Στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα (1967 - 1974): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Στις 30 Ιανουαρίου 1969 η Συμβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης με 92 ψήφους καταδικάζει τη χούντα και εισηγείται στην Επιτροπή των υπουργών την εκδίωξη της Ελλάδας από το Συμβούλιο. Ήδη από το προηγούμενο έτος σειρά εκθέσεων του ειδικού εισηγητή του Συμβουλίου της Ευρώπης Μαξ βαν ντερ Στουλ, αλλά και της [[Διεθνής Αμνηστία|Διεθνούς Αμνηστίας]], είχε προσκομίσει σαφείς αποδείξεις ότι το καθεστώς δεν σεβόταν τα ανθρώπινα δικαιώματα και ότι η Ασφάλεια και η Στρατιωτική Αστυνομία είχαν διαπράξει βασανιστήρια και καταστρατηγούσε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Η Χούντα, βέβαιη για την καταδίκη της, έσπευσε να αποχωρήσει από το Συμβούλιο, παραδεχόμενη εμμέσως τις καταθέσεις του Κοροβέση και των άλλων θυμάτων της που κατόρθωσαν να φτάσουν στο βήμα του Στρασβούργου. Ουσιαστικά επρόκειτο για αποπομπή της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης.<ref>[https://www.efsyn.gr/ellada/222921_otan-i-ellada-apohorise-apo-symboylio-tis-eyropis 12.12.2019, ''Οταν η Ελλάδα «αποχώρησε» από το Συμβούλιο της Ευρώπης'', ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ]</ref><ref>[https://www.kathimerini.gr/956869/gallery/epikairothta/ellada/eyrwpaiko-rapisma-sth-xoynta Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 02.04.2018 ''Ευρωπαϊκό ράπισμα στη χούντα'', Ε. ΠΕΝΤΑΛΙΟΥ]</ref><ref>[https://www.efsyn.gr/ellada/222928_horis-ti-maria-den-tha-eihame-petyhei-tin-katadiki-tis-hoyntas 20.07.2013, «Χωρίς τη Μαρία, δεν θα είχαμε πετύχει την καταδίκη της χούντας», Ιωάννα Σωτήρχου]</ref><ref>[https://www.kathimerini.gr/1073429/article/epikairothta/ellada/efyge-apo-th-zwh-o-periklhs-koroveshs Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 11.04.2020 Εφυγε από τη ζωή ο Περικλής Κοροβέσης]</ref>

 

[[File:Flag of Greece (1970-1975).svg|thumb|Σημαία της Ελλάδος που υιοθετήθηκε το 1970 σε βαθύτερο μπλε σκούρο χρώμα]]

Το [[1967]] το δικτατορικό καθεστώς προέβη σε σειρά στρατοδικείων ενώ χιλιάδες εξόριστοι, στην πλειονότητά τους αριστεροί, μεταφέρθηκαν στη [[Γυάρος|Γυάρο]]. Ταυτόχρονα άρχισαν οι δολοφονίες των πολιτικών αντιπάλων. Ο Παναγιώτης Ελής ήταν ο πρώτος πολιτικός κρατούμενος ο οποίος δολοφονήθηκε από τη χούντα στον Ιππόδρομο, που είχε μετατραπεί σε προσωρινό στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων, λίγα 24ωρα μετά το πραξικόπημα. Η χούντα δεν συγχώρεσε τη θαρραλέα στάση του δικηγόρου [[Νικηφόρος Μανδηλαράς|Νικηφόρου Μανδηλαρά]] στη δίκη του [[Υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ|ΑΣΠΙΔΑ]]. Τα όργανά της τον δολοφόνησαν και τον πέταξαν στη θάλασσα. Το πτώμα του, με βαριές κακώσεις, βρέθηκε σε ερημική ακτή της [[Ρόδος|Ρόδου]], λίγα χιλιόμετρα μακριά από το χωριό [[Γεννάδι]], στις [[22 Μαΐου]] του [[1967]]. [[Δολοφονία του Γιάννη Χαλκίδη|Ο Γιάννης Χαλκίδης δολοφονήθηκε]] από τα όργανα του καθεστώτος στη [[Θεσσαλονίκη]], στις [[5 Σεπτεμβρίου]]. Ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής και η 25χρονη Μαρία Καλαβρού ήταν τα πρώτα θύματα των πραξικοπηματιών, καθώς δολοφονήθηκαν το πρωί της 21ης Απριλίου. Στις [[15 Νοεμβρίου]] άρχισε στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών η πρώτη μεγάλη δίκη μελών αντιστασιακής οργάνωσης. Πρόκειται για τους 31 του [[Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο|Πατριωτικού Μετώπου]] (ΠΑΜ), το οποίο είχε συγκροτήσει αμέσως μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος ο [[Μίκης Θεοδωράκης]]. Στο ΠΑΜ συμμετείχαν κομμουνιστές και άλλοι αριστεροί. Ο πρόεδρος του Στρατοδικείου και ο βασιλικός επίτροπος επιλέχθηκαν από το δικαστικό σώμα καθώς η Δικαιοσύνη ήταν η μόνη από τις τρεις εξουσίες την οποία δεν είχε ανατρέψει η δικτατορία του στρατού. Αν και συνελήφθη, ο Μίκης Θεοδωράκης δεν συμπεριλήφθηκε μεταξύ των δικαζομένων επειδή η χούντα δεν επιθυμούσε να έχει στο εδώλιο ένα πρόσωπο με τέτοια διεθνή προβολή. Κατά τη διαδικασία ο βασιλικός επίτροπος φρόντισε να εγκωμιάσει την επέμβαση του στρατού, πριν προτείνει βαριές καταδίκες των κατηγορουμένων. Τελικά το Έκτακτο Στρατοδικείο στις [[21 Νοεμβρίου]] καταδίκασε σε ισόβια δεσμά τους Κώστα Φιλίνη και Ιωάννη Λελούδα και επέβαλε ποινές φυλάκισης από 1 έως 15 χρόνια σε άλλους 19 κατηγορούμενους, εκ των οποίων στους 13 με αναστολή, και αθώωσε δέκα. Στις [[13 Νοεμβρίου]] το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών επέβαλε πολύμηνες φυλακίσεις στους [[Λεωνίδας Κύρκος|Λεωνίδα Κύρκο]], Π. Παρασκευόπουλο και Αθανάσιο Τσουπαρόπουλο για παλαιά δημοσιεύματα της ''Αυγής'', ενώ ο πρώην βουλευτής της [[Ένωσις Κέντρου|Ένωσης Κέντρου]] [[Τάλμποτ Κεφαλληνός]] καταδικάστηκε για παλαιότερη περιύβριση εισαγγελικής αρχής<ref>''Η Ελλάδα των στρατοδικείων, των εξοριών και των πολιτικών δολοφονιών'', Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 84-85, Καθημερινή (1997)</ref>.

