Λαϊκισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ετικέτες: Επεξεργασία από κινητό Διαδικτυακή επεξεργασία από κινητό
Ο πολιτικός ορισμός του Λαϊκισμού δεν έχει σχέση με την εσφαλμένη χρήση της στη καθημερινή γλώσσα.
Γραμμή 2:
[[Αρχείο:Nolan-chart.svg|thumb|Όπως ορίζεται από το διάγραμμα Nolan, ο λαϊκισμός (και ο ολοκληρωτισμός) βρίσκεται κάτω αριστερά.]]
[[Αρχείο:Bryan, Judge magazine, 1896.jpg|thumb|Ένα καρτούν από το 1896 στο οποίο ο William Jennings Bryan, ένας ένθερμος υποστηρικτής του λαϊκισμού, καταπιεί το σύμβολο του Δημοκρατικού Κόμματος της Αμερικής.]]
Ο'''Λαϊκισμός''' λαϊκισμός ωςείναι μία μορφή κοινωνικο-πολιτικής ιδεολογίαςσκέψης, στρατηγικής και συμπεριφοράς που αντιπαραβάλειαντιπαραβάλλει τα συμφέροντα και τις επιθυμίες της μάζας του λαού ενάντια στις ελίτ. Το λεξικό Cambridge ορίζει το λαϊκισμό ως «πολιτική ιδέα και δράση που στοχεύει στην αντιπροσώπευση των επιθυμιών και των αναγκών του απλού λαού».<ref>Cambridge dictionary, populism</ref>
'''Λαϊκισμός''' είναι η στάση και η συμπεριφορά που συναντάται στην [[πολιτική]] και στην [[τέχνη]] και χαρακτηρίζεται από υπερβολική και μη αυθεντική λαϊκότητα<ref>[http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%BB%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82&dq= Λεξικό της κοινής νεοελληνικής ΙΝΣ ΑΠΘ]</ref> και κατ' επέκταση από δημαγωγία και προπαγάνδα.
Επειδή είναι μία φορτισμένη ιδεολογικά έννοια, πολλές φορές χρησιμοποιείται με εντελώς λανθασμένο τρόπο στο δημόσιο λόγο. Ο λαϊκισμός είναι μία αξιολογικά ουδέτερη έννοια, δεν είναι δηλαδή «κακός» ή «καλός».<ref>Margaret Canovan, Populism, 1981</ref>
 
Η επίκληση στην αυθεντία της μάζας και η καταγγελία των ελίτ χάνονται στα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας: Οιο [[Ιησούς Χριστός]] και ο προφήτης [[Μωάμεθ]] είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Όταν όμως οι ιστορικοί και οι κοινωνικοί επιστήμονες αναφέρονται στο λαϊκισμό, αυτό έχει να κάνει με φαινόμενα της νεωτερικήςΝεωτερικής εποχής. Γνωστά παραδείγματα λαϊκιστών ηγετών είναι ο [[Θίοντορ Ρούζβελτ]], ο [[Σιμόν Μπολιβάρ]] και ο [[Αδόλφος Χίτλερ]]. Ο λαϊκισμός έχει μία εντυπωσιακή ικανότητα κινητοποίησης του πλήθους. Αυτό μπορεί να είναι καλό ή κακό: ο Χίτλερ οδήγησε την Ευρώπη στον [[Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος|Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο]] και στο [[Ολοκαύτωμα]], αλλά υπήρξαν πολλοί λαϊκισμοί με εξαιρετικά προοδευτικό ρόλο στην ανθρώπινη ιστορία, όπως του Μπολιβάρ.<ref>Ernesto Laclau, On Populist Reason, 2005</ref> Στο Ιράν ο [[Μοχάμεντ Μοσσαντέκ]] χρησιμοποίησε τη λαϊκιστική κινητοποίηση για τη χειραφέτηση της χώρας του από ξένους πάτρωνες και για να εθνικοποιήσει την πετρελαϊκή βιομηχανία που ήταν υπό βρετανικό έλεγχο. Αυτό οδήγησε στην ανατροπή του από πραξικόπημα που οργάνωσε η CIA.
Το επίθετο λαϊκός αναφέρεται σε αυτόν που προέρχεται από τον [[wikt:λαός|λαό]]. Η λαϊκότητα στον χώρο της πολιτικής αναφέρεται στη συμμετοχή, την παρουσία του λαού στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας και ανύψωση του σε καθοριστικό παράγοντα της ιστορίας. Λαϊκισμός είναι η κατ' επίφαση λαϊκότητα, δηλαδή αυτό που δείχνει λαϊκό,<ref>{{Cite web |url=http://pi-schools.sch.gr/download/lessons/law/politiki_dikio.pdf |title=Παπακωνσταντίνου Κ., ''Πολιτική και Δίκαιο'' Β' Λυκείου, σελ. 91, 2008? |accessdate=2011-04-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429214250/http://pi-schools.sch.gr/download/lessons/law/politiki_dikio.pdf |archivedate=2011-04-29 |url-status=live }}</ref> ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι.
 
