Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 3:
| εθνικό_όνομα = United States of America
| προφορά ονόματος =
| εθνικό όνομα ελληνικά = Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής
| σημαία = Flag of the United States.svg
| άρθρο σημαίας = Σημαία των Ηνωμένων Πολιτειών
Γραμμή 28:
| ημερομηνίες_κυριαρχίας = 4 Ιουλίου 1776<br>3 Σεπτεμβρίου 1783<br>21 Ιουνίου 1788
| θέση_έκτασης = 3
| έκταση = 9.833.
| ποσοστό_νερού = 6,76
| σύνορα = 12.219
Γραμμή 35:
| πληθυσμός = 308.745.538<ref>[http://unstats.un.org/UNSD/Demographic/products/vitstats/serATab2.pdf Απογραφή ΗΠΑ 2010]</ref>
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2010
| πυκνότητα_πληθυσμού =
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού =
| εκτίμηση_πληθυσμού =
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού =
| θέση_ΑΕΠ = 1
| ΑΕΠ =
| χρονιά_ΑΕΠ =
| ΑΕΠ_κατακεφαλή =
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή =
| θέση_ΑΕΠ_Ον = 1
| ΑΕΠ_Ον =
| χρονιά_ΑΕΠ_Ον =
| ΑΕΠ_κατακεφαλή_Ον =
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή_Ον =
| HDI_έτος = 2019
| HDI = {{increase}} 0,926<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2020_overview_english.pdf |title=Human Development Report 2020 |year=2019 |accessdate=15 Δεκεμβρίου 2020 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref>
Γραμμή 69:
{{note|popbox}}δ. Η εκτίμηση πληθυσμού περιλαμβάνει άτομα οι οποίοι κατοικούν στις πενήντα πολιτείες και στην Περιφέρεια της Κολούμπια, συμπεριλαμβανομένων των μη πολιτών. Δεν περιλαμβάνει εκείνους που ζουν στις μη ενσωματωμένες περιοχές των ΗΠΑ, που ανέρχονται σε περισσότερους από 4 εκατομμύρια πολίτες των ΗΠΑ (οι περισσότεροι στο [[Πουέρτο Ρίκο]]), ή πολίτες των ΗΠΑ που ζουν έξω από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
| θρησκεία = καμία επίσημη, <small> επικρατούσα ο [[Χριστιανισμός]] (76%).
}}
Οι '''Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής''' ([[αγγλικά]]: ''United States of America'') αποκαλούμενες επίσης '''Ηνωμένες Πολιτείες''', '''ΗΠΑ''' ή '''Αμερική''', είναι η τρίτη μεγαλύτερη σε έκταση και σε πληθυσμό χώρα της γης. Είναι [[ομοσπονδία (πολιτική)|ομοσπονδιακή]] συνταγματική δημοκρατία που περιλαμβάνει [[
Η χώρα βρίσκεται ως επί το πλείστον στην κεντρική [[Βόρεια Αμερική]], όπου οι σαράντα οκτώ συνεχόμενες πολιτείες και η [[Ουάσινγκτον (Περιφέρεια της Κολούμπια)|Ουάσινγκτον Π.Κ.]], η περιφέρεια της πρωτεύουσας, βρίσκονται μεταξύ του [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικού]] και του [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικού ωκεανού]], που συνορεύουν με τον [[Καναδάς|Καναδά]] στα βόρεια και το [[Μεξικό]] στα νότια. Η πολιτεία της [[Αλάσκα]]ς βρίσκεται στο βορειοδυτικά της ηπείρου, με τον Καναδά στα ανατολικά και την [[Ρωσία]] στα δυτικά κατά πλάτος του [[Βερίγγειος Πορθμός|Βερίγγειου Πορθμού]]. Η πολιτεία της [[Χαβάη]]ς βρίσκεται στο [[αρχιπέλαγος]] στο μέσο [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό]]. Η χώρα επίσης κατέχει αρκετά εδάφη στον [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό ωκεανό]] και την [[Καραϊβική]].