Η καθαίρεση και σε ορισμένες περιπτώσεις φυλάκιση και εκτόπιση όλων των εκλεγμένων δημάρχων και κοινοταρχών της χώρας ήταν ένα από τα πρώτα μέτρα του δικτατορικού καθεστώτος. Σταδιακά άρχισε η αντικατάστασή τους με το διορισμό εγκαθέτων της χούντας στη θέση τους. Ο [[Αριστείδης Σκυλίτσης]], που ορκίστηκε δήμαρχος [[Πειραιάς|Πειραιά]] στις [[5 Αυγούστου]], ήταν ο επιφανέστερος εξ αυτών. Έμεινε μάλιστα στην ιστορία και ως ο δημιουργός του εμβλήματος της χούντας<ref>''Δικτατορία και στην τοπική αυτοδιοίκηση'', Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 94-95, Καθημερινή (1997)</ref>.

 

Στις [[3 Σεπτεμβρίου]], οι ένοπλες δυνάμεις προσέφεραν θέαμα στις χιλιάδες των θεατών που κατέκλυσαν το Στάδιο για να συνεορτάσουν την «πολεμική αρετή των Ελλήνων», μαζί με τη δικτατορική κυβέρνηση, τον [[Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α´|αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Α΄]] και τη στρατιωτική ηγεσία. Απουσίαζαν τρία πρόσωπα: ο βασιλιάς [[Κωνσταντίνος Β΄ των Ελλήνων|Κωνσταντίνος]], που επισκεπτόταν τον [[Καναδάς|Καναδά]], ο πρωθυπουργός [[Κωνσταντίνος Κόλλιας]] και ο ουσιαστικός αρχηγός του καθεστώτος [[Γεώργιος Παπαδόπουλος]].<ref>''Πολιτιστικό «Κιτς» της χούντας'', Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 86-87, Καθημερινή (1997)</ref>

 

 