Επειδή σε πολλές περιοχές του [[Τρίτος Κόσμος|Τρίτου Κόσμου]], κυρίως στη [[Λατινική Αμερική]], λαϊκιστές ηγέτες πολεμούσαν τα Δυτικά συμφέροντα, ο χαρακτηρισμός «λαϊκιστής» απέκτησε αρνητική χροιά στα χρόνια του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]], και η λιτανική καταγγελία του «ανεύθυνου λαϊκισμού» ανήκε στο ιδεολογικόιδεολογικο-πολιτικό οπλοστάσιο της Αμερικανικής κυβέρνησης και των κυβερνήσεων των άλλων χωρών του [[ΝΑΤΟ]], που ήθελαν να αποτρέψουν την εθνικοποίηση πλουτοπαραγωγικών πηγών.<ref>Brian Loveman, for la Patria: politics and the armed forces in Latin America, 1999</ref> Όμως ο λαϊκισμός είχε αξιόλογη παρουσία και στις ίδιες τιςτης ΗΠΑ με το Κόμμα του Λαού (People's Party) στα τέλη του 19ου αιώνα, και φιγούρες όπως ο Huey Long, κυβερνήτης της Λουιζιάνα το 1928-1932, με σύνθημα του "every man a king" (κάθε άνθρωπος βασιλιάς), ο οποίος τελικά δολοφονήθηκε.
Ο λαϊκισμός ως μία μορφή πολιτικής ιδεολογίας αντιπαραβάλει τα συμφέροντα και τις επιθυμίες της μάζας του λαού ενάντια στις ελίτ. Το λεξικό Cambridge ορίζει το λαϊκισμό ως «πολιτική ιδέα και δράση που στοχεύει στην αντιπροσώπευση των επιθυμιών και των αναγκών του απλού λαού».<ref>Cambridge dictionary, populism</ref>
 
Σήμερα στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]], οι [[ευρωσκεπτικισμός|ευρωσκεπτικιστές]] συχνά χαρακτηρίζονται λαϊκιστές από τους υποστηρικτές της Ενωμένης Ευρώπης.
== Η έννοια του λαϊκισμού ==
Ο όρος λαϊκισμός χρησιμοποιείται με δύο διαφορετικές και αντιφατικές μεταξύ τους σημασίες. Κατά την κοινή γλωσσική χρήση έχει καταρχήν αρνητική σημασία. Ενώ κατά την επιστημονική χρήση του όρου είναι αξιολογικά ουδέτερος, αποτελεί δηλαδή μια πολιτική θεωρία ή ιδεολογία και δεν είναι εκ των προτέρων κακός ή καλός.<ref>Margaret Canovan, Populism, 1981</ref>
 
