|
Η '''Πολιορκία της [[Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινούπολης]]''' του 1260 ήταν η αποτυχημένη προσπάθεια της [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Αυτοκρατορίας]] της [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Νίκαιας]], του μεγάλουσημαντικότερου τμήματος της διασπασμένης [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], να ανακτήσει την Κωνσταντινούπολη από τη [[Λατινική Αυτοκρατορία|Λατινική αυτοκρατορία]] και να αποκαταστήσει την Πόλη ως την πολιτική, πολιτιστική και πνευματική πρωτεύουσα μίας αναζωογονημένης [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]].
[[File:Byzantine Constantinople-en.png|thumb|right|300px|Η Κωνσταντινούπολη.]]
== Ιστορικό ==
Μετά την [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204)|άλωση της Κωνσταντινούπολης]] από τη [[Δ΄ Σταυροφορία]] τον Απρίλιο του 1204, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατατμήθηκε: άλλες περιοχές κατακτήθηκαν από τους [[Λατινοκρατία|λατίνους σταυροφόρους]] και άλλες έμειναν [[Βυζαντινοί|Ρωμαϊκές]]. Η έδρα της [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Αυτοκρατορίας]] μεταφέρθηκε στη [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Νίκαια]] στη δυτική και βορειοδυτική [[Μικρά Ασία]]· στηστα δύσηδυτικά της Αυτοκρατορίας έμεινε Ρωμαϊκή η [[Δεσποτάτο της Ηπείρου|Ήπειρος και η Αλβανία]], στηνστα ανατολήανατολικά ο Πόντος ([[Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας|ηγεμονία της Τραπεζούντας]]). Οι δύο τελευταίοιτελευταίες περιοχές ισχυρίστηκαν ότι εκπροσωπούν τη νόμιμη Αυτοκρατορία· καιμάλιστα ενόψει της αδυναμίας της [[Λατινική Αυτοκρατορία|Λατινικής Αυτοκρατορίας]], μάλιστα η ηγεμονία της Ηπείρου αγωνίστηκε για την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Στην αρχή φαινότανο ότι η Πόλη θε περιερχόταν στην Ήπειρο,ηγεμόνας της οποίας ο κυβερνήτηςΗπείρου [[Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας]] στέφθηκε "αυτοκράτορας" στη [[Θεσσαλονίκη]] το 1225/1227 και φααινόταν ότι η Πόλη θα έπεφτε σε αυτόν. Ωστόσο, η ηπειρωτικήΗπειρωτική εξουσίαηγεμονία κατέρρευσε στη [[Μάχη της Κλοκοτνίτσας|Μάχη της ΚλοκοτσίτσαςΚλοκοτνίτσας]] το 1230, εναντίον της [[Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία|Βουλγαρίας]].
Έτσι άνοιξε ο δρόμος, ώστε η Αυτοκρατορία στη Νίκαια, υπό τον [[Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης|Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη]] (περ. 1221–1254), να επεμβείεπέμβει στην Ευρώπη. Σε συμμαχία με τους Βουλγάρους, ο Ιωάννης Γ΄ κατέλαβε το πρώτο του φρούριο στη [[Θράκη]] το 1234. Στη συνέχεια μαζί με τους Βουλγάρους, ανέλαβε μια αποτυχημένη πολιορκία της πόλης το 1235–6. έπειταΈπειτα ο Αυτοκράτορας στη Νίκαια άλλαξε τοτον στόχο του, στο να αυξήσει την επικράτειά του στην Ευρώπη. Υπό τους Βατάτζηδες, η Αυτοκρατορία κατέλαβε, το μεγαλύτερο μέρος της [[Θράκη|Θράκης]] και της [[Μακεδονία|Μακεδονίας]], από τη Βουλγαρία και την Ήπειρο και έτσι έγινε το ισχυρότερο κράτος της περιοχής. Η Λατινική αυτοκρατορία, τώρα περιορισμένη στην Κωνσταντινούπολη και την κοντινή περιοχή που την περιβάλλει, περιτριγυρισμένη ανατολικά και δυτικά από τητην ΝίκαιαΑυτοκρατορία της Νίκαιας και χωρίς επαρκή κεφάλαια για να προσελκύσει οποιαδήποτε ένοπλη υποστήριξη, η Λατινική αυτοκρατορία φαινόταν ώριμη να πέσει, την εποχή του τέλους του Βατάτζη. Ακόμη και ο πάπας φαινόταν πρόθυμος να αποδεχθεί το αναπόφευκτο, σεμε αντάλλαγμα παραχωρήσεων σε θεολογικά θέματα και το ζήτημα της [[Παπικό πρωτείο|παπικής υπεροχής]]. Η Λατινική αυτοκρατορία κέρδισε μια σύντομη ανάκαμψη με το τέλος του ΒατάτζηΙωάννη Γ΄, καθώς ο γιος και ο διάδοχός του [[Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης|Θεόδωρος Β΄ Βατάτζης]] (περ. 1254–1258) αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει πολλές επιθέσεις στα εδάφη του στα Βαλκάνια.
