Κάτω Μηλιά Πιερίας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

}}

[[Εικόνα:kato milia apopsi.jpg|thumb|Άποψη της Κάτω Μηλιάς]]

 

Η Μηλιά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπήρξε τσιφλίκι και αγοράστηκε από τη δημογεροντία (κοινότητα) το [[1826]]. Η κοινότητα Μηλιάς απέκτησε τον 20ό αιώνα κοινοτικό δάσος.

 

Το χωριό βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ποτάμια, το Μαυρονέρι και τον Γκορτσόλακα, ενώ είναι χτισμένο στους πρόποδες των [[Πιέρια όρη|Πιερίων]] απέχοντας μόλις 15 χιλιόμετρα από την Γραφική Άνω Μηλιά και 25 χιλιόμετρα από το χιονοδρομικό κέντρο του Ελατοχωρίου. Εδώ και αρκετές δεκαετίες έχει αναπτυχθεί σημαντική πολιτιστική δραστηριότητα με μπροστάρη τον Πολιτιστικό Και Μορφωτικό Σύλλογο Κάτω Μηλιάς "Οι Λαζαίοι". Αξίζει να σημειωθεί η αδελφοποίηση της Κάτω Μηλιάς με την πόλη της [[Αταλάντη|Αταλάντης]]. Υπάρχει επίσης ο Ποδοσφαιρικός και Αθλητικός Όμιλος Κάτω Μηλέας, όπως ονομαζόταν παλαιότερα το χωριό.

 

== Ιστορικά στοιχεία ==

Στην περιοχή βορειοανατολικά της Κάτω Μηλιάς, έχουν βρεθεί σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα (θέση Βροντισμένη), ανάμεσα στα οποία και μιας αρχαιότατης ρωμαϊκής πόλης (πιθανόν της Πουδαίας, σύμφωνα με το Χάμοντ). Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η τρίκλιτη βασιλική του 5ου αιώνα .

 

 

Από τα μέσα του 19ου αιώνα, οι Μηλιώτες άρχισαν να εγκαθίστανται σταδιακά σε χαμηλότερες θέσεις, όπως τις Καλύβες και την Μπάρα, η οποία είναι η σημερινή [[Μεσαία Μηλιά Πιερίας|Μεσαία Μηλιά]]. Το 1898 σε χαμηλές περιοχές ιδρύθηκε ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Άλλοι από τους κατοίκους εγκαταστάθηκαν στα [[Τάχνιστα]], τη σημερινή Κάτω Μηλιά, όπου και ίδρυσαν το ναό του Αγίου Δημητρίου.

 

== Ονομασία ==

Το όνομα του χωριού (Μηλιά) οφείλεται στην ευδοκίμηση της αγριομηλιάς στην απάνεμη πλαγιά των Πιερίων. Το όνομα Μηλιά αναφέρεται για πρώτη φορά σε τουρκικό έγγραφο της εποχής του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1529-1565), όταν Μέγας Βεζίρης ήταν ο Ιμπραήμ Πασάς. Στο χωριό ιδρύθηκε πρωτάτο (καπετανάτο) και είχαν εκεί την έδρα τους οι αρματολοί. Το 18ο αιώνα επισκέφθηκε τη Μηλιά ο Γάλλος περιηγητής Τουρνεφό, ο οποίος περιέγραψε τις πεδινές περιοχές της (τα αχνιστά μανδρία), από όπου προήλθε και η μετέπειτα ονομασία, [[Τάχνιστα]].

 

== Διοικητική ιστορία ==

Με Βασιλικό Διάταγμα, στις [[28 Ιουνίου]] [[1918]] ιδρύθηκε η Κοινότητα Μηλιάς, με έδρα τον ομώνυμο συνοικισμό. Μαζί με αυτήν την κοινότητα ενώθηκαν και οι συνοικισμοί Βρυάζα (ο οποίος το 1926 αποσπάστηκε και εντάχθηκε στην Κοινότητα Ρητίνης), Καρυαί, Μόρνα (το 1926 μετονομάστηκε σε Σκοτεινά) και Φτέρη. Τον Ιανουάριο του 1965 με Β.Δ. η έδρα μεταφέρθηκε στην Κάτω Μηλιά, η οποία από τότε μέχρι και το [[1984]] ονομαζόταν Κοινότητα Κάτω Μηλέας. Το 1986 η Κοινότητα Κάτω Μηλιάς μετονομάσθηκε σε κοινότητα Μηλιάς.