Στην Ελλάδα, ο [[Νίκος Μουζέλης]] και ο [[Γιάννης Σταυρακάκης]] είναι μεταξύ των μελετητών του λαϊκισμού με συμμετοχή στον διεθνή ακαδημαϊκό διάλογο. Ο πρώτος θεωρεί τον λαϊκισμό περισσότερο ως αρνητικό φαινόμενο, ενώ ο δεύτερος υποστηρίζει τις μεγάλες δυνατότητες κινητοποίησης σε δημοκρατική και χειραφετητική κατεύθυνση που διαθέτει ο λαϊκισμός. Τις απόψεις του Σταυρακάκη φαίνεται πως τις συμμερίζονται πλέον ανοιχτά και άλλοι σημαίνοντες διανοούμενοι, όπως ο [[Κωνσταντίνος Τσουκαλάς]], ο οποίος μάλιστα αναρωτιέται σε πρόσφατο άρθρο του: "Μήπως η δημοκρατία θα έπρεπε να επανιδρυθεί ως «λαϊκιστική»;".
== Λαϊκισμός, δημαγωγία και προπαγάνδα ==
Κατά την ακραία αρνητική του εκδοχή, ο λαϊκισμός στηρίζεται στην εσκεμμένη ανειλικρίνεια (π.χ. στη διάδοση κάποιου θέματος που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα). Επίσης, ο λαϊκιστής πολιτευτής θέτει σκοπίμως ψευτοδιλήμματα, όπως εχθροί ή φίλοι, ταραξίες ή φιλήσυχοι, "αλλογενείς ή γηγενείς", με απώτερο σκοπό την καλλιέργεια ανασφάλειας στο λαό, και την αυτοπροβολή του ίδιου σαν προστάτη και σωτήρα<ref>{{Cite web |url=http://pi-schools.sch.gr/download/lessons/law/politiki_dikio.pdf |title=Παπακωνσταντίνου Κ., ''Πολιτική και Δίκαιο'' Β' Λυκείου, σελ. 92, 2008? |accessdate=2011-04-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429214250/http://pi-schools.sch.gr/download/lessons/law/politiki_dikio.pdf |archivedate=2011-04-29 |url-status=live }}</ref>.
 
== Παραπομπές ==
Κοντινές έννοιες είναι η [[δημαγωγία]], η κολακεία των αδυναμιών και ελαττωμάτων του λαού και η υιοθέτηση θέσεων και τάσεων που τον ευχαριστούν και απαντούν στο συναίσθημά του χωρίς να τον ωφελούν ή που να '''τον βλάπτουν μακροπρόθεσμα''', με μοναδικό πάντα σκοπό την εξασφάλιση της εύνοιάς του.
{{reflist}}
 
== Βιβλιογραφία ==
Μορφή λαϊκισμού αποτελεί και η [[προπαγάνδα]].
*(1985)Νούτσος, [[Παναγιώτης Νούτσος]], «Από το ‘λαό’ των Διαφωτιστών στη ‘λαϊκή δημοκρατία’ των μαρξιστών. Για την κατανόηση του ‘λαϊκισμού’». Δωδώνη 14/Γ΄ (1985), 9-19.
*(2004) Νίκος Δεμερτζής, «Λαϊκισμός και μνησικακία. Μια συμβολή της (πολιτικής) κοινωνιολογίας των συγκινήσεων»[https://web.archive.org/web/20161202123700/http://www2.media.uoa.gr/sas/issues/12_issue/ndemert.html], Επιστήμη και Κοινωνία, τεύχος 12
 
== ΕξωτερικοίΣχετικοί σύνδεσμοι ==
== Λαϊκισμός στην τέχνη ==
Ο λαϊκισμός παρατηρείται όχι μόνο στην πολιτική και τα [[Μέσα ενημέρωσης|ΜΜΕ]]. Παραδείγματος χάριν, συναντάται συχνά στη [[λογοτεχνία]] και τις τέχνες γενικότερα. Παρότι δε είναι συνήθως [[Κιτς|kitsch]], μελοδραματικός και αγράμματος, ο λαϊκισμός είναι ''διαταξικός'', υπό την έννοια ότι διαπερνάει μορφωτικά, κοινωνικά και οικονομικά στρώματα.
 
