Φρανσίσκο Μαδέρο

Ο Φρανσίσκο Μαντέρο (Francisco Ignacio Madero González, ισπανική προφορά: fɾanˈsisko iɣˈnasjo maˈðeɾo ɣonˈsales, 30 Οκτωβρίου 1873 - 22 Φεβρουαρίου 1913) ήταν μεξικανός επαναστάτης, συγγραφέας και πολιτικός που υπηρέτησε ως ο 33ος πρόεδρος του Μεξικού από το 1911 μέχρι λίγο πριν από τη δολοφονία του το 1913 . Αν και πλούσιος γαιοκτήμονας ο ίδιος, ήταν εντούτοις υπέρμαχος της κοινωνικής δικαιοσύνης και της δημοκρατίας. Ο Μαντέρο έγινε γνωστός ως αντίπαλος του επί χρόνια Προέδρου Πορφίριο Ντίαζ για την προεδρία το 1910 και για τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε στα πλαίσια της Μεξικανικής Επανάστασης.

Γεννημένος σε μια εξαιρετικά πλούσια οικογένεια στην βόρεια πολιτεία Κοαουίλα, ο Μαντέρο ήταν ένας ασυνήθιστος πολιτικός, ο οποίος δεν είχε κανένα αξίωμα μέχρι που έθεσε υποψηφιότητα για πρόεδρος στις εκλογές του 1910. Στο βιβλίο του το 1908 με τίτλο The Presidential Succession in 1910, ο Μαντέρο κάλεσε τους ψηφοφόρους να αποτρέψουν την έκτη επανεκλογή του Ντίαζ, την οποία ο Μαντέρο θεωρούσε αντιδημοκρατική. Το όραμά του θα έθετε τα θεμέλια για ένα δημοκρατικό Μεξικό του εικοστού αιώνα, αλλά χωρίς πόλωση των κοινωνικών τάξεων. Για τον σκοπό αυτό, υποστήριξε οικονομικά το αντιπολιτευτικό Κόμμα που ήταν αντίθετο στην επανεκλογή του προέδρου και παρότρυνε τους ψηφοφόρους να εκδιώξουν τον Ντίαζ στις εκλογές του 1910. Η υποψηφιότητα του Μαντέρο εναντίον του Ντίαζ συγκέντρωσε ευρεία υποστήριξη στο Μεξικό. Ήταν ανεξάρτητος, καθώς κατείχε οικονομικά μέσα, αλλά και την ιδεολογική αποφασιστικότητα και γενναιότητα να αντιταχθεί στον Ντίαζ όταν αυτό ήταν επικίνδυνο. Ο Ντίαζ είχε συλλάβει τον Μαντέρο πριν από τις εκλογές, οι οποίες στη συνέχεια θεωρήθηκαν νόθες. Ο Μαντέρο δραπέτευσε από τη φυλακή και εξέδωσε το <i>Plan de San Luis Potosí</i> από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για πρώτη φορά κάλεσε σε ένοπλη εξέγερση εναντίον του παράνομα εκλεγμένου Ντίαζ και περιέγραψε ένα πρόγραμμα μεταρρύθμισης. Η ένοπλη φάση της Μεξικανικής Επανάστασης βασίζεται στο σχέδιό του.

Οι εξεγέρσεις στο Morelos υπό τον Εμιλιάνο Ζαπάτα και στο βορρά υπό τον Pascual Orozco, τον Πάντσο Βίγια και άλλους, καθώς και η αδυναμία του Ομοσπονδιακού Στρατού να τους καταστείλει ανάγκασαν τον Ντίαζ να παραιτηθεί στις 25 Μαΐου 1911, μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Ciudad Juárez. Ο Μαντέρο ήταν εξαιρετικά δημοφιλής μεταξύ πολλών παρατάξεων, αλλά δεν ανέλαβε την προεδρία. Ορίστηκε προσωρινός πρόεδρος και προγραμματίστηκαν εκλογές για το φθινόπωρο του 1911. Ο Μαντέρο εξελέγη πρόεδρος στις 15 Οκτωβρίου 1911 με σχεδόν το 90% των ψήφων. Ορκίστηκε στις 6 Νοεμβρίου 1911 και έγινε έτσι ένας από τους νεότερους εκλεγμένους προέδρους του Μεξικού, μόλις 38 ετών.

Η κυβέρνηση του Μαντέρο σύντομα αντιμετώπισε αντιπολίτευση τόσο από πιο ριζοσπαστικούς επαναστάτες όσο και από συντηρητικούς. Δεν προχώρησε γρήγορα στη μεταρρύθμιση της γης, η οποία ήταν βασικό αίτημα πολλών από τους υποστηρικτές του. Ο πρώην υποστηρικτής Εμιλιάνο Ζαπάτα κήρυξε εξέγερση εναντίον του Μαντέρο με το <i>Plan de Ayala</i>, όπως έκανε ο Pascual Orozco με το Plan Orozquista. Αυτές ήταν σημαντικές προκλήσεις για την προεδρία του Μαντέρο. Οι εργάτες επίσης απογοητεύτηκαν από τις μετριοπαθείς πολιτικές του. Οι ξένοι επιχειρηματίες ανησυχούσαν ότι ο Μαντέρο δεν θα μπορούσε να διατηρήσει την πολιτική σταθερότητα που θα διέσωζε τις επενδύσεις τους, ενώ οι ξένες κυβερνήσεις ανησυχούσαν ότι ένα αποσταθεροποιημένο Μεξικό θα απειλούσε τη διεθνή τάξη.

Τον Φεβρουάριο του 1913 πραγματοποιήθηκε στρατιωτικό πραξικόπημα στην πρωτεύουσα του Μεξικού με επικεφαλής τον στρατηγό Victoriano Huerta, στρατιωτικό διοικητή της πόλης, και υποστηριζόμενο από τον πρεσβευτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Μαντέρο συνελήφθη και λίγο αργότερα δολοφονήθηκε μαζί με τον αντιπρόεδρό του, José María Pino Suárez, στις 22 Φεβρουαρίου 1913, μετά από σειρά γεγονότων, γνωστών ως «το τραγικό δεκαήμερο» (la Decena Trágica). Με τον θάνατό του ο Μαδέρο ενοποίησε ανόμοια στοιχεία της χώρας να αντιταχθούν στο καθεστώς του Χουέρτα. Στο βορρά, ο κυβερνήτης της Κοαουίλα Βενουστιάνο Καρράντσα ηγήθηκε του Συνταγματικού Στρατού εναντίον του Χουέρτα, ενώ ο Ζαπάτα συνέχισε την εξέγερσή του σύμφωνα με το <i>Plan de Ayala</i>. Μόλις ο Χουέρτα εκδιώχθηκε τον Ιούλιο του 1914, ο αντιπολιτευόμενος συνασπισμός που συγκροτήθηκε από τον θάνατο του Μαντέρο διαλύθηκε και το Μεξικό εισήλθε σε ένα νέο στάδιο εμφυλίου πολέμου.