Η πρώτη μείζων κρίση του δικτατορικού καθεστώτος πυροδοτήθηκε από τις δυσμενέστατες εξελίξεις του [[Κυπριακό (ζήτημα)|Κυπριακού]] που δρομολογήθηκαν μετά τη συνάντηση [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Γεωργίου Παπαδόπουλου]]-[[Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ]] στον [[Νομός Έβρου|Έβρο]] και την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την [[Κύπρος|Κύπρο]]. Ταπεινωμένη διεθνώς, αντιμέτωπη με την ογκούμενη ανησυχία για τις διαγραφόμενες συνέπειες της πολιτικής της στα εθνικά θέματα, η χούντα ανέθεσε, στις [[21 Νοεμβρίου]], τη διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής στον παλαιό πολιτικό της [[Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις|Ε.Ρ.Ε.]] [[Παναγιώτης Πιπινέλης|Παναγιώτη Πιπινέλη]]. Στενός συνεργάτης του [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Κωνσταντίνου Καραμανλή]] προδικτατορικά και πρώην πρωθυπουργός, ο Παναγιώτης Πιπινέλης, ο οποίος επανειλημμένα είχε εισηγηθεί προ του 1967 κάποιας μορφής δικτατορία στο όνομα του κομμουνιστικού κινδύνου, ήταν το πρώτο σημαντικό πολιτικό πρόσωπο που συνεργάστηκε με το δικτατορικό καθεστώς. Θέλοντας να διαλύσει τους ενδεχόμενους συνειρμούς από την κίνηση αυτή του παλαιού συνεργάτη του, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έσπευσε με συνέντευξή του στην [[Παρίσι|παρισινή]] ''[[Le Monde]]'', στις [[29 Νοεμβρίου]], να καταδικάσει σε δριμύ τόνο την ολέθρια πολιτική της χούντας στο Κυπριακό και να δηλώσει: «''Εκείνο το οποίον επιβάλλεται είναι η έγκαιρος αποχώρησις της κυβερνήσεως των δικτατόρων''». Η ανάγκη πολιτικής «διεύρυνσης» της χούντας έγινε πιο έντονη μετά το αποτυχημένο βασιλικό [[αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου]], την απομάκρυνση του πρωθυπουργού-ανδρείκελου Κωνσταντίνου Κόλλια και την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον ίδιο τον Παπαδόπουλο. Τρεις μέρες μετά το αντιπραξικόπημα, ο Παπαδόπουλος επιχείρησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις συγκαλώντας εσπευσμένα δημόσια συνεδρίαση της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος. Πλαισιωμένος από τα άλλα δύο μέλη της «τρόικας», τον [[Στυλιανός Παττακός|Στυλιανό Παττακό]] και τον [[Νικόλαος Μακαρέζος|Νικόλαο Μακαρέζο]], ο Παπαδόπουλος υποσχέθηκε ότι το νέο Σύνταγμα θα δινόταν σε λίγες μέρες στη δημοσιότητα, εγκαινιάζοντας δήθεν τη διαδικασία σταδιακής επιστροφής στον κοινοβουλευτισμό. Στις [[18 Δεκεμβρίου]] ο Παναγιώτης Πιπινέλης ορκίστηκε και επίσημα υπουργός Εξωτερικών της νέας [[Κυβέρνηση Γεωργίου Παπαδόπουλου 1967|κυβέρνησης]], συνοδευόμενος από τους νέους υπουργούς Οικονομικών [[Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος|Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο]], Συγκοινωνιών [[Παύλος Τοτόμης|Παύλο Τοτόμη]] και Δημόσιας Τάξης Παναγιώτη Τζεβελέκο. Στις [[23 Δεκεμβρίου]], ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και ο Στυλιανός Παττακός παρέλαβαν το σχέδιο του νέου Συντάγματος από τον πρόεδρο της αρμόδιας επιτροπής [[Χαρίλαος Μητρέλιας|Χαρίλαο Μητρέλια]]. Στις δηλώσεις που ακολούθησαν ο Παπαδόπουλος υποσχέθηκε την «''έγκρισιν φιλελευθέρου, δημοκρατικού Συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος''», θέτοντας απώτατο χρονικό όριο για το τελευταίο την [[15 Σεπτεμβρίου|15η Σεπτεμβρίου]] του [[1968]]. Για να ενισχύσει δε το προσωπείο της «φιλελευθεροποίησης» ανακοίνωσε την αμνήστευση της [[Υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ|υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ]], συμπληρώνοντας: «''Θα παραμείνουν υπό διοικητικήν εκτόπισιν μόνον οι εγκληματίαι κομμουνισταί του παρελθόντος και οι εγκληματίαι δυναμιτισταί μετά την 21ην Απριλίου. Άπαντες οι υπόλοιποι, από τον Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι και του τελευταίου Έλληνος, θα αφεθούν ελεύθεροι να αρχίσουν την μετάνοιάν των προ του γενομένου Θεανθρώπου!''»<ref>''Ο Π. Πιπινέλης υπουργός της χούντας'', Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 92-93, Καθημερινή (1997)</ref>.

