Φραγκίσκος Α΄ της Γαλλίας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

|τόπος_θανάτου = [[ΣατώΚάστρο ντετου ΡαμπουιγιέΡαμπουγιέ]], [[Βασίλειο της Γαλλίας]]

Ο '''Φραγκίσκος Α΄''' (''François I'', [[12 Σεπτεμβρίου]] [[1494]] - [[31 Μαρτίου]] [[1547]]) ήταν βασιλιάς της [[Γαλλία]]ς από τον [[Οίκος των Βαλουά|Οίκο των Βαλουά-Ορλεάνης-Ανγκουλέμ]], βασιλεύοντας από το [[1515]] έως το θάνατό του. Θεωρείται ο πρώτος Γάλλος βασιλιάς της [[Αναγέννηση]]ς, αποκαλείται «''Πατέρας και Αναστηλωτής των γραμμάτων''» και ήταν σύγχρονος του αυτοκράτορα [[Κάρολος Κουίντος|Καρόλου Ε΄ των Αψβούργων]] και του βασιλιά της Αγγλίας [[Ερρίκος Η΄ της Αγγλίας|Ερρίκου Η΄ Τυδώρ]].<ref>{{Cite web|url=https://www.histoire-pour-tous.fr/histoire-de-france/2971-francois-ier-1494-1547.html|title=histoire-pour-tous.fr/histoire-de-france/2971-francois-ier-1494-1547|last=.}}</ref>

Ο Φραγκίσκος Α΄ ήταν μέλος του Οίκου των Βαλουά, γιος του [[Κάρολος της Ορλεάνης (1459-1496)|Καρόλου]] κόμη του Ανγκουλέμ. Ήταν ο διάδοχος του Γάλλου βασιλιά [[Λουδοβίκος ΙΒ΄ της Γαλλίας|Λουδοβίκου ΙΒ΄]], που δεν είχε γιους για να τον διαδεχθούν. Αρραβωνιάστηκε ([[1506]]) την [[Κλαυδία της Βρεττάνης]] ([[1499]] - [[1524]]), κόρη του Λουδοβίκου ΙΒ΄ και της [[Άννα της Βρεττάνης|Άννας των Ντρε-Μονφόρ]] δούκισσας της Βρεττάνης. Λόγω του [[σαλικός νόμος|Σαλικού νόμου]], που απέκλειε τις γυναίκες από την διαδοχή, διαδέχθηκε ως βασιλιάς τον Λουδοβίκο ΙΒ΄.<ref>{{Cite web|url=http://www.histoire-france.net/temps/francois-ier|title=histoire-france.net/temps/francois-ier|last=.}}</ref>

Ήταν βασιλιάς πολύ μορφωμένος, με έντονα τα ανθρωπιστικά ιδεώδη της [[Αναγέννηση|Αναγέννησης]] σε αντίθεση με τους προκατόχους του ([[Λουδοβίκος ΙΒ΄ της Γαλλίας|Λουδοβίκο ΙΒ΄]], [[Κάρολος Η΄ της Γαλλίας|Κάρολο Η΄]]), που δεν έδωσαν καμιά σημασία για την είσοδο σύγχρονων Ιταλικών ρευμάτων στην χώρα τους. Οι προηγούμενοί του χαρακτηρίζονταν μεσαιωνικοί βασιλείς, ενώ ο ίδιος έσπασε τα φράγματα με τον [[Μεσαίωνας|μεσαίωνα]] και έφερε τη [[ΓαλλίαΓαλλική Αναγέννηση]] στην Αναγέννηση. Η μόρφωσή του από την παιδική του ηλικία είχε καθοριστικό ρόλο, ώστε ο νεαρός Φραγκίσκος να πάρει αυτή την τροπή. Οι διδάσκαλοί του, όπως ο Χριστόφορος του Λονγκέιγ, είχαν επηρεαστεί έντονα από τα κινήματα της Αναγέννησης, το ίδιο και η μητέρα του.

