Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Αναίρεση έκδοσης 8845399 από τον Γιάννης Ευαγγελίου (Συζήτηση) Ετικέτα: Αναίρεση |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας Ετικέτα: Αναιρέθηκε |
||
Γραμμή 1:
{{Infobox War Faction
|name = EOKA<br />{{lang|el|ΕΟΚΑ}}
|war = Διεξηγαγε αγώνα για
|image = EOKA flag.svg
|caption = EOKA flag
|active = 1955–1959
|leaders = [[Γεώργιος Γρίβας|Γεώργιος Γρίβας (Διγενής)]]
Γραμμή 18:
|battles =
}}{{Νεότερη Ιστορία της Κύπρου}}
Η '''Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών''' ('''ΕΟΚΑ''') ήταν [[Ελληνοκύπριοι|ελληνοκυπριακή]],
== Δομή και ιδεολογία της ΕΟΚΑ ==
[[File:Georgios Grivas 1967.jpg|thumb|160px|[[Γεώργιος Γρίβας|Γεώργιος Γρίβας-Διγενής]]]]
Αρχηγός της ΕΟΚΑ ήταν ο Γεώργιος Γρίβας, ο οποίος πήρε το κωδικό όνομα Διγενής. Ο Γρίβας καταγόταν από την Κύπρο, αλλά είχε ζήσει αρκετά χρόνια ως στρατιωτικός και αργότερα πολιτικός στην Ελλάδα.
Ο Γρίβας είχε χωρίσει την Κύπρο σε 19 τομείς, στον κάθε τομέα υπήρχε ένας τομεάρχης που έδινε αναφορά κατευθείαν στον Γρίβα.{{sfnm|1a1=Βαρνάβα|1y=2012|1p=58|2a1=French|2y=2015|2p=54}} Την πυρηνική αυτή δομή οργάνωσης την είχε αντιγράψει από τον αγώνα του [[ΕΑΜ]] στην Ελλάδα.
▲Αρχηγός της ΕΟΚΑ ήταν ο Γεώργιος Γρίβας, ο οποίος πήρε το κωδικό όνομα Διγενής. Ο Γρίβας καταγόταν από την Κύπρο, αλλά είχε ζήσει αρκετά χρόνια ως στρατιωτικός και αργότερα πολιτικός στην Ελλάδα. Ηταν γνωστός ως αρχηγός της αντικομμουνιστικής [[Οργάνωση Χ|οργάνωσης «Χ»]].{{sfnm| 1a1=Ρίχτερ|1y=2011|1p=69|2a1=French|2y=2015|2p=46}} Η ΕΟΚΑ ήταν αρκετά συγκεντρωτική, ο Γεώργιος Γρίβας έλεγχε τα πάντα. Επέβαλε την ιδεολογία του στην ΕΟΚΑ, η οποία ήταν συντηρητική, αντικομμουνιστική, εθνικιστική, ενώ το θρησκευτικό συναίσθημα ήταν έντονο.{{sfn|Θρασυβούλου|2016|p=298-316}}
Μια εκ των τακτικών που χρησιμοποίησε η ΕΟΚΑ ήταν η αφύπνιση του τοπικού πληθυσμού των ελληνοκυπρίων αλλά και τουρκοκυπρίων που δεν συντάσσονταν μαζί της στον απελευθερωτικό αγώνα. Η ΕΟΚΑ, ιδίως μετά την έλευση του Χάρτινγκ, ασκούσε βία κατά των Άγγλων αποικιοκρατών και δημόσιες εκτελέσεις ντόπιων προδοτών, με στόχο να τρομοκρατηθεί ο αποικιοκρατικός στρατός, να αφυπνιστεί η διεθνής κοινή γνώμη και ο λαός να συνταχθεί με την ΕΟΚΑ.{{sfn|French|2015|p=106 & 158-163}}
▲Ο Γρίβας είχε χωρίσει την Κύπρο σε 19 τομείς, στον κάθε τομέα υπήρχε ένας τομεάρχης που έδινε αναφορά κατευθείαν στον Γρίβα.{{sfnm|1a1=Βαρνάβα|1y=2012|1p=58|2a1=French|2y=2015|2p=54}} Την πυρηνική αυτή δομή οργάνωσης την είχε αντιγράψει από τον αγώνα του [[ΕΑΜ]] στην Ελλάδα.{{sfn|Ρίχτερ|2011|p=230}} O κύριος τρόπος δράσης της ΕΟΚΑ ήταν τα σαμποτάζ με ωρολογιακές βόμβες και νάρκες. Οι αντάρτες μετά από τις επιχειρήσεις συνήθως κατέφευγαν σε ορεινά δάση.{{sfn|French|2015|p=48-49}} Άλλος τρόπος δράσης ήταν οι ρίψεις βομβών.{{sfn|French|2015|p=54}}
