Κεΐβη η πέντανδρος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

| υφομοταξία = [[Ροδίδες]] ''(Rosids)''

Το '''Καπόκ''' του οποίου η επιστημονική ονομασία είναι '''Κεΐβη η πέντανδρος''' ''(Ceiba pentandra)'', είναι τροπικό δέντρο της τάξης των [[Μαλαχώδη|Μαλαχωδών]] ''(Malvales)'' της οικογένειας των [[Μαλαχοειδή|Μαλαχοειδών]] ''(Malvaceae)'' η οποία διαχωρίστηκε προηγουμένως στην οικογένεια [[Βομβακοειδή]] ''(Bombacaceae)'' (κατά Cronquist), εγγενές στο [[Μεξικό]], την [[Κεντρική Αμερική]] και την [[Καραϊβική]], τη βόρεια [[Νότια Αμερική]] και (όπως η ποικιλία Κ. η πέντανδρος ποικ. η γουινέα, ''C. pentandra'' ''var.'' ''guineensis'') στην τροπική δυτική [[Αφρική]]. Η κοινή ονομασία Καπόκ είναι η πλέον χρησιμοποιούμενη για το δέντρο και μπορεί επίσης να αναφέρεται και στο χνοώδες βαμβάκι που λαμβάνεται από τους [[λοβός του σπόρου|λοβούς του σπόρου]]. Το δέντρο καλλιεργείται για την ίνα των σπόρων του, ιδιαίτερα στη Νοτιοανατολική [[Ασία]] και είναι επίσης γνωστό ως το '''Βαμβάκι της Ιάβας''', '''Καπόκ της Ιάβας''', '''Μεταξωβάμβακο''', '''Σαμάουμα''' ''(Samauma)'' ή '''Σήμπα''' ''(Ceiba)''.

Το δέντρο μεγαλώνει έως 70 μ. (230 πόδια) Μεμε έναν κορμό με διάμετρο μέχρι 3 μ. (10 πόδια), με αντηρίδες. Ο κορμός και πολλά από τα μεγαλύτερα κλαδιά, συχνά είναι γεμάτα με μεγάλα απλά [[αγκάθι]]α. Τα παλαμοειδή [[Φύλλο (βοτανική)|φύλλα]] αποτελούνται από 5 έως 9 φυλλάρια, το καθένα μέχρι 20 εκ. (8 ίντσες) μήκος. Τα δέντρα παράγουν αρκετές εκατοντάδες λοβούς, μήκους 15 εκ. (6 ίντσες) που περιέχουν σπόρους και που περιβάλλονται από μια χνουδωτή, κιτρινωπή ίνα που είναι ένα μείγμα [[λιγνίνη]]ς και [[κυτταρίνη]]ς. Ένα από τα παλαιότερα γνωστά δέντρα, 200 χρόνων ζει στο [[Μαϊάμι]], [[Φλόριντα]].<ref>{{cite web|title=Terrazas Miami in Miami River|url=http://www.pazrealtors.com/?action=detail&category=types&id=1&project=161&nav=4|publisher=Paz Realtors|accessdate=15 April 2014}}</ref>

Στα [[Σουαχίλι γλώσσα|Σουαχίλι]], τόσο το δέντρο όσο και ο καρπός, ονομάζονται "«σούφι"» ''("sufi")'' και το έφεραν οι [[Γερμανοί]] από την [[Ιάβα]], όπου και το μεταφύτευσαν στην Τανγκανίκα, κατά τα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας τους σε αυτή τη χώρα. Ο λόγος όμως που δεν δημιουργήθηκαν πολλά και μεγάλα κτήματα στην Τανγκανίκα, παρόλο που η ποιότητα του παραγομένου βάμβακος είναι ανωτέρα του κοινού βάμβακος, ήταν η τιμή του, που δεν ήταν ποτέ πάγια και σταθερή, αλλά αντιθέτως υπόκειτο σε συχνές και απρόοπτες αυξομειώσεις, όπως άλλωστε και η τιμή των περισσοτέρων γεωργικών προϊόντων της Τανγκανίκας. Ενδεικτικά η μέση ετήσια τιμή απόδοσης ενός [[Εκτάριο|εκταρίου]] (10.000 μ²) γης φυτεμένης με δέντρα Καπόκ, είναι περίπου 400 κιλά [[Βαμβάκι|βάμβακος]].<ref>{{cite book |author=Ιωάννης Ν.Τσόντος |title=Έλληνες εν τη Ξένη (Τανγκανίκα) 1951-1953 |chapter=Δένδρα Παραγωγής Βάμβακος ("Καπόκ ή Σούφι") |publisher=Τύποις "Ζάβαλλη" |url= |year=1953 |place= Λευκωσία - Κύπρος |pages=68-69 |isbn= }}</ref>

