Θεοδώρα (αυτοκράτειρα): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''Θεοδώρα''' (περ. [[500]] - [[28 Ιουνίου]] [[548]]) ήταν Ρωμαία αυτοκράτειρα και η σύζυγος του διάσημου αυτοκράτορα [[Ιουστινιανός Α΄|Ιουστινιανού του Μέγα]]. Φέρεται ως μία από τις διασημότερες γυναίκες στην παγκόσμια ιστορία και η διασημότερη αυτοκράτειρα του Βυζαντίου. Η περιπέτεια της Θεοδώρας, της αυτοκράτειρα της Κωνσταντινούπολης που από τα παρασκήνια του Ιπποδρόμου ανέβηκε στοστον θρόνο των Καισάρων, είχε σε κάθε εποχή το προνόμιο να κεντρίζει την περιέργεια και να ερεθίζει τη φαντασία, εξακολουθώντας μέχρι και σήμερα να κεντρίζει το ενδιαφέρον των ιστορικών μελετητών, καλλιτεχνών και αναγνωστικού κοινού.

Για τα πρώτα χρόνια της ζωής της οι πληροφορίες προέρχονται από τα «Ανέκδοτα» ή «Απόκρυφη Ιστορία» του [[Προκόπιος (ιστορικός)|Προκόπιου]], του επίσημου ιστορικού του Αυτοκράτορα, που δεν τόλμησε ούτε ο ίδιος να δημοσιεύσει, γνωρίζοντας βέβαια τι θα τον περίμενε. Για τον Προκόπιο, η Θεοδώρα αποτελούσε την ενσάρκωση της αδιαντροπιάς, της ακολασίας και της σκληρότητας (αφού έγινε αυτοκράτειρα), δηλαδή ούτε λίγο, ούτε πολύ ένα σκάνδαλο με συνεχή εξέλιξη. Μια πόρνη που έγινε Αυτοκράτειρα.

Σχετικά με την οικογενειακή της καταγωγή οι πηγές διαφωνούν. Για τον [[Προκόπιος (ιστορικός)|Προκόπιο]] πατέρας της ήταν ο Ακάκιος, ''αρκοτρόφος'' (θηριοφύλακας) των Πρασίνων στον ιππόδρομο. Πεθαίνοντας άφησε τρεις κόρες, την Κομιτώ, τη Θεοδώρα και την Αναστασία. Η μητέρα της ξαναπαντρεύτηκε ελπίζοντας πως ότι ο νέος σύντροφός της θα έπαιρνε τη θέση του μακαρίτη συζύγου της. Όταν οι Πράσινοι έδωσαν τη θέση του ΑκάκιουΑκακίου σε κάποιον άλλον, τα κορίτσια απευθύνθηκαν στους Βένετους και κέρδισαν την υποστήριξή τους.<ref>Garland (1999), σελ. 11</ref> Από τότε η Θεοδώρα έγινε φανατική οπαδός αυτού του δήμου.<ref>Lynda Garland, Βυζαντινές αυτοκράτειρες. Γυναίκες και εξουσία στο Βυζάντιο, 527-1204,μτφρ. Νάνσυ Κουβαράκου, εκδ.'Ελλην, Αθήνα,2000, σελ.11</ref> Έτσι η Θεοδώρα από πολύ μικρή συμμετείχε σε κωμικές παραστάσεις χαμηλού επιπέδου και σύμφωνα με τα λεγόμενα του Προκόπιου ήταν [[εταίρα]].<ref>Lynda Garland, Βυζαντινές αυτοκράτειρες. Γυναίκες και εξουσία στο Βυζάντιο, 527-1204, μτφρ. Νάνσυ Κουβαράκου, εκδ.'Ελλην, Αθήνα,2000, σελ. 11-12</ref> Για τον [[Μονοφυσιτισμός|μονοφυσίτη]] χρονογράφο [[Μιχαήλ Σύριος|Μιχαήλ Σύριο]] (12ος αι.) η Θεοδώρα ήταν κόρη κληρικού και ζούσε με ευσέβεια και αγνότητα. Και ο Σύριος εκκλησιαστικός ιστορικός και [[Μονοφυσιτισμός|μονοφυσίτης]] επίσκοπος [[Ιωάννης της Εφέσου]], προστατευόμενος της Θεοδώρας λέει πως ήταν ''από το πορνείον'': αυτό όμως δεν συνεπαγόταν πως ότι ήταν πράγματι πόρνη, αλλά ηθοποιός(''σκηνική'') και ζούσε από το ταλέντο της και το σεξουαλικό και το θεατρικό.<ref>Lynda Garland, Βυζαντινές αυτοκράτειρες. Γυναίκες και εξουσία στο Βυζάντιο, 527-1204, μτφρ. Νάνσυ Κουβαράκου, εκδ.'Ελλην, Αθήνα,2000, σελ.13</ref>Όμως μερικοί ιστορικοί καταγράφουν σε βιβλία τους ότι το μέρος αυτό, ανήκε στον κύπριο αρκτροτρόφο Αρκάδιο, όπου εκεί συναντήθηκε με τον μεγάλο της έρωτα Ιουστινιανό. Ο [[Ιωάννης Εφέσου]] μας πληροφορεί πως είχε παντρευτεί κάποιον από την οικογένεια του αυτοκράτορα Αναστασίου και είχε αποκτήσει μια κόρη.