Η ΕΟΚΑ είχε
Η ΕΟΚΑ στελεχώθηκε από μαθητές, από μέλη της [[ΟΧΕΝ]] (θρησκευτική οργάνωση νεολαίας της Εκκλησίας), της [[ΠΕΚ]] (αγρότες) και της [[ΠΕΟΝ]] (οργάνωση εθνικιστών στις πόλεις) και γενικά όλο το λαό της Κύπρου. Ως γενικός κανόνας, μέλη της ΕΟΚΑ δεν μπορούσαν να γίνουν αριστεροί ή τουρκοκύπριοι, αν και υπήρξαν εξαιρέσεις (για παράδειγμα ο [[Βάσος Λυσσαρίδης]]).▼
▲Η ΕΟΚΑ είχε δώσει βάρος στην εμπλοκή της μαθητιώσας νεολαίας, η οποία με συχνές διαδηλώσεις και με φωνές και την «μάχη της σημαίας» (μαθητές κατεβάζανε την αγγλική σημαία από το σχολείο, οπότε η διδασκαλία σταματούσε και στρατιωτικές δυνάμεις έπρεπε να επέμβουν για να αποκαταστήσουν την ομαλότητα) κρατούσαν τους αγγλους στρατιώτες μακρυά από τα βουνά όπου κρύβονταν αντάρτες της ΕΟΚΑ.{{sfn|Ρίχτερ|2011|p=478-481}} Ο Γρίβας διέταξε την δημιουργία της ΑΝΕ (Αλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) η οποία λειτουργούσε σε σχολεία της Κύπρου με σκοπό να οργανώνει τις δράσεις της τοπικής νεολαίας.{{sfnm|1a1=Ρίχτερ|1y=2011|1p=354|2a1=French|2y=2015|2p=59}} H [[ΠΕΚΑ]] ήταν η πολιτική οργάνωση της ΕΟΚΑ, ενεργή κυρίως μετά την εξορία του Μακαρίου.{{sfn|French|2015|p=59}}
==Ο απελευθερωτικός αγώνας 1955-1959==
▲Η ΕΟΚΑ στελεχώθηκε από μέλη της [[ΟΧΕΝ]] (θρησκευτική οργάνωση νεολαίας της Εκκλησίας), της [[ΠΕΚ]] (αγρότες) και της [[ΠΕΟΝ]] (οργάνωση εθνικιστών στις πόλεις). Ως γενικός κανόνας, μέλη της ΕΟΚΑ δεν μπορούσαν να γίνουν αριστεροί ή τουρκοκύπριοι, αν και υπήρξαν εξαιρέσεις (για παράδειγμα ο [[Βάσος Λυσσαρίδης]]).
[[File:Michalakis Karaolis.jpg|thumb|Μνημείο του [[Μιχαλάκης Καραολής|Μιχαλάκη Καραολή]], Λευκωσία]]
Το αίτημα των Ελληνοκυπρίων για την αποτίναξη της βρετανικής κατοχής στη Μεγαλόνησο και την ένωση με την Ελλάδα ήρθε δυναμικά στο προσκήνιο το 1950, με το δημοψήφισμα της 15ης Ιανουαρίου που το διοργάνωσε η Εκκλησία της Κύπρου και το 95,7% τάχθηκε υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα και την εκλογή του Μακαρίου Γ' ως Αρχιεπισκόπου Κύπρου στις 20 Οκτωβρίου. Ήταν η εποχή που η αποικιοκρατία έπνεε τα λοίσθια και η μία μετά την άλλη οι κατακτημένες χώρες επιζητούσαν δυναμικά την ανεξαρτησία τους.
Έτσι τη 1η Απριλίου 1955 οι Ελληνοκύπριοι ξεσηκώθηκαν για να αποτινάξουν τον βρετανικό ζυγό, με στόχο την ''Ένωσιν'' με τη ''μητέρα'' Ελλάδα. Ο αγώνας τους έληξε με τις Συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου (19 Φεβρουαρίου 1959), με τις οποίες η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος.
=== Προεργασίες για έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ ===
Μετά την αποτυχία της [[Διασκεπτική συνέλευση|Διασκεπτικής Συνέλευσης]] το 1948, η Εκκλησία της Κύπρου ανάλαβε την οργάνωση του [[Ενωτικό δημοψήφισμα (Κύπρος, 1950)|ενωτικού δημοψηφίσματος]] ανάμεσα στους ελληνοκύπριους το 1950.