*[httpshttp://www.biblionet.gr/titleinfobook/?titleid=184218/%CE%9B%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82,_%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BB%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7 Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση, βιβλίο των Νικόλα Σεβαστάκη & Γιάννη Σταυρακάκη (Νεφέλη, 2012)]
== Κοινωνιολογική προσέγγιση ==
Η επίκληση στην αυθεντία της μάζας και η καταγγελία των ελίτ χάνονται στα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας: Οι ιστορικοί και οι κοινωνικοί επιστήμονες αναφέρονται στο λαϊκισμό, αυτό έχει να κάνει με φαινόμενα της νεωτερικής εποχής. Γνωστά παραδείγματα λαϊκιστών ηγετών είναι ο [[Θίοντορ Ρούζβελτ]], ο [[Σιμόν Μπολιβάρ]] και ο [[Αδόλφος Χίτλερ]]. Ο λαϊκισμός έχει μία εντυπωσιακή ικανότητα κινητοποίησης του πλήθους. Αυτό μπορεί να είναι καλό ή κακό: ο Χίτλερ οδήγησε την Ευρώπη στον [[Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος|Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο]] και στο [[Ολοκαύτωμα]], αλλά υπήρξαν πολλοί λαϊκισμοί με εξαιρετικά προοδευτικό ρόλο στην ανθρώπινη ιστορία, όπως του Μπολιβάρ.<ref>Ernesto Laclau, On Populist Reason, 2005</ref> Στο Ιράν ο [[Μοχάμεντ Μοσσαντέκ]] χρησιμοποίησε τη λαϊκιστική κινητοποίηση για τη χειραφέτηση της χώρας του από ξένους πάτρωνες και για να εθνικοποιήσει την πετρελαϊκή βιομηχανία που ήταν υπό βρετανικό έλεγχο. Αυτό οδήγησε στην ανατροπή του από πραξικόπημα που οργάνωσε η CIA.
 
*[https://web.archive.org/web/20110722063639/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_12/07/2009_321942 Λαϊκισμός «και άλλα Δαιμόνια», άρθρο του ΝίκουΝικου XρυσολωράXρυσολωρα (Η Καθημερινή, 12/07/2009)]
Επειδή σε πολλές περιοχές του [[Τρίτος Κόσμος|Τρίτου Κόσμου]], κυρίως στη [[Λατινική Αμερική]], λαϊκιστές ηγέτες πολεμούσαν τα Δυτικά συμφέροντα, ο χαρακτηρισμός λαϊκιστής απέκτησε αρνητική χροιά στα χρόνια του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]], και η λιτανική καταγγελία του «ανεύθυνου λαϊκισμού» ανήκε στο ιδεολογικό-πολιτικό οπλοστάσιο της Αμερικανικής κυβέρνησης και των κυβερνήσεων των άλλων χωρών του [[ΝΑΤΟ]], που ήθελαν να αποτρέψουν την εθνικοποίηση πλουτοπαραγωγικών πηγών.<ref>Brian Loveman, for la Patria: politics and the armed forces in Latin America, 1999</ref> Όμως ο λαϊκισμός είχε αξιόλογη παρουσία και στις ίδιες τις ΗΠΑ με το Κόμμα του Λαού (People's Party) στα τέλη του 19ου αιώνα, και φιγούρες όπως ο Huey Long, κυβερνήτης της Λουιζιάνα το 1928-1932, με σύνθημα του "every man a king" (κάθε άνθρωπος βασιλιάς), ο οποίος τελικά δολοφονήθηκε.
 
*[https://web.archive.org/web/20110726023640/http://archive.enet.gr/online/online_text/c=110,id=24676344 Ο νέος αριστερός λαϊκισμός, άρθρο του Ανδρέα Πανταζόπουλου (Κυρ. Ελευθεροτυπία, 09/03/2008)]
Σήμερα στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]], οι [[ευρωσκεπτικισμός|ευρωσκεπτικιστές]] συχνά χαρακτηρίζονται λαϊκιστές από τους υποστηρικτές της Ενωμένης Ευρώπης.
 
