Βικιπαίδεια

Μάνος Χατζιδάκις: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Κατάχρηση συνδέσμων
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 5:
=== Γέννηση και νεανικά χρόνια ===
 
Γεννήθηκε στην [[Ξάνθη]] και ήταν γιος του δικηγόρου Γεωργίου Χατζηδάκη από τον Μύρθιο Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου και της Αλίκης Αρβανιτίδου από την Αδριανούπολη.<ref name="ReferenceA">Ρενάτα Δαλιανούδη, "Μάνος Χατζιδάκις και λαϊκή μουσική παράδοση" σ193</ref> Η οικογένεια ζούσε στην Ξάνθη γιατί ο πατέρας Χατζηδάκης εργαζόταν ως νομικός σύμβουλος σε ανθούσες, στις αρχές του 20<sup>ου</sup> αιώνα, καπνικές εταιρείες της περιοχής.
 
Το σπίτι όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά του χρόνια ο Μάνος Χατζιδάκις, χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα με νεοκλασικιστικά στοιχεία και λίγο μπαρόκ, είναι πλέον χαρακτηρισμένο ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.<ref>{{Cite web|url=https://www.cityofxanthi.gr/episkeptes/axiotheata/10601-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%AF%CE%B1-%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%85-%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%B9%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B9|title=Grand Maison - οικία γέννησης Μάνου Χατζιδάκι - Δήμος Ξάνθης|website=www.cityofxanthi.gr|language=el-gr|accessdate=2017-12-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190403120929/https://www.cityofxanthi.gr/episkeptes/axiotheata/10601-%25CE%25BF%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25AF%25CE%25B1-%25CE%25BC%25CE%25AC%25CE%25BD%25CE%25BF%25CF%2585-%25CF%2587%25CE%25B1%25CF%2584%25CE%25B6%25CE%25B9%25CE%25B4%25CE%25AC%25CE%25BA%25CE%25B9|archivedate=2019-04-03|url-status=dead}}</ref>
Γραμμή 11:
Η μουσική του εκπαίδευση ξεκίνησε σε ηλικία τεσσάρων ετών και περιλάμβανε μαθήματα [[πιάνο]]υ από την [[Αρμενία|αρμενικής]] καταγωγής πιανίστρια Άννα Αλτουνιάν. Παράλληλα εξασκούνταν στο [[βιολί]] και στο [[ακορντεόν]].{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=7/05/2016}}
 
Ο Χατζιδάκις εγκαταστάθηκε οριστικά στην [[Αθήνα]] με τη μητέρα του και την αδελφή του Μιράντα το 1932 έπειτα από το χωρισμό των γονέων του, οι οποίοι δεν πήραν διαζύγιο. Το 1938 ο πατέρας του σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα, γεγονός που σε συνδυασμό, αργότερα, με την έναρξη του [[Β' Παγκόσμιος Πόλεμος|Β' Παγκοσμίου Πολέμου]] επέφερε μεγάλες οικονομικές δυσχέρειες στην οικογένεια. Ο νεαρός Χατζιδάκις εργάστηκε για βιοπορισμό ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοκονόμου και βοηθός νοσοκόμος στο 401 στρατιωτικό νοσοκομείο.{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=7/05/2016}}
[[Αρχείο:Manos Hadjidakis house in Pangrati.jpg|δεξιά|μικρογραφία|280x280εσ|Το σπίτι του Μάνου Χατζιδάκι στο [[Παγκράτι]] όπου ο μουσικοσυνθέτης έζησε την πρώτη δημιουργική περίοδο της ζωής του, από το 1936 έως το 1962]]
Παράλληλα επέκτεινε τις μουσικές του γνώσεις κάνοντας ιδιαίτερα θεωρητικά μαθήματα με τον [[Μενέλαος Παλλάντιος|Μενέλαο Παλλάντιο]] την περίοδο [[1940]]-[[1943]], ενώ παρακολούθησε ως ακροατής μαθήματα στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δεν ολοκλήρωσε ποτέ οποιεσδήποτε σπουδές.
 