Από το 1954, πολεμοφόδια ξεκίνησαν να καταφθάνουν στην Κύπρο, υπό συνθήκες μυστικότητος. Τα δυο πρώτα πλοιάρια προσάραξαν στην [[Χλώρακα]], δυτικά της Πάφου.{{sfn|French|2015|p=50}} Το τρίτο πλοιάριο ωστόσο, το ''Άγιος Γεώργιος'', που έφτασε την 25η Ιανουαρίου 1955, έγινε αντιληπτό από τις αγγλικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν πληροφορίες για την έλευση του. Κατασχέθηκαν οπλισμός και προκηρύξεις.
=== Από την 1η Απριλίου 1955 έως τον Μάρτιο του 1956 ===
Το βράδυ της 31ής Μαρτίου προς 1η Απριλίου του 1955 η ΕΟΚΑ ξεκίνησε την δράση της με βομβιστικές επιθέσεις σε διάφορες κυβερνητικές, παραγωγικές, αστυνομικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα και Αμμόχωστο. Μεγαλύτερη επιτυχία είχε η ομάδα του Μάρκου Δράκου στη Λευκωσία, η οποία κατάφερε να προκαλέσει μεγάλη ζημιά
Οι αγγλικές δυνάμεις αιφνιδιάστηκαν από τις επιθέσεις της ΕΟΚΑ. Τότε, κυβερνήτης στην Κύπρο ήταν ο [[Ρόμπερτ Αρμιτέιζ]], ο οποίος είχε στην διάθεση του λίγες πληροφορίες για την ΕΟΚΑ
Το επόμενο κύμα επιθέσεων της ΕΟΚΑ εκδηλώθηκε στα μέσα του Ιούνη 1955. Μέχρι τότε η ΕΟΚΑ είχε μείνει αδρανής με εντολή του Μακαρίου. Στις 18 Ιουνίου λοιπόν η ΕΟΚΑ επιτέθηκε σε αγγλικούς στόχους
Οι Βρετανοί
Μια άλλη παράμετρος που συνέτεινε στο φορτισμένο κλίμα του φθινοπώρου του 1955 ήταν η δίκη του [[Μιχαλάκης Καραολής|Μιχαλάκη Καραολή]] και η καταδίκη του σε θάνατο, η οποία όταν έγινε γνωστή πυροδότησε μαθητικές διαδηλώσεις.{{sfn|
Τον χειμώνα του 1955 προς 1956, διεξήχθησαν οι συνομιλίες Μακαρίου-Χάρτιγκ για επίλυση του προβλήματος,
=== Από την Εξορία του Μακαρίου (Μάρτιος 1956) έως την έλευση του Χιου Φουτ ===
Μετά την εξορία του Μακαρίου, ο Γρίβας απέκτησε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και η δράση της ΕΟΚΑ εντατικοποιήθηκε, τόσο με εκτελέσεις όσο και με βομβιστικές επιθέσεις
Από τα τέλη της άνοιξης, ο Χάρντιγκ εξαπέλυσε επίθεση στο Τρόοδος και τον Πενταδάκτυλο με σκοπό την εξάρθρωση της ΕΟΚΑ με συμμετοχή αρκετών μονάδων του στρατού. Ωστόσο ο Γρίβας έβρισκε τρόπο να ξεγλιστράει.
Τον Σεπτέμβρη η ΕΟΚΑ
Λίγες μέρες αργότερα, στις 13 Μαρτίου, εκτελέστηκε δια απαγχονισμού ο Ευαγόρας Παλλικαρίδης, ο νεαρότερος και τελευταίος απο τους απαγχονισθέντες αντάρτες της ΕΟΚΑ. Η εκτέλεση του είχε διεθνή αντίκτυπο, στην Ελλάδα προκλήθηκαν ταραχές ενώ ο Χάρντιγκ δεκτηκε πιέσεις από την κυβέρνηση της Βρετανίας να καταργήσει την θανατική ποινή.{{sfnm|
Μετά την αποδυνάμωση των ανταρτών στα βουνά τον χειμώνα του 1957, ο Γρίβας κήρυξε μονομερή εκεχειρία τον Μάρτιο. Έτσι κι αλλιώς, οι δυνατότητές του για δράση ήταν περιορισμένες και έπρεπε να αναδιοργανωθεί. Αυτή την εποχή, άρχισε η εσωτερική σύγκρουση στην Κύπρο.{{sfnm|
Παρόλο που είχαν προηγηθεί αναίμακτες λεκτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ της ΕΟΚΑ και του ΑΚΕΛ, το καλοκαίρι του 1957 άλλαξε η μεταξύ τους κατάσταση με τις εκτελέσεις αριστερών ως προδότες, μια κατάσταση που συνεχίστηκε και το 1958. Το ΑΚΕΛ
Τον Οκτώβριο του 1957, ο Χάρτιγκ παραιτήθηκε από κυβερνήτης της Κύπρου, έχοντας καταφέρει ισχυρό πλήγμα κατά της επιχειρησιακής ικανότητας της ΕΟΚΑ, αλλά χωρίς να την έχει εξοντώσει πλήρως.{{sfnm|
=== Περίοδος Χιου Φουτ (Οκτώβριος 1957 - Φεβρουάριος 1959) ===
Η περίοδος Φουτ σημαδεύτηκε από αιματηρές διακοινοτικές συγκρούσεις καθώς και συνέχιση της επίθεσης στην Αριστερά από την ΕΟΚΑ.
