τις οποίες ξεχωρίζει «(...) ο θεμελιωτής, ενσαρκωτής και πρωτοπόρος ήρωας του [[ναζισμός|εθνικοσοσιαλισμού]] και του ευρωπαϊκού πολιτισμού, [[Αδόλφος Χίτλερ|ΑΔΟΛΦΟΣ ΧΙΤΛΕΡ]]». Κλείνει με τις λέξεις: «ΖΗΤΩ Ο ΕΘΝΙΚΟΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ!»<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=241-3}}</ref>

 

Σύμφωνα με το Γιάννη Περδικάρη, που από το 1982 έγραφε ιδεολογικά άρθρα σε έντυπα της ΧΑ με το ψευδώνυμο Ίων Φιλίππου και παρουσιάζεται ως συνιδρυτής της οργάνωσης και συγγραφέας της Διακήρυξης, η Διακήρυξη χρονολογείται στο 1986-7.<ref>{{cite news|url=http://archive.efsyn.gr/?p=140222|title=Ο «συνιδρυτής» καίει τον Αρχηγό|date=30-10-2013|accessdate=06-02-2015|author=Δημήτρης Ψαρράς|newspaper=Εφημερίδα των Συντακτών}}</ref> Η Διακήρυξη προβαλλόταν επίσημα από το περιοδικό της Χρυσής Αυγής και ο Περδικάρης, που είχε αποχωρήσει το 1991, επανήλθε στη Χρυσή Αυγή από το 2009 ως ιδεολογικός καθοδηγητής και υπέγραφε και τα βασικά ιδεολογικά της κείμενα μέχρι τις εκλογές του 2012. Σε ανυπόγραφο κείμενο που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της ΧΑ το 2013, μετά τη δημοσίευση της Διακήρυξης, υποστηρίζεται ότι η Διακήρυξη είναι προσωπικό κείμενο του Περδικάρη που δεν έχει σχέση με την οργάνωση.<ref>{{cite news|url=http://archive.efsyn.gr/?p=144302|title= Η «στρατηγική της έντασης» και τα «άκρα»|newspaper=Εφημερίδα των Συντακτών|date=06-11-2013|accessdate=06-02-2015|author=Δημήτρης Ψαρράς}}</ref>

 

[[Αρχείο:20101221 Xrysh Avgi Komotini Greece 1.jpg|200px|thumb|Συγκέντρωση Χρυσής Αυγής στην [[Κομοτηνή]] (2010).<ref name="xrysh_avgi_komotini_xronos_dec_2010">{{cite web | url=http://xryshaygh.wordpress.com/2010/12/21/%CE%B5%CF%86%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B4%CE%B1-%C2%AB%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%83%C2%BB-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B7%CE%BB%CF%89%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%B5%CE%BD/ | title=Εφημερίδα "Χρόνος": Διαδήλωση στο κέντρο της Κομοτηνής | accessdate=2011-05-23 | date=2010-12-21 | publisher=Επίσημη Ιστοσελίδα Χρυσής Αυγής | archiveurl=https://web.archive.org/web/20101227004407/http://xryshaygh.wordpress.com/2010/12/21/%CE%B5%CF%86%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B4%CE%B1-%C2%AB%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%83%C2%BB-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B7%CE%BB%CF%89%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%B5%CE%BD/ | archivedate=2010-12-27 | url-status=dead }}</ref>]]