Αργότερα γνώρισε τον Εκηβόλο (ή Εκηβόλιο), ανώτερο κρατικό υπάλληλο από την [[Τύρος|Τύρο]], και όταν αυτός διορίστηκε διοικητής Πενταπόλεως τον ακολούθησε στην [[Κυρηναϊκή]]. Διωγμένη από τον εραστή της βρέθηκε στην [[Αλεξάνδρεια]] και από εκεί επέστρεψε στην [[Κωνσταντινούπολη]]: Τότε τη γνώρισε, γύρω στα 522, ο Ιουστινιανός και την ερωτεύτηκε ο οποίος την γνώρισε σε θεατρική παράσταση που έπαιζε σαν μίμος<ref name=ikee>[http://ikee.lib.auth.gr/record/127804/?ln=el Κοβακιώτης Κωνσταντίνος Πολύδωρου, ''Η στάση της εκκλησίας και της κοινωνίας απέναντι στα θεατρικά δρώμενα κατά την περίοδο των πρώτων αιώνων του βυζαντίου.'', σελ. 56] που διανέμεται με άδεια χρήσης: (CC BY-SA 3.0 GR), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Θεολογίας, 2011, ανακτήθηκε 18 Δεκεμβρίου 2018</ref>. Την ανύψωσε στο αξίωμα της πατρικίας, δεν μπορούσε όμως να την παντρευτεί εξαιτίας της σφοδρής αντίδρασης που προέβαλλε η αυτοκράτειρα [[Ευφημία]]. Μόνο μετά τοτον θάνατό της μπόρεσε να πείσει τοτον θείο του, τον αυτοκράτορα [[Ιουστίνος Α'|Ιουστίνο]], να καταργήσει τον παλαιό νόμο που απαγόρευε τοτον γάμο συγκλητικού με [[Ηθοποιός|ηθοποιό]]. Το έργο αυτό της αλλαγής του νόμου ανατέθηκε στον έπαρχο των πραιτωρίων Δημοσθένη.<ref>Lynda Garland, Βυζαντινές αυτοκράτειρες. Γυναίκες και εξουσία στο Βυζάντιο, 527-1204, μτφρ. Νάνσυ Κουβαράκου, εκδ.'Ελλην, Αθήνα,2000, σελ.14</ref> Την παντρεύτηκε ή το 523 ή το 524.<ref>Lynda Garland, Βυζαντινές αυοκράτειρες. Γυναίκες και εξουσία στο Βυζάντιο, 527-1204,μτφρ. Νάνσυ Κουβαράκου, εκδ.'Ελλην, Αθήνα,2000, σελ.12</ref>