Γραμμή 80 ⟶ 81 :
==Ιστορία==
{{Κύριο|Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής}}
Οι [[Ιθαγενείς πληθυσμοί της Αμερικής|ιθαγενείς]] της Αμερικής κατάγονταν από προγόνους (Πρωτο-Ινδιάνους) που [[Αποικισμός της Αμερικής|μετανάστευσαν από την Ασία]] και κατοικούν στις σημερινές (ηπειρωτικές) Ηνωμένες Πολιτείες για πολλές χιλιάδες έτη. Αυτός ο [[Ιθαγενείς Αμερικανοί|ιθαγενής Αμερικανός πληθυσμός]] μειώθηκε δραματικά από τις ασθένειες και τους εναντίον τους πολέμους μετά την ευρωπαϊκή αποικιοποίηση της Αμερικής.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ιδρύθηκαν από τις δεκατρείς Βρετανικές αποικίες οι οποίες βρίσκονταν κατά μήκος της ακτής του Ατλαντικού. Στις 4 Ιουλίου 1776, εξέδωσαν τη [[Διακήρυξη Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών|Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας]], η οποία διακήρυξε το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και την εγκαθίδρυση μιας συνεργατικής ένωσης. Οι εξεγερμένες πολιτείες νίκησαν τη [[Βρετανική Αυτοκρατορία]] στην [[Αμερικανική Επανάσταση]], τον πρώτο επιτυχή [[Αποικιοκρατία|αποικιακό πόλεμο ανεξαρτησίας]].<ref>{{cite book|author=Jonathan R. Dull |year=2003 |title=Diplomacy of the Revolution, to 1783 |pages=352-361 |chapter=A Companion to the American Revolution |editor1=Jack P. Greene |editor2= J. R. Pole |publisher=Wiley |isbn= 1-4051-1674-9}}</ref>
Κατά τον 19ο αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτόπισαν ιθαγενείς φυλές, απέκτησαν το έδαφος της [[Λουιζιάνα|Λουιζιάνας]] από τη [[Γαλλία]], τη [[Φλόριντα]] από την [[Ισπανία]], μέρος της Χώρας του [[Όρεγκον]] από το [[Ηνωμένο Βασίλειο]], μέρος της χώρας του [[Μεξικό]], και την [[Αλάσκα]] από τη [[Ρωσία]], και προσάρτησαν τη [[Δημοκρατία του Τέξας]] και τη Δημοκρατία της Χαβάης. Οι διαμάχες μεταξύ του [[Νότιες Ηνωμένες Πολιτείες|αγροτικού Νότου]] και του [[Βόρειες Ηνωμένες Πολιτείες|βιομηχανικού Βορρά]] για την επέκταση του θεσμού της δουλείας και τα δικαιώματα των πολιτειών προκάλεσαν τον [[Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος|Εμφύλιο Πόλεμο]] της δεκαετίας του 1860. Η νίκη του Βορρά απέτρεψε μια μόνιμη διαίρεση της χώρας και οδήγησε στο τέλος της νόμιμης δουλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη δεκαετία του 1870, η εθνική τους οικονομία ήταν η μεγαλύτερη του κόσμου.<ref>{{cite web|author=Maddison, Angus|url=http://www.ggdc.net/maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_09-2008.xls|title=Historical Statistics for the World Economy|publisher=The Groningen Growth and Development Centre, Economics Department of the University of Groningen|year=2006|accessdate=2008-11-06}}</ref> Ο Ισπανοαμερικανικός Πόλεμος και ο [[Α' Παγκόσμιος Πόλεμος]] επιβεβαίωσαν τη θέση της χώρας ως στρατιωτικής δύναμης. Αναδύθηκε από τον [[Β' Παγκόσμιος Πόλεμος|Β' Παγκόσμιο Πόλεμο]] ως η πρώτη χώρα με πυρηνικά όπλα και μόνιμο μέλος του [[Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών|Συμβουλίου Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών]].▼
Το ισχύον [[Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών]], υιοθετήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1787· η επικύρωσή του το επόμενο έτος έκανε τις πολιτείες μέρος μιας ενιαίας δημοκρατίας με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση. Η [[Χάρτα των Δικαιωμάτων των ΗΠΑ]] περιλαμβάνει δέκα συνταγματικές τροποποιήσεις που εγγυώνται πολλά θεμελιώδη πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες και υιοθετήθηκε το 1791.