Από τα μέσα της δεκαετίας του '90 έπαψαν οι αναφορές στον [[εθνικοσοσιαλισμός|εθνικοσοσιαλισμό]] στα έντυπα της οργάνωσης και η ιδεολογία της προβάλλεται από τα μέλη της ως «[[εθνικισμός]]».<ref name="vima-fyrer"/><ref name="Psar2012-268"/> Ωστόσο, ο Μιχαλολιάκος διευκρίνιζε σε κείμενο του 2000 ότι η επιλογή του όρου «εθνικισμός» δεν «περιέχει ίχνος απολογίας» ούτε σημαίνει την απομάκρυνση των στελεχών της ΧΑ από τις έως τότε θέσεις της, αλλά οφείλεται στο ότι θεώρησαν τον όρο αυτό «πλέον δόκιμο και πολιτικά κατάλληλο»,<ref name="OrosEthnikismos">{{harvnb|Ψαρράς|2012|pp=250-1, 460}}. {{cite news|url=http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=28326&subid=2&pubid=63830007|title=Ο κατάλληλος και δόκιμος «εθνικισμός»|author=Τ. Κατσιμάρδος|newspaper=[[Έθνος (εφημερίδα)|Έθνος]]|date=19-05-2013|accessdate=20-08-2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20121027184432/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=28326|archive-date=2012-10-27|url-status=dead}}</ref> ενώ σύμφωνα με κείμενο της εφημερίδας της οργάνωσης από το 2006, η αντικατάσταση των αναφορών στον εθνικοσοσιαλισμό από «τους όρους εθνικισμός, λαϊκός εθνικισμός και κοινωνικός εθνικισμός δεν σημαίνει ότι αλλάξαμε ιδέες», αλλά οφείλεται στο ότι η χρήση των δεύτερων κρίθηκε «περισσότερο πολιτικά δόκιμη».<ref name="EfSyn-LaikosEthnikismos">{{cite news|url=http://www.efsyn.gr/?p=127758|title= Ο εθνικο­σοσιαλισμός «φάντασμα»|date=07-10-2013|accessdate=19-12-2013|newspaper=Εφημερίδα των Συντακτών}}</ref> Αν και η Χρυσή Αυγή αρνείται το χαρακτηρισμό της ως [[εθνικοσοσιαλισμός|εθνικοσοσιαλιστική]] ή [[ναζισμός|ναζιστική]], τα επίσημα κείμενα της ασπάζονται μία [[βιολογία|βιολογική]] αντίληψη του εθνικισμού, όμοια με εκείνη των [[Ναζί]] του [[μεσοπόλεμος|μεσοπολέμου]], ορίζοντας το λαό ως «μια ποιοτική σύνθεση ανθρώπων με την ίδια βιολογική και πνευματική κληρονομιά». Η βιολογική αυτή αντίληψη του έθνους και οι [[ρατσισμός|ρατσιστικές]] ιδέες, η πίστη, δηλαδή, στη «φυλετική ανισότητα των ανθρώπων», διαφοροποιούν την ιδεολογία της Χρυσής Αυγής από εκείνη των περισσότερων ακροδεξιών ευρωπαϊκών κομμάτων.<ref>{{harvnb|Ellinas|2013|p=549-50, 560}}</ref>

 

 

Σύμφωνα με κοινωνιολόγους και αναλυτές, η Χρυσή Αυγή χρησιμοποιεί μια κλασική μορφή [[Λαϊκισμός|λαϊκισμού]] και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια προσπάθησε να χτίσει την εικόνα της φιλεργατικής οργάνωσης, πολιτευόμενη με όρους αίματος και φυλής ή με όρους αυστηρά έθνους ή πολιτευόμενη στη βάση του [[σωβινισμός|σωβινισμού]], εξαιρετικά καχύποπτα απέναντι στις θεσμικές διαδικασίες.<ref name="vima-fyrer" /><ref name="vima-eeda-ohe" /><ref name="ios-3ekatharismata-pezodromiou" /><ref name="ta-nea-augo" /><ref name="nkaragianni" />

 

 

===Ιστορικές αναφορές===

 

 

 