 

Σήμερα η πρώην Κοινότητα και νυν Δημοτικό Διαμέρισμα Μηλιάς του Δήμου Πέτρας αποτελείται από την καθ' αυτό Μηλιά, την παλιά μητρόπολη των χωριών της περιοχής, τη σημερινή Άνω Μηλιά, το νέο χωριό, τη Μεσαία Μηλιά και την Κάτω Μηλιά, όπως μετεξελίχθηκαν τα Τάχνιστα, τα χειμαδιά των Μηλιωτών. Στην πρώην κοινότητα ανήκε και ανήκει και σήμερα ο συνοικισμός των Καρυών, όπως και οι οικισμός της Φτέρης.

 

Η Μηλιά είχε 545 κατοίκους το 1920, 612 το 1928, 852 το 1940, 608 το 1951, 765 το 1961 , 508 το 1971 , 442 το 1981 και 423 το 1991, με βάση τις αντίστοιχες απογραφές.

 

Οι κάτοικοι της Μεσαίας Μηλιάς ήταν 852 το 1940 και 608 το 1951.

 

Η Άνω Μηλιά είχε 62 κατοίκους το 1940 και 43 το 1991, με βάση τις αντίστοιχες απογραφές.

 

== Ναοί της Μηλιάς ==

Ο ναός της Αγίας Παρασκευής ρυθμού βασιλικής, τρίκλιτος συνδέθηκε με το χωριό Άνω Μηλιά. Εκεί στην αυλή της εκκλησίας αυτής, έκανε κήρυγμα ο [[Κοσμάς ο Αιτωλός]]. Οι τρομοκρατημένοι από μια επιδημία που είχε ενσκήψει τον ίδιο καιρό κάτοικοι ζητούσαν τη βοήθεια του Αγίου για να την αποφύγουν. Σύμφωνα με την παράδοση ο Κοσμάς ο Αιτωλός τέλεσε παράκληση και γύρισε το χωριό τρεις φορές. Την τρίτη φορά ο Άγιος Κοσμάς στερέωσε στη διχάλα ενός πεύκου ένα σιδερένιο σταυρό, στο ανατολικό μέρος του χωριού. Ο Σταυρός αυτός σώζεται μέχρι σήμερα και διέφυγε ακόμα και της πυρπόλησης των Ναζί, κατά την Κατοχή.

 

Η Αγία Παρασκευή πυρπολήθηκε από τους Ναζί, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα του [[1943]]. Η παράδοση διασώζει ότι μόνο όταν οι κάτοικοι έβγαλαν έξω από το ναό τις εικόνες και ιδιαίτερα την εικόνα της Αγίας Παρασκευής, πήρε φωτιά ο ναός, ενώ ανατινάχθηκε και ο ναός του Αγίου Αθανασίου. Το [[1966]] άρχισε η επισκευή του ναού της Αγίας Παρασκευής και το [[1969]] τελέστηκε η πρώτη πανηγυρική Θεία Λειτουργία.

 

Στην Κάτω Μηλιά βρίσκεται ο νεότερος ναός του Αγίου Δημητρίου. Ο ναός αυτός εγκαινιάστηκε το [[1990]] και θεμελιώθηκε το [[1981]] στη θέση του παλαιότερου ναού, ο οποίος κατεδαφίστηκε, επειδή το χωριό μεγάλωσε. Στην τοποθεσία "Παλιούρι" βρίσκεται επίσης ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής.

 

== Εκπαίδευση και αθλητισμός ==

 

== Βιβλιογραφία ==

* ''Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων'', πρακτικά Συνεδρίου του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς "Οι Λαζαίοι", 7-8 Απριλίου 2001, εκδ. ΜΑΤΙ.

 

== Βλέπε επίσης ==

*[[Τάχνιστα]]

 

[[Κατηγορία:Χωριά της Πιερίας|Κατω Μηλια]]