Διά Χριστόν σαλότητα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''διά Χριστόν σαλότητα''', δηλαδή η «τρέλα για τον [[Ιησούς Χριστός|Χριστό]]», αναφέρεται σε μία ειδική κατηγορία [[Άγιος|αγίων]] στο σώμα της Εκκλησίας, οι οποίοι ενεργώντας με παράδοξο τρόπο και μακριά από τα συνήθη τυπικά ηθικά σχήματα, κατάφεραν να επιτύχουν την αγιότητα και συνάμα να επαναφέρουν πλήθος κόσμου μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας. Το παράδειγμα αυτό πολλές φορές υπήρξε σκανδαλιστικό για πιστούς και μη στην ιστορία της εκκλησίας, αλλά η εκκλησία μέσω των αγίων αυτών είδε την έκφραση και τη φανέρωση ενός ξεχωριστού χαρίσματος του [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος]], μία από τις οξύτερες μορφές του προφητικού κηρύγματος<ref>Χ. Γιανναράς, Η ελευθερία του ήθους, σελ. 92</ref>.

Οι «διά Χριστόν σαλοί» -τρελοί, είναι συνήθως [[Μοναχός|μοναχοί]], οι οποίοι αφήνουν την ησυχία των [[Μοναστήρι (θρησκεία)|μοναστηριών]] τους και κατεβαίνουν στις πόλεις λειτουργώντας με πράξεις παράλογες και ανόητες, οι οποίες όμως έχουν βαθύτερο νόημα και σκοπό ώστε να καταδείξουν την αλήθεια που βρίσκεται πίσω από τα προσχήματα και τους τύπους του κόσμου. Δεν έχουν πρόβλημα να μπουν για παράδειγμα σε ταβέρνες, σε πορνεία, να συναναστραφούν κακόφημες συντροφιές, μοιάζοντας να συσσωματώνονται με το παράδειγμα των ανυπόληπτων της κοινωνίας. Τη στιγμή αυτή είναι όμως που ο σαλός μοναχός φανερώνει την αλήθεια της σωτηρίας, πάντα με τρόπο που αρμόζει στο επίπεδο των συναναστραφέντων. Εξού και αστειεύεται, επιτιμά τους αμαρτωλούς, θαυματουργεί, διαβάζει τα μυστικά των ανθρώπων, χλευάζει δημόσια τα κρυφά παραπτώματά τους με τρόπο που μόνο ο ένοχος μπορεί να αντιληφθεί, τη στιγμή που και ο ίδιος στα μάτια τους τους φαντάζει πολύ αμαρτωλός, όντας φαινομενικά στο ίδιο επίπεδο αμαρτωλότητας. Γι' αυτό και καταλύει προκλητικά [[Νηστεία|νηστείες]], επισκέπτεται πορνεία, ομιλεί με διεφθαρμένους, εμπαίζοντας τελικά τα προσχήματα του κόσμου τούτου, λίγο πριν, επιστρέψει τη νύχτα με το αληθινό προσωπείο πια της αγιότητας, στην προσευχή και τη άσκηση. Εξου και ο σαλός άγιος για την εκκλησία είναι ο Άγιος στην πλέον ακραία μορφή άσκησης, την έσχατη αυταπάρνηση την πλήρη απέκδυση του εγώ<ref>Χ. Γιανναράς, ''Η ελευθερία του ήθους'', σελ. 93-94</ref>.

Σε βίους Αγίων που έχουν χαρακτηρισθεί σαλοί, έχουν χρησιμοποιηθεί στη διάρκεια των αιώνων στην ελληνική γλώσσα όροι όπως «έξηχος», «παρατετραμμένος», «παράφρων», «μωρός» και «σαλός», ενώ στα σύγχρονα ελληνικά κείμενα έχουν επικρατήσει οι δυο τελευταίοι όροι («μωρός» και «σαλός»). Η έκφραση των «διά Χριστού σαλών» βασίστηκε στην [[Α΄ Επιστολή προς Κορινθίους|επιστολή Α΄ προς Κορινθίους]], όπου αναφέρεται «'''ἡμεῖς μωροὶ διὰ Χριστόν''', ὑμεῖς δὲ φρόνιμοι ἐν Χριστῷ· ἡμεῖς ἀσθενεῖς, ὑμεῖς δὲ ἰσχυροί· ὑμεῖς ἔνδοξοι, ἡμεῖς δὲ ἄτιμοι.»<ref>[http://ikee.lib.auth.gr/record/134041/files/GRI-2014-12071.pdf Το Φαινόμενο Της Δια Χριστόν Σαλότητας στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση], Andrzej Iwaniuk, Διδακτορική Διατριβή, Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2005, σελ. 39, </ref><ref>[http://www.apostoliki-diakonia.gr/bible/bible.asp?contents=new_testament/contents_E_Paulou_KorinthA.asp&main=E_Paulou_KorinthA&file=3.1.2.4.htm επιστολή Α΄ προς Κορινθίους, 4.10]</ref>. Στην [[ρωσική γλώσσα]], όπου είναι και περισσότεροι οι αναγνωρισμένοι άγιοι, ο αντίστοιχος όρος είναι «γιουρόντιβι Χριστά ράντι» (юродству)

* [[Χρήστος Γιανναράς|Χ. Γιανναράς]]: ''Η ελευθερία του ήθους'', Ίκαρος, Αθήνα 2002 (Τρίτη αναθεωρημένη έκδοση)