===Σύμβολα===

Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις στις οποίες μέλη της Χρυσής Αυγής, συμπεριλαμβανομένου και του αρχηγού της Νίκου Μιχαλολιάκου, απηύθυναν [[ναζιστικός χαιρετισμός|χαιρετισμό όμοιο με αυτόν που απηύθυναν οι ναζί και οι φασίστες]].<ref name="Fear in Αthens" /><ref name="Golden Dawn Ethnos" /><ref>[https://tvxs.gr/news/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/%CE%BD%CE%B1%CE%B6%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF-%CF%87%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%B2%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B4%CE%AE%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD tvxs.gr - ''Ναζιστικοί χαιρετισμοί στο συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων'', 18/1/2011]</ref><ref>[http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=480509 ''Το Βήμα, Επιμένει στον ναζιστικό χαιρετισμό η Χρυσή Αυγή, 22/10/2012'']</ref><ref>[https://tvxs.gr/news/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/%CE%BD%CE%B1%CE%B6%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF-%CF%87%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%B2%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B4%CE%AE%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD ''tvxs.gr - Ναζιστικοί χαιρετισμοί στο συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων , 22/10/2012'']</ref><ref>[http://tvxs.gr/news/ellada/nazistikos-xairetismos-sto-dimotiko-symboylio-tis-lamias-binteo ''tvxs.gr - Ναζιστικός χαιρετισμός στο Δημοτικό Συμβούλιο της Λαμίας, 11/4/2012'']</ref> Η θέση της Χρυσής Αυγής είναι πως ο χαιρετισμός αυτός είναι αρχαιοελληνικής προέλευσης, άποψη η οποία δεν είναι κοινώς αποδεκτή, καθώς και ότι αποτελεί αναφορά στον χαιρετισμό που υιοθετήθηκε από το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά.<ref>{{Cite web |url=http://www.protothema.gr/politics/article/?aid=231385 |title=protothema.gr - ''Από τους Σπαρτιάτες στον Φύρερ - Η αλήθεια για τον ναζιστικό χαιρετισμό'', 22/10/2012 |accessdate=2012-11-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121024203552/http://www.protothema.gr/politics/article/?aid=231385 |archivedate=2012-10-24 |url-status=dead }}</ref> Τα μέλη της Χρυσής Αυγής ενίοτε τιμούν τον αρχηγό της με ναζιστικό χαιρετισμό.<ref name="vima-fyrer"/><ref name="proklisi"/>

[[Αρχείο:Meandros flag.svg|thumb|250px|Η χαρακτηριστική σημαία της ΧΑ με το [[μαίανδρος (αρχιτεκτονική)|μαίανδρο]].]]

Το σύμβολο της Χρυσής Αυγής, ένας μαύρος [[μαίανδρος (αρχιτεκτονική)|μαίανδρος]] με λευκό περίγραμμα σε κόκκινο φόντο, μοιάζει με τη [[σβάστικα]].<ref name="nyt_golden_dawn" /><ref name="Fear in Αthens">[http://www.guardian.co.uk/world/2012/oct/26/golden-dawn-greece-far-right guardian - ''Fear and loathing in Athens: the rise of Golden Dawn and the far right'', 26/10/2012]</ref><ref name="reauters_xrysh_Aygh">{{cite news | url=http://af.reuters.com/article/worldNews/idAFBRE83O0XV20120425?pageNumber=1&virtualBrandChannel=0&sp=true | title=Analysis - Secretive far-right party taps into Greeks' anger, fear | accessdate=2012-04-26 | author=Renee Maltezou | date=2012-04-25 | publisher=Reuters}}</ref><ref name="tovima_apo_ton_figoura_sto_kaiada">{{cite news | url=http://www.tovima.gr/afieromata/elections2012/article/?aid=457432 | title=Από τον «Φιγούρα» στον... «Καιάδα» Η ανθρωπογεωγραφία των βουλευτών της Χρυσής Αυγής | accessdate=2012-05-16 | author=2012-05-13 | publisher=Εφημερίδα Το Βήμα}}</ref> Σε ιστολόγιο ιδεολογικού περιεχομένου που διατηρούσε η ΧΑ, η πρόσβαση στο οποίο μπλοκαρίστηκε το Φεβρουάριο του 2014, αναφερόταν η σβάστικα ως «αιώνιο σύμβολο», ο μαίανδρος ως σύμβολο της ΧΑ και ότι τέλεια μορφή του μαιάνδρου είναι ο «διπλός μαίανδρος, δηλαδή η σβάστικα».<ref>{{cite news|url=http://archive.efsyn.gr/?p=176486|title=Η Χρυσή Αυγή σβήνει τα ίχνη της|author=Δημήτρης Ψαρράς|newspaper=[[Η Εφημερίδα των Συντακτών]]|date=21-02-2014|accessdate=07-02-2016}}</ref>

