Αντιμεταχώρηση: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ετικέτα: επεξεργασία κώδικα 2017
Ετικέτα: επεξεργασία κώδικα 2017
Γραμμή 3:
==Συνθήκες και όροι τής αντιμεταχώρησης==
Η αντιμεταχώρηση ανήκει στο γενικότερο φαινόμενο της ποσοτικής μετάθεσης (αγγλ. ''quantitative metathesis''), η οποία περιλαμβάνει μεταβολές στην ποσότητα των φωνηεντικών φθόγγων κατά τη συνάντησή τους. Η αμοιβαία μετάθεση ποσότητας που παρατηρείται κατά την αντιμεταχώρηση περιλαμβάνει αντιστροφή τού μετρικού σχήματος από μακρό - βραχύ (— ‿) σε βραχύ - μακρό (‿—)<ref>Βλ. Σταματάκο 1949: 71· Lejeune 1972: 256 §283· Schwyzer 1939: 245. Ας σημειωθεί ότι παρόμοια αντιμετάθεση ποσότητας παρατηρείται και στην Αρχαία Ισλανδική.</ref>. Απαντά σχεδόν αποκλειστικά σε συναντήσεις φωνηέντων που προέκυψαν από σίγηση του αρχαϊκού F ([[δίγαμμα]]), δηλ. του φθόγγου που προήλθε από το Ι.Ε. [[ημίφωνο]] *-w-<ref>Βλ. Smyth 1920: 15 §34· Κουρμούλη 1968: 77.</ref>, διότι οι υπόλοιπες [[χασμωδία|χασμωδίες]] τής [[Αττική διάλεκτος|Αττικής διαλέκτου]] είχαν εξαλειφθεί μέσω διαδοχικών [[συναίρεση|συναιρέσεων]]<ref>Βλ. Χατζιδάκι ΑΑ1: 320-1.</ref>. Ειδικότερα:
* Το ''-ηο-'' [ēo] τρέπεται σε ''-εω-'' [eō]. Παραδείγματα: ''τεθνηότος > τεθνεῶτος, πόληος > πόλεως, μετήορος > μετέωρος''. Στην κατηγορία αυτήν ανήκει επίσης η συχνή Ομηρική γενική των πρωτοκλίτων αρσενικών, π.χ. ''Πηλείδης'': ''Πηλείδᾱο > *Πηλείδηο > Πηλείδεω'' (από τον πρώτο στίχο τής Ιλιάδας).
* Το ''-ηᾰ-'' [ēă] τρέπεται σε ''-εᾱ-'' [eā]. Παραδείγματα: ''βασιλῆα > βασιλέα, ἠάν > ἐάν / ἄν, *ἠFάλων > ἠάλων > ἑάλων''.
Η συνολική μελέτη τού φαινομένου αποδεικνύει ότι μόνο τα προαναφερθέντα φωνηεντικά συμπλέγματα υπέστησαν αντιμεταχώρηση, διότι οι άλλες συναντήσεις φωνηέντων, ακόμη και όταν είχε σιγηθεί το δίγαμμα ή άλλο ημίφωνο (π.χ. -y-), δεν επέφεραν ποσοτική μετάθεση, π.χ. ''γραύς, γραός < *γραFός''. Επιπλέον, στα ομηρικά έπη δεν υπάρχει συνέπεια στη συμπεριφορά των συμπλεγμάτων ''-ηο-, -ηα-'' μετά τη σίγηση του F, η δε αντιμεταχώρηση εξαρτάται προφανώς από το αν γινόταν ακόμη αισθητή η παρουσία του κατά περίπτωση, π.χ. ''Ἀγέλαος'' και ''Ἀγέλεως'', ''τῆος'' και ''τέως'', ''ἕως'' και ''ἧος'' «αυγή» κ.ά.<ref>Βλ. Κουρμούλη 1959: 77. Για την ομηρική γενική βλ. Kiparsky 1967.</ref>
 
==Βασική συνέπεια: Η Αττική κλίση==