Την ίδια περίοδο συνδέθηκε με άλλους καλλιτέχνες και διανοούμενους, ηλικιακά μεγαλύτερους από αυτόν, μεταξύ των οποίων ήταν οι [[ποίηση|ποιητές]] [[Νίκος Γκάτσος]], [[Γιώργος Σεφέρης]], [[Οδυσσέας Ελύτης]], [[Άγγελος Σικελιανός]] και ο [[ζωγραφική|ζωγράφος]] [[Γιάννης Τσαρούχης]]. Κατά την τελευταία περίοδο της Κατοχής συμμετείχε ενεργά στην [[Εθνική Αντίσταση]] μέσα από τις γραμμές της [[Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων|ΕΠΟΝ]], όπου γνώρισε τον επίσης κορυφαίο μουσικοσυνθέτη [[Μίκης Θεοδωράκης|Μίκη Θεοδωράκη]], με τον οποίον σύντομα ανέπτυξε ισχυρή φιλία.<ref>Βασίλης Βασιλικός, άρθρο στην Ελευθεροτυπία, 13-06-2009</ref><ref>Μίκης Θεοδωράκης, "Μάνου Χατζιδάκι Εγκώμιον", Ιανός 2004</ref><ref>{{cite web|url=http://www.spitha-kap.gr/el/mikis_theodorakis/music/symphonyoratorios/katasaddoukaion/|title=Μίκης Θεοδωράκης, σημείωμα του συνθέτη στο εξώφυλλο του έργου «Κατά Σαδουκαίων»|accessdate=2013-08-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615063337/http://www.spitha-kap.gr/el/mikis_theodorakis/music/symphonyoratorios/katasaddoukaion/|archivedate=2013-06-15|url-status=dead}}</ref>
Γραμμή 26:
Την περίοδο της Κατοχής ο Χατζιδάκις ανακαλύπτει το [[Ρεμπέτικο|ρεμπέτικο τραγούδι]] και γίνεται ένας από τους πρώτους<ref name="ReferenceA" /> που το μελέτησαν και κατανόησαν την αξία του. Στις 31 Ιανουαρίου 1949, σε ηλικία 23 ετών, δίνει στο [[Θέατρο Τέχνης]] (στεγαζόταν στο τότε Θέατρο Αλίκης, νυν Θέατρο Μουσούρη στην πλατεία Καρύτση) τη διάσημη διάλεξή του για το ρεμπέτικο τραγούδι,<ref>{{cite|url=http://www.manoshadjidakis.com/xatzidakis-gia-to-rebetiko/|title=Επίσημος ιστότοπος, "Η διάλεξη του Μάνου Χατζιδάκι για το Ρεμπέτικο"|accessdate=2018-02-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717085502/https://www.manoshadjidakis.com/xatzidakis-gia-to-rebetiko/|archivedate=2019-07-17|url-status=dead}}</ref> μέσω της οποίας το συνέδεσε με τη νεοελληνική πολιτιστική κληρονομιά και του προσέδωσε ευρωπαϊκής προέλευσης αξίες.<ref> [https://musicology.mus.auth.gr/wp-content/uploads/2019/04/ConfProc2016.pdf «Η Τυραννία της Ευρώπης επί της Ελληνικής Μουσικής»] : Πάρις Κωνσταντινίδης, «Η Τυραννία της Ευρώπης επί της Ελληνικής Μουσικής: ο Ευρωκεντρισμός των Αντιμαχόμενων Εκδοχών της Ελληνικότητας» , στο Κώστας Χάρδας ''8ο Διατμηματικό Μουσικολογικό συνέδριο: Επιδράσεις και Αλληλεπιδράσεις'' (Συνέδριο, Αθήνα, 25-27 Νοεμβρίου 2016), Ελληνική Μουσικολογική Εταιρεία, 2019. σελ. 336-345. </ref> Μετά τη διάλεξη ακολούθησε συναυλία με τον [[Μάρκος Βαμβακάρης|Μάρκο Βαμβακάρη]] και τη [[Σωτηρία Μπέλλου]].
 
Το 1950 γίνεται ιδρυτικό στέλεχος και καλλιτεχνικός διευθυντής του [[Ελληνικό Χορόδραμα (Ραλλού Μάνου)|Ελληνικού Χοροδράματος]] της [[Ραλλού Μάνου|Ραλλούς Μάνου]], με το οποίο παρουσιάζει τέσσερα μπαλέτα του: «Μαρσύας» ([[1950]]), «Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές» (1951), «Το Καταραμένο Φίδι» (1951) και «Ερημιά» (1958).
 