 

Το κεντρικό σύνθημα του κόμματος ''Αίμα, Τιμή, Χρυσή Αυγή'' προέρχεται από την [[Χιτλερική Νεολαία]].<ref>{{cite news|url=http://www.npr.org/2013/10/03/228910726/arrests-of-golden-dawn-leaders-tests-greek-supporters|title=Supporters Of Greek Neo-Nazi Party Tested By Arrests|date=03-10-2013|accessdate=06-02-2015|publisher=NPR|author=Joanna Kakissis|quote=The motto comes from Nazi Germany's Hitler Youth [...]}}</ref> Σε συναυλία του 2005 που διοργανώθηκε από τη ΧΑ και στην οποία έλαβαν μέρος μέλη της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής, οι παρευρισκόμενοι φωνάζουν συνθήματα όπως το «Sieg Heil» (''Ζιγκ Χάιλ''), «Juden Raus» (''Έξω οι Εβραίοι'') και ''Αίμα, τιμή, Χρυσή Αυγή'' και χαιρετούν ναζιστικά, κρατώντας σημαίες των Ες-Ες και της Βέρμαχτ.<ref name="EfSyn20170213">{{cite news | url=http://www.efsyn.gr/arthro/i-alithini-patrida-tis-hrysis-aygis | title=Η αληθινή πατρίδα της Χρυσής Αυγής | last1=Ψαρράς | first1=Δημήτρης | last2=Μπασκάκης | first2=Γιάννης | date=13-02-2017 | newspaper=[[Η Εφημερίδα των Συντακτών]] | accessdate=13-02-2017 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20170213154638/http://www.efsyn.gr/arthro/i-alithini-patrida-tis-hrysis-aygis | archivedate=2017-02-13 | deadurl=no | url-status=live }}</ref><ref>{{Cite video | url=https://www.youtube.com/watch?v=ovD27q7_sY4 | title=Ύμνοι της Χ.Α. στο τρίτο Ράιχ και τα Ες Ες | date=12 Φεβρουαρίου 2017 | publisher=Εφημερίδα των Συντακτών | archiveurl=https://web.archive.org/web/20170213154354/https://www.youtube.com/watch?v=ovD27q7_sY4 | archivedate=2017-02-13 | deadurl=no | time=00:58 | accessdate=2017-02-13 | url-status=live }}</ref>

 

Υπολογίζεται ότι μόλις το 1-2% των περιπτώσεων επιθέσεων της Χρυσής Αυγής ή άλλων ακροδεξιών ομάδων εκδικάζονται. Η αδυναμία αυτή της πολιτείας οφείλεται στην αδράνεια των αστυνομικών αρχών για τον εντοπισμό των δραστών των επιθέσεων αυτών και το φόβο των παθόντων και των μαρτύρων από τη δράση της οργάνωσης.<ref>{{harvnb|Ψαρράς|2012|p=165-8}}</ref>

 