Ο αγώνας της ΕΟΚΑ έλαβε ουσιαστικά τέλος όταν Ελλάδα και Τουρκία ήρθαν σε συμφωνία για το Κυπριακό στην Ζυρίχη τον Φεβρουάριο του 1959. Αποφασίστηκε η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, με βάση ένα Σύνταγμα που προέβλεπε ένα ανεξάρτητο κράτος με δικοινοτικά χαρακτηριστικά. Στις 9 Μαρτίου του 1959, ο Γρίβας με μια προκήρυξή του έθεσε τέρμα στον αγώνα της ΕΟΚΑ, αποδεχόμενος -με κάποια απογοήτευση
▲Η περίοδος Φουτ σημαδεύτηκε από αιματηρές διακοινοτικές συγκρούσεις καθώς και συνέχιση της επίθεσης στην Αριστερά από την ΕΟΚΑ.{{sfn|Ρίχτερ|2011|p=815 & 844}} Η εναντίωση στην ΕΟΚΑ και της προοπτικής της ένωσης στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, οδήγησαν στην δημιουργία μικρών παραστρατιωτικών οργανώσεων οι οποίες συνενώθηκαν για να καταλήξουν στην ΤΜΤ, μια τρομοκρατική οργάνωση πλήρως ελεγχόμενη από την Τουρκία. Στόχο είχε να αντιμετωπίσει την ΕΟΚΑ, τους κομμουνιστές και την δημιουργία διακοινοτικών ταραχών που θα οδηγούσαν στον διαχωρισμό των δυο κοινοτήτων.{{sfnm|1a1=Ρίχτερ|1y=2011|1p=814 -823|2a1= Holland|2y=1999|2p=216 & 242|3a1=French|3y=2015|3p=255-258}} Οι διακοινοτικές ταραχές έφτασαν στο απόγειό τους στις αρχές του καλοκαιριού του 1958, όπου άνοιξε ένας φαύλος κύκλος με διαδοχικούς φόνους άοπλων πολιτών οι οποίοι συνεχίζονταν με άλλους φόνους για εκδίκηση και αντεκδίκηση. Συνολικά υπήρξαν 100 νεκροί και 170 σοβαρά τραυματίες από αυτό τον κύκλο βίας.{{sfn|Ρίχτερ|2011|p=826 -836}}
▲Ο αγώνας της ΕΟΚΑ έλαβε ουσιαστικά τέλος όταν Ελλάδα και Τουρκία ήρθαν σε συμφωνία για το Κυπριακό στην Ζυρίχη τον Φεβρουάριο του 1959. Αποφασίστηκε η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, με βάση ένα Σύνταγμα που προέβλεπε ένα ανεξάρτητο κράτος με δικοινοτικά χαρακτηριστικά. Στις 9 Μαρτίου του 1959, ο Γρίβας με μια προκήρυξή του έθεσε τέρμα στον αγώνα της ΕΟΚΑ, αποδεχόμενος -με κάποια απογοήτευση- τις συμφωνίες.{{sfnm|1a1=Holland|1y=1999|1p=304-305|2a1=French|2y=2015|2p=3 & 286-292}}
== Απώλειες αντιμαχόμενων πλευρών ==
Την τετραετία που κράτησε ο αγώνας της ΕΟΚΑ, όλες οι αντιμαχόμενες πλευρές υπέφεραν βαριές απώλειες.