Την ίδια εποχή η ηθοποιός [[Μαρίκα Κοτοπούλη]] αναθέτει στον Χατζιδάκι τη σύνθεση της μουσικής για τις «Χοηφόρους» (1950) από την «Ορέστεια» του [[Αισχύλος|Αισχύλου]]. Η συνεργασία αυτή ήταν η απαρχή της ενασχόλησης του Χατζιδάκι με το αρχαίο δράμα. Μερικές από τις [[τραγωδία|τραγωδίες]] και [[κωμωδία|κωμωδίες]] για τις οποίες θα γράψει μουσική είναι η «Μήδεια» (1956), ο «Κύκλωπας» (1959), οι «Βάκχες» (1962), οι «Εκκλησιάζουσες» (1956), η «Λυσιστράτη» (1957) και οι «Όρνιθες» (1959). Το 1950 ο Χατζιδάκις συνεργάζεται με τον [[Άγγελος Σικελιανός|Άγγελο Σικελιανό]] προκειμένου να συνθέσει τη μουσική για την τελευταία τραγωδία του ποιητή «Ο Θάνατος του Διγενή».
Γραμμή 82:
 
== Οι παρεμβάσεις του στον δημόσιο βίο και οι πολιτικές επιλογές του ==
Την περίοδο της [[Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|Κατοχής]] ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ενταγμένος στην [[Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων|ΕΠΟΝ]] Παγκρατίου. Αρθρογράφησε και έγραφε ποιήματα για παιδιά στο περιοδικό της ΕΠΟΝ ''Νέα γενιά'' κατά τα πρώτα χρόνια της κυκλοφορίας του, από το [[1943]] και μετά με το ψευδώνυμο '''Πέτρος Γρανίτης'''.<ref>Σύμφωνα με άρθρο της Αριστούλας Ελληνούδη στον ''Ριζοσπάστη'', Πάσχα 2006. Διαθέσιμο επίσης στο [https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3338139] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160501232712/http://www.rizospastis.gr/story.do?id=3338139 |date=2016-05-01 }}. Η πληροφορία βασίζεται στη ζωντανή μαρτυρία του αρχισυντάκτη του ''Ριζοσπάστη'' αλλά και της ''Νέας γενιάς'' εκείνα τα χρόνια, [[Νίκος Καραντηνός|Νίκου Καραντηνού]].</ref> Μετά τα [[Δεκεμβριανά]], με εντολή του [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|ΚΚΕ]] ιδρύεται ο θίασος «Ενωμένοι Καλλιτέχνες», με δύο κλιμάκια, ένα αποτελούμενο από επαγγελματίες και ένα από πρωτοεμφανιζόμενους καλλιτέχνες. Ο Χατζιδάκις συμμετέχει στο δεύτερο κλιμάκιο με συντονιστή τον σπουδαίο σκηνοθέτη, μεταφραστή και συγγραφέα [[Γιώργος Σεβαστίκογλου|Γιώργο Σεβαστίκογλου]].
 
Το 1946 αποστασιοποίειται από την κομματική αντίληψη και δράση και έκτοτε αναπτύσσει,<ref>Μίκης Θεοδωράκης, ''Μάνου Χατζιδάκι εγκώμιον'', σ. 7.</ref><ref>Φώτης Απέργης, «Η πολιτική ταυτότητα του Μ. Χατζιδάκι», άρθρο δημοσιευμένο στο αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι της έκδοσης «λέσχη αθανάτων» της ''Ελευθεροτυπίας''.</ref> μια προσωπική πολιτική σκέψη, κεντρικοί άξονες της οποίας ήταν η αμφισβήτηση, η αναθεώρηση και η διαρκής αναζήτηση της νεοελληνικής ταυτότητας στον σύγχρονο κόσμο.
Γραμμή 92:
Από τη διάλεξη για το ρεμπέτικο το 1949 και μέχρι το τέλος της ζωής του ο Μάνος Χατζιδάκις παρεμβαίνει συστηματικά και με έντονο τρόπο στον δημόσιο βίο. Κυρίως στη [[Μεταπολίτευση]] με το [[Τρίτο Πρόγραμμα]], όπου μεγαλόθυμα έδωσε βήμα σε δεκάδες ταλαντούχους συνεργάτες, νέους σε ηλικία, και αργότερα, στη δεκαετία του 1980 με το περιοδικό ''Το Τέταρτο,'' επιχειρεί οργανωμένα να αντιδράσει σε κατεστημένες αντιλήψεις.<ref>Μάνος Χατζιδάκις, συνέντευξη στην Λόλα Νταϊφά, 1987.</ref> Αλλά και με πλήθος συνεντεύξεων, άρθρων και δηλώσεων πάλεψε ενάντια σε αυτά που ο ίδιος θεωρούσε ως [[wikt:μεθόδευση|μεθοδεύσεις]], [[Λαϊκισμός|λαϊκισμό]], [[Συντηρητισμός|συντηρητισμό]] και [[wikt:αμετροέπεια|αμετροέπεια]] της εξουσίας. Οι παρεμβάσεις του Χατζιδάκι στα δημόσια πράγματα της χώρας δεν γίνονται χωρίς κόστος για τον ίδιο και κορυφώνονται με τη δριμεία κριτική που του ασκεί η εφημερίδα ''[[Αυριανή]]'' (1985-1987).
 