Κατά τον 19ο αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτόπισαν ιθαγενείς φυλές, απέκτησαν το έδαφος της [[Λουιζιάνα|Λουιζιάνας]] από τη [[Γαλλία]], τη [[Φλόριντα]] από την [[Ισπανία]], μέρος της Χώρας του [[Όρεγκον]] από το [[Ηνωμένο Βασίλειο]], μέρος της χώρας του [[Μεξικό]], και την [[Αλάσκα]] από τη [[Ρωσία]], και προσάρτησαν τη [[Δημοκρατία του Τέξας]] και τη Δημοκρατία της Χαβάης.
▲
Το τέλος του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]] και η διάλυση της [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|Σοβιετικής Ένωσης]] άφησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες για ένα διάστημα ως τη μόνη [[υπερδύναμη]]. Αυτό άλλαξε μόνο όταν η [[Ρωσία]] μπόρεσε να ανακάμψει στρατιωτικά και οικονομικά και να αναδειχθεί έτσι εκ νέου σε υπερδύναμη ενώ και η [[Κίνα]] μπόρεσε στις αρχές του 21ου αιώνα να αναδειχτεί σε σημαντική παγκόσμια δύναμη. Στις ΗΠΑ αναλογεί το 41% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών,<ref>{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/2011/07/07/military-spending-usa-idUSN1E7661J620110707|title=US, Allies' Share of World Military Spending Shrinking—Study|publisher=Reuters|date=2011-07-07|accessdate=2011-08-08}}</ref> και είναι μια ηγετική οικονομική, πολιτική, και πολιτισμική δύναμη στον κόσμο.<ref>{{cite web|author=Cohen, Eliot A.|url=http://www.foreignaffairs.com/articles/59919/eliot-a-cohen/history-and-the-hyperpower|title=History and the Hyperpower|work=Foreign Affairs|date=Ιούλιος–Αύγουστος 2004|accessdate=2006-07-14}} {{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/country_profiles/1217752.stm|title=Country ProΑρχείο: United States of America|publisher=BBC News|date=2008-04-22|accessdate=2008-05-18}}</ref>
==Βασικά στοιχεία==
Με έκταση 9,83 εκατομμυρίων [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|τετραγωνικών χιλιομέτρων]] και άνω των
Είναι ένα από τα πολυπολιτισμικότερα κράτη του κόσμου, προϊόν μεγάλης κλίμακας μετανάστευσης από πολλές χώρες.<ref name="DD">{{cite book|author1=J.Q. Adams |author2=Pearlie Strother-Adams |year=2001 |title=Dealing with Diversity |location=Chicago |publisher=Kendall/Hunt |isbn= 0-7872-8145-X}}</ref> Η οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η μεγαλύτερη εθνική οικονομία του κόσμου, με υπολογιζόμενο [[ΑΕΠ]] το
== Γεωγραφία και περιβάλλον ==
Γραμμή 114 ⟶ 121 :
{{USA midsize imagemap with state names|Πολιτείες των ΗΠΑ=}}
==== Επεξήγηση του όρου "Ηνωμένες Πολιτείες" ====
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια [[Ομοσπονδιακό κράτος|ομοσπονδιακή ένωση]] πενήντα πολιτειών. Οι αρχικές δεκατρείς αποικίες ήταν οι διάδοχοι των [[Δεκατρείς Αποικίες|δεκατριών αποικιών]] που εξεγέρθηκαν εναντίον της Μεγάλης Βρετανίας. Στην πρώιμη ιστορία της χώρας, τρεις νέες πολιτείες οργανώθηκαν σε έδαφος που διαχωρίστηκε από τα εδάφη των υπαρχουσών πολιτειών: το [[Κεντάκι]] από την [[Βιρτζίνια]], το [[Τενεσσί]] από την [[Βόρεια Καρολίνα]], και το [[Μέιν]] από τη [[Μασαχουσέτη]].
