Λετονοί: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
ολοκλήρωση μετάφρασης |
||
Γραμμή 9:
== Γενετική ==
Οι πατρικές απλοομάδες [[Απλοομάδα R|R1a]] και [[Απλοομάδα Ν|N1a1-Tat]] είναι οι συχνότερες απλοομάδες που απαντώνται στους Λετονούς, με ποσοστά παρουσίας 39.9% έκαστος.<ref>{{cite web|url=http://www.eva.mpg.de/genetics/pdf/Kasperavicuite.2004.pdf|title=Y Chromosome and Mitochondrial DNA Variation in Lithuanians|archive-url=https://web.archive.org/web/20090225205400/http://www.eva.mpg.de/genetics/pdf/Kasperavicuite.2004.pdf|archive-date=2009-02-25|access-date=2010-05-20|url-status=dead}} Kasperaviciute et al. 2004 (link broken)</ref> Η R1a προέρχεται από την ανατολική Ευρώπη και σχετίζεται με την διάδοση των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Το R1a των Λετονών είναι κατά κύριο λόγο M558 και σε σύγκριση με άλλες εθνότητες οι Λετονοί έχουν την μεγαλύτερη συγκέντρωση του M558 στο R1a. Η παραλλαγή N1a1-Tat προέρχεται από την Ανατολική Ασία και διαδόθηκε μέσω των Ουραλίων στην Ευρώπη όπου εμφανίζεται συχνότερα στους φιννοουγγρικούς και βαλτικούς λαούς. Οι Λετονοί και Λιθουανοί έχουν κατά κύριο λόγο τον κλάδο L550 της παραλλαγής N1a1-Tat.
== Πολιτισμός ==
=== Επιδράσεις ===
[[Αρχείο:Curonians_kursenieki_in_1649.png|δεξιά|μικρογραφία|200x200εσ|Το 1649, οι [[Κουρσενιέκοι]], μια λετονόφωνη μειονότητα, κατοικούσε σε μια ευθεία περιοχή από το [[Κλάιπεντα|Μέμελ]] μέχρι το [[Γκντανσκ|Ντάντσιχ]]. ]]
Οι Λετονοί έχουν κοινή γλώσσα και μοναδικό πολιτισμό με παραδόσεις, αργίες, έθιμα και τέχνες. Ο πολιτισμός και οι θρησκευτικές παραδόσεις έχουν δεχτεί επιδράσεις από [[Γερμανοί|γερμανικές]], [[Σκανδιναβία|σκανδιναβικές]] και [[Ρωσία|ρωσικές]] παραδόσεις. Οι Λετονοί έχουν αρχαίο πολιτισμό με στοιχεία που δείχνουν ότι υπάρχει από το 3000 π.Χ. Έχουν διατηρήσει σημαντική επαφή και εμπορικούς δεσμούς με τους γείτονες τους. Οι πρώτες ενδείξεις κατοίκησης του λετονικού εδάφους από ανθρώπους χρονολογούνται περίπου στο 9000 π.Χ., που σημαίνει ότι πιθανώς οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν κυνηγοί που παρέμειναν στην περιοχή σχεδόν αμέσως μετά τον τέλος της [[Εποχή των Παγετώνων|Εποχής των Παγετώνων]]. Γρήγορα κατέφθασαν άποικοι από το νότο, ενώ όσο οι πάγοι έλιωναν πολλοί μετακινήθηκαν βορειότερα ή ανατολικότερα στην Ρωσία, την Λευκορωσία και την Ουκρανία.
Ο Ρωμαίος συγγραφέας Τάκιτος αναφέρει μια εθνότητα, τους Αέστιους, λατ. "[[Aestii]]", ως κατοίκους της σύγχρονης Βαλτικής, υποστηρίζοντας ότι ήταν τρομερός, αλλά ειρηνικός και φιλόξενος λαός. Οι Λετονοί παρέμειναν γενικά αδιατάρακτοι μέχρι την παπική παρέμβαση μέσω του γερμανικού τευτονικού τάγματος που αποίκισε την Κουρζέμε (Κουρλάνδη), ξεκινώντας στο πρώτο μισό του 13ου αιώνα. Τα παπικά διατάγματα διέταξαν το [[Τευτονικό Τάγμα]] να διαδώσει το [[Ευαγγέλιο]] και την Λέξη του Κυρίου στις "απολίτιστες" παγανικές γαίες. Οι προσπάθειες [[Εκχριστιανισμός|εκχριστιανισμού]] του πληθυσμού απέτυχαν, και το Τευτονικό Τάγμα μετακινήθηκε προς τα νότια, στην [[Ανατολική Πρωσία]].