*[http://enthemata.wordpress.com/2010/12/20/katsabekis/ Λαϊκισμός: έγκλημα ή διέξοδος;, άρθρο των Κατσαμπέκη & Σταυρακάκη (Κυρ. Αυγή, 19/12/2010)]
Στην Ελλάδα, ο [[Νίκος Μουζέλης]] και ο [[Γιάννης Σταυρακάκης]] είναι μεταξύ των μελετητών του λαϊκισμού με συμμετοχή στον διεθνή ακαδημαϊκό διάλογο. Ο πρώτος θεωρεί τον λαϊκισμό περισσότερο ως αρνητικό φαινόμενο, ενώ ο δεύτερος υποστηρίζει τις μεγάλες δυνατότητες κινητοποίησης σε δημοκρατική και χειραφετητική κατεύθυνση που διαθέτει ο λαϊκισμός. Τις απόψεις του Σταυρακάκη φαίνεται πως τις συμμερίζονται πλέον ανοιχτά και άλλοι σημαίνοντες διανοούμενοι, όπως ο [[Κωνσταντίνος Τσουκαλάς]], ο οποίος μάλιστα αναρωτιέται σε πρόσφατο άρθρο του: "Μήπως η δημοκρατία θα έπρεπε να επανιδρυθεί ως λαϊκιστική;".
 
[http://www.epohi.gr/portal/theoria/8424-%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%95%CE%9D%CE%A4%CE%95%CE%A5%CE%9E%CE%97-%CE%9C%CE%95-%CE%A4%CE%9F%CE%9D-%CE%95%CE%A1%CE%9D%CE%95%CE%A3%CE%A4%CE%9F-%CE%9B%CE%91%CE%9A%CE%9B%CE%91%CE%9F%CE%A5 Ο αναγκαίος λαϊκισμός. Συνέντευξη με τον Ερνέστο Λακλάου (Εποχή, 5/12/2010)]
== Δείτε επίσης ==
* [[Argumentum ad populum]]
* [[Καιροσκοπισμός]]
* [[Κράτος πρόνοιας]]
* [[Οχλοκρατία]]
* [[Πραγματισμός]]
* [[Προσφυγή στην πλειοψηφία]]
 
== Παραπομπές ==
<references />
 
*[http://www.ananeotiki.gr/el/readText.asp?textID=195 Η πρόκληση του ακροδεξιού λαϊκισμού, άρθρο του Ανδρέα Πανταζόπουλου (Ελευθεροτυπία, 18/06/2004)]
== Βιβλιογραφία ==
*(1985) [[Παναγιώτης Νούτσος]], «Από το ‘λαό’ των Διαφωτιστών στη ‘λαϊκή δημοκρατία’ των μαρξιστών. Για την κατανόηση του ‘λαϊκισμού’». Δωδώνη 14/Γ΄, 9-19.
*(1989) [[Νίκος Μουζέλης]]· Θ. Λίποβατς· Μ. Σπουρδαλάκης, ''Λαϊκισμός και πολιτική'', Γνώση
*(1991) Γιώργος Αραμπατζής, ''Λαϊκισμός και κινηματογράφος'', Ροές
*(2004) Νίκος Δεμερτζής, «Λαϊκισμός και μνησικακία. Μια συμβολή της (πολιτικής) κοινωνιολογίας των συγκινήσεων»[https://web.archive.org/web/20161202123700/http://www2.media.uoa.gr/sas/issues/12_issue/ndemert.html], Επιστήμη και Κοινωνία, τεύχος 12
*(2011) Ανδρέας Πανταζόπουλος, ''Λαϊκισμός και εκσυγχρονισμός 1965-2005'', Βιβλιοπωλείον της Εστίας
*(2012) Μάρκος Τσέτσος, ''Εθνικισμός και λαϊκισμός στη νεοελληνική μουσική'', Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα
*(2012) Ν. Σεβαστάκης· [[Γιάννης Σταυρακάκης|Γ. Σταυρακάκης]], ''Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση'', Νεφέλη
*(2013) [[Κας Μούντε]]· Κριστόμπαλ Ροβίρα Καλτβάσερ, ''Λαϊκισμός στην Ευρώπη και την Αμερική'', Επίκεντρο
*(2013) [[Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ]], ''Ο νέος εθνικολαϊκισμός'', Επίκεντρο
*(2013) Ανδρέας Πανταζόπουλος, ''Ο αριστερός εθνικολαϊκισμός 2008-2013'', Επίκεντρο
*(2015) Τάκης Σ. Παππάς, ''Λαϊκισμός και κρίση στην Ελλάδα'', Ίκαρος
*(2015) Παναγιώτης Νούτσος, ''Κεντρικό καφενείο "Ο Λαϊκισμός"'', Παπαζήσης
*(2015) Κας Μούντε, ''ΣΥΡΙΖΑ: Η διάψευση της λαϊκιστικής υπόσχεσης'', Επίκεντρο
*(2017) Κας Μούντε· Κριστόμπαλ Ροβίρα Καλτβάσερ, ''Λαϊκισμός - Μια συνοπτική εισαγωγή'', Επίκεντρο
 