Με την άνοδό του στον θρόνο το [[1515]] φρόντισε, όχι μονάχα να φέρει τη Γαλλία στη σφαίρα της Αναγέννησης, αλλά να την κάνει το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της εποχής του και τα κατάφερε. Κάλεσε στη χώρα του τον [[Λεονάρντο ντα Βίντσι]], που βρισκόταν σε μεγάλη ηλικία, που ήρθε με τα περισσότερα έργα του και έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Τα μεγάλα του έργα, όπως η [[Μόνα Λίζα]], παρέμειναν στο [[Λούβρο]].<ref>{{Cite web|url=https://www.futura-sciences.com/sciences/personnalites/homme-francois-ier-1421/|title=futurasciences.com/sciences/personnalites/homme-francois-ier-1421|last=.}}</ref>

Μαζί με τον ντα Βίντσι ήρθαν και όλοι οι μεγάλοι Ιταλοί ζωγράφοι. Άλλοι εγκαταστάθηκαν μόνιμα, όπως ο [[χρυσοχοΐα|χρυσοχόος]] και [[γλυπτική|γλύπτης]] [[Μπενβενούτο Τσελίνι]] και οι ζωγράφοι [[Ρόσσο Φιορεντίνο]], [[Τζούλιο Ρομάνο]], [[Φραντσέσκο Πριματίτσο|Πριματίτσιο]], ενώ άλλοι ήταν σε συνεχή επαφή με ταξίδια. Διακόσμησε τα ανάκτορα και όλα τα μεγάλα κτίρια του Παρισιού με εικόνες ζωγραφικής και γλυπτά, τόσο αρχαϊκής μορφής όσο και σύγχρονα.

Η μεγάλη αδελφή του Φραγκίσκου, [[Μαργαρίτα της Ναβάρρας|Μαργαρίτα]], (1492 - 1549) έγραψε το ''Επταήμερο'', συλλογή διηγημάτων.<ref>{{Cite web|url=https://www.poetryfoundation.org/poets/marguerite-de-navarre|title=poetryfoundation.org/poets/marguerite-de-navarre|last=.}}</ref>

Ο Φραγκίσκος Α΄ δαπάνησε μεγάλα ποσά για νέες κατασκευές. Συνέχισε τη δουλειά των προκατόχων του στο [[Κάστρο του Αμπουάζ|Ανάκτορο του Αμπουάζ]], ενώ άρχισε τις ανακαινίσεις στο [[κάστρο του Μπλουά]]. Κατασκεύασε το καταπληκτικό [[Κάστρο του Σαμπόρ|ανάκτορο του Σαμπόρ]] με το στυλ της Ιταλικής αναγέννησης, διακοσμημένο από τον ίδιο τον [[Λεονάρντο ντα Βίντσι]]. Κατασκεύασε στην πόλη του Παρισιού το [[Δημαρχείο του Παρισιού|Δημαρχείο της Πόλης]] (''Hôtel de Ville''), το οποίο ήταν σαν κέντρο ελέγχου όλων των έργων του. Κατασκεύασε το Ανάκτορο της Μαδρίτης στο [[Δάσος της Βουλώνης]], αλλά το μεγαλύτερο έργο του ήταν η ανακατασκευή του [[ΚάστροΑνάκτορο του Φονταινεμπλώ|κάστρου]] του [[Φονταινεμπλώ]], που έγινε η κυριότερη διαμονή του. Το διακόσμησε εσωτερικά και εξωτερικά, ενώ εκπληκτική εντύπωση έδινε η αυλή, όπου υπήρχε η πηγή στην οποία το κρασί αναμειγνυόταν με το νερό. Κατά τη διάρκεια των εργασιών αναπτύχθηκε το καλλιτεχνικό κίνημα της [[Σχολή του Φονταινεμπλώ|Σχολής του Φονταινεμπλώ]].<ref>{{Cite web|url=https://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/%C3%A9cole_de_Fontainebleau/187128|title=larousse.fr/encyclopedie/Εcole_de_Fontainebleau|last=.}}</ref>

== Αποτυχίες στον στρατιωτικό τομέα - Ιταλικοί πόλεμοι ==

[[Αρχείο:Franz I und Karl V. (cropped).jpg|thumb|left|250px|Ο Κάρολος Ε΄ και ο Φραγκίσκος Α΄ εισερχόμενοι στο Παρίσι, μετά την [[Συνθήκη του Κρεπύ]]. Δεξιά τους ο περιβόητος Καρδινάλιος - Πρίγκιπας [[Αλέξανδρος Φαρνέζε, καρδινάλιος|Αλέξανδρος Φαρνέζε]], γαμπρός του [[Κάρολος Κουίντος|Καρόλου Ε΄]].]]