Ο Χατζιδάκις συχνά διατύπωνε τις απόψεις του με τρόπο προκλητικό. Πολλοί σύγχρονοι μελετητές του και δημοσιογράφοι έχουν αναρωτηθεί για την πραγματική πολιτική ταυτότητά του. Οι περισσότεροι τον θεωρούν ως «δεξιό», άποψη η οποία θεωρείται ως η επικρατούσα λόγω και της προσωπικής φιλίας του με τον [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Κωνσταντίνο Καραμανλή]] που χρονολογείται από το 1959. <ref>{{Cite web|title = Απ’ τον πασοκισμό στον τρωγλοδυτισμό, του Τάκη Θεοδωρόπουλου {{!}} Kathimerini|url = http://www.kathimerini.gr/836207/opinion/epikairothta/politikh/ap-ton-pasokismo-ston-trwglodytismo|website = www.kathimerini.gr|accessdate = 2016-02-12}}</ref> Μερικοί τον θεωρούν ως [[sui generis]] [[Αναρχισμός|αναρχικό]], λόγω ορισμένων δηλώσεών του κατά καιρούς, καθώς και για την περιστασιακή στήριξή του σε κάποιους ακτιβιστές αναρχικούς.<ref>{{Cite web|title = Γιώργος Χατζιδάκις: «Ο Μάνος δεν ήταν δεξιός»|url = http://www.topontiki.gr/article/42134/giorgos-hatzidakis-o-manos-den-itan-dexios|website = www.topontiki.gr|accessdate = 2016-02-12|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150510163618/http://www.topontiki.gr/article/42134/giorgos-hatzidakis-o-manos-den-itan-dexios|archivedate = 2015-05-10|url-status = dead}}</ref><ref>{{Cite web|title = READER'S DIGEST {{!}} PLUS {{!}} Θέματα {{!}} LiFO|url = http://www.lifo.gr/team/readersdigest/35415http://www.lifo.gr/team/readersdigest/35415|website = www.lifo.gr|accessdate = 2016-02-12}}{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }}</ref><ref>{{Cite web|title = Υπήρξε αναρχικός ο Χατζιδάκις;|url = http://www.protagon.gr/scripta/ideas/ypirkse-anarxikos-o-xatzidakis-22488000000|website = Protagon.gr|accessdate = 2016-02-12}}{{Dead link|date=Νοέμβριος 2019 }}</ref> Ο θετός γιός του, Γιώργος Χατζιδάκις, ανέφερε ότι:<blockquote>''Ο Χατζιδάκις δεν ήταν Δεξιός, έτσι δήλωναν οι άλλοι. Τόσα χρόνια μετά, ξέρουμε όλοι την αιτία. Δεν θα μπορούσε να 'χει αποφύγει όλο αυτόν τον μεταπολεμικό διπολισμό, ο οποίος είχε ρίζες στον [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|εμφύλιο]]. Ο ίδιος διεκδικούσε [[Ελευθερία|ελεύθερη σκέψη]] και δράση και σ' έναν μεγάλο βαθμό το πέτυχε. Ήθελε να είναι ένας ελεύθερος πολίτης κι ήξερε πως δεν ήταν εύκολο αυτό. Οι απόψεις και οι ιδέες του ήταν ανατρεπτικές, όχι όμως με την έννοια της αναρχίας όπως την εκλαμβάνου­με σήμερα, μιας κατάστασης «χύμα» που τα καίει και τα διαλύει όλα. Πίστευε στην ανατροπή οποιουδήποτε συντηρητικού, δογματικού και υποκριτικού στοιχείου.''<ref>{{Cite web|title = Γιώργος Χατζιδάκις: «Ο Μάνος δεν ήταν δεξιός»|url = http://www.topontiki.gr/article/42134/giorgos-hatzidakis-o-manos-den-itan-dexios|website = www.topontiki.gr|accessdate = 2016-02-12|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150510163618/http://www.topontiki.gr/article/42134/giorgos-hatzidakis-o-manos-den-itan-dexios|archivedate = 2015-05-10|url-status = dead}}</ref></blockquote>Ο Χατζιδάκις επέκρινε τη νεολαία της [[ΟΝΝΕΔ]], σε φεστιβάλ («Γιορτή») της οποίας δέχτηκε να δώσει συναυλία το φθινόπωρο του [[1983]] στο [[Άλσος Νέας Σμύρνης]]. Θεώρησε