Σχετικά με τις απώλειες της ΕΟΚΑ, σύμφωνα με
Όσο αφορά τις βρετανικές απώλειες από τις ένοπλες δυνάμεις, οι συνολικές απώλειες είναι 360 άτομα (συμπεριλαμβάνονται και θάνατοι από φίλια πυρά, ατυχήματα, δασικές πυρκαγιές κ.ά.). Οι βρετανικές απώλειες από άμεσες ενέργειες της ΕΟΚΑ ανέρχονται σε 104 Βρετανούς στρατιωτικούς και 51 αστυνομικούς (διαφόρων εθνικοτήτων, μεταξύ των οποίων και 15 Ελληνοκύπριοι) και 26 πολίτες.
Αντιγνωμία υπάρχει και στον αριθμό των ελληνοκύπριων που έχουν χάσει την ζωή τους από ενέργειες της ΕΟΚΑ.
Σύνδεσμοι αγωνιστών της ΕΟΚΑ αναφέρουν πως οι εκτελέστηκαν 80 προδότες.{{sfn|Παπαπολυβίου|2010|p=395}}
== Απόηχος ==
Μετά την συμφωνία Ζυρίχης Λονδίνου και την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Μακάριος στελέχωσε την κυβέρνηση και το κράτος με στελέχη της ΕΟΚΑ. Οι δε ακραίοι της κάθε κοινότητας, παρέμειναν εξοπλισμένοι και επιδίωκαν τους στόχους που είχαν ήδη τεθεί
Ο Γρίβας επέστρεψε μυστικά στην Κύπρο το 1971 για να συνεχίσει το έργο της ΕΟΚΑ, αφού έβλεπε πως ο Μακάριος απομακρυνόταν απο την ιδέα της Ένωσις σταδιακά. Ίδρυσε την ΕΟΚΑ Β' (την συνέχεια της ΕΟΚΑ όπως ήθελαν να την παρουσιάσουν) και με την βοήθεια της Χούντας των Αθηνών, επιτέθηκε σε κυβερνητικά κτίρια, τον Μακάριο και το ΑΚΕΛ. Το 1974
Σήμερα, σε κάθε βαθμίδα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της ελληνοκυπριακής κοινότητας η ΕΟΚΑ
==Τα πιο γνωστά μέλη της ΕΟΚΑ==
Γραμμή 188 ⟶ 136 :
* {{cite book|first=Ανδρέας|last=Βαρνάβα|title=Ιστορία του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ|publisher=Ίδρυμα ΕΟΚΑ|location=Λευκωσία|year=2002|isbn=9963-576-99-0|ref=harv}}
*{{cite book|first=Μάριος|last=Θρασυβούλου|title=Ο εθνικισμός των Ελληνοκυπρίων, από την αποικιοκρατία στην Ανεξαρτησία|publisher=επίκεντρο|location=Θεσσαλονίκη|year=2016|isbn=978-960-458-686-8|ref=harv}}
*{{Cite web|url=http://myweb.cytanet.com.cy/iaae5559/bio_vasanistiria.htm|title=Αγωνιστές που έχουν υποστεί βασανιστήρια|last=|first=|ημερομηνία=|website=myweb.cytanet.com.cy|publisher=Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης Σ.Ι.Μ.Α.Ε.|archiveurl=
*{{Cite book|title=Ανορθόδοξοι πόλεμοι. Μακεδονία, Εμφύλιος, Κύπρος|first=Πέτρος|last=Παπαπολυβίου|publisher=εκδόσεις Πατάκη|isbn=|year=2010|chapter=Ο αγώνας της ΕΟΚΑ και η ταυτότητα «Προδότης». Η χρήση της λέξης, η προϊστορία, το έγκλημα και η τιμωρία|editor-last=Γούναρης|editor-first=Βασίλης Κ.|location=Αθήνα|ref=harv}}
;Βιβλιογραφια στα Αγγλικά
Γραμμή 196 ⟶ 143 :
*{{cite book|ref=harv|last=Holland|first=Robert |title=Britain and the Revolt in Cyprus, 1954-1959|url=https://books.google.com/books?id=ELtOSPXWXksC|year=1999|publisher=Clarendon Press|isbn=978-0-19-820538-8}}
* {{cite journal | last=Papadakis | first=Yiannis | title=Greek Cypriot Narratives of History and Collective Identity: Nationalism as a Contested Process | journal=American Ethnologist | publisher=Wiley | volume=25 | issue=2 | year=1998 | issn=0094-0496 | doi=10.1525/ae.1998.25.2.149 | pages=149–165 | ref=harv}}
[[Κατηγορία:Απελευθερωτικός αγώνας της Κύπρου]]
| |||