Δυναστεία των Βατάτζηδων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ σήμανση για έλλειψη μορφοποίησης |
επιμέλεια, προσθήκες |
||
Γραμμή 1:
[[File:John III Doukas Vatatzes.jpg|thumb|right|250px|Μινιατούρα του [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Αυτοκράτορα της Νίκαιας]] [[Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης|Ιωάννη Γ´ Δούκα Βατάτζη]], ιδρυτή του αυτοκρατορικού κλάδου της οικογένειας]]
Η '''Δυναστεία των Βατάτζηδων''' είναι μία δυναστεία ευγενών της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]] του 11ου-14ου αιώνα με πολλούς κλάδους. Μέλη της ήταν αρκετοί ανώτεροι στρατηγοί του βυζαντινού στρατού και, μετά τον γάμο του [[Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης|Ιωάννη Γ´ Δούκα Βατάτζη]] με την [[Ειρήνη Λασκαρίνα Παλαιολογίνα|Ειρήνη]] της Οικογένειας των [[Οικογένεια Λασκαριδών της Κύπρου|Λασκαριδών]], κυρίαρχος κλάδος [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Αυτοκρατόρων της Νίκαιας]] μέχρι τον σφετερισμό του [[Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος|Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου]] το 1261. Η γυναικεία μορφή του ονόματος είναι Βατατζίνα{{sfn|Kazhdan|1991|σ=2154–2155}}.
==Καταγωγή==
Σύμφωνα με τον μελετητή [[Κωνσταντίνος Άμαντος|Κωνσταντίνο Άμαντο]], το όνομα ''Βατάτζης'' είναι μια υποτιμητική μορφή της λέξης «βάτος», και δόθηκε ως ψευδώνυμο που υποδηλώνει σκληρό χαρακτήρα{{sfn|Άμαντος|1951|σ=174}}. Μια άλλη εκδοχή αναφέρεται στα [[Βατοειδή|βατοειδή ψάρια]]{{sfn|Polemis|1968|σ=106}}.
Η πρώτη μνεία του ονόματος είναι στη ''[[Σύνοψις Ιστοριών|Σύνοψη Ιστοριών]]'' (343.134) του [[Ιωάννης Σκυλίτζης|Ιωάννου Σκυλίτζη]], που αναφέρει ότι περί το έτος 1000 η οικογένεια Βατάτζη ήταν διακεκριμένη μεταξύ των πολιτών της [[Αδριανούπολη|Αδριανούπολης]]. Τους επόμενους αιώνες ζουν στην περιοχή της Αδριανούπολης, όπου κατέχουν γαίες. Ομοίως, ο Εφραίμ ο Μοναχός, χρονικογράφος του 13ου αιώνα, τους αναφέρει ως γηγενείς του [[Διδυμότειχο|Διδυμοτείχου]]/[[Ορεστιάδα|Ορεστιάδας]]{{sfn|Άμαντος|1951|σ=174}}{{sfn|Polemis|1968|σ=106}}.
==11ος-13ος αιώνας==
Ο [[Μιχαήλ Ψελλός]] αναφέρει ότι το 1047, ένας Ιωάννης Βατάτζης, συγγενής του αυτοκράτορα [[Κωνσταντίνος Θ´ ο Μονομάχος|Κωνσταντίνου Θ΄ Μονομάχου]] (περ. 1042-1055), ακολούθησε τον στασιαστή Λέοντα Τορνίκιο{{sfn|Άμαντος|1951|σ=174}}. Η οικογένεια έγινε ονομαστή τον 12ο αιώνα, όταν αρκετά μέλη της κατέλαβαν υψηλά αξιώματα. Το 1131 ο
* Ανδρόνικος, πολέμησε το 1176 στην [[Αμάσεια]], αλλά σκοτώθηκε από τους [[Σελτζούκοι Τούρκοι|Σελτζούκους Τούρκους]], που περιέφεραν το κεφάλι του για να αποθαρρύνουν το ρωμαϊκό στρατό.▼
▲Το 1131 ο '''Θεόδωρος Βατάτζης''' νυμφεύεται την Ευδοκία Κομνηνή, κόρη του [[Ιωάννης Β' Κομνηνός|Ιωάννη Β' Κομνηνού]]. Του απονέμεται ο τίτλος του ''σεβαστοϋπέρτατου'' και ο [[Μανουήλ Α' Κομνηνός]] του δίνει τον τίτλο του ''δεσπότη''. Το 1151 πολιόρκησε το Zemun στη Σερβία και το 1158 ανακατέλαβε την Ταρσό της Κιλικίας. Παιδιά του:
▲* Ανδρόνικος, πολέμησε το 1176 στην Αμάσεια, αλλά σκοτώθηκε από τους Σελτζούκους Τούρκους, που περιέφεραν το κεφάλι του για να αποθαρρύνουν το ρωμαϊκό στρατό.
