Καυνάκης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

'''Καυνάκης''' (ή γαυνάκης) είναι ένα είδος αρχαίου ενδύματος που συνήθιζαν να φορούν στην [[Αρχαία Ελλάδα]]. Η λέξη αναφέρεται για πρώτη φορά από τον [[Αριστοφάνης|Αριστοφάνη]] στην κωμωδία του [[Σφήκες (κωμωδία)|"Σφήκες"]]. Πιθανώς η λέξη προέρχεται από το [[Περσική γλώσσα|περσικό]] "''gαunαkα"'' που μεταφράζεται ως ''"''τριχωτός". Στα [[ακκαδικά]] "''gunαkku"'' σημαίνει "είδος πανωφοριού".<ref name=":4" /><ref>[[Λεξικό Λίντελ-Σκοτ]]: ''[https://lsj.gr/wiki/%CE%BA%CE%B1%CF%85%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82 '''καυνάκης''']''</ref> Στα [[Σουμεριακή γλώσσα|σουμεριακά]] η λέξη που μεταφράζεται ως ένδυμα είναι "''TÚG''".<ref>Halloran, John A. (2006). Sumerian Lexicon : A Dictionary Guide to the Ancient Sumerian Language. <nowiki>ISBN 0978642910</nowiki></ref>

Από το 1877 που ανακαλύφθηκαν τα πρώτα ίχνη του Σουμεριακού πολιτισμού στην περιοχή [[Τέλλο]] στο Ιράκ, οι ειδικοί επιστήμονες στην [[αρχαιολογία]] της [[Εγγύς Ανατολή|Εγγύς Ανατολής]] ονομάζουν ''καυνάκη'' ένα ένδυμα που φορούσαν οι [[Σουμέριοι]] βασιλείς και βασίλισσες στην αρχαία νότια [[Μεσοποταμία]], καθώς και οι αξιωματούχοι τους, όσοι δηλαδή κατείχαν υψηλή θέση στη διοίκηση και το ιερατείο. Είναι πιθανό οι βασιλείς να ήταν αυτοίεκείνοι που προμήθευαν τους αξιωματούχους με το ένδυμα αυτό.<ref name=":0">Breniquet, Catherine, "The Archaeology of Wool in Early Mesopotamia: Sources, Methods, Perspectives", in C. Breniquet et C. Michel (eds) "Wool Economy in the Ancient Near East and the Aegean, from the beginnings of Sheep Husbandry to Institutional Textile Industry" (2014), Oxbow Books (Ancient Textile Series, 17).</ref><ref name=":5" />

Δεν είναι όμως σαφές αν ο αρχαιοελληνικός καυνάκης που αναφέρει ο Αριστοφάνης ήταν όμοιος με αυτό το σουμεριακό ένδυμα που έχει σήμερα την ίδια ονομασία.

Στον τομέα της ένδυσης οι Σουμέριοι ήταν πρωτοπόροι, θέτοντας τους στυλιστικούς ενδυματολογικούς κανόνες στον αρχαίο κόσμο.<ref name=":1" /> Αυτό δεν ήταν η μοναδική τους συνεισφορά στον παγκόσμιο πολιτισμό. Είναι οι πρωταγωνιστές στην εφεύρεση της πρώτης [[Σουμεριακή γλώσσα|γραφής]], της [[Σφηνοειδής γραφή|σφηνοειδούς]], γύρω στο μέσον της 4^ης χιλιετίας π.Χ., έχοντας σε αυτό ως οιμοναδικούς πρώτοι"ανταγωνιστές" γεωργοίτους και[[Αρχαία κτηνοτρόφοιΑίγυπτος|Αιγύπτιους]] που ανακάλυψαντην καιίδια εποχή εφηύραν την υφαντουργίαδική τους γραφή, την [[Αιγυπτιακά ιερογλυφικά|ιερογλυφική]].<ref>Cunningham, Graham, "The Sumerian Language", in Crawford, Harriet (2013), "The Sumerian World", Routledge.</ref>