Λίγες μέρες μετά τη [[δολοφονία του Παύλου Φύσσα|δολοφονία Φύσσα]] ανακοινώθηκε η παραίτηση για προσωπικούς λόγους δύο ανώτατων αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας.<ref>{{cite news|title=Παραιτήσεις αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ. για Χρυσή Αυγή|url=http://www.efsyn.gr/?p=118707|newspaper=Εφημερίδα των Συντακτών|date=23-09-2013|accessdate=20-07-2014|}}</ref> Την ίδια στιγμή, ο [[Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη|υπουργός]] [[Νίκος Δένδιας]] έδωσε εντολή για την πραγματοποίηση έρευνας από τη Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΛ.ΑΣ. για εμπλοκή αστυνομικών με τη δράση της Χρυσής Αυγής. Για να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητα της έρευνας αντικαταστάθηκαν 8 αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ.<ref>{{cite news|url=http://news.in.gr/greece/article/?aid=1231266205|title=Αντικατάσταση αξιωματικών φέρνει η έρευνα για τυχόν θύλακες της ΧΑ στην ΕΛ.ΑΣ.|accessdate=20-07-2014|date=23-09-2013|website=in.gr}}</ref> Πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι σε 319 αστυνομικούς, 2 λιμενικούς και 12 ιδιώτες, από τους οποίους συνελήφθησαν 15 αστυνομικοί, ένας λιμενικός και 6 ιδιώτες. Σύμφωνα με το πόρισμα της έρευνας, που ανακοινώθηκε τον Οκτώβριο του 2013, μόνο 10 αστυνομικοί από τους συλληφθέντες είχαν άμεση ή έμμεση διασύνδεση με εγκληματικές δράσεις της Χρυσής Αυγής. Η πρωτοβουλία δικηγόρων για την πολιτική αγωγή του αντιφασιστικού κινήματος χαρακτήρισε το πόρισμα «σκανδαλωδώς ψευδές» ισχυριζόμενη ότι «μόνο από τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν την περίοδο μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, ο αριθμός των αστυνομικών που προκύπτει ότι σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα, με πράξεις ή με παραλείψεις, με τη Χρυσή Αυγή υπερβαίνει κατά πολύ τους 10».<ref>{{cite news|url=http://www.efsyn.gr/?p=218219|title= Οι Αδιάφθοροι δεν είδαν θυλάκους της Χ.Α. στην ΕΛ.ΑΣ.|author=Γιάννης Μπασκάκης|newspaper=Εφημερίδα των Συντακτών|date=18-07-2014|accessdate=20-07-2014}}</ref>

 

