Γραμμή Μαζινό: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Με τη λήξη του [[Α' Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου]] τοτον Νοέμβριο του 1918 η Γαλλία, παρ' ότι μια από τις νικήτριες δυνάμεις, αντιμετώπισε σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα. Είχε χάσει περισσότερο από ένα εκατομμύριο νέους, ενώ 4 έως 5 εκατομ. ήταν οι τραυματίες της. Με τη λήξη της σύρραξης πρόβαλε επιτακτικά ένα συνακόλουθο σημαντικό πρόβλημα: Πώς θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί ενδεχόμενη νέα σύρραξη. Το θέμα αυτό υπήρξε αντικείμενο συζητήσεων μεταξύ του Πρωθυπουργού [[Ζωρζ Κλεμανσώ]] και του Στρατάρχη [[Φιλίπ Πεταίν|Πεταίν]], επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων:<ref>[http://europeanhistory.about.com/library/weekly/aa070601b.htm Robert Wilde στο History.About.com, 2001]</ref> Η [[Συνθήκη των Βερσαλλιών]], μολονότι ικανοποιούσε την εθνική υπερηφάνεια των Γάλλων, πρακτικά εξουθενώνοντας τους ηττημένους μέχρις εξοντώσεως, αποτελούσε σημαντικό αίτιο για νέα ένοπλη σύρραξη. Την εποχή εκείνη, όμως, υπήρχαν αρκετοί Γάλλοι πολιτικοί (σημαντικότερος από αυτούς ο ίδιος ο Κλεμανσώ), οι οποίοι πίστευαν ότι η Γερμανία «την είχε γλιτώσει φθηνά». Εν τούτοις, αρκετοί σημαντικοί ηγέτες, όπως ο Στρατάρχης [[Φερντινάν Φος]] υποστήριξαν εξ αρχής ότι η Συνθήκη αυτή ήταν απλά μια ανακωχή και ότι ο πόλεμος δεν θα σταματούσε στο σημείο αυτό. Έμελλε να δικαιωθεί μόλις είκοσι χρόνια αργότερα.

Στο σημείο αυτό εμφανίστηκαν τρεις αντίθετες σχολές: Η μία, με βασικούς υποστηρικτές τους Στρατάρχες Φος και Πεταίν, υποστήριζε ότι χρειαζόταν ένα μεγάλο στατικό αμυντικό έργο, μπροστά στο οποίο ακόμη και ο ισχυρότερος στρατός θα ήταν δυνατό να αναχαιτιστεί. Η άλλη σχολή, με κύριους υποστηρικτές τον (τότε) Συνταγματάρχη [[Σαρλ ντε Γκωλ]] και τον πολιτικό [[Πωλ Ρεϊνό]] υποστήριζε το ακριβώς αντίθετο: Τη δημιουργία ενός ευέλικτου στρατού, που θα στηριζόταν στην ταχύτητα και τη δύναμη πυρός των θωρακισμένων αρμάτων και την υποστήριξή του από το [[Πυροβολικό]] και την Αεροπορία. Η τρίτη, με βασικό υποστηρικτή τοτον Στρατάρχη [[Ζοζέφ Ζοφρ|Ζοφφρ]] (''Joffre''), έμοιαζε αρκετά με την πρώτη: Η χώρα όφειλε να δημιουργήσει πολλές μικρές αμυντικές βάσεις, οι οποίες θα χρησίμευαν και ως ορμητήρια αντεπίθεσης<ref>[http://www.historylearningsite.co.uk/maginot_line.htm History Learning Site]</ref>. Όλες όμως οι σκέψεις αυτές προσέκρουσαν σε δύο δυσχέρειες: Η μία ήταν η απροθυμία του μέσου Γάλλου πολίτη να συνεισφέρει σε έμψυχο υλικό, ύστερα από τόσες απώλειες, και η άλλη ήταν ότι, ακόμη και αν η κοινή γνώμη ήταν υπέρ της τελευταίας άποψης, η επάνδρωση αυτών των δυνάμεων απαιτούσε περισσότερους άνδρες (και, ως επιθετική, περισσότερες θυσίες) απ' όσους η εξουθενωμένη πληθυσμιακά Γαλλία μπορούσε να συνεισφέρει, δεδομένης της μείωσης των γεννήσεων που αναμενόταν (και πράγματι παρατηρήθηκε) κατά τις δεκαετίες του 1920 και 1930. Έτσι, οι υποστηρικτές της κατασκευής των αμυντικών οχυρώσεων κέρδισαν τη μάχη στο ''CSG'' (Ανώτατο Συμβούλιο Πολέμου) και το σύνολο των (γραμμικά) παραταγμένων οχυρωματικών έργων πήρε το όνομα «Γραμμή Μαζινό» από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, ο οποίος πίεζε με όσα μέσα διέθετε για την κατασκευή, διακηρύσσοντας ότι ήταν το πλέον επείγον έργο για την προστασία της χώρας. Ο Μαζινό αντικαταστάθηκε, το 1924, από τον [[Πωλ Παινλεβέ]], εν τούτοις συνέχισε να στηρίζει το έργο συχνά συνεργαζόμενος με τοτον νέο υπουργό.

