Διαφωτισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο Διαφωτισμός παρατηρήθηκε αρχικά στη [[Αγγλία]], επειταέπειτα στη [[Γαλλία]], και αργότερα στις άλλες χώρες της [[Ευρώπη]]ς αλλά και έξω απ' αυτή, προετοιμάζοντας παράλληλα το έδαφος για τη [[Γαλλική Επανάσταση]]. Οι διαφωτιστές πρέσβευαν τον ορθολογισμό και την πίστη στην πρόοδο, αξιώνοντας αλλαγές σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας, στους πολιτικοκοινωνικούς θεσμούς, την [[οικονομία]], την εκπαίδευση και τη [[θρησκεία]]. Τάχθηκαν υπέρ της ατομικής ελευθερίας και εναντίον της τυραννικής διακυβέρνησης και της καταπίεσης που ασκούσε η [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]].

Η διαπίστωση ότι η [[Γη]] περιφέρεται γύρω από τον [[Ήλιος|Ήλιο]] και όχι το αντίστροφο έθεσε υπό αμφισβήτηση πολλές ιδέες που ως τότε θεωρούνταν δεδομένες, διδάσκονταν στα πανεπιστήμια και στα σχολεία και προστατεύονταν από την [[Εκκλησία]]. Ακόμα περισσότερο, η ανακάλυψη κηλίδων στον Ήλιο και κρατήρων στη Σελήνη έδωσε τέλος στην εικόνα μιας τέλειας πλάσης. Αντίστροφα, στον [[μικρόκοσμος|μικρόκοσμο]], οι παρατηρήσεις του Ολλανδού [[Άντον φον Λέβενχουκ]], που χρησιμοποιώντας το [[μικροσκόπιο]] διαπίστωσε πως υπάρχουν [[μικρόβιο|μικροβιακές]] μορφές ζωής, συμπλήρωσε την εικόνα της ατέλειας της φύσης και δημιούργησε ερωτήματα σχετικά με την [[τελεολογία]] της. Η διδασκαλία της Εκκλησίας, μαζί με την αριστοτελική λογική, ήρθαν σε αντίφαση με τις πειραματικές παρατηρήσεις του πραγματικού κόσμου. Οι επιστήμονες των ερχόμενων γενεών δεν θα εμπιστεύονταν πλέον τυφλά ούτε την Εκκλησία, ούτε τον [[Αριστοτέλης|Αριστοτέλη]].

Μία σημαντική αλλαγή στο κίνημα του Διαφωτισμού σε σχέση με τον προηγούμενο αιώνα, τον 17ο, έχει τις ρίζες της στη [[Γαλλία]], με τους [[Εγκυκλοπαιδισμός|Εγκυκλοπαιδιστές]]. Αυτό το κίνημα παίρνει ως θεμέλιο την ιδέα ότι υπάρχει μια επιστημονική και ηθική αρχιτεκτονική της γνώσης, μια κατασκευή της οποίας η πραγματοποίηση είναι ένα μέσο απελευθέρωσης του ανθρώπου. Ο φιλόσοφος [[Ντενί Ντιντερό]] και ο μαθηματικός [[Ζαν Ντ' Αλαμπέρ]] εξέδωσαν το [[1751]] την ''[[Εγκυκλοπαίδεια ή Λεξικό αλφαβητικά ταξινομημένο των τεχνών και των επαγγελμάτων]]'' (γαλλ. ''Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des arts et métiers'').

Η κοινωνία, οι πολιτικοί θεσμοί, η ανθρώπινη σκέψη άλλαξε με τη [[Γαλλική Επανάσταση]], και πλέον στις υποχρεώσεις του κράτους τέθηκαν για πρώτη φορά νέα αιτήματα, όπως η ισότητα σε όλους τους τομείς, η σωστή απονομή δικαιοσύνης κτλ.

Οι Διαφωτιστές ταξίδευαν επίσης στο εξωτερικό, όπου εξέθεταν τις απόψεις τους, προσκεκλημένοι συχνά από ηγεμόνες της λεγόμενης «φωτισμένης δεσποτείας», όπως ήταν ο [[Φρειδερίκος Β΄ της Πρωσίας]] και η [[Μεγάλη Αικατερίνη]] της [[Ρωσία|Ρωσίας]].

Ο Διαφωτισμός ως φαινόμενο παρατηρήθηκε στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, και συχνά συνοδεύονταν και από μια συγκεκριμένη τοπική χροιά. Για παράδειγμα στη Γαλλία συχνά συσχετίζονταν με αντικυβερνητικές και αντιεκκλησιαστικές δυνάμεις, ενώ στη [[Γερμανία]] γνώρισε ευρεία διάδοση στη μέση τάξη και εξέφρασε ένα πνευματιστικό καθώς και εθνικιστικό τόνο χωρίς να είναι ενάντια στην κυβέρνηση ή την εκκλησία.<ref>David N. Livingstone and Charles W. J. Withers, ''Geography and Enlightenment'' (1999)</ref> Παρομοίως οι αντιδράσεις των διαφόρων κυβερνήσεων διέφεραν κατά πολύ, καθώς στη Γαλλία η κυβέρνηση ήταν γενικώς εχθρική, ενώ στη Βρετανία η κυβέρνηση ήταν σχετικά αδιάφορη.