Καθώς κατά την [[Ορθόδοξη Εκκλησία|ορθόδοξη]] παράδοση οι κατά τόπους [[επίσκοπος|επίσκοποι]] είναι υπεύθυνοι για την επισκοπή τους και η Ιερά Σύνοδος δεν έχει λάβει επίσημα θέση απέναντι στην οργάνωση, μητροπολίτες της [[Εκκλησία της Ελλάδος|Εκκλησίας της Ελλάδος]] τοποθετήθηκαν σχετικά με δική τους πρωτοβουλία. Ο [[Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος Β´]] δήλωσε από το 2012 ότι η Εκκλησία ως πνευματικός οργανισμός έχει απέραντο σεβασμό στο ανθρώπινο πρόσωπο και στις δημοκρατικές διαδικασίες <ref>[https://www.enikos.gr/society/91568/ieronymos-kata-xrysis-avgis Ιερώνυμος κατά Χρυσής Αυγής, 26/10/2012, enikos.gr]</ref><ref>[https://www.news247.gr/koinonia/ieronymos-se-chrysi-aygi-i-ekklisia-den-echei-anagki-apo-prostates-kai-sotires.6174725.html Ιερώνυμος σε Χρυσή Αυγή: Η Εκκλησία δεν έχει ανάγκη από προστάτες και σωτήρες, news247.gr, 26/10/2012]</ref>. Μεμονωμένα πρόσωπα εκφράστηκαν θετικά απέναντί της, οι περισσότεροι, όμως, αρνητικά, ισχυριζόμενοι ότι η [[παγανισμός|παγανιστική]] και [[ρατσισμός|ρατσιστική]] ιδεολογία της είναι ασύμβατη με τη [[χριστιανισμός|χριστιανική πίστη]].<ref name="IOS-pagan">{{cite news|newspaper=[[Εφημερίδα των Συντακτών]]|author=Ο ΙΟΣ|title= Πιστεύω εις έναν Αδόλφο: Ο παγανιστικός «Χριστιανισμός» της Χρυσής Αυγής|url=http://www.efsyn.gr/?p=4947|date=02-12-2012|accessdate=07-02-2014}}</ref> Ανάμεσά τους και ο [[Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ Μεντζελόπουλος|Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ]] ο οποίος, ενώ είχε παλαιότερα υποβάλει μήνυση κατά των συντελεστών και ηθοποιών της θεατρικής παράστασης «Corpus Christi» μαζί με βουλευτές της Χρυσής Αυγής,<ref name="σκάϊ-corpus-cristi">[http://www.skai.gr/news/greece/article/217314/poiniki-dioxi-kata-ton-sudeleston-kai-ithopoion-tou-corpus-christi/ Ποινική δίωξη κατά των συντελεστών και ηθοποιών του «Corpus Christi» - Σκάι]</ref> τον Απρίλιο του 2013 την κατηγόρησε ότι «εμφορείται από τις ιδεοληψίες σατανιστών αποκρυφιστών» και «αγωνίζεται για την επιβολή του νεοπαγανισμού της Νέας Εποχής».<ref>{{cite news | url=http://www.tanea.gr/news/greece/article/5015041/h-xrysh-aygh-emforeitai-apo-tis-ideolhpsies-satanistwn-apokryfistwn-leei-mhtropoliths-peiraiws/ | title=«Η Χρυσή Αυγή εμφορείται από τις ιδεοληψίες σατανιστών αποκρυφιστών», λέει ο μητροπολίτης Πειραιώς | accessdate=2013-04-30 | date=2013-04-29 | publisher=Τα Νέα}}</ref><ref>{{cite news | url=http://tvxs.gr/news/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/%CE%BF-%CF%83%CE%B5%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B5%CE%AF%CE%BC-%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B6%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B7-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%AE-%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%AE | title=Ο Σεραφείμ αφορίζει τη Χρυσή Αυγή | accessdate=2013-04-30 | date=2013-04-29 | publisher=tvxs.gr}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.imp.gr/2012-03-27-20-22-23/510-%CE%B1%CF%80%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%83%CE%B5%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%AC%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B9%CF%82-%CF%83%CF%85%CE%BA%CE%BF%CF%86%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%B3%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AD%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%AE%CF%82-%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%AE%CF%82-%CE%BA-%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B9%CF%87%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%85.html | title=Απάντηση του Σεβασμιωτάτου μας στις συκοφαντίες του Γενικού Γραμματέα της Χρυσής Αυγής κ. Νίκου Μιχαλολιάκου | accessdate=2013-04-30 | author=Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ Μεντζελόπουλος | date=2013-04-29 | publisher=Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305084411/http://www.imp.gr/2012-03-27-20-22-23/510-%CE%B1%CF%80%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%83%CE%B5%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%AC%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B9%CF%82-%CF%83%CF%85%CE%BA%CE%BF%CF%86%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%B3%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AD%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%AE%CF%82-%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%AE%CF%82-%CE%BA-%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B9%CF%87%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%85.html | archivedate=2016-03-05 | url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.imp.gr/2012-03-27-20-22-23/502-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%B1-%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CF%8C%CE%BC%CE%BC%CE%B1-%CE%BB%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B4%CE%B5%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%AE-%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%AE.html | title=Κρίσιμα ερωτήματα για το κόμμα Λαϊκός Σύνδεσμος Χρυσή Αυγή | accessdate=2013-04-30 | author=Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ Μεντζελόπουλος | date=2013-04-22 | publisher=Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς | archiveurl=https://web.archive.org/web/20130425083631/http://www.imp.gr/2012-03-27-20-22-23/502-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%B1-%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CF%8C%CE%BC%CE%BC%CE%B1-%CE%BB%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B4%CE%B5%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%AE-%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%AE.html | archivedate=2013-04-25 | url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news | url=http://www.tanea.gr/news/greece/article/5013702/apanthseis-apo-th-xrysh-aygh-gia-thn-paganistikh-arxaiolatreia-boyleyth-ths-zhtaei-o-serafeim/ | title=Μητροπολίτης Σεραφείμ: Η Χρυσή Αυγή, ο ΣΥΡΙΖΑ και ο... παιδεραστής Δίας | accessdate=2013-04-30 | author=Μάνος Χαραλαμπάκης | date=2013-04-22 | publisher=Τα Νέα}}</ref>

 

 

===Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης===

Η Χρυσή Αυγή για πολλά χρόνια είχε μεγάλη προβολή (σε σχέση με το πολιτικό μέγεθός της) από μερίδα των ΜΜΕ. Ο [[Γιάννης Πρετεντέρης]] το 1995 έκανε εκπομπή με θέμα τα 50 χρόνια από τη λήξη του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β′ Παγκόσμιου Πολέμου]] και είχε καλεσμένο τον Μιχαλολιάκο και τον [[Κώστας Πλεύρης|Κώστα Πλεύρη]]. Στο ακροατήριο της εκπομπής, άγνωστοι τότε, εμφανίστηκαν ο [[Περίανδρος Ανδρουτσόπουλος]] και ο [[Χρήστος Παππάς]]. Στην εκπομπή βρισκόταν και ο τότε υπουργός [[Θεόδωρος Πάγκαλος (πολιτικός)|Θεόδωρος Πάγκαλος]], ο οποίος αποχώρησε όταν λέχθηκε από τον Πλεύρη ότι ''κάνει μόνο για σαπούνι''.<ref name="Efsyn-MME"/>

 

 

Σύμφωνα με τον Πρίνο Ιωάννη, η Χρυσή Αυγή ευνοήθηκε αρκετά από τα ΜΜΕ της Ελλάδας, καθώς η ρητορική και αφήγηση τους για την κρίση της Ελλάδας το 2008, ευθυγραμμίστηκε με την αντίστοιχη της Χρυσής Αυγής. Τα ΜΜΕ της Ελλάδας, τα οποία ήταν ιδιοκτησία ορισμένων ολιγαρχών, αναπαρήγαγαν ότι για την οικονομική κρίση έφταιγε το υπερμεγέθες και διεφθαρμένο δημόσιο ενώ παράλληλα έριχναν μερίδιο της ευθύνες σε διάφορες κοινωνικές ομάδες οι οποίες εξαρτούντω από την κοινωνική πρόνοια. Η ρητορική της Χρυσής Αυγής αποσύνδεσε τον μέσο Έλληνα από μέλη των φτωχών και μη προνομοιούχων στρωμάτων μέσω της επίκλησης του συναισθήματος, του πατριωτισμού και της θρησκείας, ενώ ταυτόχρονα χαρακτήριζε ως τους νέους απόκληρους τους μετανάστες. Η τακτική αυτή υπήρξε καταλύτης στην άνοδο της Χρυσής Αυγής{{sfn|Prinos|2014|loc=abstract}}

 

==Οργάνωση==

 

==Αποτελέσματα εκλογών==

===Βουλή των Ελλήνων===

{| class="wikitable" style="text-align:center;"