Γραμμή 147 ⟶ 155 :
==== Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ====
Το [[Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών
==== Πολιτειακές αρχές των ΗΠΑ ====
{{Κύριο λήμμα|Κυβερνήτης (Ηνωμένες Πολιτείες)}}
Οι πολιτειακές κυβερνήσεις δομούνται σε περίπου όμοια κατάσταση· η [[Νεμπράσκα]] μόνον έχει μονοθάλαμο νομοθετικό σώμα. Ο [[Κυβερνήτης (Ηνωμένες Πολιτείες)|Κυβερνήτης]] (αρχηγός της εκτελεστικής εξουσίας) της κάθε [[Πολιτείες των ΗΠΑ|πολιτείας]] εκλέγεται άμεσα. Μερικοί πολιτειακοί δικαστές και αξιωματούχοι του υπουργικού συμβουλίου διορίζονται από τους κυβερνήτες των αντίστοιχων πολιτειών, ενώ άλλοι εκλέγονται με λαϊκή ψηφοφορία.
[[Αρχείο:President Biden oath of office.png|αριστερά|μικρογραφία|284x284εσ|Ο [[Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών|Πρόεδρος]] [[Τζο Μπάιντεν|'''Τζο Μπάιντεν''']], κατά την διάρκεια της ορκωμοσίας του (20 Ιανουαρίου 2021).]]
Γραμμή 185 ⟶ 194 :
== Περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών ==
{{Δείτε επίσης|Κατάλογος πολιτειών και εδαφών των ΗΠΑ ανά πληθυσμό|Κατάλογος πολιτειών και εδαφών των ΗΠΑ ανά έκταση}}
{| class="wikitable"
|+
Γραμμή 281 ⟶ 291 :
== Δημογραφία ==
{{Κύριο λήμμα|Δημογραφία των ΗΠΑ}}
Το [[προσδόκιμο ζωής]] στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας|Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]] ήταν 78,5 χρόνια (76,3 χρόνια οι άνδρες και 80,7 οι γυναίκες).<ref>[http://apps.who.int/gho/data/view.main.SDG2016LEXv?lang=en Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα]</ref>
Γραμμή 293 ⟶ 304 :
*[[Κατάλογος Προέδρων των Ηνωμένων Πολιτειών]]
*[[Πολιτείες των ΗΠΑ]]
*[[Κατάλογος πολιτειών και εδαφών των ΗΠΑ ανά πληθυσμό]]
*[[Κατάλογος πολιτειών και εδαφών των ΗΠΑ ανά έκταση]]
*[[Δημογραφία των ΗΠΑ]]
*[[Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών]]
*[[Ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ|Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση των ΗΠΑ]]
*[[Πολιτειακές Κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών|Πολιτειακές Κυβερνήσεις των ΗΠΑ]]
*[[Κυβερνήτης (Ηνωμένες Πολιτείες)]]
*[[Κατάλογος πολιτειακών νομοθετικών σωμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών|Κατάλογος πολιτειακών νομοθετικών σωμάτων των ΗΠΑ]]
*[[Κατάλογος των 100 μεγαλύτερων πόλεων και μητροπολιτικών περιοχών των Ηνωμένων Πολιτειών|Κατάλογος των 100 μεγαλύτερων πόλεων και μητροπολιτικών περιοχών των ΗΠΑ]]
== Παραπομπές ==
Γραμμή 326 ⟶ 344 :
[[Κατηγορία:Υπερδυνάμεις]]
[[Κατηγορία:Ομοσπονδιακά κράτη]]
[[Κατηγορία:Αμερική]]
__ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ__
| |||