*[httpshttp://webwww.archive.org/web/20170914004152/http://anti-pop.gr/ Ιστοσελίδα του επιστημονικού συνεδρίου "Λαϊκισμός, Αντιλαϊκισμός και Δημοκρατία" (27-28 Ιανουαρίου 2012, ΑΠΘ, Θεσ/νίκη)]
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{βικιλεξικό}}
{{commonscat}}
*[https://www.biblionet.gr/titleinfo/?titleid=184218 Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση, βιβλίο των Νικόλα Σεβαστάκη & Γιάννη Σταυρακάκη (Νεφέλη, 2012)]
*[https://web.archive.org/web/20110722063639/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_12/07/2009_321942 Λαϊκισμός «και άλλα Δαιμόνια», άρθρο του Νίκου Xρυσολωρά (Η Καθημερινή, 12/07/2009)]
*[https://web.archive.org/web/20110726023640/http://archive.enet.gr/online/online_text/c=110,id=24676344 Ο νέος αριστερός λαϊκισμός, άρθρο του Ανδρέα Πανταζόπουλου (Κυρ. Ελευθεροτυπία, 09/03/2008)]
*[http://enthemata.wordpress.com/2010/12/20/katsabekis/ Λαϊκισμός: έγκλημα ή διέξοδος;, άρθρο των Κατσαμπέκη & Σταυρακάκη (Κυρ. Αυγή, 19/12/2010)]
*[http://www.frenchphilosophy.gr/wp-content/uploads/2014/04/Laclau-E.-O-anagkaios-laikismos.pdf Ο αναγκαίος λαϊκισμός. Συνέντευξη του Ερνέστου Λακλάου (1/11/2010)]
*[http://www.ananeotiki.gr/el/readText.asp?textID=195 Η πρόκληση του ακροδεξιού λαϊκισμού, άρθρο του Ανδρέα Πανταζόπουλου (Ελευθεροτυπία, 18/06/2004)]
*[https://web.archive.org/web/20170914004152/http://anti-pop.gr/ Ιστοσελίδα του επιστημονικού συνεδρίου "Λαϊκισμός, Αντιλαϊκισμός και Δημοκρατία" (27-28 Ιανουαρίου 2012, ΑΠΘ, Θεσ/νίκη)]
*[http://www.avgi.gr/article/349601/santal-mouf-itta-tou-neofileleutherismou-stin-europi-i-epituxia-tou-suriza Συνέντευξη της Σαντάλ Μουφ στην εφημερίδα "Αυγή" για την κρίση, τον ΣΥΡΙΖΑ, και τον λαϊκισμό (26/05/2013)]
*[http://www.avgi.gr/article/163495/to-fantasma-tou-laikismou Το φάντασμα του λαϊκισμού, άρθρο του Κωνσταντίνου Τσουκαλά (Εφημερίδα των συντακτών, 1/4/2013)]
 
*[http://www.avgi.gr/article/349601/santal-mouf-itta-tou-neofileleutherismou-stin-europi-i-epituxia-tou-suriza Συνέντευξη της Σαντάλ Μουφ στην εφημερίδα "Αυγή" για την κρίση, τον ΣΥΡΙΖΑ, και τον λαϊκισμό (26/05/2013)]
{{Authority control}}
 
*[http://www.avgi.gr/article/163495/to-fantasma-tou-laikismou Το φάντασμα του λαϊκισμού, άρθρο του Κωνσταντίνου Τσουκαλά (Εφημερίδα των συντακτών, 1/4/2013)]
 
{{πολιτική-επέκταση}}
 
[[Κατηγορία:Πολιτικές θεωρίεςΠολιτική]]
[[Κατηγορία:Πολιτικές ιδεολογίεςΤέχνες]]
[[Κατηγορία:Λαϊκισμός| ]]