* Αλέξιος.
* Θεοδώρα, ερωμένη του [[Μανουήλ Α΄ Κομνηνός|Μανουήλ Α' Κομνηνού]].
* Ιωάννης Κομνηνός Βατάτζης, νυμφεύθηκε την Μαρία Δούκαινα και είχαν γιους τον Αλέξιο και τον Μανουήλ. Ήταν αφοσιωμένος στους Κομνηνούς. Μετά την ήττα στο Μυριοκέφαλο (1176) εστάλη από τον Μανουήλ Α' κατά των Σελτζούκων που προσπαθούσαν να περάσουν τον Μαίανδρο ποταμό και τους νίκησε ολοκληρωτικά.
Ο αγιογράφος του αυτοκράτορα της Νικαίας [[Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης|Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη]] (1221/22-1254), θεωρεί τον Ιωάννη Κομνηνό Βατάτζη παππού του, του οποίου οι γιοι ονομάζονταν Νικηφόρος και Θεόδωρος, που διώχθηκαν από τον Ανδρόνικο Α΄ Κομνηνό (1183–1185). Σύμφωνα όμως με τον Νικήτα Χωνιάτη, οι γιοι του Ιωάννη ονομάζονταν Μανουήλ και Αλέξιος, οπότε μάλλον πρόκειται για σύγχυση του αγιογράφου{{sfn|Άμαντος|1951|σ=175}}{{sfn|Polemis|1968|σ=107 (σημ. 5)}}.
Άλλα μέλη της οικογένειας ήταν ο Λέων Βατάτζης, ο οποίος επί [[Μανουήλ Α΄ Κομνηνός|Μανουήλ Α΄]] πολεμούσε εναντίον των Ούγγρων{{sfn|Άμαντος|1951|σ=175}}. Σφραγίδα του 12ου αιώνα αναφέρει τον «[[Πατρίκιος (τίτλος)|πατρίκιο]], ύπατο και στρατηλάτη της Δύσης» Βρυέννιο Βατάτζη{{sfn|Άμαντος|1951|σ=176}}. Άλλη σφραγίδα αναφέρει τον Νικηφόρο Βατάτζη, «πρωτοπρόεδρο, βεστάρχη, μέγα δούκα και [[Πραίτορας|πραίτορα]] του Αιγαίου{{sfn|Άμαντος|1951|σ=177}}». Ένας Ιωσήφ Βατάτζης, πιθανώς μοναχός, είναι επίσης γνωστός μέσω της σφραγίδας του, πιθανότατα από τον 13ο αιώνα{{sfn|Άμαντος|1951|σ=177}}{{sfn|PNP|σ=2520. * Βατάτζης Ἰωσήφ}}, ενώ ένας Βασίλειος Βατάτζης είναι γνωστός ως ''δουξ'' και ''αναγραφεύς'' μιας επαρχίας υπό τον αυτοκράτορα της Νικαίας [[Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης|Θεοδώρου Α΄ Λασκάρεως]] (1205-1221/22){{sfn|Άμαντος|1951|σ=175}}.
Ο [[Βασίλειος Βατάτζης]], δομέστικος των Σχολών της Ανατολής είναι μάλλον ο πατέρας του Ισαακίου Δούκα Βατάτζη, σεβαστοκράτορος και του [[Ιωάννης Γ' Δούκας Βατάτζης|Ιωάννη Γ' Δούκα Βατάτζη]], αυτοκράτορα Ρωμαίων Νικαίας (1222-54). Η σύζυγος του Βασιλείου, Αγγελίνα, ήταν δισεγγονή του [[Αλέξιος Α'|Αλεξίου Α' Κομνηνού]] και εξαδέλφη των Ισαακίου Β' και Αλεξίου Γ' των Αγγέλων. Ο Ιωάννης Γ' ενυμφεύθη την Ειρήνη, κόρη του Θεοδώρου Α' Λάσκαρη, αυτοκράτορος Ρωμαίων Νικαίας και τον διαδέχθηκε. Κυβέρνησε συνετά, αύξησε κατά πολύ το κράτος της Νικαίας και ήταν ελεήμων, γι'αυτό και ο λαός τον θεωρεί άγιο. Μετά τον ακολούθησε ο υιός του [[Θεόδωρος Β' Λάσκαρης]] Βατάτζης (1254-58) και μετά από αυτόν ο υιός του [[Ιωάννης Δ' Λάσκαρης]] Βατάτζης (1258-61). Ο νεαρός Ιωάννης Δ' επιτροπευόταν από τον μέλλοντα [[Μιχαήλ Η']] Παλαιολόγο.▼
==Αυτοκράτορες της Νίκαιας==
Ένας άλλος [[Βασίλειος Βατάτζης]], δομέστικος των Σχολών της Ανατολής είναι μάλλον ο πατέρας του Ισαακίου Δούκα Βατάτζη, σεβαστοκράτορος και του [[Ιωάννης Γ' Δούκας Βατάτζης|Ιωάννη Γ' Δούκα Βατάτζη]], αυτοκράτορα Ρωμαίων Νικαίας (1222-54). Μάλλον εξαιτίας της σύνδεσης αυτής, το [[Χρονικόν του Μορέως]] αποκαλεί τον Ισαάκιο Β΄ «''Σάκη Βατάτζη''»{{sfn|Άμαντος|1951|σ=175}}{{sfn|Βαρζός|1984|σ=851–854}}.
▲
==Μεταγενέστερα μέλη==
▲Επίσης συναντάμε κάποιον Tommaso Diplovataccio (1468-1541) ευγενή, πολιτικό και νομικό που η οικογένειά του είχε μεταναστεύσει μετά την άλωση από την Κέρκυρα στη Νάπολη. Νυμφεύεται την Μαρία Λάσκαρη και μετακομίζει στη Βενετία όπου συγγράφει την ιστορία της πόλεως.
==Γενεαλογία==
{{family tree/start |summary=Βατάτζηδες}}
Γραμμή 35 ⟶ 40 :
{{family tree | Θεο | | ΙωΔ | | Ειρ | | Μαρ |Θεο=Θεοδώρα<br><small>σύζ.[[Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος]]<br>(1259-1282)|ΙωΔ=[[Ιωάννης Δ΄ Λάσκαρης|Ιωάννης Δ΄]]<br>(1258-1261)|Ειρ=Ειρήνη<br><Small>σύζ.[[Κωνσταντίνος Α΄ Τιχ]]<br>ηγ.Βουλγάρων|Μαρ=Μαρία<br><small>σύζ.[[Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας|Νικηφόρος Α΄ Άγγελος]]<br>δεσπότης Ηπείρου}}
{{family tree/end}}
==Παραπομπές==
<references />
==Πηγές==
* {{cite journal |last=Άμαντος |first=Κωνσταντίνος |authorlink=Κωνσταντίνος Άμαντος |title=Ἡ οἰκογένεια Βατάτζη |journal=Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών |volume=XI |year=1951 |language=Greek |pages=174–178 |url=http://hdl.handle.net/11615/15382 |ref=harv}}
* {{Oxford Dictionary of Byzantium|ref={{harvid|ODB}} |ref=harv}}
* {{Polemis-The Doukai |ref=harv}}
* {{Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit | |ref = {{sfnRef|PNP}} }}
* {{Η Γενεαλογία των Κομνηνών | volume = B }}
* {{cite encyclopedia |title=VATATZES, Vasilios |last=Venetis |first=Evangelos |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica |year=2012 |url=http://www.iranicaonline.org/articles/vatatzes-vasilios}}
* {{cite book |last=Wortley |first=John |title=John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811–1057 |year=2010 |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-0-521-76705-7}}
==Δείτε επίσης==
*[[Κατάλογος Βυζαντινών αυτοκρατόρων]]
*[[Βυζαντινές Δυναστείες]]
{{Ευγενείς Οίκοι της Ευρώπης (11ος-20ος αι.)}}
Γραμμή 44 ⟶ 62 :
{{DEFAULTSORT:Βατατζηδων δυναστεια}}
[[Κατηγορία:Δυναστεία των Βατάτζηδων| ]]
[[Κατηγορία:Βυζαντινές δυναστείες|Βατατζη]]
| |||