Η νοτιοανατολική Λετονία, γνωστή ως [[Λατγαλία]], διατηρεί πολλές ρωσικές επιρροές, μιας και εκεί ζει μεγάλη ρωσική μειονότητα, όπως και στην Ρίγα και τα περίχωρα της.
=== Θρησκεία ===
[[Αρχείο:Aglona_Basilica.jpg|δεξιά|μικρογραφία|200x200εσ|Η [[Βασιλική της Ανάληψης στην Αγκλόνα]], η σημαντικότερη ρωμαιοκαθολική εκκλησία στην Λετονία.]]
Ο [[παγανισμός]] ήταν η κύρια θρησκεία της Λετονίας πριν την εισβολή του χριστιανικού Τευτονικού Τάγματος. Οι Λετονοί γιορτάζουν παραδοσιακές εορτές μέχρι σήμερα ([[Ηλιοστάσιο|ηλιοστάσια]]). Η [[ντιεβτουρίμπα]] είναι ένα [[Νεοπαγανισμός|νεοπαγανιστικό]] κίνημα που υποστηρίζει ότι είναι η σύγχρονη αναβίωση της εθνικής θρησκείας των Λετονών πριν τον [[Εκχριστιανισμός|εκχριστιανισμό]] τους τον 13ο αιώνα.
Το μεγαλύτερο μέρος των Χριστιανών Λετονών ανήκει στην [[Λουθηρανισμός|Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία]], αλλά στην [[Λατγαλία]] και τον [[Δήμος Αλσούνγκα|δήμο Αλσούνγκα]] κυριαρχεί η [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]]. Υπάρχει μια μικρή μειονότητα Λετονών Ορθόδοξων και Λετονών που ανήκουν σε άλλες εκκλησίες.<ref name="Tieslietu Ministrija" /> Στα τέλη του 18ου αιώνα υπήρχε μια μικρή αλλά ζωντανή [[Εκκλησία της Μοραβίας|Χερνχούτια]] κίνηση η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της λετονικής λογοτεχνικής ζωής, πριν απορροφηθεί από το κύριο λουθηρανικό δόγμα.
=== Γλώσσες ===
Η προγονική γλώσσα των Λετονών είναι τα [[Λετονική γλώσσα|λετονικά]], τα οποία έχουν γραπτή λογοτεχνία από τον 16ο αιώνα τουλάχιστον.<ref>{{cite journal|last1=Vīksniņš|first1=Nicholas|year=1973|title=The Early History of Latvian Books|url=http://www.lituanus.org/1973/73_3_02.htm#Ref|journal=[[Lituanus]]|volume=19|issue=3|access-date=3 September 2019}}</ref> Μέχρι τον 9ο αιώνα η λετονική γλώσσα είχε ήδη εξελιχθεί σε μια ξεχωριστή γλώσσα. Μαζί με τα λιθουανικά ανήκουν στον [[Βαλτικές γλώσσες|βαλτικό κλάδο]] των [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|ινδοευρωπαϊκών γλωσσών]].
Άλλες γλώσσες που ομιλούνται στην Λετονία είναι τα [[Λιβονική γλώσσα|λιβονικά]] που ανήκει στον βαλτοφινλανδικό κλάδο της [[Ουραλικές γλώσσες|ουραλικής γλωσσικής οικογένειας]], η οποία προστατεύεται από το νόμο. Η λατγαλιανή διάλεκτος επίσης προστατεύεται από το νόμο ως ιστορική παραλλαγή της λετονικής γλώσσας.
Ακόμη, τα [[Ρωσική γλώσσα|ρωσικά]] και τα [[Αγγλική γλώσσα|αγγλικά]] είναι οι κύριες ξένες γλώσσες των Λετονών, λόγω της μεγάλης ρωσόφωνης μειονότητας (το 34.6% των κατοίκων της Λετονίας την μιλά ως μητρική γλώσσα το 2017) και του σοβιετικού παρελθόντος της χώρας, αλλά και λόγω της διείσδυσης της αγγλικής. Υπάρχουν επίσης Λετονοί που μιλούν [[Γερμανική γλώσσα|γερμανικά]], [[Γαλλική γλώσσα|γαλλικά]] ή άλλες γλώσσες.
== Παραπομπές ==
| |||