Στο στρατιωτικό επίπεδο συνέχισε τις πολεμικές επιχειρήσεις τού προκατόχου του με τηνστους [[ΙταλίαΙταλικοί Πόλεμοι|Ιταλικούς πολέμους]], όπου και κατάφερε περήφανη νίκη στο [[Μάχη του Μαρινιάνο|Μαρινιάνο]] το [[1515]] και εισήλθε θριαμβευτικά στο [[Μιλάνο]]. Στη συνέχεια συνήψε με τον Πάπα τη γνωστή [[Συνθήκη του Βιτέρμπο]], με την οποία επέτυχε την εκχώρηση της [[Πάρμα]]ς και της [[Πλακεντία]]ς, καταλήγοντας στην υπογραφή [[κονκορδάτο|κονκορδάτου]] με το [[Βατικανό]]. Στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο του [[Κάρολος Κουίντος|Κάρολου Ε΄ (Κουίντου)]], ο οποίος βασίλευε στην [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]] ([[Γερμανία]]) και στην [[Ισπανία]], περικυκλώνοντας έτσι τη Γαλλία, επιχείρησε να διαπραγματευτεί μία συμμαχία με τον [[Ερρίκος Η΄ της Αγγλίας|Ερρίκο Η΄ της Αγγλίας]], χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Γνώρισε αρχικά διαδοχικές ήττες στις μάχες του με τον [[Τζοβάνι ντάλε Μπάντε Νέρε]], σκληρό στρατιωτικό ηγέτη, ευνοούμενο του πάπα από την οικογένεια των [[Μέδικοι|Μεδίκων]]. Ακολούθως στη [[Μάχη της Παβίας (1525)|μάχη της Παβίας]] ([[1525]]) γνώρισε τραγική ήττα: ο ίδιος τραυματίστηκε από τον Καίσαρα Ερκολάνι και αιχμαλωτίστηκε από τρεις Ισπανούς. Μεταφέρθηκε στην αυλή του Καρόλου, όπου ελευθερώθηκε μόνο αφού αναγκάστηκε να δεχθεί μεγάλες εις βάρος του παραχωρήσεις με τη [[Συνθήκη της Μαδρίτης (1526)|συνθήκη της Μαδρίτης]] (1526). Όταν επέστρεψε στηνστη Γαλλία τις αρνήθηκε, λέγοντας ότι έγιναν υπό την απειλή βίας.<ref>{{Cite web|url=https://www.herodote.net/Le_dernier_roi_chevalier-synthese-198.php|title=herodote.net/Le_dernier_roi_chevalier-synthese|last=.}}</ref>

Αξιοσημείωτο στην Ευρωπαϊκή ιστορία για μονάρχη είναι οι φιλικές και συμμαχικές του σχέσεις με τους [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανούς]], που βρίσκονταν υπό την ηγεσία του Τούρκου σουλτάνου [[Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής|Σουλεϊμάν Α΄]] του ''Μεγαλοπρεπούς''. Οι δύο δυνάμεις συμμαχώντας επιτέθηκαν πολλές φορές στον αυτοκράτορα [[Κάρολος Κουίντος|Κάρολο Κουίντο]], όπως στην έφοδο της Νίκαιας (1543).<ref>{{Cite web|url=https://www.futura-sciences.com/sciences/questions-reponses/histoire-soliman-magnifique-francois-ier-etaient-ils-allies-13471/|title=futura-sciences.com/sciences/questions-reponses/histoire-soliman-magnifique-francois-ier-etaient-ils-allies|last=.}}</ref>