! width="10%"| Έτος

Η εβδομαδιαία εφημερίδα ''«Χρυσή Αυγή»'' ήταν το όργανο του κόμματος για προπαγάνδα.<ref name="iefmixaloliakos"/> Χρησιμοποιούσε ανεπίσημη γλώσσα, συχνά ειρωνική και προσβλητική, με στόχο να γίνει θελκτική και σε άτομα πέραν του στενού κομματικού κύκλου και να προσεγγίσει το ευρύτερο κοινό.{{sfn|Sakellariou|2017|p=398}} Η εφημερίδα έκλεισε μετά την καταδικαστική απόφαση του [[Δίκη της Χρυσής Αυγής|δικαστηρίου]].<ref>{{cite news|url=https://www.in.gr/2020/10/16/greece/xrysi-aygi-kleinei-ti-nazistiki-efimerida-o-mixaloliakos/|newspaper=in.gr|title=Χρυσή Αυγή : Κλείνει τη ναζιστική εφημερίδα ο Μιχαλολιάκος|date=16-10-2020|accessdate=22-10-2020}}</ref> Η Χρυσή Αυγή εξέδιδε και την επίσης εβδομαδιαία εφημερίδα ''«Εμπρός»'',<ref>{{cite news|title=Λούφα και Χρυσή Αυγή|url=https://www.efsyn.gr/arthro/loyfa-kai-hrysi-aygi|accessdate=2018-03-31|author=Ο ΙΟΣ|newspaper=[[Η Εφημερίδα των Συντακτών]]|date=2015-08-09}}</ref> η οποία έκλεισε το 2019.<ref>{{cite news|title=Εικόνα αποσύνθεσης: Έκλεισε η εφημερίδα Εμπρός, ματαιώθηκαν οι Θερμοπύλες, λουκέτο σε Σαλαμίνα, Άλιμο, Κομοτηνή|url=https://jailgoldendawn.com/2019/10/15/%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%CF%82-%CE%AD%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%B5-%CE%B7-%CE%B5%CF%86%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AF/|accessdate=2020-10-22|author=|newspaper=jailgoldendawn.com|date=2019-10-10}}</ref>

 

* [[Βία μελών της Χρυσής Αυγής]]

* [[Δίκη της Χρυσής Αυγής]]

 

* {{cite journal|first=Antonis A.|last=Ellinas|title=The Rise of Golden Dawn: The New Face of the Far Right in Greece|journal=South European Society and Politics|year=2013|volume=18|issue=4|pages=543-565|doi=10.1080/13608746.2013.782838|url=http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13608746.2013.782838|ref=harv}}

* {{cite journal|first=Antonis A.|last=Ellinas|title=Neo-Nazism in an Established Democracy: The Persistence of Golden Dawn in Greece|journal=South European Society and Politics|year=2015|volume=20|issue=1|pages=1-20|doi=10.1080/13608746.2014.981379|url=http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13608746.2014.981379|ref=harv}}

 

==Διαβάστε επίσης==

* {{cite book | title=Ο ψηφοφόρος της Χρυσής Αυγής | publisher=Υπερσιβηρικός | author=Βλάχος, Μπάμπης | year=2013 | isbn=978-618-80687-1-1}}

* {{cite book|title= Χρυσή Αυγή και στρατηγικές διαχείρισης της κρίσης|last=Εμμανουηλίδης |first=Μάριος |last2= Κουκουτσάκη|first2=Αφροδίτη|publisher= Futura|year=2013 |location=Αθήνα | isbn= 978-960-9489-32-4}}

* {{cite book|title=Υπόμνημα της "Πολιτικής αγωγής του αντιφασιστικού κινήματος για τη δίκη της Χρυσής Αυγής |author=Συλλογικό|publisher= Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο|year=2015 |location= | isbn= 978-960-7967-90-9}}

 

{{reflist|30em|refs=

 

 

<ref name="ios-3ekatharismata-pezodromiou">{{cite news|newspaper=Ελευθεροτυπία|date=1-2-98|title=«Αλλάξτε μυαλά, γιατί θα σας λιώσουμε σαν τα σκουλήκια»|url=http://www.iospress.gr/extra/xrisavgi-1.htm|author=ΙΟΣ|accessdate=25 Ιουνίου 2013}}</ref>

 

<ref name="paradosi-Periandrou">{{cite web|url=http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=12631|title=Παραδόθηκε ο Περίανδρος|accessdate=2012-04-03|author=Τομαράς Κώστας|date=2005-09-14|publisher=Έθνος|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150424045324/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=12631|archivedate=2015-04-24|url-status=dead}}</ref>