Στα γραπτά κείμενα της [[Μεσοποταμία|Μεσοποταμίας]] μαρτυρείται ότι η [[κτηνοτροφία]] των [[Αιγοπρόβατα|αιγοπροβάτων]] αποτελούσε μία πολύ σημαντική πηγή εσόδων στην περιοχή της [[Ουρ]], ενώ από τις ίδιες πηγές είναι εμφανές ότι στην περιοχή αυτή υπήρχε μία οργανωμένη και ακμάζουσα παραγωγή υφασμάτων κατά την ύστερη 3η χιλιετία π.Χ. Κείμενα αναφέρουν [[Εμπόριο|εξαγωγές]] υφασμάτων από την Ουρ που βρισκόταν στο νοτιότερο άκρο του σημερινού [[Ιράκ]], στοπρος το [[Ντιλμούν]] στον [[Περσικός Κόλπος|Περσικό κόλπο]]. Η βιομηχανία αυτή βασιζόταν στο [[μαλλί]] των αιγοπροβάτων που οι [[Σουμέριοι]] [[Αγρότης|αγρότες]] εκμεταλλευόταν συντηρώντας μεγάλα κοπάδια σε απέραντους βοσκότοπους τα οποία δεν ανήκαν στους ίδιους αλλά στο ιερό των θεών [[Σιν (μυθολογία)|Νάννα]] και [[Νινγκάλ|Νίνγκαλ]] που ουσιαστικά ελεγχόταν από τον βασιλιά και τους αξιωματούχους του. Οι κτηνοτρόφοι ήταν υποχρεωμένοι να παραδίδουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα μία συγκεκριμένη ποσότητα μαλλιού στο ναό, ενώ όταν αυτό δεν ήταν δυνατό, όφειλαν να αποζημιώνουν το ναό με ασήμι αντί μαλλιού. Από τις [[Σφηνοειδής γραφή|πήλινες πινακίδες]] συμπεραίνεται επίσης ότι ελάχιστος αριθμός αιγοπροβάτων σφαγιαζόταν για την ευρεία κατανάλωση κρέατος, ενώ τα ζώα αυτά αποτελούσαν για το κρέας τους προσφορές προς τους θεούς και γιακαταναλώνονταν σε ειδικές γιορτές που ο βασιλιάς οργάνωνε για τους πολίτες του.<ref>Mieroop, Marc Van De (1993). "Sheep and Goat Herding according to the Old Babylonian Texts from Ur”. Bulletin on Sumerian Agriculture 7 (1993): 161-182.</ref>

Παρόλο που δενΔεν έχει διατηρηθεί κανένα απομεινάρι από αρχαίο καυνάκη, και το ένδυμα αυτό μας είναι γνωστό κυρίως μέσα από τα αγάλματα και τα ανάγλυφα του σουμεριακού πολιτισμού. Από τους [[Κυλινδρικός σφραγιδόλιθος|σφραγιδοκύλινδρους]] απουσιάζει σχεδόν παντελώς, με λιγοστές εξαιρέσεις, γεγονός που οφείλεται ίσως στο μικρό μέγεθος των σφραγίδων.<ref name=":1">Gailani Al-Werr, Lamia, "A Note on Sumerian Fashion", in Crawford, Harriet (2013), "The Sumerian World", Routledge.</ref> Απεικονίζεται επίσης ο καυνάκης και σε πιο σπάνια έργα τέχνης όπως είναι το [[Λάβαρο της Ουρ]].

Ο καυνάκης είναι φουντωτό μακρύ περίζωμα, σαν φούστα που δένει στη μέση και φαρδαίνει από εκεί και κάτω σε σχήμα κουδουνιού καλύπτοντας τα πόδια. Το ένδυμα αυτό φτιαχνόταν από δέρμα ζώου (προβειά) ή υφαινόταν με το να ράβουν επάνω σε ένα κομμάτι υφάσματος αλληλοκαλυπτόμενες τούφες από μαλλί ή φτερά.<ref name=":5">Breniquet, Catherine (2016). "Que savons-nous exactement du kaunakès mésopotamien?". ''Revue d'assyriologie et d'archéologie orientale''. '''110''' (January): 1–22.</ref> Αυτές τις τούφες άρχισαν να τις ράβουν επάνω στο ύφασμα μετά την πρόοδο της [[Υφαντουργία|υφαντουργίας]] για να ομοιάζει το ένδυμα στην σγουρή γούνα του προβάτου από την οποία φτιαχνόταν αρχικά ο καυνάκης. Συχνά σε αυτήν την φούστα από προβειά διατηρούσαν στο πίσω μέρος και την ουρά του προβάτου ή της κατσίκας. Μπορούσε να φορεθεί επίσης τυλίγοντάς το γύρω από το κάτω μέρος του σώματος και περνώντας το επάνω από το έναν ώμο<ref>"Mesopotamia Review". College of Fine Arts – Illinois State University.</ref> ή σαν κάπα, καλύπτοντας πολλές φορές και το κεφάλι.<ref>Aruz, Joan ed., and Wallenfels, Ronald (2003), "Art of the First Cities: The Third Millennium B.C. from the Mediterranean to the Indus", The Metropolitan Museum of Art New York, p.153, 92a</ref>