Ο Φραγκίσκος υπήρξε ιπποτικός και γενναίος Βασιλιάςβασιλιάς,<ref>Ο {{παραπομπή}}ιστορικός [[Μπραντόμ (συγγραφέας)|Μπραντόμ]] δίνει μια περιγραφή των χαρακτηριστικών του βασιλιά: «Ο Μεγάλος βασιλιάς Φραγκίσκος, αυτό το όνομα του δόθηκε, όχι τόσο για το  ύψος και την εμφάνισή του, που ήταν πολύ όμορφος, ή για το βασιλικό μεγαλείο του, όσο για τη μεγαλοσύνη, τις αρετές, τις αξίες, τις καλές πράξεις και τα υψηλά προσόντα του, όπως είχε δοθεί στο παρελθόν στον Αλέξανδρο, τον Πομπήιο και άλλους ».</ref> φίλος των γραμμάτων και των τεχνών και εχθρός προς τους [[φεουδαρχία|φεουδάρχες]], των οποίων περιόρισε πολλά δικαιώματα .<ref>{{παραπομπήCite web|url=http://www.alex-bernardini.fr/histoire/francois-Ier.php|title=alex-bernardini.fr/histoire/francois-Ier|last=.}}.</ref> Επιβλήθηκε στο [[Βατικανό]], επιτυγχάνοντας το δικαίωμα να διορίζει ο ίδιος τους επισκόπους. Είναι ο πρώτος βασιλιάς της Γαλλίας που συγκρότησε μόνιμο εθνικό στρατό, καθώς και ο ιδρυτής του [[ΚολέγιοΚολλέγιο της Γαλλίας|Κολεγίου της Γαλλίας]]. <ref>{{παραπομπήCite web|url=https://histoire.inserm.fr/les-lieux/college-de-france|title=histoire.inserm.fr/les-lieux/college-de-france|last=.}}</ref>

Στα [[1524]] έθεσε τις βάσεις της [[Πρώτη γαλλική αποικιακή αυτοκρατορία|Πρώτης γαλλικής αποικιακής αυτοκρατορίας]], υποστήριξευποστηρίζοντας τους κατοίκους της [[Λυών]] που ήθελαν να χρηματοδοτήσουν την εκστρατεία του Τζιοβάνι[[Τζοβάνι ντεντα ΒερατζιάνοΒερρατσάνο]] στη [[Βόρεια Αμερική]], αποζητώντας εκτάσεις γης με πλούσια φυσικά αγαθά για το Γαλλικό στέμμα. ΈστειλεΣτη συνέχεια, έστειλε ([[1534]]) τον [[Ζακ Καρτιέ]] να εξερευνήσει τον [[Άγιος Λαυρέντιος (ποταμός)|ποταμό Άγιο Λαυρέντιο]] στο [[Κεμπέκ]], όπου βρήκε μεγάλες ποσότητες [[χρυσάφι|χρυσού]] και άλλων ακριβών μετάλλων. Το [[1541]] έστειλε τον Ιωάννη-Φραγκίσκο ντε λα Ροκ ντε Ρομπερβάλ να εγκατασταθεί στον [[Καναδάς|Καναδά]] και να διαδώσει την [[ρωμαιοκαθολικισμός|Καθολική θρησκεία]].<ref>{{Cite web|url=https://www.cairn.info/revue-pouvoirs-2005-2-page-21.htm|title=cairn.info/revue-pouvoirs-L'outre-mer français : de la domination à la reconnaissance|last=.}}</ref>

Στο κάστρο του [[Βιλέ-Κοτερέ]] υπέγραψε ([[1539]]) το [[διάταγμα του Βιλέ-Κοτερέ]], που όρισε σαν επίσημη γλώσσα του Γαλλικού κράτους την [[Γαλλικά|γαλλική]], αντί της [[λατινικά|Λατινικής]] που ίσχυε μέχρι τότε. Όριζε ταυτόχρονα την καταγραφή από ιερείς των βαπτίσεων, των γάμων, των θανάτων και των πατροτήτων. Είναι η πρώτη επίσημη στατιστική απογραφή πληθυσμού που υπήρξε στην Ευρωπαϊκή ιστορία.<ref>Delsalle, Paul (2009). ''Histoires de familles: les registres paroissiaux et d'état civil, du Moyen Âge à nos jours : démographie et généalogie. Besançon'': Presses universitaires de Franche-Comté. p. 32</ref>