 

Η απομάκρυνση του [[Κωνσταντίνος Β΄ των Ελλήνων|Κωνσταντίνου]] από την [[Ελλάδα]], μετά το παταγωδώς αποτυχημένο [[αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου]], προκάλεσε ορισμένα διπλωματικά προβλήματα στη χούντα. Η απουσία και του τυπικού αρχηγού του κράτους, στον οποίον οι ξένοι πρεσβευτές υπέβαλλαν τα διαπιστευτήριά τους, ήταν αιτία μικροανησυχιών των δικτατόρων. Οι ανησυχίες αυτές μεγάλωσαν όταν οι πρέσβεις των ΝΑΤΟικών χωρών στην [[Αθήνα]], παρά το πρωτόκολλο, δεν προσήλθαν στη [[Μητροπολιτικός Ναός Αθηνών|Μητρόπολη]] για τη δοξολογία του νέου έτους ([[1968]]). Ανήσυχος ο αρχιπραξικοπηματίας [[Γεώργιος Παπαδόπουλος]] έστειλε στις [[6 Ιανουαρίου]] προσωπική επιστολή στον πρόεδρο των [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Η.Π.Α.]] [[Λίντον Τζόνσον]], μέσω του Ελληνοαμερικανού επιχειρηματία [[Τομ Πάπας]].

 

Εξουδετερώνοντας αμείλικτα κάθε είδους αντίθεση απέναντί της, η χούντα, ισχυρή και απτόητη, προχώρησε στο νόθο [[Ελληνικό δημοψήφισμα του 1968|δημοψήφισμα]] για το Σύνταγμα, στις [[29 Σεπτεμβρίου]]. Το ποσοστό που εμφάνισε ήταν 92,21%. Ο Γ. Παπαδόπουλος διακήρυξε ότι το αποτέλεσμα αποτελούσε «''δικαίωσιν της επαναστάσεως της 21ης Απριλίου''»<ref>''Η δικτατορία εδραιώνεται'', Ιστορικό Λεύκωμα 1968, σελ. 76-81, Καθημερινή (1998)</ref>.

 

[[File:Andreas Papandreou 1968.jpg|thumb|right|Ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1968]]

Το ελληνικό πολιτικό 1969 μπορεί να συνοψισθεί σε τρεις λέξεις: βόμβες, καταδίκες και δηλώσεις. Οι πλέον δυναμικοί από τους αντιπάλους της δικτατορίας πέρασαν από την αντιπολιτευτική στάση στην αντιστασιακή δραστηριότητα.

Ο Παπαδόπουλος εξοργίστηκε. Ζήτησε την παραίτηση του προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας [[Μιχαήλ Στασινόπουλος|Μιχαήλ Στασινόπουλου]], ο οποίος αρνήθηκε. Το καθεστώς τον έθεσε σε κατ' οίκον περιορισμό και στις 27 του μηνός δημοσιεύτηκε ότι έγινε δεκτή η -μηδέποτε υποβληθείσα- παραίτηση του Στασινόπουλου. Ακολούθησαν, πραγματικές αυτή τη φορά, παραιτήσεις επτά μελών του Συμβουλίου, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν έτσι για την αυθαιρεσία της δικτατορικής κυβέρνησης, η οποία δεν δίστασε, κάποια στιγμή, να θίξει και το δικαστήριο του οποίου ήταν μέλη.

 

Η εσωστρέφεια της πολιτικής ζωής τα χρόνια που προηγήθηκαν της δικτατορίας είχε ωθήσει στο περιθώριο όλα τα ζητήματα που σχετίζονταν με τη [[Συμφωνία Σύνδεσης Ελλάδας- ΕΟΚ|Συμφωνία Σύνδεσης Ελλάδος-ΕΟΚ]], η οποία προέβλεπε τη μεθοδευμένη και σταδιακή ενσωμάτωση της ελληνικής οικονομίας στην ευρωπαϊκή και απαιτούσε δραστικές προσαρμογές σε διοικητικούς μηχανισμούς, οικονομικούς θεσμούς και δομές της χώρας. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, μόνο οι υποχρεώσεις που είχαν σχέση με το μέρος της Συμφωνίας που αφορούσε την τελωνειακή ένωση εφαρμόστηκαν. Η Ελλάδα και η Κοινότητα προσκολλήθηκαν στα συμφωνημένα χρονοδιαγράμματα για την εξάλειψη των δασμών. Όλοι οι άλλοι όροι, όπως η αγροτική εναρμόνιση και η οικονομική βοήθεια, είχαν «παγώσει». Αυτή η επιλεκτική εφαρμογή της Συμφωνίας Σύνδεσης άλλαξε κατά έναν τρόπο την ισορροπία των μειονεκτημάτων και πλεονεκτημάτων υπέρ της Κοινότητας. Με τη δικτατορία, οι σχέσεις της Ελλάδος και της [[Ευρώπη|Ευρώπης]] περιήλθαν σε μια κατάσταση, όπως την αποκαλεί ο καθηγητής Πάνος Καζάκος, «ελεγχόμενης κρίσης».<ref>Πάνος Καζάκος, ''Από κρίση σε κρίση. Οικονομία και δικτατορία, 1967-1974'', Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΣΤ, σελ. 291, Εκδοτική Αθηνών (2000)</ref>

 

Η κατάληξη της αναγκαστικής αποχώρησης προ της βεβαίας εκδίωξης από το Συμβούλιο της Ευρώπης ήταν σοβαρή πολιτική ήττα της χούντας, τουλάχιστον στο πεδίο των εντυπώσεων. Οι αργόσυρτες διαδικασίες είχαν δημιουργήσει την ελπίδα στο στρατιωτικό καθεστώς ότι ίσως θα κατόρθωνε να παραμείνει στο Συμβούλιο της Ευρώπης, δεδομένης της ανοχής ή και υποστήριξης πολλών σημαντικών δυτικοευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των Η.Π.Α. προς τη χούντα, για λόγους αντιπαράθεσης προς το [[Σύμφωνο της Βαρσοβίας]].<ref>''Η χούντα "αποχωρεί" από το Συμβούλιο της Ευρώπης'', Ιστορικό Λεύκωμα 1969, σελ. 56-59, Καθημερινή (1998)</ref>

 

Το δικτατορικό καθεστώς ήταν εμφανέστατα εδραιωμένο το 1970. Αισθανόταν τόσο ισχυρό, ώστε απεργαζόταν ακόμη και τη δολοφονία του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακαρίου]]. Οι μεμονωμένες πράξεις αντίστασης στο εσωτερικό αδυνατούσαν να το κλονίσουν, ενώ η διεθνής του θέση, παρά το πλήγμα της ουσιαστικής εκδίωξής του από το Συμβούλιο της Ευρώπης, βασίστηκε στη στήριξη των Η.Π.Α. αλλά και της Γαλλίας, πέρα από τη στήριξη που του παρείχε το ΝΑΤΟ. Η άφιξη του νέου πρεσβευτή των Η.Π.Α. στην Αθήνα [[Χένρι Τάσκα]] στις [[9 Ιανουαρίου]] συνοδεύτηκε από δήλωση εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μία εβδομάδα αργότερα, στις [[16 Ιανουαρίου]]. Όπως δήλωσε και ο υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α. Ντιν Ρασκ, η μη επανάληψη της στρατιωτικής βοήθειας σε πλήρη κλίμακα δεν απεδείχθη αποτελεσματικός τρόπος άσκησης πολιτικής. Άλλωστε, η Γαλλία επιδίωκε να καλύψει εξοπλιστικά κενά της Ελλάδας. Ο πρόεδρος [[Ζωρζ Πομπιντού]] σε συνέντευξη που έδωσε στους ''[[The New York Times|New York Times]]'' λίγο πριν επισκεφθεί επισήμως τις Η.Π.Α. και η οποία αναμεταδόθηκε στις [[15 Φεβρουαρίου]] από το BBC, δήλωσε ότι «''η Γαλλία είναι πρόθυμη να πωλήσει στρατιωτικά αεροσκάφη στην Ελλάδα''». Σύμφωνα με πληροφορίες του πρακτορείου Ηνωμένος Τύπος, η Ελλάδα διαπραγματευόταν την αγορά από τη Γαλλία 30 Μιράζ, ενώ στις [[15 Απριλίου]] ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών απείχε ψηφοφορίας του Συμβουλίου της Ευρώπης για καταδίκη της ελληνικής χούντας, η οποία κατηγορήθηκε για παραβιάσεις της συνθήκης περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις [[20 Φεβρουαρίου]] ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, από το Παρίσι όπου βρισκόταν, επιχείρησε, μάταια, να πείσει τον πρόεδρο των Η.Π.Α. Ρίτσαρντ Νίξον ότι η Ουάσινγκτον πρέπει να συμβάλει στην εγκαθίδρυση στην Ελλάδα μιας μεταβατικής εξωκοινοβουλευτικής κυβέρνησης, περιβεβλημένης με δικτατορικές εξουσίες, η οποία έπειτα από ένα χρόνο να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Το υπόμνημα του Κ. Καραμανλή προς τον Αμερικανό πρόεδρο μετέφερε ο αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβος, ο οποίος πέρασε από τη γαλλική πρωτεύουσα ακριβώς για να πάρει το υπόμνημα του Κ. Καραμανλή. Ο ιδρυτής της Ε.Ρ.Ε. σημείωνε μεταξύ άλλων στο υπόμνημά του, ότι δεν βλέπει παρά τρεις δυνατές λύσεις στην Ελλάδα:<br>

«''1. Την βιαίαν ανατροπήν της κυβερνήσεως, την οποία ούτε επιθυμεί ούτε συνιστά. Αύτη δεν θα ήτο δυνατόν να είναι απηλλαγμένη αιματοχυσίας και θα είχεν ως συνεπείας όχι μόνον την διαίρεσιν την βαθυτέραν του ελληνικού λαού, αλλά και νέας συμφοράς.''<br>

 

Στις [[10 Απριλίου]] 1970, ο ηγέτης της στρατιωτικής δικτατορίας, ενώ διεξαγόταν η μεγάλη δίκη της Δημοκρατικής Άμυνας και πιεζόμενος από το εξωτερικό, κάλεσε τους δημοσιογράφους και ανακοίνωσε διάφορα μέτρα «φιλελευθεροποίησης». Ανάμεσα σ' αυτά περιλήφθηκε και συγκρότηση Συμβουλευτικής Επιτροπής, της οποίας έργο θα ήταν η συμβουλευτικού χαρακτήρα «επεξεργασία» νομοθετημάτων της εκτελεστικής εξουσίας. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για επίφαση νομοθετικής «εξουσίας» με δύο κύριους στόχους: Πρώτον, να εξοπλίσει με «επιχειρήματα» εκείνες τις ξένες κυβερνήσεις, οι οποίες στήριζαν τη δικτατορία έναντι των επικριτών τους γι' αυτή τους την πολιτική. Δεύτερον, να δείξει στην κοινή γνώμη της χώρας ότι «κάτι κινείται» προς την κατεύθυνση μιας «τεθωρακισμένης δημοκρατίας». Στις [[19 Σεπτεμβρίου]], ο Γιώργος Παπαδόπουλος βρέθηκε στη [[Λάρισα]], στο πλαίσιο επισκέψεών του σε μεγάλες στρατιωτικές μονάδες για να μετρήσει την πίστη του στρατού στο πρόσωπό του. Εκεί απευθυνόμενος σε οργανωμένη συγκέντρωση πολιτών ανακοίνωσε: «''Θα σας καλέσω πολύ σύντομα με απόφασίν μου, βάσει το νόμου, να στείλετε ως αντιπροσώπους σας, και σεις και όλοι οι Έλληνες, εις την Επιτροπήν Συμβουλής επί νομοθετικού έργου τούς καλυτέρους εκ της κοινωνίας σας''». Μόνο που δεν επρόκειτο να ψηφίσουν «όλοι οι Έλληνες» αλλά οι εκλεκτοί, δηλαδή τα ελεγχόμενα Διοικητικά Συμβούλια της [[Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας|ΓΣΕΕ]] (εργαζόμενοι), της ΠΑΣΕΓΕΣ (αγρότες), του ΣΕΒ (βιομήχανοι), της ΑΣΒΕ (βιοτέχνες), της ΣΕΕΣ (έμποροι), της ΠΝΟ (ναυτικοί), του ΤΕΕ (τεχνικοί), της ΣΕΔΣ (δικηγόροι) και του ΠΙΣ (ιατροί), καθώς και αριθμός εκλεκτόρων από την περιφέρεια. Στις [[17 Νοεμβρίου]] ανακοινώθηκαν τα ονόματα των υποψηφίων. Ήταν 526. Στις [[29 Νοεμβρίου|29 του ίδιου μήνα]] οι εκλεκτοί εκλέκτορες εξέλεξαν 92 από τους 526. Από αυτούς, ο Παπαδόπουλος επέλεξε στις [[31 Δεκεμβρίου]] 46, όρισε και ο ίδιος 10 αριστίνδην για να είναι σίγουρος και τους πέρασε στην αθανασία ως μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής επί του Νομοθετικού Έργου. Η θητεία τους ήταν ενιαύσια. Πρόεδρός τους ορίστηκε ο τέως υπουργός Εργασίας Απ. Ηλ. Βογιατζής, α' αντιπρόεδρος ο καθηγητής Κυρ. Β. Σπηλιόπουλος και β' αντιπρόεδρος ο βιομήχανος [[Αλέξανδρος Τσάτσος]].<ref>''Συμβουλευτική: Μια χουντική παρωδία "Βουλής"'', Ιστορικό Λεύκωμα 1970, σελ. 96, Καθημερινή (1998)</ref>

=== Οικονομική πολιτική ===

Το δικτατορικό καθεστώς εκμεταλλεύτηκε τους ήδη θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και επενδύοντας κυρίως σε τομείς όπως ο τουρισμός και οι ξένες επενδύσεις, καθώς και σε υδροηλεκτρικά έργα, κατασκευές δρόμων και άλλων.

 

Στενές ήταν ακόμα οι σχέσεις της δικτατορίας με τους εφοπλιστικούς κύκλους, στους οποίους παραχωρήθηκαν περαιτέρω προνόμια, κυρίως χαμηλότερη φορολογία, για μετεγκατάσταση στο λιμάνι του [[Πειραιάς|Πειραιά]]. Οι ελαφρύνσεις οδήγησαν σε άυξηση του Εμπορικού στόλου. <ref>{{Cite journal|title=Η Ελληνική Οικονομία κατά τον 20ο αιώνα|last=Μήλιος|first=Γιάννης|date=|journal=Επίσημη Στατιστική εμπορικού Στόλου 1900-2000|accessdate=|doi=}}</ref>

 

=== Σκάνδαλα και διαφθορά ===

Η επταετία της χούντας σημαδεύτηκε από σκάνδαλα και πολλές περιπτώσεις χρηματισμού και ευνοιοκρατίας. Τα πιο γνωστά είναι το σκάνδαλο με τα λεγόμενα θαλασσοδάνεια του συνταγματάρχη Ιωάννη Λαδά<ref>Πολιτικά Θέματα, 8.2.75</ref> που έμεινε κοροϊδευτικά στην ιστορία ως ο κύριος καθαρά χέρια, το σκάνδαλο με τα σάπια κρέατα του συνταγματάρχη Μπαλόπουλου<ref>Λεωνίδας Παπάγος Σημειώσεις 1967-1977</ref> και οι τεράστιες χρηματικές δαπάνες για τους κοσμικούς εορτασμούς και την πολυτελή ζωή του αντισυνταγματάρχη (ο Παπαδόπουλος τον έκανε υποστράτηγο) [[Μιχαήλ Ρουφογάλης|Μιχάλη Ρουφογάλη]], που του είχε ανατεθεί η διεύθυνση της ΚΥΠ, δηλαδή του εθνικά κρίσιμου τομέα των μυστικών υπηρεσιών, ο οποίος επίσης εξασφάλιζε τη χορήγηση δανείων σε υποστηρικτές της χούντας, επιβαρύνοντας τις ελληνικές δημόσιες τράπεζες.<ref>Ταχυδρόμος, 12.9.74</ref> Η ευνοιοκρατία και το ρουσφέτι επί χούντας γιγαντώθηκαν: ο Μακαρέζος διόρισε τον κουνιάδο του Αλέξανδρο Ματθαίου Υπουργό Γεωργίας, ο Λαδάς έκανε τον ένα ξάδερφό του στρατηγό και διοικητή της ΑΣΔΕΝ και έναν άλλο ξάδερφό του Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών, και ο γαμπρός του Παττακού Ανδρέας Μεϊντάσης έγινε βαθύπλουτος παίρνοντας χαριστικά δουλειές από το Δήμο Αθηναίων. Ο στρατηγός [[Βασίλειος Καρδαμάκης]] διορίστηκε διοικητής της ΔΕΗ και ο στρατηγός Αλέξανδρος Νάτσινας (πρώην αρχηγός ΚΥΠ με τεράστιες ευθύνες για το σχέδιο ΠΕΡΙΚΛΗΣ και το παρακράτος) διορίστηκε Πρόεδρος στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.<ref>Αλέξανδρος Δρεμπέλας ο θρήνος του Χωροφύλακα 1998</ref> Ανάμεσα στα σκάνδαλα της περιόδου της στρατιωτικής δικτατορίας συγκαταλέγεται και το «[[Τάμα του Έθνους]]».<ref>{{cite news|title=Το «Τάμα του Έθνους»|url=https://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=186647|accessdate=2018-03-31|newspaper=[[Ελευθεροτυπία]]|date=2018-07-25|author=Ο Ιός|archive-url=https://web.archive.org/web/20150406061959/http://www.enet.gr/?i=news.el.article|archive-date=2015-04-06|url-status=dead}}</ref>

 

Η δικτατορία θα ακυρώσει την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του [[1964]]. Για τους Απριλιανούς η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που είχε προωθήσει η [[Ένωσις Κέντρου|Ένωση Κέντρου]] ήταν μία από τις αιτίες της κακής κατάστασης της παιδείας και μια από τις πολλές αιτίες επιβολής της Δικτατορίας.<ref>Σήφης Μπουζάκης, Τριαντάφυλλος Δούκας, «Η διοίκηση της εκπαίδευσης κατά την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα (1967-1974): από τον Α.Ν.129/67 στο Ν.Δ.651/70», στο: Συλλογικό: Πανεπιστήμιο Κύπρου-τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Τιμής Ένεκεν Μιχαλάκη Ι. Μαραθευτή, Λευκωσία, 2009, σελ. 339</ref> Εκτός από τις αναμενόμενες παρεμβάσεις στις οργανώσεις των εκπαιδευτικών και των φοιτητών και τις διώξεις τους, τα μέτρα «εξυγιάνσεως και αποκαταστάσεως ευρυθμίας» στα πανεπιστήμια, και τις τροποποιήσεις σε βιβλία και προγράμματα, η δικτατορία ανέτρεψε σχεδόν στο σύνολό τους όσα συνέθεταν την μεταρρύθμιση. Το μόνο που δεν ακυρώθηκε πλήρως ήταν η «δωρεάν παιδεία» και οι προσπάθειες για την ίδρυση νέων πανεπιστημίων.<ref>Σήφης Μπουζάκης, Τριαντάφυλλος Δούκας, «Η διοίκηση της εκπαίδευσης κατά την περίοδο της δικτατορίας στην Έλλάδα (1967-1974): από τον Α.Ν.129/67 στο Ν.Δ.651/70», στο: Συλλογικό: Πανεπιστήμιο Κύπρου-τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Τιμής Ένεκεν Μιχαλάκη Ι .Μαραθευτή, Λευκωσία, 2009, σελ. 339</ref> Εδώ μάλιστα η δωρεάν διανομή διδακτικών συγγραμμάτων επεκτάθηκε και στην τρίτη βαθμίδα. Όπως σχολιάζει ο ιστορικός της εκπαίδευσης [[Αλέξης Δημαράς]], «πέρα από το λαϊκίστικο χαρακτήρα του μέτρου, η κυβέρνηση εξασφάλιζε έτσι ουσιαστικότερο έλεγχο του περιεχομένου των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων από εκείνον που ήδη πραγματοποιούσε με τη γενική λογοκρισία».<ref name=dimaras>Αλέξης Δημαράς, «Μεταρρύθμιση και αντιμεταρρύθμιση (1964-1974)» Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ.ΙΣΤ,Αθήνα, 2000,σελ. 554</ref> Ο Α.Ν.129/67 περί οργάνωσης και διοίκησης της γενικής εκπαίδευσης που προωθήθηκε το καλοκαίρι του [[1967]], αποσκοπούσε στην άσκηση των μαθητών στα ''ελληνοχριστιανικά ιδεώδη'' και τον φρονηματισμό των μαθητών όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Καταργούνταν όλα τα αιρετά μέλη όλων των εκπαιδευτικών συμβουλίων, ενώ συστήθηκε ως ανώτατο γνωμοδοτικό συμβούλιο το Ανώτατο Εκπαιδευτικό Συμβούλιο. Ρυθμιζόταν η ζωή διδασκόντων και διδασκομένων με την επαναφορά της [[καθαρεύουσα]]ς, των [[Παιδαγωγικές Ακαδημίες|Παιδαγωγικών Ακαδημιών]], πραγματοποιήθηκε η κατάργηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και καθιερώθηκε η μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών από τα Διδασκαλεία της Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης.<ref>Σήφης Μπουζάκης, Τριαντάφυλλος Δούκας, «Η διοίκηση της εκπαίδευσης κατά την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα (1967-1974): από τον Α.Ν.129/67 στο Ν.Δ.651/70», στο: Συλλογικό: Πανεπιστήμιο Κύπρου-τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Τιμής Ένεκεν Μιχαλάκη Ι.Μαραθευτή, Λευκωσία, 2009,σελ.337 κ.εξ.</ref>

 

* [[14 Νοεμβρίου]]: Από ώρα 20:30 ξεκινά η κατάληψη του Πολυτεχνείου και η καλούμενη [[Εξέγερση του Πολυτεχνείου]]. Δεν επιχειρήθηκε αστυνομικός αποκλεισμός.

* [[17 Νοεμβρίου]]: Πρώτες πρωινές ώρες (03:20), μετά από ολιγόλεπτη προθεσμία εκκένωσης της εισόδου του κτιρίου σε επιτροπή φοιτητών (από περίπου 02:50), άρμα μάχης κατά διαταγή ιλάρχου, εισέρχεται στο Πολυτεχνείο θραύοντας την καγκελόπορτα της κυρίας εισόδου χωρίς θύματα από της εξέγερσης από μεταγενέστερη έκθεση της Συγκλήτου.Στη συνέχεια εισήλθαν λοκατζήδες που ολοκλήρωσαν την εκκένωση. Ακολούθησαν πυροβολισμοί στις πέριξ οδούς. Κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

* [[28 Νοεμβρίου]]: Οι απελαθέντες Κύπριοι φοιτητές της ΟΕΦΕΚ συγχαίρουν τηλεγραφικά την νέα χουντική ηγεσία του Δ. Ιωαννίδη δηλώνοντας μεταξύ άλλων: «''Ημείς οι απελαθέντες Κύπριοι φοιτηταί, μέλη των Δ.Σ. της ΕΦΕΚ και ΟΕΦΕΚ σας συγχαίρομεν ολοψύχως διά την υπό την ηγεσίαν σας επιτυχίαν της νέας επαναστάσεως. {...] Ταξίαρχε'', (νοείται ο Ιωαννίδης), ''Είμεθα παρά το πλευρόν σας. Οι απανταχού της γης Έλληνες Κύπριοι φοιτηταί τους οποίους εμείς εκπροσωπούμεν σας συμπαρίστανται ολοψύχως. Ζήτω το Έθνος, Ζήτω η Ένωσις''.» Παρόμοια τηλεγραφήματα στάλθηκαν στον Πρόεδρο Φ. Γκιζίκη, τον πρωθυπουργό Ανδρουτσόπουλο και στον στρατηγό Μπονάνο.

* [[17 Δεκεμβρίου]]: Ανακοινώνεται η ανακάλυψη πετρελαίου στο Αιγαίο στην περιοχή Πρίνος 1.