Αν και ο όρος ''γραμμή'' υποδεικνύει ότι το έργο θα ήταν γραμμικό, σε ορισμένα σημεία παρουσίαζε αρκετό βάθος (20 έως 25 χλμ.). Η κατασκευή, αν και είχε υποδειχθεί από τοτον Μαζινό ήδη από το 1922, δεν ξεκίνησε αμέσως, κύρια λόγω της επιφυλακτικότητας που έδειχναν οι γαλλικές κυβερνήσεις απέναντι στο κόστος της. Κάποια σχετική πρόοδος άρχισε να σημειώνεται μόλις το 1926, οπότε η τότε Κυβέρνηση ενέκρινε ένα κονδύλιο για την έναρξη δοκιμαστικών κατασκευών. Συνεχίζονται, παράλληλα, οι συζητήσεις στο Εθνικό Συμβούλιο Άμυνας σχετικά με το είδος και τη μορφή των οχυρώσεων. Το 1927 η αντιπαράθεση ανάμεσα στις απόψεις των στρατιωτικών λήγει με μια μορφή συμβιβασμού: Μόνιμες και ισχυρές οχυρώσεις θα κατασκευαστούν σε τρεις περιοχές: [[Μετς (Γαλλία)|Μετς]], [[Λοτέ]] (Lauter) και [[Μπελφόρ]] (Belfort). Θα κατασκευαστούν, επίσης, ελαφρότερες οχυρώσεις (''οχυρώσεις εξοχής'') μέσω των οποίων θα επιχειρούν τα στρατεύματα.<ref>[http://www.maginot.org/histoire/s1_csg_1922_5_22_gb.htm Maginot Line History]</ref> Η απόφαση αυτή πρακτικά θέτειέθεσε τέρμα στο σχέδιο του Μαζινό.

Όμως το σχέδιο θα επανέλθει. Το 1930 η Γερουσία ψηφίζει τοτον ''Νόμο Μαζινό'', που δίνει στο εγκαταλελειμμένο σχέδιο τη δυνατότητα να προχωρήσει στην κατασκευή οχυρωματικών έργων με κονδύλιο 2,9 εκατ. γαλλικών φράγκων, "κατά μήκος της γερμανικής και ιταλικής μεθορίου". Η πίστωση αυτή αντιπροσώπευε το 5% ή 6% των συνολικών ετησίων στρατιωτικών δαπανών και χαρακτηρίστηκαν "αστείες" μπροστά στις δαπάνες που θα απαιτούσε η μηχανοποίηση του στρατεύματος. Το μισό περίπου του κονδυλίου προοριζόταν για την ενίσχυση των οχυρώσεων της Λωρραίνης, ενώ μόνο 50 εκατ. φράγκα προορίζονταν για οχυρώσεις στη βόρεια Γαλλία. Η Επιτροπή Οργάνωσης Οχυρωμάτων (γαλλ. ''CORF''), δημιουργημένη ήδη από το 1927, επιφορτίζεται με την επιλογή των θέσεων και των σχεδίων των οχυρώσεων, ενώ η επίβλεψη ανατέθηκε στο Γαλλικό Μηχανικό.<ref>[http://thetunnel.free.fr/maginot/history.html Le Tunnel]</ref>. Στην πραγματικότητα, ήδη από το 1929 υπάρχει η σκέψη δημιουργίας μιας συνεχούς γραμμής πυρός από την πόλη [[Μαλμεντύ]] μέχρι την Ελβετική μεθόριο. Το σχέδιο είναι πολύ φιλόδοξο και πρόθεση είναι να αποτελείται από ισχυρές οχυρώσεις που θα στεγάζουν πυροβόλα ανά τέσσερα μίλια, γεγονός που θα σταματούσε οποιαδήποτε εχθρική εισβολή. Ανάμεσα στα πυροβολεία θα υπήρχαν οχυρώσεις επανδρωμένες από το Πεζικό και εξοπλισμένες με ανάλογα όπλα (πολυβόλα, πυροβόλα μικρού διαμετρήματος και [[όλμος|όλμους]]). Το όλο σύστημα θα ενισχυθεί με δίκτυα τάφρων, καταφυγίων, αντιαρματικών εμποδίων κτλ. Όλες οι εγκαταστάσεις εφοδιασμού, διοίκησης και ενδιαίτησης θα βρίσκονται βαθιά στο έδαφος. Θα ξεπροβάλλουν από αυτό μόνο καταφύγια, πολυβολεία ή πυροβολεία κατασκευασμένα από ενισχυμένο σκυρόδεμα. Πίσω από τη γραμμή θα βρίσκονται υπόγεια καταφύγια από μπετόν για την κάλυψη των μονάδων πεζικού που θα υπερασπίζεται το χώρο μεταξύ των οχυρών. Η κατασκευή που τελικά πραγματοποιήθηκε κατά πολλούς ιστορικούς οφειλόταν στη ''μανία του μπετόν'' που είχε καταλάβει εκείνη την εποχή τη Γαλλία και έδωσε την απατηλή εντύπωση ότι αυτό ακριβώς ήταν το υπέρτατο αμυντικό όπλο κατά των δυνάμεων που θα επιβουλεύονταν και πάλι την εδαφική ακεραιότητα της χώρας.

