Βυζαντινός Εμφύλιος Πόλεμος (1341-1347): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

Ο '''[[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινός]] εμφύλιος πόλεμος 1341-47''', μερικές φορές αναφερόμενος ως '''Δεύτερος Παλαιολόγειος Εμφύλιος Πόλεμος''',<ref>{{harvnb|Reinert|2002|pp = 263, 265}}</ref> ήταν μια σύγκρουση που ξέσπασε μετά το θάνατο του [[Ανδρόνικος Γ΄ Παλαιολόγος|Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου]] για την κηδεμονία του εννιάχρονου γιου και διαδόχου του, [[Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος|Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου]]. Ενέπλεξε από την μία πλευρά τον κύριο συνεργάτη του Ανδρόνικου Γ΄, [[Ιωάννης ΣΤ´ Καντακουζηνός|Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό]], και από την άλλη την αντιβασιλεία υπό την αυτοκράτειρα [[Άννα της Σαβοΐας]], τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως [[Ιωάννης ΙΔ΄ Καλέκας|Ιωάννη ΙΔ΄ Καλέκα]], και τον [[Μέγας Δουξ|μέγα δούκα]] [[Αλέξιος Απόκαυκος|Αλέξιο Απόκαυκο]]. Ο πόλεμος πόλωσε την Βυζαντινή κοινωνία διαχωρίζοντας τις κοινωνικές τάξεις, με την αριστοκρατία να υποστηρίζει τον Καντακουζηνό και τις κατώτερες και μεσαίες τάξεις να υποστηρίζουν την αντιβασιλεία. Σε μικρότερο βαθμό, η σύγκρουση απέκτησε και θρησκευτική χροιά. Το Βυζάντιο είχε εμπλακεί στη διαμάχη του Ησυχασμού, και η τήρηση του [[Μυστικισμός|μυστικιστικού]] δόγματος του [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] συχνά ταυτιζόταν με υποστήριξη προς τον Καντακουζηνό.

Ως βασικός συνεργάτης και πιο στενός φίλος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Γ΄, ο Καντακουζηνός ανέλαβε την κηδεμονία του ανήλικου Ιωάννη Ε΄ μετά το θάνατο του αυτοκράτορα, τον Ιούνιο του 1341. Ενώ όμως ο Καντακουζηνός ήταν απών από την [[Κωνσταντινούπολη ]] το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, ένα [[πραξικόπημα]] με επικεφαλής τον Αλέξιο Απόκαυκο και τον Πατριάρχη Ιωάννη ΙΔ΄ εξασφάλισε την υποστήριξη της αυτοκράτειρας Άννας και καθιέρωσε μια νέα αντιβασιλεία. Σε απάντηση, ο στρατός και οι οπαδοί του Καντακουζηνού τον ανακήρυξαν συναυτοκράτορα τον Οκτώβριο, επιβεβαιώνοντας το χάσμα μεταξύ του ιδίου και της νέας αντιβασιλείας, το οποίο κλιμακώθηκε αμέσως σε ένοπλη σύγκρουση.

 

 

Κατά τα πρώτα χρόνια του πολέμου, οι δυνάμεις της αντιβασιλείας επικράτησαν. Στον απόηχο διαφόρων αντιαριστοκρατικών εξεγέρσεων, κυρίως αυτή των [[Ζηλωτές της Θεσσαλονίκης|Ζηλωτών]] στη [[Θεσσαλονίκη]], η πλειοψηφία των πόλεων της [[Θράκη]]ς και της [[Μακεδονία]]ς τέθηκαν υπό τον έλεγχο της αντιβασιλείας. Με τη βοήθεια του [[Στέφανος Δουσάν|Στεφάνου Δουσάν]] της Σερβίας και του [[Ουμούρ Μπέη]] του [[Αϊδίνιο|Αϊδινίου]], ο Καντακουζηνός σταδιακά αντέστρεψε την κατάσταση. Μέχρι το 1345, παρά την αποστασία του Δουσάν και την απόσυρση του Ουμούρ, ο Καντακουζηνός απέκτησε το πάνω χέρι και το διατήρησε με τη βοήθεια του [[Ορχάν]], κυβερνήτη του [[Οθωμανικό εμιράτο|Οθωμανικού εμιράτου]]. Η δολοφονία τον Ιούνιο του 1345 του μέγα δούκα Απόκαυκου, του βασικού ιθύνοντα νου της αντιβασιλείας, της επέφερε ένα σοβαρό πλήγμα. Επισήμως εστεμμένος ως αυτοκράτορας στην [[Αδριανούπολη]] το 1346, ο Καντακουζηνός εισήλθε στην Κωνσταντινούπολη στις 3 Φεβρουαρίου 1347. Κατόπιν συμφωνίας θα κυβερνούσε για δέκα χρόνια ως πρώτος αυτοκράτορας και αντιβασιλέας για τον Ιωάννη Ε΄, έως ότου αυτός να ενηλικιωθεί και να κυβερνήσει ως ίσος. Παρά την προφανή του νίκη, σε λίγα χρόνια η [[Βυζαντινός εμφύλιος πόλεμος του 1352-1357|επανάληψη του εμφυλίου πολέμου]] ανάγκασε τον Καντακουζηνό να παραιτηθεί και να αποσυρθεί για να μονάσει το 1354.