Λίγο μετά το θάνατο του Θεόδωρου Β΄, ο φιλόδοξος [[Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος|Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος]] (περ. 1259–1282) ανέβηκε στο θρόνο, στην αρχή φαινομενικά ως φύλακας του βρέφους [[Ιωάννης Δ΄ Λάσκαρης|Ιωάννη Δ΄ Βατάτζη]] (περίπου 1259–1261). Σε αυτό το σημείο,Τότε σχηματίστηκε ένας συνασπισμός των εχθρών της Νίκαιας, που περιελάμβανε την Ήπειρο, το [[Πριγκιπάτο της Αχαΐας]] και το [[Βασίλειο της Σικελίας]]. Ωστόσο η συμμαχία αυτή δέχτηκεδέχθηκε συντριπτικό πλήγμα στη [[Μάχη της Πελαγονίας]] το καλοκαίριθέρος του 1259. Με τους κύριους εχθρούς του νεκρούς ή σε αιχμαλωσία ή προσωρινή εξορία μετά τη μάχη της Πελαγονίας, ο ΠαλαιολόγοςΜιχαήλ Η΄ ήταν ελεύθερος να στρέψει το βλέμμα του προς την Κωνσταντινούπολη.
== Πολιορκία ==
Αφού διαχείμασε στη [[Λάμψακος|Λάμψακο]], τον Ιανουάριο του 1260 ο Παλαιολόγος διέσχισε τον [[Ελλήσποντος|Ελλήσποντο]] με τοτον στρατό του και κατευθύνθηκε προς την Κωνσταντινούπολη. Ωστόσο, οι αναφορές των βυζαντινών χρονογράφων σχετικά με τα επόμενα γεγονότα διαφέρουν πολύ μεταξύ τους.
Σύμφωνα με την Ιστορίααναφορά του [[Γεώργιος Ακροπολίτης|Γεωργίου Ακροπολίτη]], ο Αυτοκράτορας στηρίχθηκε στις υποσχέσεις προδοσίας κάποιου [[Λατινική Αυτοκρατορία|λατίνου]] ευγενούς «Άσελ» (που ταυτίζεται είτε με τον Ανσέλ ντε Τουσύ είτε με τον Ανσέλ ντε Καγιέ), ο οποίος είχε ένα σπίτι δίπλα στα [[Τείχη της Κωνσταντινούπολης|τείχη]] της Πόλης και είχε υποσχεθεί να ανοίξει μία πύλη στα στρατεύματα της Νίκαιας. Κατά συνέπεια, η αποστολή δεν ήταν αρκετά μεγάλη για μία σοβαρή επίθεση στην Πόλη. Ο Μιχαήλ Η΄ οδήγησε τους άνδρες του να στρατοπεδεύσουν στοστον [[Γαλατάς|Γαλατά]], φαινομενικά ότι ετοιμάζεται να επιτεθεί στο [[Πύργος Γαλατά (παλαιός)|φρούριο του Γαλατά]] στη βόρεια ακτή του [[Κεράτιος Κόλπος|Χρυσού Κέρατος]], ενώ περίμενε την προδοσία του Άσελ. Ωστόσο ο Άσελ δεν ενήργησε και ισχυρίστηκε ότι τα κλειδιά του τα είχε πάρει ο κυβερνήτης της Πόλης. Ο Ακροπολίτης λέει τότε ότι ο Μιχαήλ συνήψε εκεχειρία ενός έτους και εγκατέλειψε την πολιορκία.
Οι άλλοι χρονογράφοι ([[Γεώργιος Παχυμέρης|Γιώργος Παχυμέρης]], [[Νικηφόρος Γρηγοράς]] και λοιποί) παρουσιάζουν την αποστολή με πολύ διαφορετική άποψη, ως επιχείρηση μεγάλης κλίμακας, με αποφασιστική και παρατεταμένη προσπάθεια ενάντια στην ίδια την Πόλη. Περιελάμβανε μία προκαταρκτική εκστρατεία για την απομόνωση της Πόλης, καταλαμβάνοντας τα απομακρυσμένα οχυρά και τους οικισμούς που ελέγχουν τιςτα προσεγγίσειςπεράσματα, μέχρι τη Σηλυ(μ)βρία (περίπου 60 χλμ. απόδυτικά τηντης ΟόληΠόλης), καθώς και μιαμία άμεση επίθεση στον Γαλατά. Ήταν μιαμία υπόθεση μεγάλης κλίμακας, που εποπτεύοντανεποπτευόταν προσωπικά από τον Μιχαήλ Η΄ από ένα εμφανές υπερυψωμένο μέρος, με μηχανές πολιορκίας και προσπάθειες υπονόμευσης των τείχώντειχών. Ωστόσο ο Γαλατάς κράτησε, λόγω της αποφασιστικής αντίστασης των κατοίκων του και των ενισχύσεων, που μεταφέρθηκαν από την Πόλη με λέμβους. Αντιμέτωποι με αυτό, και ανησυχώντας από τα νέα μίας επικείμενης ανακούφισηςενίσχυσης για τουςανακούφιση των πολιορκημένουςπολιορκημένων, ο Μιχαήλ Η΄ έλυσε την πολιορκία.