Ένα επίσης αξιόλογο δείγμα σουμεριακής τέχνης όπου απεικονίζεται το ένδυμα αυτό είναι η ανάγλυφη πλάκα θύρας από έναν ναό που έχτισε ο βασιλιάς [[Ουρ-Νάνσε]] (2500 π.Χ. περίπου), και που φέρει επιγραφή και διακοσμητικές σκηνές που αναφέρονται στην οικοδομική δραστηριότητά του. Έχουν ως κεντρικό πρόσωπο τον ίδιο τον βασιλιά που, επάνω αριστερά, απεικονίζεται να κουβαλά επάνω στο κεφάλι του ένα καλάθι, στοιχείο που συμβολίζει το γεγονός ότι εργάστηκε για το χτίσιμο του ναού, ενώ, κάτω δεξιά, απεικονίζεται καθιστός με μία κούπα [[Μπίρα|μπύρας]], σε σκηνή από συμπόσιο για τον εορτασμό των εγκαινίων του ναού. Η(η σουμεριακή λέξη για το συμπόσιο είναι "''kaš-dé-a"'' που μεταφράζεται ως "''το σερβίρισμα της μπύρας")''. Toν βασιλιά συνοδεύουν η σύζυγος, τα παιδιά του, καθώς και ο οινοχόος του. Ο βασιλιάς και η σύζυγός του φορούν καυνάκη.<ref>Suter, Claudia E., “Kings and Queens: Representation and Reality"in Crawford, Harriet (2013), "The Sumerian World", Routledge.</ref>

Στην [[Αρχαίο ελληνικό θέατρο|κωμωδία]] του [[Αριστοφάνης|Αριστοφάνη]] "Οιοι "[[Σφήκες (κωμωδία)|Σφήκες]]" που γράφτηκε στην εποχή του [[Κλέων|Κλέωνα]], και στην οποία [[Αρχαία κωμωδία|σατιρίζεται]] η δικομανία των [[Αρχαία Αθήνα|Αθηναίων]] και γίνεται αναφορά στους λαϊκούς δικαστές, τους [[Ηλιαία|Ηλιαστές]], και στην εκμετάλλευσή τους από τους ασυνειδήτους δημαγωγούς, ο ήρωας Βδελυκλέων προσπαθεί να πείσει τον [[Ηλιαστές|Ηλιαστή]] πατέρα του, Φιλοκλέωνα, να πάψει να είναι δικαστής και να υιοθετήσει έναν νέο τρόπο ζωής. Για τον λόγο αυτό οργανώνει για εκείνον μια δίκη μέσα στο σπίτι. Μη έχοντας ο Φιλοκλέων κάποιον άλλον να δικάσει, και με αφορμή το γεγονός ότι ο σκύλος τους, ο Λάβης, ''"πήδησε στην κουζίνα κι έχαψε ένα σικελικό μεγάλο χλωροτύρι",'' ο Φιλοκλέων αποφασίζει να δικάσει τον ίδιο τον σκύλο του. Ο Βδελυκλέων, στη συνέχεια, προτρέπει τον πατέρα του να φορέσει καινούρια ρούχα και παπούτσια, και να πάει να διασκεδάσει σε ένα [[συμπόσιο]] για να γιατρευτεί από την δικομανία του. Για τον λόγο αυτό, του δίνει να φορέσει ένα μάλλινο καυνάκη που, όπως αναφέρεται στο κείμενο, ονομάζεται και ''περσίδα'' καθώς το φορούσαν στις [[Λυδία|Σάρδεις]] (οι [[Σάρδεις]] είχαν κατακτηθεί κατά τον 6^ο αιώνα π.Χ. από τους [[Πέρσες]], αποτελώντας τμήμα της αχανούς [[Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία|Αχαιμενιδικής αυτοκρατορία]]<nowiki/>ς). Αναφέρεται επίσης στο κείμενο του Αριστοφάνη ότι ο καυνάκης είναι ακριβό υφαντό των [[Εκβάτανα|Εκβατάνων]]. Τα Εκβάτανα στην αρχαία [[Μηδία]] (σημερινό [[Ιράν]]) βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο, στην οροσειρά του [[Όρη Ζάγκρος|Ζάγρου]], όπου επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες. Όπως αναφέρει ο ήρωας Φιλοκλέων που το φορά, είναι ένα πολύ ζεστό ένδυμα. Αντιστέκεται, και δεν θέλει να αντικαταστήσει με αυτό την παλιά του κάπα:<ref name=":2">Σταύρου, Θρασύβουλος (1996) "Οι Κωμωδίες του Αριστοφάνη", Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", <nowiki>ISBN 960-05-0082-7</nowiki>.</ref>

== Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία ==