Εβραϊκό ημερολόγιο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 50:
Το εβραϊκό ημερολόγιο βασίζεται στον δεκαεννεαετή [[Κύκλος του Μέτωνος|κύκλο του Μέτωνος]], εκ των οποίων τα 12 έτη είναι κοινά (12 μηνών) και 7 έτη είναι δίσεκτα (13 μηνών). Η θέση κάθε έτους μέσα στον κύκλος ευρίσκεται από το υπόλοιπο της διαίρεση της χρονολογίας με το 19, θεωρώντας ότι το μηδενικό υπόλοιπο αντιστοιχεί στο 19ο και τελευταίο έτος του κύκλου. Για παράδειγμα, το Εβραϊκό έτος 5781, όταν διαιρεθεί με τον αριθμό 19, αφήνει υπόλοιπο 5, υποδηλώνοντας ότι πρόκειται για το 5ο έτος του μετωνικού κύκλου.
 
Τα έτη 3, 6, 8, 11, 14, 17 και 19 του μετωνικού κύκλου λογίζονται ως δίσεκτα. Ως μνημονικό κανόνα αυτής της ακολουθίας, μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν την εβραϊκή λέξη GUCHADZaT (גוחאדז״ט), όπου τα εβραϊκά γράμματα gimel-vav-het aleph-dalet-zayin-tet χρησιμοποιούνται ως εβραϊκοί αριθμοί ισοδύναμοι με 3, 6, 8, 1, 4, 7, 9. Το κέβιγιακεβιγιά (keviyah) καταγράφει εάν το έτος είναι δίσεκτο ή κοινό: פ για το peshuta (פשוטה), που σημαίνει απλό και υποδηλώνει ένα κοινό έτος και מ, που δηλώνει ένα δίσεκτο έτος (me'uberet, מעוברת).
 
Ένας απλός κανόνας καθορισμού δίσεκτων ετών δόθηκε παραπάνω, ωστόσο υπάρχει ένας ακόμη κανόνας (χρήσιμος για τη γεωργία), που όχι μόνο διακρίνει τα κοινά από τα δίσεκτα, αλλά δίνει και το κλάσμα του μήνα, κατά τον οποίο το ημερολόγιο υστερεί σύμφωνα με τις εποχές του έτους. Εάν το υπόλοιπο της διαίρεσης (7''n'' + 1) με το 19, όπου ''n'' το εβραϊκό έτος, είναι 6 ή μικρότερο, τότε είναι δίσεκτο έτος, για 7 ή μεγαλύτερο δεν είναι. Για παράδειγμα το έτος 5781 (7x5781+1/19), δίνει υπόλοιπο 17, οπότε δεν είναι δίσκεκτο, ενώ το επόμενο έτος, 5782, (7x5782+1/19) δίνει υπόλοιπο 5 και είναι δίσεκτο. Αυτό ο κανόνας δουλεύει, γιατί καθώς υπάρχουν επτά δίσεκτα έτη σε δεκαεννέα έτη, η διαφορά μεταξύ ηλιακού και σεληνιακού έτους αυξάνεται κατά 7/19 κάθε χρόνο. Όταν η διαφορά ξεπεράσει τα 18/19 του μήνα, τότε αυτό υποδηλώνει δίσεκτο έτος, οπότε μετά την εισαγωγή του εμβόλιμου μήνα, η προαναφερόμενη διαφορά μειώνεται κατά έναν μήνα.
Γραμμή 69:
* Εάν η νουμηνία μετά από δίσεκτο έτος συμβεί Δευτέρα μετά τις 15ωρ. και 589 μέρη (μετά τη δύση του Ηλίου της Κυριακής, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως η 18:00), τότε το Ρος Ασάνα αναβάλλεται για την Τρίτη. Αυτή η συνθήκη λέγεται deḥiyyat BeTUTeKaPoT (דְחִיַּת בט״ו תקפ״ט), δηλ "2 [Δευτέρα], 15, 589".
 
Κατά την καινοτομία των σοφών, το ημερολόγιο είχε διαταχθεί έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι η [[Ημέρα της Εξιλεώσεως]] (Γιομ Κιπούρ) δεν θα συμπέσει ημέρα Παρασκευή ή Κυριακή, ενώ το Οσάνα Ραμπά (Hoshana Rabbah, הוֹשַׁעְנָא רַבָּא‎) δεν θα συμπέσει την ημέρα του Σαββάτου. Αυτοί οι κανόνες θεσπίστηκαν επειδή οι απαγορεύσεις του Σαββάτου εφαρμόζονται επίσης και την Ημέρα της Εξιλεώσεως, οπότε εάν η Ημέρα της Εξιλεώσεως συνέπιπτε Παρασκευή, τότε δεν θα μπορούσαν να γίνουν οι απαραίτητες προετοιμασίες για το Σάββατο (όπως για παράδειγμα η αφή των κεριών). ΠαρομοιώςΠαρόμοια, εάν η Ημέρα του Εξιλασμού συνέπιπτε Κυριακή, τότε δεν θα μπορούσαν να γίνουν οι προετοιμασίες από την προηγούμενη ημέρα, καθότι Σάββατο. Επιπλέον, οι νόμοι του Σαββάτου υπερισχύουν εκείνων του Οσάνα Ραμπά, έτσι ώστε εάν το Οσάνα Ραμπά συνέπιπτε ημέρα Σάββατο, τότε συγκεκριμένες τελετουργίες, που συνδέονται με την ακολουθία του Οσάνα Ραμπά (όπως η μεταφορά [[ιτιά|ιτέων]], που θεωρείται μορφή εργασίας), δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν.
 
Για να αποτραπεί η ημέρα της Εξιλεώσεως (10 Τισρί) από το να συμπέσει Παρασκευή ή Κυριακή, το Ρος Ασάνα (1 Τισρί) δεν μπορεί να συμπέσει Τετάρτη ή Παρασκευή. Παρόμοια, για να αποτραπεί το Οσάνα Ραμπά (21 Τισρί) από το να πέσει Σάββατο, το Ρος Ασάνα δεν μπορεί να συμπέσει Κυριακή. Επομένως, μόνο τέσσερις ημέρες της εβδομάδες απομένουν, ώστε να συμβεί το Ρος Ασάνα: η Δευτέρα, η Τρίτη, η Πέμπτη και το Σάββατο, οι οποίες αποκαλούνται "τέσσερις πύλες" και καθεμιά συνδέεται με έναν αριθμό, που δηλώνει την θέση της ημέρας μέσα στην εβδομάδα, με την Κυριακή σαν ημέρα 1. Οι αριθμοί στα εβραϊκά εκφράζονται παραδοσιακά με τα εβραϊκά γράμματα. Έτσι, το κεβιγιά χρησιμοποιεί τα γράμματα ה ,ג ,ב και ז (αναπαριστώντας τους αριθμούς 2, 3, 5 και 7 για Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη και Κυριακή, αντίστοιχα), για υποδηλώσει την εναρκτήρια ημέρα του έτους.
 
==Ελλιπή, κανονικά και πλήρη έτη==
{| class="wikitable" align="right" style="float; margin: 9px;"
! Ημέρα της εβδομάδας
! colspan="6" | Αριθμός ημερών
|-
| Δευτέρα || 353 || || 355 || 383 || || 385
|-
| Τρίτη || || 354 || || || 384 ||
|-
| Πέμπτη || || 354 || 355 || 383 || || 385
|-
| Σάββατο || 353 || || 355 || 383 || || 385
|}
 
Η αναβολή της πρωτοχρονιάς ενός έτους αντισταθμίζεται προσθέτοντας μία ημέρα στο δεύτερο μήνα ή αφαιρώντας μια ημέρα από τον τρίτο μήνα. Ένα εβραϊκό κοινό έτος μπορεί να έχει μόνο 353, 354 ή 355 ημέρες. Ένα δίσεκτο έτος διαρκεί πάντα πάντα 30 ημέρες περισσότερο και έτσι μπορεί να έχει μόνο 383, 384 ή 385 ημέρες.
 
* Ένα ''ελλιπές'' έτος (''chaserah'') διαρκεί 353 ή 383 ημέρες. Τόσο ο Χεσβάν, όσο και ο Κισλέφ έχουν 29 ημέρες. Στο κεβιγιά χρησιμοποιείται το εβραϊκό γράμμα χετ (ח).
 
* Ένα ''κανονικό'' έτος (''kesidrah'') διαρκεί 354 ή 384 ημέρες. Τότε, ο Χεσβάν διαρκεί 29 ημέρες, ενώ ο Κισλέφ έχει 30 ημέρες. Στο κεβιγιά χρησιμοποιείται το εβραϊκό γράμμα καφ (כ).
 
* Ένα ''πλήρες'' έτος (''shlemah'') διαρκεί 355 ή 385 ημέρες. Τόσο ο Χεσβάν, όσο και ο Κισλέφ έχουν 30 ημέρες. Στο κεβιγιά χρησιμοποιείται το εβραϊκό γράμμα σιν (ש).
 
Το αν ένα έτος είναι ελλιπές, κανονικό ή πλήρες καθορίζεται από το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο διαδοχικών εορτασμών Rosh Hashanah και του δίσεκτου έτους. Ενώ το κεβιγιά είναι αρκετό για να περιγράψει ένα έτος, μια παραλλαγή καθορίζει την ημέρα της εβδομάδας για την πρώτη ημέρα του Πεσάχ (Πάσχα) αντί του μήκους του έτους.
 
Ένας μετονικός κύκλος ισούται με 235 σεληνιακούς μήνες σε κάθε κύκλο 19 ετών. Αυτό δίνει κατά μέσο όρο 6.939ημ. 16ώρ. και 595 μέρη για κάθε κύκλο. Ωστόσο, λόγω των κανόνων αναβολής του Ρος Ασάνα ένας κύκλος 19 εβραϊκών ετών μπορεί να έχει διάρκεια είτε 6.939, 6.940, 6.941, είτε 6.942 ημέρες. Δεδομένου ότι καμία από αυτές τις τιμές δεν διαιρείται ομοιόμορφα με επτά, το εβραϊκό ημερολόγιο επαναλαμβάνεται ακριβώς μετά από 36.288 μετονικούς κύκλους ή 689.472 εβραϊκά χρόνια. Υπάρχει σχεδόν επανάληψη κάθε 247 χρόνια, εκτός από ένα πλεόνασμα 50λ. και 905 μερών (16 2⁄3 δευτερόλεπτα).
 
== Οι τέσσερις πύλες ==
Το ετήσιο ημερολόγιο ενός αριθμημένου εβραϊκού έτους, που εμφανίζεται ως 12 ή 13 μήνες χωρισμένο σε εβδομάδες, μπορεί να προσδιοριστεί με τη βοήθεια του πίνακα των τεσσάρων πυλών, των οποίων οι είσοδοι είναι η θέση του έτους στον δεκαεννεαετή κύκλο και η νουμηνία του Τισρί. Ο προκύπτων τύπος (κεβιγιά) του επιθυμητού έτους στο σώμα του πίνακα είναι ένας τριπλός που αποτελείται από δύο αριθμούς και ένα γράμμα (γραμμένο αριστερά προς τα δεξιά στα Αγγλικά). Ο αριστερός αριθμός κάθε τριπλού είναι η ημέρα της εβδομάδας της 1ης Τισρί, Ρος Ασάνα (2 3 5 7), το γράμμα υποδεικνύει εάν το έτος αυτό είναι ελλιπές (D), κανονικό (R) ή πλήρες (C), τον αριθμό των ημερών του Χεσβάν και του Κισλέφ, ενώ ο σωστός αριθμός κάθε τριπλού είναι η ημέρα της εβδομάδας της 15ης Νισάν, η πρώτη ημέρα του Πεσάχ (1 3 5 7), εντός του ίδιου εβραϊκού έτους (ή του επόμενο Ιουλιανού/Γρηγοριανού έτους). Τα keviyah με εβραϊκά γράμματα γράφονται δεξιά προς τα αριστερά, οπότε οι μέρες της εβδομάδας αντιστρέφονται, ο σωστός αριθμός για 1η Tishrei και το αριστερό για 15 Nisan. Το έτος εντός του κύκλου των 19 ετών καθορίζει μόνο εάν το έτος έχει έναν ή δύο Adars.
 
{| style="border-collapse: collapse;"
|+ '''Τέσσερις Πύλες''' or '''Πίνακας των ορίων'''
|- style="background-color: #F4F4F4;"
! style="border: 1px solid #B0B0B0; text-align: center;" rowspan="2" | molad <br/> Tishrei ≥
! style="border: 1px solid #B0B0B0; text-align: center;" colspan="4" | Year of 19-year cycle
|- style="background-color: #F4F4F4;"
! style="border: 1px solid #B0B0B0; padding: 0px 10px;" | 1 4 9 12 15
! style="border: 1px solid #B0B0B0; padding: 0px 30px;" | 7 18
! style="border: 1px solid; border-color: #B0B0B0 #707070; padding: 0px 10px;" | 2 5 10 13 16
! style="border: 1px solid #B0B0B0; padding: 0px 10px;" | 3 6 8 11 14 17 19
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 7d 18h 0p
| style="border: 1px solid #707070; |
| style="border: 1px #707070; border-style: solid hidden; text-align: center;" | '''2D3''' &nbsp; {{resize|135%|בחג}}
| style="border: 1px solid #707070;" |
| style="border: 1px #B0B0B0; border-style: solid solid hidden; text-align: center;" | '''2D5''' &nbsp; {{resize|135%|בחה}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 1d 9h 204p
| style="border: 1px #707070; border-style: solid solid hidden;" colspan="3" |
| style="border: 1px solid; border-color: #707070 #B0B0B0;" | {{resize|135%|&nbsp;}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 1d 20h 491p
| style="border: 1px solid #707070;" |
| style="border: 1px #707070; border-style: solid hidden; text-align: center;" | '''2C5''' &nbsp; {{resize|135%|בשה}}
| style="border: 1px #707070; border-style: hidden solid;" |
| style="border: 1px #B0B0B0; border-style: solid solid hidden; text-align: center;" | '''2C7''' &nbsp; {{resize|135%|בשז}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 2d 15h 589p
| style="border: 1px #707070; border-style: solid solid hidden;" colspan="2" |
| style="border: 1px solid #707070;" |
| style="border: 1px solid; border-color: #707070 #B0B0B0;" | {{resize|135%|&nbsp;}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 2d 18h 0p
| style="border: 1px solid #707070;" |
| style="border: 1px #707070; border-style: solid hidden; text-align: center;" | '''3R5''' &nbsp; {{resize|135%|גכה}}
| style="border: 1px solid #707070;" |
| style="border: 1px #B0B0B0; border-style: solid solid hidden; text-align: center;" | '''3R7''' &nbsp; {{resize|135%|גכז}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 3d 9h 204p
| style="border: 1px #707070; border-style: solid hidden solid solid;" rowspan="3" |
| style="border: 1px #707070; border-style: solid hidden; text-align: center;" rowspan="3" | '''5R7''' &nbsp; {{resize|135%|הכז}}
| style="border: 1px #707070; border-style: solid solid solid hidden;" rowspan="3" |
| style="border: 1px solid; border-color: #707070 #B0B0B0;" | {{resize|135%|&nbsp;}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 3d 18h 0p
| style="border: 1px solid; border-color: #707070 #B0B0B0; text-align: center;" | '''5D1''' &nbsp; {{resize|135%|החא}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 4d 11h 695p
| style="border: 1px #B0B0B0; border-style: solid solid hidden;" | {{resize|135%|&nbsp;}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 5d 9h 204p
| style="border: 1px solid #707070;" |
| style="border: 1px #707070; border-style: solid hidden; text-align: center;" | '''5C1''' &nbsp; {{resize|135%|השא}}
| style="border: 1px solid #707070;" |
| style="border: 1px solid; border-color: #707070 #B0B0B0; text-align: center;" | '''5C3''' &nbsp; {{resize|135%|השג}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 5d 18h 0p
| style="border: 1px solid #707070;" |
| style="border: 1px #707070; border-style: solid solid hidden hidden;" colspan="2" |
| style="border: 1px #B0B0B0; border-style: solid solid hidden; | {{resize|135%|&nbsp;}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 6d 0h 408p
| style="border: 1px #707070; border-style: solid solid hidden;" |
| style="border: 1px #707070; border-style: hidden hidden solid solid; text-align: center;" | '''7D1''' &nbsp; {{resize|135%|זחא}}
| style="border: 1px solid #707070;" |
| style="border: 1px #B0B0B0; border-style: hidden solid; text-align: center;" | '''7D3''' &nbsp; {{resize|135%|זחג}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding-left: 10px;" | 6d 9h 204p
| style="border: 1px #B0B0B0; border-style: hidden hidden solid solid;" rowspan="2" |
| style="border: 1px #707070; border-style: solid solid hidden hidden;" colspan="2" |
| style="border: 1px solid; border-color: #707070 #B0B0B0;" | {{resize|135%|&nbsp;}}
|- style="background-color: #FAFAFA;"
| style="border: 1px solid #B0B0B0; padding: 0px 10px;" | 6d 20h 491p
| style="border: 1px #B0B0B0; border-style: hidden hidden solid; text-align: center;" | '''7C3''' &nbsp; {{resize|135%|זשג}}
| style="border: 1px; border-style: hidden solid solid hidden; border-color: #A0A0A0 #707070;" |
| style="border: 1px solid #B0B0B0; text-align: center;" | '''7C5''' &nbsp; {{resize|135%|זשה}}
|}
{| class="wikitable"
|+Ποσοστό (%) συμπτώσεων
! colspan="2" |κοινά έτη
! colspan="2" |δίσεκτα έτη
|-
|'''5R7'''
|18.05
|'''5C3'''
|6.66
|-
|'''7C3'''
|13.72
|'''7D3'''
|5.8
|-
|'''2C5'''
|11.8
|'''2D5'''
|5.8
|-
|'''3R5'''
|6.25
|'''3R7'''
|5.26
|-
|'''2D3'''
|5.71
|'''2C7'''
|4.72
|-
|'''7D1'''
|4.33
|'''7C5'''
|4.72
|-
|'''5C1'''
|3.31
|'''5D1'''
|3.87
|}