Ενδείξεις για την ανάμειξη της Θεοδώρας σε Ιουστινιάνειες μεταρρυθμίσεις δεν απουσιάζουν: έτσι στη νεαρά που απαγορεύει την αγορά δημοσίων αξιωμάτων από αξιωματούχους, αναφέρεται πως ο ίδιος ο αυτοκράτορας συμβουλεύτηκε την πιο ευσεβή σύζυγο που δόθηκε από τον Θεό. Η σχετική με το δικαίωμα μιας πατρικίας, ακόμα κι αν πριν ήταν ηθοποιός, να παντρευτεί οποιονδήποτε, νομοθετική ρύθμιση ήταν ''φωτογραφική'' για τη Θεοδώρα. Πάντως οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τις πόρνες από τον Ιουστινιανό δεν σημαίνουν πως η Θεοδώρα ήταν γι' αυτές η κινητήριος δύναμη,<ref>Lynda Garland, Βυζαντινές αυτοκράτειρες. Γυναίκες και εξουσία στο Βυζάντιο, 527-1204,μτφρ. Νάνσυ Κουβαράκου, εκδ.'Ελλην, Αθήνα,2000, σελ.17</ref> άσχετα από τον απόηχο μιαςμίας περί τούτου παράδοσης στα τέλη του 7ου αι. στον Ιωάννη τον επίσκοπο Νικίου στην Αίγυπτο, τον Κόπτη μονοφυσίτη επίσκοπο, ο οποίος την συγκρίνει ως προς το μεταρρυθμιστικό της έργο με τους Ρωμύλο, Νουμά, Καίσαρα και τον Αύγουστο.<ref>Lynda Garland, Βυζαντινές αυτοκράτειρες. Γυναίκες και εξουσία στο Βυζάντιο, 527-1204,μτφρ. Νάνσυ Κουβαράκου, εκδ.'Ελλην, Αθήνα,2000, σελ.19</ref>

Λιγότερο αποτελεσματική υπήρξε η παρέμβασή της στα εκκλησιαστικά πράγματα. Η Θεοδώρα κατά το διάστημα της παραμονής της στην Αλεξάνδρεια ήρθε σε επαφή με [[μονοφυσιτισμός|μονοφυσιτικούς]] κύκλους και περιέβαλλε με την προστασία της ηγετικές μορφές του μονοφυσιτισμού όπως ο [[Σεβήρος Αντιοχείας]] και ο [[Θεοδόσιος Α΄ Αλεξανδρείας|Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεοδόσιος]]. Όταν ο τελευταίος καθαιρέθηκε από τοτον θρόνο του, η Θεοδώρα τον φιλοξένησε στην πρωτεύουσα σε κάποιο από τα παλάτια της και του επέτρεψε να χειροτονήσει μονοφυσίτες επισκόπους οι οποίοι στάλθηκαν στην Ανατολή. Ένας απ’ αυτούς, ο [[Ιάκωβος Βαραδαίος]], περιπλανήθηκε στις ανατολικές επαρχίες και θεωρείται ιδρυτής της [[Συριακή Ορθόδοξη Εκκλησία|Συριακής Ορθόδοξης Εκκλησίας]] (Ιακωβιτική Εκκλησία).

Η επιρροή της στον Ιουστινιανό ήταν τόσο ισχυρή που μετά τοτον θάνατό της, εργάστηκε για να φέρει την αρμονία μεταξύ των Μονοφυσιτών και των Χαλκηδονίων Χριστιανών στην αυτοκρατορία, και κράτησε την υπόσχεσή του να προστατεύσει την μικρή κοινότητα των Μονοφυσιτών που πήγαν προσφυγές στο παλάτι του Ορμίσδα. Η Θεοδώρα παρείχε μεγάλη πολιτική υποστήριξη στο υπουργείο του Ιάκωβου Βαραδαίου που είχαν μια προσωπική φιλία, ενώ και ο Diehl αποδίδει τη σύγχρονη ύπαρξη του Ιακωβιτικου Χριστιανισμού εξίσου στον Βαραδαίο και τη Θεοδώρα.