Η ίνα του Καπόκ είναι ελαφριά, πολύ επιπλεύσιμη, ελαστική, ανθεκτική στο νερό, αλλά είναι πολύ εύφλεκτη. Η διαδικασία της συγκομιδής και του διαχωρισμού των ινών είναι εργασία ιδιαιτέρως εντατική και χειρωνακτική. Είναι δύσκολο να κλωστεί, αλλά χρησιμοποιείται ως εναλλακτική λύση αντί του πούπουλου, για τη συμπλήρωση [[στρώμα|στρωμάτων]], [[μαξιλάρι|μαξιλαριών]], στην [[επιπλόστρωση]], [[πουφ]] ''(zafu)'' και [[παραγεμισμένο παιχνίδι|παραγεμισμένα παιχνίδια]], όπως [[αρκουδάκι]]α, καθώς και για τη [[θερμική μόνωση|μόνωση]]. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν πολύ σε [[σωσίβιο|σωσίβια]] και παρόμοιες συσκευές έως ότου τα συνθετικά υλικά αντικατέστησαν σε μεγάλο βαθμό την ίνα. Οι σπόροι παράγουν ένα [[έλαιο]], το οποίο χρησιμοποιείται τοπικά στη σαπωνοποιία και αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως [[λίπασμα]].

Ιθαγενείς φυλές κατά μήκος του ποταμού [[ΑμαζόνιοΑμαζόνιος|Αμαζονίου]] θερίζουν τις ίνες του Καπόκ για να τα τυλίξουν γύρω από τους φυσητά βελάκια (αυτά που χρησιμοποιούν με το καλάμι). Οι ίνες δημιουργούν μόνωση στο σωλήνα, ακολούθως δημιουργείται πίεση η οποία αναγκάζει το βέλος να εκτοξευτεί.

Το δέντρο καλλιεργείται ευρύτατα για εμπορική χρήση στα τροπικά δάση της [[Ασία]]ς, κυρίως στην [[Ιάβα]] (εξ'ου και τα ψευδώνυμα), στις [[Φιλιππίνες]], [[Μαλαισία]], [[Νήσος Χαϊνάν|Νήσο Χαϊνάν]] στην [[Κίνα]] όσο και στην [[Νότια Αμερική]]. Τα [[λουλούδι]]α είναι μια σημαντική πηγή [[νέκταρ]]ος και [[γύρη]]ς για τις [[μέλισσα|μέλισσες]].

Το αφέψημα από τον φλοιό της ''Ceiba pentandra'', έχει χρησιμοποιηθεί ως [[διουρητικό]], [[αφροδισιακό]] και για τη θεραπεία της κεφαλαλγίας, καθώς επίσης και για τον [[ΔιαβήτηςΣακχαρώδης διαβήτης τύπου II2|διαβήτη τύπου II2]]. Χρησιμοποιείται ως πρόσθετο σε ορισμένες εκδοχές του παραισθησιογόνου ποτού ''Αγιαουάσκα''.

Από την έκθλιψη των σπόρων του καπόκ παράγεται [[φυτικό έλαιο]] με [[κίτρινο]] χρώμα και ευχάριστη, ήπια οσμή και γεύση,<ref name="Kapok">[http://www.tis-gdv.de/tis_e/ware/oele/kapok/kapok.htm Kapok seed oil] From the [http://www.tis-gdv.de/ German Transport Information Service]</ref> που μοιάζει με το [[βαμβακέλαιο]]. Όταν εκτίθεται στον αέρα ταγγίζει γρήγορα. Έλαιο από καπόκ παράγεται στην [[Ινδία]], την [[Ινδονησία]] και τη [[Μαλαισία]]. Έχει [[Αριθμός ιωδίου|αριθμό ιωδίου]] από 85-100, αυτό το κάνει ένα μη-στεγνώμενο λάδι, πράγμα που σημαίνει ότι δεν στεγνώνει σημαντικά όταν εκτίθεται στον αέρα.<ref name="Kapok"/> Το έλαιο του Καπόκ έχει κάποιες δυνατότητες ως [[βιοκαύσιμο]] και στην προετοιμασία βαφών.

Image:Ceiba pentandra kapok hg.jpg|Οι ίνες του Καπόκ.