προσβλητική τη συμπεριφορά του κοινού (κάποιοι φώναζαν «''Φέρτε μας τον Σαλαμπάση!''») και διέκοψε ενοχλημένος τη συναυλία μετά το εικοσάλεπτο, χαρακτηρίζοντας τους ΟΝΝΕΔίτες ως «νεολαία αναψυκτηρίου». Αντιθέτως, όταν την ίδια χρονιά παρευρέθηκε στο φεστιβάλ της οργάνωσης νεολαίας [[ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος|Ρήγας Φεραίος]], του [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας Εσωτερικού|ΚΚΕ εσωτερικού]], ολοκλήρωσε τη συναυλία και χαρακτήρισε τους Ρηγάδες ως «πολιτισμένη νεολαία». Συγκεκριμένα το 1985 δήλωσε ότι: <blockquote>''Πριν δύο χρόνια με είχαν παρακαλέσει τα παιδιά του [[Ρήγας Φεραίος (οργάνωση)|Ρήγα Φεραίου]] να παίξω στο Φεστιβάλ τους. Η νεολαία του [[ΚΚΕ Εσωτερικού]] είναι η πιο συμπαθής νεολαία μέχρι σήμερα στον τόπο μας, διότι είναι πάρα πολύ απομακρυσμένη από την εξουσία και δεν έχει φθαρεί καθόλου, δεν έχει καμία προοπτική εξουσίας. Συνεπώς, η ένταξη αυτών των παιδιών στο ΚΚΕ Εσωτερικού είναι γνήσια, από τη στιγμή που δεν έχει βλέψεις εξουσίας ή ωφελημάτων. Έκανα, λοιπόν, μία συναυλία στο ΚΚΕ Εσωτερικού και ήταν περίφημη η επαφή μου με αυτό το κοινό, είχα πραγματικά άριστες εντυπώσεις. Για να μην θεωρηθώ όμως μονομερής ότι ευνόησα τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου, δέχτηκα και την πρόσκληση της ΟΝΝΕΔ, διότι ψηφίζω [[Νέα Δημοκρατία]]. Έτσι, πήγα και στο δικό τους Φεστιβάλ. Έφυγα σε είκοσι λεπτά, κακήν κακώς. Είχα το αίσθημα ότι έπαιξα σε ένα αναψυκτήριο, όχι σε συναυλία, τέτοια ντροπή δεν είχα ξανανιώσει στη ζωή μου.''<ref>{{Cite web|title = Μάνος Χατζιδάκις το 1985: «Αισθάνθηκα ντροπή που πήγα στην ΟΝΝΕΔ»|url = http://www.parapolitika.gr/article/123593/manos-hatzidakis-1985-aisthanthika-ntropi-poy-piga-stin-onned|website = www.parapolitika.gr|accessdate = 2016-02-12|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160803113723/http://www.parapolitika.gr/article/123593/manos-hatzidakis-1985-aisthanthika-ntropi-poy-piga-stin-onned|archivedate = 2016-08-03|url-status = dead}}</ref><ref>{{Cite web|title = Ο Μάνος Χατζιδάκις, αποκαλεί την ΟΝΝΕΔ «νεολαία αναψυκτηρίου» και αποχωρεί από το φεστιβάλ της - ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ|url = http://www.mixanitouxronou.gr/o-manos-chatzidakis-apokali-tin-onned-neolea-anapsiktiriou-ke-apochori-apo-to-festival-tis/|website = ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ|accessdate = 2016-02-12|language = el-GR|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160313092633/http://www.mixanitouxronou.gr/o-manos-chatzidakis-apokali-tin-onned-neolea-anapsiktiriou-ke-apochori-apo-to-festival-tis/|archivedate = 2016-03-13|url-status = dead}}</ref></blockquote>Η στάση του Μάνου Χατζιδάκι στα θέματα του δημόσιου βίου καθορίζεται από την αισθητική του και χαρακτηρίζει σημαντικό μέρος του έργου του αυτής της περιόδου. Ορισμένα έργα στα οποία αποτυπώνεται η πολιτική σκέψη του συνθέτη είναι ''Τα παράλογα'' (1976), ''[[Η Εποχή της Μελισσάνθης]]'' (1980), ''Πορνογραφία'' (1982), ''Οι Μπαλάντες Της Οδού Αθηνάς'' (1983).
 
== Έργο ==
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Μάνος_Χατζιδάκις"