Το αποτέλεσμα είναι η στρατιωτική κατάρρευση της Γαλλίας: Στις 14 Ιουνίου καταλαμβάνεται το [[Παρίσι]] και τότε, ενώ τα Γαλλικά στρατεύματα υποχωρούν, στις αρχές Ιουνίου, οι γερμανικές δυνάμεις απέκοψαν ολοσχερώς τη γραμμή Μαζινό από την υπόλοιπη Γαλλία. Η γαλλική κυβέρνηση εξαναγκάσθηκε σε ανακωχή, η οποία υπογράφηκε στις 22 Ιουνίου στοστην Κομπιένη (Compiègne). Καθώς η γραμμή ήταν περικυκλωμένη ο γερμανικός στρατός επιτέθηκε σε κάποια οχυρά της, από την εσωτερική πλευρά των γαλλικών συνόρων, τα αποτελέσματα όμως της επίθεσής του ήταν πενιχρά. Απέτυχε να καταλάβει οποιαδήποτε σημαντική οχύρωση και η ''γραμμή Μαζινό'' τυπικά παρέμεινε απόρθητη. Όμως, παρακάμφθηκε και αχρηστεύθηκε στην πράξη, μετά την αιφνιδιαστική επίθεση - εισβολή των γερμανικών πάντσερ μέσα από το δάσος των Αρδεννών και το Βέλγιο.<ref>[http://www.mixanitouxronou.gr/to-fiasko-mazino-sti-gallia-ta-ochira-pou-kostisan-3-dis-fragka-ke-theorithikan-to-apolito-ochiromatiko-ergo-o-romel-apla-prosperase-ti-grammi-mazino-ke-se-pente-meres-i-gallia-iche-ittithi/ Το φιάσκο Μαζινό στη Γαλλία] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181028193237/http://www.mixanitouxronou.gr/to-fiasko-mazino-sti-gallia-ta-ochira-pou-kostisan-3-dis-fragka-ke-theorithikan-to-apolito-ochiromatiko-ergo-o-romel-apla-prosperase-ti-grammi-mazino-ke-se-pente-meres-i-gallia-iche-ittithi/ |date=2018-10-28 }}, από την ιστοσελίδα: www.mixanitouxronou.gr</ref> Το ''υπερόπλο'', της εποχής εκείνης, το τεράστιο γερμανικό πυροβόλο «Μεγάλος Γκούσταβ», το οποίο είχε κατασκευαστεί με σκοπό να ισοπεδώσει τη γραμμή Μαζινό δεν χρησιμοποιήθηκε καν.<ref>[http://www.topontiki.gr/article/132464/o-megalos-gkoystav-megalytero-pyrovolo-olon-ton-epohon-kai-tapeinotiko-toy-telos Ο Μεγάλος Γκούσταβ: Το μεγαλύτερο πυροβόλο όλων των εποχών και το ταπεινωτικό του τέλος (Photos/Video)], 11/06/2015, από την ιστοσελίδα: www.topontiki.gr της εφημερίδας "[[Το Ποντίκι (εφημερίδα)|Το Ποντίκι]]".</ref> Έτσι οι κυριότερες οχυρώσεις της γραμμής παρέμεναν ακόμα άθικτες, αρκετοί διοικητές των οχυρώσεων ήταν έτοιμοι να εξαπολύσουν επιθέσεις, ενώ ταυτόχρονα η αντίστοιχη ιταλική προώθηση είχε αντιμετωπισθεί με επιτυχία. Παρόλα αυτά, ο [[Μαξίμ Βεϊγκάν]] υπέγραψε την παράδοση και οι φρουρές της ''γραμμής Μαζινό'', χωρίς να πολεμήσουν ή να συμβάλουν ουσιαστικά στην άμυνα της Γαλλίας, διατάχθηκαν να αποχωρήσουν από τα οχυρά και μεταφέρθηκαν σε καταυλισμούς [[Αιχμάλωτος πολέμου|αιχμαλώτων πολέμου]] .