Η διαφορά στις δύο αναφορές αποδίδεται από τους σύγχρονους μελετητές στη γνωστή τάση του Ακροπολίτη να ελαχιστοποιεί τις αποτυχίες του Μιχαήλ Η΄. Οι δύο αφηγήσεις, που και οι δύο χαρακτηρίζουν μία απόπειρα εναντίον του Γαλατά, αναφέρονται σαφώς στο ίδιο γεγονός, και η πλοκήεμπλοκή του Άσελ μπορεί πράγματι να αντικατοπτρίζει ένα γνήσιο επεισόδιο της πολιορκίας, στο οποίο δόθηκε υπερβολική προβολή από τον Ακροπολίτη.
== Συνέπεια ==
Τον Αύγουστο του 1260 υπογράφηκε μία [[ανακωχή]] μεταξύ του Μιχαήλ Η΄ και του [[Βαλδουίνος Β΄ της Κωνσταντινούπολης|Βαλδουίνου Β΄]] με διάρκεια ενός έτους (μέχρι τον Αύγουστο του 1261). Αν και η πολιορκία απέτυχε, ο Μιχαήλ Η΄ ξεκίνησε να κάνει σχέδια για μία νέα προσπάθεια. Τον Μάρτιο του 1261 διαπραγματεύτηκε με τη [[Δημοκρατία της Γένοβας]] και συνήψε τη [[Συνθήκη του Νυμφαίου (1261)|Συνθήκη του Νυμφαίου]], η οποία του έδωσε πρόσβαση στον πολεμικό στόλο τους, με αντάλλαγμα εμπορικά δικαιώματα στους Γενουάτες. Η συνθήκη λειτούργησε επίσης ως αμυντικό σύμφωνο μεταξύ των δύο κρατών ενάντια στη [[Βενετική Δημοκρατία|Δημοκρατία της Βενετίας]], τον κύριο ανταγωνιστή της Γένοβας και τον σημαντικότερο υποστηρικτή της Λατινικής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο οι προετοιμασίες του Μιχαήλ Η΄ κατέστησανκαταστάθηκαν περιττές, καθώς στις 25 Ιουλίου 1261 μιαμία προωθητική δύναμη, που στάλθηκε για να κατοπτεύσει τα γύρω από την πόληΠόλη μέρη, με επικεφαλής τον [[Αλέξιος Στρατηγόπουλος|Αλέξιο Στρατηγόπουλο]], κατάφερε να διεισδύσει στην πόληΠόλη κάτω από την κάλυψη του σκοταδιού και να την αναλάβει από τους Λατίνους.
== Βιβλιογραφικές αναφορές ==
== Βιβλιογραφία ==
* {{Citation|first=Angold, Michael|last=Angold|chapter= (1999), "Byzantium in exile|pages=543–568|editor-first=", in Abulafia, David|editor-last=Abulafia|title= (ed.), The New Cambridge Medieval History: Volume V, c. 1198–c. 1300|publisher=, Cambridge University Press|year=1999|isbn=0-521-36289-X}}<bdi>{{Citation|first=Michael|last=Angold|chapter=Byzantium, inpp. exile|pages=543–568|editor-first=David|editor-last=Abulafia|title=The New Cambridge Medieval History: Volume V, c.ISBN 1198–c. 1300|publisher=Cambridge University Press|year=1999|isbn=0-521-36289-X}}</bdi>
* Bartusis, Mark C. (1997), The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204–1453, University of Pennsylvania Press, ISBN 0-8122-1620-2
* Fine, John Van Antwerp (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4.
* Geanakoplos, Deno John (1959). Emperor Michael Palaeologus and the West, 1258–1282: A Study in Byzantine-Latin Relations. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. OCLC 1011763434.
* Jacoby, David (1999), "The Latin empire of Constantinople and the Frankish states in Greece", in Abulafia, David (ed.), The New Cambridge Medieval History: Volume V, c. 1198–c. 1300, Cambridge University Press, pp. 525–542, ISBN 0-521-36289-X
* Kazhdan, Alexander, ed. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
* Macrides, Ruth (2007), George Akropolites: The History - Introduction, translation and commentary, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-921067-1
* Nicol, Donald M. (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453 (Second ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-43991-6.
* George Ostrogorsky, History of the Byzantine State, Rutgers University Press, 1968.
[[Κατηγορία:Πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης]]
|
